مقررات ملی مبحث دوازدهم ايمنی و حفاظت كار در حين اجرا

12 -1 کلیات

12 -1 -1 هدف

هدف این مبحث تعيين حداقل ضوابط و مقررات به منظور تأمين ايمني، بهداشت کار و حفاظت از محيط زيست هنگام اجراي عمليات ساختماني است.

12 -1 -2 دامنه کاربرد

رعايت مفاد اين مبحث در انجام عمليات ساختماني براي کليه ساختمانهاي مشمول قانون نظام مهندسي و کنترل ساختمان لازم الاجرا است.

12 -1 -3 تعاريف کلي و واژهها

در اين بخش تعاريف زير ارائه ميشود. ساير اصطلاحاتي که جنبه عمومي ندارد، در جاي خود تعريف خواهند شد. براي اصطلاحاتي که در اين مبحث تعريف نشدهاند، معناي متداول آنها مورد نظر است.

12 -1 -3 -1 عمليات ساختماني

عمليات ساختماني عبارت است از تخريب، خاکبرداري، خاکريزي، گودبرداري، حفاظت گودبرداري و پيسازي، احداث بناهاي موقت و دائم، توسعه، تعمير اساسي و تقويت بنا، نماسازي، محوطهسازي و ساخت قطعات پيشساخته در محل کارگاه ساختماني، حفر چاهها و مجاري آب و فاضلاب و ساير تأسيسات زيربنايي.

12 -1 -3 -2 کارگاه ساختماني

کارگاه ساختماني محلي است که يک يا تعدادي از عمليات ساختماني مندرج در بند 12 -1 -3 -1 درآن انجام شود. در صورت اخذ مجوز براي استفاده از معابر مجاور کارگاه جهت انبار کردن مصالح؛ يا استقرار تجهيزات و ماشينآلات، اين محلها نيز جزء کارگاه ساختماني محسوب ميشود.

12 -1 -3 -3 محل کار

محل کار محلي است در محدوده کارگاه ساختماني که در اختيار کارفرما باشد و کارگران به درخواست و به حساب کارفرما در آنجا مشغول کار باشند و براي انجام کار به آنجا وارد شوند.

12 -1 -3 -4 وسايل و تجهيزات

وسايل و تجهيزات عبارت است از ابزار، ماشينآلات، داربستها، نردبانها، سکوها و تجهيزات مشابه که در کارگاه ساختماني به کار گرفته ميشوند.

12 -1 -3 -5 مرجع رسمي ساختمان

مرجع رسمي ساختمان مرجعي است که طبق قانون، مسئول صدور پروانه ساختمان و نظارت و کنترل بر امر ساختمان سازي در محدوده مورد عمل خود باشد.

12 -1 -3 -6 مرجع ذيصلاح

مرجع ذيصلاح مرجعي است که طبق قانون، صلاحيت تدوين، تصويب يا ابلاغ ضوابط و مقررات مشخصي را داشته باشد.

12 -1 -3 -7 شخص ذيصلاح

شخص ذيصلاح شخصي است که حسب مورد داراي پروانه اشتغال به کار مهندسي يا کارداني يا تجربي در رشته مربوط از وزارت راه و شهرسازي يا داراي صلاحيت نظارت بر امور ايمني، بهداشت کار و محيط زيست، يا پروانه مهارت فني از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي در رشته مربوط و يا گواهي ويژه تردد و کار با ماشينآلات ساختماني از اداره راهنمايي و رانندگي باشد.

12 -1 -3 -8 مهندس ناظر

مهندس ناظر (ناظر) شخصي حقيقي يا حقوقي داراي پروانه اشتغال به کار در يکي از رشتههاي موضوع قانون نظام مهندسي و کنترل ساختمان است که بر اجراي صحيح عمليات ساختماني در حيطه صلاحيت مندرج در پروانه اشتغال خود نظارت مينمايد.

12 -1 -3 -9 سازنده (مجري)

سازنده (مجري) شخصي است حقيقي يا حقوقي که در زمينه اجراي ساختمان داراي پروانه اشتغال به کار از وزارت راه و شهرسازي است و با عقد قراردادهاي همسان که با صاحب کار منعقد مينمايد، اجراي عمليات ساختماني را بر اساس نقشههاي مصوب، مقررات ملي ساختمان و ساير مدارک منضم به قرارداد برعهده دارد. سازنده ساختمان نماينده صاحب کار در اجراي عمليات ساختمان بوده و پاسخگوي کليه مراحل اجراي کار به ناظر و ديگر مراجع نظارت و کنترل ساختمان ميباشد.

12 -1 -3 -10 صاحب کار

صاحب کار شخصي است حقيقي يا حقوقي که مالک يا قائم مقام قانوني مالک کارگاه ساختماني بوده و اجراي عمليات ساختماني و مسئوليت ايمني، بهداشت کار و حفاظت محيط زيست مربوط به آن را بر طبق قرارداد کتبي به سازنده واگذار مينمايد. در صورتي که صاحب کار داراي پروانه اشتغال به کار در زمينه اجرا باشد و خود رأساً عمليات اجرايي را عهدهدار شود، سازنده نيز محسوب ميشود.

12 -1 -3 -11 پيمانکار

پيمانکار شخصي است حقيقي يا حقوقي که به عنوان پيمانکار جزء يا فرعي اجراي قسمتي از عمليات ساختماني را بر طبق قرارداد کتبي با سازنده عهدهدار ميشود.

12 -1 -3 -12 خويش فرما

خويش فرما شخص حقيقي ذيصلاحي است که در کارگاه ساختماني بدون بکارگيري کارگران ديگر و بر طبق قرارداد کتبي پيمانکاري، مسئوليت انجام قسمت يا قسمتهايي از عمليات ساختماني را بر عهده ميگيرد. خويش فرما در کارگاه ساختماني پيمانکار جزء يا فرعي محسوب ميشود.

12 -1 -3 -13 کارفرما

کارفرما شخصي است حقيقي يا حقوقي که يک يا چند نفر کارگر را در کارگاه ساختماني به هزينهخود و با پرداخت مزد به کار ميگمارد، اعم از اينکه پيمانکارجزء، سازنده يا صاحب کار باشد.

12 -1 -3 -14 کارگر

کارگر شخصي است حقيقي که در کارگاه ساختماني در مقابل دريافت مزد به درخواست و با هزينه کارفرما کار کند.

12 -1 -3 -15 حفاظت

حفاظت عبارت است از اقدامات و عملياتي که به منظور نگهداري و مراقبت از افراد، اشياء، اموال، ابنيه، وسايل و تجهيزات در مقابل خطرات ناشي از اجراي عمليات ساختماني بکار برده ميشود.

12 -1 -3 -16 ايمني

ايمني عبارت است از:
الف: مصون و محفوظ بودن کليه کارگران و افرادي که به نحوي در کارگاه ساختماني با عمليات ساختماني ارتباط دارند.
ب: مصون و محفوظ بودن کليه افرادي که در مجاورت يا نزديکي (شعاع موثر) کارگاه ساختماني عبور و مرور، فعاليت يا زندگي ميکنند.
پ: حفاظت و مراقبت از ابنيه، خودروها، تاسيسات، تجهيزات و نظاير آن در داخل يا مجاورت کارگاه ساختماني.

12 -1 -3 -17 خطر

خطر به شرايطي اطلاق ميشود که داراي پتانسيل رساندن آسيب و صدمه به افراد، خسارت به وسايل، تجهيزات، بناها و از بين بردن مواد يا کاهش کارايي در اجراي يک عمل از قبل تعيين شده باشد.

12 -1 -3 -18 بهداشت کار (بهداشت حرفهاي)

بهداشت کار (بهداشت حرفهاي) عبارت است از علم و فن پيشگيري از بيماريهاي ناشي از کار وارتقاي سطح سلامتي افراد شاغل از طريق کنترل عوامل زيان آور محل کار.

12 -1 -3 -19 محيط زيست

محيط زيست عبارت است از سلامت و بهداشت کليه افرادي که در مجاورت يا نزديکي (شعاع موثر) کارگاه ساختماني عبور و مرور، فعاليت يا زندگي ميکنند و همچنين جلوگيري از آلودگي هوا، آب، خاک و آلودگي صوتي ناشي از عمليات ساختماني.

12 -1 -3 -20 حادثه

حادثه رخدادي غير عمد است که به طور غير منتظرهاي اتفاق افتد و باعث خسارت مالي و يا صدمه جاني شود.

12 -1 -3 -21 حادثه ناشي از کار

حادثه ناشي از کار رخدادي است که در حين انجام وظيفه و به سبب آن براي شاغلين در کارگاه ساختماني اتفاق افتد. همچنين حوادثي که حين کمک رساني به افراد حادثهديده نيز رخ دهد حادثه ناشي از کار محسوب ميگردد.

12 -1 -3 -22 بيماري ناشي از کار يا بيماري شغلي

بيماري ناشي از کار يا بيماري شغلي بيماري است که در اثر اشتغال در محل کار براي کارگر به وجود آمده يا تشديد شده، و عامل اصلي و مرتبط با آن در محل کار و به عنوان عامل زيانآور در محل کار موجود ميباشد.

12 -1 -3 -23 ريسک

حاصلضرب احتمال وقوع يک رويداد يا مواجهه با عوامل زيانآور در پيامدهاي حاصل از آن را ريسک ميگويند. به بيان ديگر، ريسک عبارت است از احتمال بوجود آمدن آسيب و صدمه از يک خطر معين.

12 -1 -3 -24 مديريت ريسک

مديريت ريسک عبارت است از شناسايي مخاطرات احتمالي، ارزيابي ريسکهايي که ممکن است ازمخاطرات فوق بوجود آيند، تصميمگيري و برنامهريزي در مورد اقدامات کنترلي به منظور اجتناب يا کاهش سطح ريسکها، اجراي اقدامات کنترلي، مشاهده و بازبيني موثر بودن اقدامات و مستندسازي آنها.

12 -1 -3 -25 ارزيابي ريسک

ارزيابي ريسک يک روش منطقي براي تعيين اندازه کمي و کيفي خطرات، و بررسي پيامدهاي بالقوه ناشي از حوادث احتمالي بر روي افراد، مواد، تجهيزات و محيط است. در حقيقت از اين طريق ميزان کارآمدي روشهاي کنترلي موجود مشخص شده و داده هاي با ارزشي براي تصميم گيري در زمينه کاهش ريسک خطرات، بهسازي سيستم هاي کنترلي و برنامهريزي براي واکنش به آنها فراهم ميشود.

12 -1 -3 -26 کار در ساعت غير عادي

کار در ساعت غير عادي عبارت از کاري است که در خارج از وقت عادي و يا از پيش تعيين شده انجام شود. کار نگهبانان و کارگران حفاظت و ايمني، کار در ساعت غير عادي تلقي نميشود.

12 -1 -3 -27 کار در شب

کار در شب عبارت از کاري است که بين ساعت 22 لغايت 6 بامداد روز بعد انجام گيرد.

12 -1 -3 -28 سازه موقت

سازه موقت سازهاي است که براي تجهيز کارگاه و در جهت اجراي عمليات اصلي و حفاظتي به صورت موقت اجرا ميشود. اين سازه بايد طبق آييننامههاي مربوط داراي پايداري و استحکام لازم در مقابل بارهاي وارده باشد.

12 -1 -3 -29 برچسب گذاري

بررسي، شناسايي و نشانه گذاري يک ماده و يا ترکيب شيميايي را برچسب گذاري گويند.

12 -1 -3 -30 برگه اطلاعات ايمني مواد

برگه و يا مجموعه مطالب در خصوص اطلاعات ايمني و بهداشتي يک ماده و يا ترکيب شيميايي شامل اجزاي مختلف کاربردي و قابل استفاده در موارد عادي و اضطراري ميباشد. اين اطلاعات شامل نام ماده و يا ترکيب شيميايي، خصوصيات فيزيکي و شيميايي، کاربردها، نحوه استفاده، درجه اشتعال، نحوه مقابله در شرايط نشت، آتش سوزي، مخاطرات بهداشتي براي انسان، قابليت انفجار و اصولاً هرگونه اطلاعات با ارزش در مقابله و پاسخ در شرايط اضطراري و رعايت اصول ايمني و بهداشتي مربوط بصورت خلاصه و کاربردي است.

12 -1 -4 مجوزهاي خاص و اقدامات قبل از اجرا

12 -1 -4 -1

قبل از شروع عمليات ساختماني اقدامات زير بايد توسط سازنده انجام شود:
الف: کليه پروانهها و مجوزهاي لازم به منظور اجراي عمليات ساختماني، تخليه و انبارکردن مصالح و تجهيزات، پارک ماشينآلات ساختماني در پيادهروها، خيابانها و ساير فضاهاي عمومي، استفاده از تسهيلات عمومي و همچنين کار در شب از مراجع ذيربط اخذ شود. مسدود و يا محدود نمودن پيادهروها و معابر عمومي با رعايت بند 12 -2 -2 -1 مجاز خواهد بود.
ب: طرح تجهيزکارگاه، نحوه حفاظت از درختان داخل و مجاورکارگاه و همچنين در اجراي دستورالعمل اجرايي گودبرداريهاي ساختماني مصوب شوراي تدوين مقررات ملي ساختمان، پلان و عمق گودبرداري و نحوه حفاظت و پايداري ديواره هاي گود تهيه و به تأييد مرجع رسمي ساختمان رسيده و يک نسخه از آن جهت نظارت در اختيار ناظر قرار گيرد.
پ: نقشههاي اجرايي بررسي و در صورت مشاهده اشکال، نظرات پيشنهادي براي اصلاح به طورکتبي به صاحب کار و طراح اعلام شود.
ت: برنامه زمانبندي کار، ساختار سازماني اجراي کار، شرح وظايف و مسئوليتهاي کارکنان کليدي و مستندات مربوط به تاييد صلاحيت آنها کتباً به اطلاع صاحب کار و مهندس ناظر برسد.
ث: بيمه مسئوليت مدني و شخص ثالث کارگاه و همچنين بيمه اجباري کارگران ساختماني برقرار گردد.
ج: قطع يا جابجايي انشعاب آب، برق، گاز و ساير تاسيسات زير بنايي قبل از تخريب و گودبرداري.

12 -1 -4 -2

سازنده موظف است کليه نقشهها و مشخصات فني (از نظر ايستايي) وسايل و سازههاي حفاظتي از قبيل راهرو سرپوشيده موقت، حصار حفاظتي موقت، توقفگاه و گذرگاه وسايل، تجهيزات و ماشينآلات ساختماني و همچنين شمعها، سپرها، پايههاي پلها، حفاظها و دست اندازها و وسايل و تجهيزاتي از اين قبيل را قبل از ساخت، نصب و بکارگيري به تأييد شخص ذيصلاح داراي پروانه اشتغال به کار مهندسي (در حدود صلاحيت مربوط) برساند و يک نسخه از آن را جهت نظارت در اختيار مهندس ناظر قرار دهد. نقشهها و مشخصات فني راهرو سرپوشيده و حصار حفاظتي موقت بايد به تاييد مرجع رسمي ساختمان نيز برسد.

12 -1 -5 مسئوليت ايمني، بهداشت کار و حفاظت محيط زيست

12 -1 -5 -1

در هر کارگاه ساختماني سازنده موظف است اقدامات لازم به منظور حفظ و تأمين ايمني، بهداشت کار و حفاظت محيط زيست را به عمل آورد.

12 -1 -5 -2

هرگاه يک يا چند کارفرما يا افراد خويش فرما به طور همزمان، در يک کارگاه ساختماني مشغول به کار باشند، هر کارفرما در محدوده پيمان خود مسئول اجراي مقررات مربوط به ايمني، بهداشت کار و حفاظت محيط زيست ميباشد. کارفرماياني که به طور همزمان در يک کارگاه ساختماني مشغول فعاليت هستند، بايد در اجراي مقررات مذکور با يکديگر همکاري نموده و سازنده يا پيمانکار اصلي نيز مسئول مراقبت و ايجاد هماهنگي بين آنها ميباشد. برقراري بيمه مسئوليت مدني و شخص ثالث از مسئوليتهاي سازنده، کارفرما و مسئولين مربوط نميکاهد.

12 -1 -5 -3

سازنده و کارفرمايان کارگاههاي ساختماني موظفند از شخص ذيصلاح داراي پروانه اشتغال يا مهارت فني و يا گواهي ويژه در عمليات ساختماني استفاده نمايند. بعلاوه، شاغلين در کارگاههاي ساختماني بايد آموزشهاي بهداشت کار و ايمني را فراگرفته و گواهيهاي مربوط را از مراجع ذيصلاح دريافت نموده باشند.

12 -1 -5 -4

سازنده و ساير کارفرمايان کارگاههاي ساختماني موظفند براي تأمين ايمني، سلامت و بهداشت کارگران، وسايل و تجهيزات لازم را بر اساس مقررات اين مبحث تهيه و در اختيار آنها قرار دهند. چگونگي کاربرد اين وسايل را به کارگران آموخته و نيز در مورد کاربرد وسايل و تجهيزات و رعايت مقررات مذکور نظارت نمايند. کارگران نيز ملزم به استفاده و نگهداري از وسايل مذکور و اجراي دستورالعملهاي مربوط ميباشند.

12 -1 -5 -5

در کارگاههاي با زيربناي بيش از 3000 مترمربع و يا 18 متر ارتفاع از روي پي، معرفي شخصي ذيصلاح به عنوان مسئول ايمني، بهداشت کار و حفاظت محيط زيست الزامي ميباشد. بعلاوه با توجه به دستورالعمل اجرايي گودبرداريهاي ساختماني ابلاغي وزارت راه و شهرسازي در گودهاي با خطر زياد و بسيار زياد بکارگيري شخص ذيصلاح و آشنا به مسائل ايمني گودبرداري به عنوان "مسئول ايمني کارگاه گودبرداري" الزامي است. تعيين مسئول ايمني رافع مسئوليتهاي اصلي سازنده نميباشد.

12 -1 -5 -6

در صورت احتمال وقوع حادثه، سازنده موظف است تا تأمين ايمني و حفاظت لازم، از ادامه عمليات ساختماني در موضع خطر خودداري نمايد. در صورت وقوع حادثه منجر به خسارت، جرح يا فوت، سازنده موظف است پس از انجام اقدامات فوري براي رفع خطر، مراتب را حسب مورد به مراجع ذيربط گزارش نمايد.

12 -1 -5 -7

کارفرما نبايد به هيچ کارگري اجازه دهد که خارج از ساعت عادي کار، به تنهايي مشغول به کار باشد. در صورت انجام کار در ساعت غير عادي، بايد روشنايي کافي، امکان برقراري ارتباط و نيز تمام خدمات مورد نياز کارگران فراهم شود.

12 -1 -5 -8

مهندس ناظر موظف به نظارت بر اجراي مقررات اين مبحث در عمليات ساختماني موضوع بند 12 -1 -3 -1 ميباشد. هرگاه مهندس ناظر در ارتباط با عمليات ساختماني، مواردي را خلاف اين مبحث مشاهده نمايد، بايد ضمن تذکر کتبي به سازنده، مراتب را به مرجع رسمي ساختمان اعلام نمايد.

12 -1 -5 -9

شهرداري و ساير مراجع صدور پروانه ساختمان و همچنين سازمان نظام مهندسي ساختمان نيز بايد برعملکرد سازنده و مهندس ناظر نظارت نمايند. در صورت بروز تخلف بايد مراتب به شوراي انتظامي نظام مهندسي ساختمان گزارش گردد.

12 -2 ایمنی

12 -2 -1 کلیات

12 -2 -1 -1

سازنده باید نسبت به شناسایی شرایط و مخاطرات احتمالی محیط کار و ارزیابی ریسکهایی که ممکن است از این مخاطرات بوجود آید، اقدام نموده و اقدامات پیشگیرانه مناسب در جهت حذف مخاطرات احتمالی و به عبارت دیگر مدیریت ریسک را بعمل آورد.

12 -2 -1 -2

سازنده موظف به پیام رسانی موثر و مطلوب به منظور تامین ایمنی، بهداشت کار و حفاظت محيط زیست در داخل و اطراف کارگاه ساختمانی با استفاده از علائم تصویری هشداردهنده، الزام کننده و آگاه کننده مطابق مفاد مبحث «علامات و تابلوها (مبحث بیستم مقررات ملّی ساختمان)» می باشد.

12 -2 -1 -3

کارگاه ساختمانی باید با رعایت مفاد بخش 12 -5 -9 به طور مطمئن و ایمن محصور شده و از ورود افراد متفرقه و غیر مسئول به داخل آن جلوگیری به عمل آید. همچنین در اطراف کارگاه ساختمانی نصب تابلوها و علائم هشداردهنده، که در شب و روز قابل رویت باشد، ضروری است.

12 -2 -2 ایمنی عابران و مجاوران کارگاه ساختمانی

12 -2 -2 -1

مسدود یا محدود نمودن موقت پیاده روها و سایر معابر و فضاهای عمومی، برای تخلیه مصالح، وسایل و تجهیزات و یا انجام عملیات ساختمانی ممنوع است، مگر با اخذ مجوز از مراجع ذی ربط برای مدت معین و با رعایت مفاد بخشهای 12 -1 -4 و 12 -5 -3 و مفاد بندهای 12 -2 -2 -3 و 12 -2 -2 -4 و موارد زیر:

الف: وسایل، تجهیزات و مصالح ساختمانی باید در جایی قرار داده شوند که مخاطراتی برای عابران، خودروها، تأسیسات عمومی، بناها و درختان مجاور کارگاه ساختمانی به وجود نیاورد. همچنین مانع دسترسی به تأسیسات و تجهیزات شهری از قبیل آب و برق و گاز، فاضلاب، شیرهای آتش نشانی و یا مانع دید علائم راهنمایی و رانندگی نشوند. مصالح، وسایل و تجهیزات فوق شب ها نیز باید به وسیله علائم درخشان و چراغهای قرمز احتیاط مشخص شوند.

ب: در مواردی که نیاز به تخلیه مصالح ساختمانی در معابر عمومی یا مجاور آن باشد، باید مراقبت کافی به منظور جلوگیری از لغزش، فرو ریختن یا ریزش احتمالی آنها به عمل آید.

پ: در مواردی که پایه های داربست (موضوع بخش 12 -7 -2) در معابر عمومی قرار گیرد، باید با استفاده از وسایل مؤثر از جا به جا شدن و حرکت پایه های آن جلوگیری شود.

12 -2 -2 -2

هنگامی که بر اثر انجام عملیات ساختمانی خطری متوجه رفت و آمد عابران و یا خودروها باشد، باید با رعایت مفاد بند 12 -2 -2 -1 و با کسب نظر از مراجع ذی ربط یک یا چند مورد از موارد زیر به کار گرفته شود:

الف: گماردن یک یا چند نگهبان با پرچم اعلام خطر در فاصله مناسب

ب: قرار دادن نرده های حفاظتی متحرک در فاصله مناسب از محوطه خطر و نصب چراغهای چشمک زن یا سایر علائم هشداردهنده

پ: نصب علائم آگاهی دهنده و وسایل کنترل مسیر در فاصله مناسب

12 -2 -2 -3

در موارد زیر در تمام طول و عرض مجاور بنا، احداث راهروی سرپوشیده موقت در راه عبور عمومی با رعایت مفاد بخش 12 -5 -4 الزامی است:

الف: در صورتی که فاصله بنای در دست تخریب از معابر عمومی کمتر از 40 درصد ارتفاع آن باشد.

ب: در صورتی که فاصله بنای در دست احداث یا تعمیر و بازسازی از معابر عمومی کمتر از 25 درصد ارتفاع آن باشد.

12 -2 -2 -4

در صورتی که راه عبور عمومی محدود یا مسدود شده باشد، باید راه عبور موقت در محل مناسبی که به تأیید مراجع ذی ربط برسد، ایجاد گردد.

12 -2 -2 -5

بر روی محلهای حفاری که در معابر عمومی برای استفاده از تسهیلات عمومی یا نصب انشعابات مربوط صورت می گیرد، باید یک پل موقت عبور عابر پیاده با مقاومت و ایستایی لازم، با عرض حداقل 1/5 متر یا عرض پیاده رو و با نرده حفاظتی مناسب ایجاد شود. در صورتی که حفاری در محل تردد خودرو صورت گرفته باشد، باید موقتاً پلی با مقاومت کافی و با عرض مناسب که به تأیید مرجع رسمی ساختمان برسد، برای عبور خودروها ایجاد شود.

12 -2 -2 -6

بیرون زدگی هریک از اجزاء سازه های موقت از قبیل حصار حفاظتی موقت کارگاه، سرپوش حفاظتی و داربست از محدوده بنای در دست ساخت ممنوع است مگر با رعایت مفاد بندهای 12 -2 -2 -1 و 12 -2 -2 -2 و 12 -2 -2 -3 و شرایط زیر:

الف: فاصله عمودی بیرون زدگی از روی سطح پیاده رو نباید کمتر از 2/5 متر و از روی سطح سواره رو کمتر از 4/5 متر باشد.

ب: درها و پنجره ها نباید از داخل کارگاه به سمت گذر عمومی باز شوند.

12 -2 -3 جلوگیری از سقوط افراد

12 -2 -3 -1

قسمتهای مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه اطراف آن از قبیل پله ها، سطوح شیبدار، دهانه های باز در کف طبقات، چاههای آسانسور، اطراف سقفها و دیوارهای باز و نیمه تمام طبقات، محلهای عبور لوله های عمودی تأسیسات، چاههای در دست حفاری آب و فاضلاب، کانالها، اطراف گودبرداری ها، گودالها، حوضها و استخرها، که احتمال خطر سقوط افراد را در بردارد، باید تا زمان پوشیده شدن و محصور شدن نهایی یا نصب حفاظها و نرده های دائم و اصلی، با رعایت مفاد بخشهای 12 -5 -2 و 12 -5 -6 به وسیله پوششها یا نرده های حفاظتی محکم و مناسب و حسب مورد با استفاده از شبرنگها، چراغها و تابلوهای هشداردهنده مناسب و قابل رویت در طول روز و شب، به طور موقت حفاظت گردند. در کلیه موارد فوق، چنانچه احتمال سقوط و ریزش ابزار کار یا مصالح ساختمانی وجود داشته باشد، باید موقتاً نسبت به نصب پاخورهای مناسب طبق شرایط مندرج در بخش 12 -5 -3 اقدام گردد.

12 -2 -3 -2

بارگذاری بیش از حد ایمنی بر روی هرگونه اسکلت، چوب بست، حفاظ، نرده، پوششهای موقتی، سرپوش دهانه ها و گذرگاهها و نظایر آن مجاز نمی باشد.

12 -2 -3 -3

برای جلوگیری از بروز خطرهایی که نمی توان به طرق دیگر ایمنی را تضمین نمود و همچنین برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه به محوطه محصور شده یا منطقه خطر و نیز برای حفظ علائم نصب شده، باید مراقب یا مراقبینی در تمام طول روز و شب به کار گمارده شوند. به علاوه کارگاه ساختمانی یا قسمتهای ساخته شده آن، نباید در شرایطی که خطری ایمنی، بهداشت کار و محیط زیست را تهدید کند، به حال خود رها شود.

12 -2 -4 جلوگیری از حریق، سوختگی و برق گرفتگی

12 -2 -4 -1 کلیات

برای جلوگیری از حریق، سوختگی و برق گرفتگی رعایت الزامات زیر ضروری است:

الف: در کلیه محلهایی که خطر آتش سوزی وجود دارد، کشیدن سیگار و روشن کردن آتشهای روباز، روشن کردن وسایل روشنایی غیر محصور و وسایل گرمایشی غیر ایمن ممنوع است. در این محلها باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث «علامات و نشانه ها (مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان)» تابلوهای هشداردهنده از قبیل «خطر آتش سوزی»، «سیگار نکشید» و «آتش روشن نکنید» نصب شود. رعایت آیین نامه «پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاهها» مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی می باشد.

ب: ضایعات مصالح قابل احتراق، باید در جای مناسبی جمع آوری و به طور روزانه از محل کار خارج و به محلهای مجاز حمل شود. سوزاندن این مواد در محل کارگاه ساختمانی مجاز نمی باشد.

پ: جمع آوری و انبار نمودن روغن، گریس، پارچه های روغنی، نخاله های آلوده به روغن و مواد نفتی و نظایر آن روی وسایل و تجهیزات ساختمانی یا در مجاورت آنها مجاز نمی باشد.

ت: انبار کردن و نگهداری موقت مواد و مصالح قابل احتراق و اشتعال از قبیل مواد سوختی، روغن، رنگ، تینر، چسب، کاغذ دیواری، پلی استایرن، چوب و گونی باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث «حفاظت ساختمانها در برابر حریق (مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان)» و آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاهها مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت گیرد.

12 -2 -4 -2 مایعات قابل اشتعال

در خصوص مایعات قابل اشتعال رعایت موارد زیر الزامی می باشد:

الف: قبل از سوخت گیری باید موتور ماشین آلات ساختمانی خاموش شود و از ریختن مواد سوختی روی اگزوز و قسمتهای داغ موتور جلوگیری گردد.

ب: مایعاتی که نقطه شعله زنی آنها کمتر از 7 درجه سانتی گراد می باشد، نباید روی سطح زمین نگهداری شوند، مگر اینکه به صورت محدود در ظرفهای کمتر از 18 لیتر و داخل ظروف یا مخازن حفاظت شده نگهداری شوند.

پ: خروجی و سرریز مخازن سوخت نباید در جایی تعبیه شده باشد که مواد مذکور روی موتور، اگزوز، تابلو برق، کلید برق، باتری و سایر منابع ایجاد جرقه، ریخته شود.

ت: در جایی که بخار مایعات قابل اشتعال وجود دارد، نباید از وسایلی که تولید جرقه یا شعله می کند، از قبیل کبریت، فندک، سیگار، پیلوت گاز، چراغ و وسایل برقی جرقه زا استفاده شود.

ث: ظروف محتوی مایعات سریعالاشتعال باید از جنس نسوز و نشکن و دارای درب کاملاً محکم و محفوظ بوده و بر روی آنها برچسب گذاری شده باشد.

12 -2 -4 -3 وسایل گرم کننده موقت

هنگام استفاده از وسایل گرم کننده موقت موارد زیر باید رعایت شود:

الف: زمانی که در محل کار از بخاری یا هر وسیله گرم کننده به طور موقت استفاده می شود، باید کلیه ضوابط و مقررات مربوط از قبیل درجه حرارت، فاصله وسیله گرم کننده تا مواد قابل اشتعال و خروج گازهای مضر رعایت گردد.

ب: وسایل گرم کننده موقت از قبیل بخاری ها در موقع استفاده باید به نحو مطمئن روی کف قرار داده شوند، به طوری که امکان واژگون شدن آنها وجود نداشته باشد.

پ: وسایل گرم کننده برقی باید استاندارد باشد. استفاده از وسایل برقی دست ساز مجاز نمی باشد.

ت: استفاده از وسایل گازسوز و نفت سوز بدون دودکش در فضاهای کاملاً بسته، بدون تهویه کافی هوا ممنوع می باشد.

ث: باید از ریختن نفت در بخاری های نفتی، در هنگام روشن بودن آنها جلوگیری به عمل آید.

12 -2 -4 -4 پخت قیر و آسفالت

پخت قیر و آسفالت در کارگاههای ساختمانی باید با رعایت موارد زیر انجام شود:

الف: بشکه و دیگهای پخت قیر و آسفالت در موقع استفاده باید در جای خود محکم شده باشند، به طوری که در حین کار هیچ خطری متوجه افراد نشود.

ب: بشکه و دیگهای پخت قیر و آسفالت در موقع استفاده باید در خارج از ساختمان و در فضای باز قرار داده شوند. قراردادن آنها در معابر عمومی ممنوع می باشد مگر با رعایت کلیه موارد ایمنی، بهداشت کار و محیط زیست و کسب اجازه از مرجع رسمی ساختمان.

پ: در موقع کار با دیگهای پخت قیر و آسفالت باید وسایل اطفاء حریق مناسب در دسترس باشد.

ت: شیلنگ مشعلهایی که جهت پخت قیر و آسفالت و نصب ایزوگام به کار می رود باید مورد بازدید قرار گرفته و محل اتصال آن به مخزن و مشعل با بست به طور محکم مهار شده باشد.

ث: ظروف محتوی قیر داغ، نباید در محوطه بسته نگهداری شود، مگر آنکه قسمتی از محوطه باز باشد و عمل تهویه به طور کامل و کافی انجام گیرد.

ج: کارگرانی که به گرم کردن قیر، پخت، حمل و پخش آسفالت اشتغال دارند باید به دستکش و ساعدبند حفاظتی مجهز باشند. بالا بردن آسفالت یا قیر داغ توسط کارگران از نردبان ممنوع است.

چ: برای گرم کردن بشکه های محتوی قیر جامد باید ترتيبي اتخاذ گردد که ابتدا قسمت فوقانی قیر در ظرف ذوب شود و از حرارت دادن و تابش شعله به قسمتهای زیرین ظرف قیر در ابتدای کار جلوگیری به عمل آید.

ح: هنگام حرارت دادن بشکه قیر، باید درب آن کاملاً باز باشد، بعلاوه درپوش کاملاً مناسب و محفوظ و دسته داری باید در دسترس باشد تا در صورت آتش گرفتن و شعله کشیدن قیر بتوان فوراً با قرار دادن آن، نسبت به خفه کردن آتش اقدام نمود.

خ: سطلهای مخصوص حمل قیر و آسفالت داغ، علاوه بر دسته اصلی، باید دارای دسته کوچکی در قسمت تحتانی باشند تا عمل تخلیه آنها به راحتی انجام شود.

د: کارگران پخت قیر و آسفالت پس از پایان کار، مجاز به پاکسازی لباسی که بر تن دارند با مواد قابل اشتعال از قبیل بنزین نمی باشند. در اینگونه موارد باید ابتدا لباس خود را از تن خارج و سپس در محل مناسب نسبت به نظافت و پاکسازی آن با مواد بی خطر مناسب اقدام گردد.

12 -2 -4 -5 دیگهای بخار

کلیه دیگهای بخار و آب گرم اعم از اینکه به صورت موقت یا دائم مورد استفاده قرار گیرند، باید توسط افراد ذی صلاح و با رعایت مقررات مبحث «تأسیسات مکانیکی (مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان)» و آیین نامه حفاظتی دیگهای بخار مصوب شورای عالی حفاظت فنی، نصب و راه اندازی شوند.

12 -2 -4 -6 برشکاری و جوشکاری با گاز و برق

در برشکاری و جوشکاری با گاز و برق رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: قبل از شروع عملیات جوشکاری یا برشکاری حرارتی، باید کلیه وسایل و ابزارهای اندازه گیری فشار، شدت جریان و نظایر آن و همچنین شیلنگهای گاز و هوا کنترل شوند. همچنین دستگاهها و تجهیزاتی که برای جوشکاری و برشکاری به کار برده می شود باید به طور مرتب و بر اساس دستورالعمل کارخانه سازنده مورد بازرسی و کنترل قرار گیرد.

ب: کارگران جوشکار باید هنگام کار، لباس کار مقاوم در برابر آتش و جرقه بر تن داشته و نیز مجهز به سایر وسایل حفاظت فردی از جمله کفش، عینک، نقاب و دستکش ساق دار حفاظتی مطابق شرایط مندرج در فصل 12 -4 باشند. همچنین لباس کار جوشکاران باید عاری از مواد روغنی، نفتی و سایر مواد قابل احتراق و اشتعال باشد.

پ: در مکانهایی که مواد قابل احتراق و اشتعال نگهداری می شود، و یا در نزدیکی مواد یا دستگاههایی که بخار و یا گازهای قابل اشتعال و قابل انفجار ایجاد می کنند، باید از عملیات جوشکاری و برشکاری حرارتی جلوگیری به عمل آید.

ت: در مواردی که امکان دور کردن مواد قابل احتراق و اشتعال از محوطه جوشکاری و برشکاری حرارتی وجود ندارد، جهت جلوگیری از خطرات احتمالی باید این مواد با صفحات و مواد مقاوم در برابر آتش محصور و پوشانده شده و ضمن فراهم آوردن وسایل اطفاء حریق مناسب و کافی، یک فرد کمکی نیز در محل حاضر باشد.

ث: در مواردی که جوشکاری روی فلزات دارای پوشش قلع، روی و نظایر آن صورت می گیرد، لازم است سریعاً دود و گازهای ناشی از جوشکاری به طرق مناسب و موثر به خارج از محل کار هدایت شوند.

ج: جوشکاران نباید از ظروف و بشکه هایی که قبلاً محتوی مواد نفتی، روغنی و یا سایر مواد قابل اشتعال و انفجار بوده اند، به عنوان تکیه گاه و زیر پایی استفاده نمایند. با توجه به مفاد بند 12 -7 -1 -2 استفاده از بشکه به عنوان جایگاه کار کلاً ممنوع می باشد.

چ: عملیات جوشکاری یا برشکاری حرارتی بر روی ظروف و مخازن خالی که قبلاً حاوی مواد قابل اشتعال و انفجار بوده و ممکن است در آن گازهای قابل اشتعال و انفجار ایجاد شود، باید داخل آن به طور کامل به وسیله بخار یا مواد مؤثر دیگر شستشو شده و دریچه های آن کاملاً باز باشد و یا قسمتی از حجم آن با آب پر شود.

ح: هیچ نوع ظرف بسته، حتی اگر عاری از مواد قابل اشتعال و انفجار باشد، نباید مورد جوشکاری یا برشکاری حرارتی قرار گیرد، مگر آنکه قبلاً منفذی در آن ایجاد شود.

خ: برای نشتیابی شیلنگهای برشکاری و جوشکاری و اتصالات آنها باید از کف صابون استفاده شود.

د: در هنگام تعویض مشعل برشکاری و جوشکاری، باید جریان گاز از طریق شیر و رگلاتور قطع گردد. از روش های خطرناک و غیر ایمن از قبیل خم کردن شیلنگ جهت انسداد آن باید اکیداً خودداری به عمل آید.

ذ: برای روشن کردن مشعل برشکاری و جوشکاری باید از فندک یا شعله پیلوت (گیرانه) استفاده شود.

ر: در هنگام انجام عملیات جوشکاری برقی در فضاهای مسدود و مرطوب، دستگاه جوشکاری باید در خارج از محیط بسته قرار گیرد.

ز: بدنه دستگاه جوشکاری برقی باید دارای اتصال زمین مؤثر بوده و همچنین کابل های آن دارای روکش عایق محکم و مقاوم و فاقد هرگونه خوردگی و زدگی باشد.

ژ: در پایان هرگونه عملیات جوشکاری و برشکاری، باید محل کار، بازرسی و پس از اطمینان از عدم وجود خطر آتش سوزی در اثر جرقه های ناشی از جوشکاری و برشکاری، محل ترک شود.

س: عملیات جوشکاری یا برشکاری حرارتی نباید بر روی ظروف و مخازن خالی که قبلاً حاوی مواد قابل انفجار و اشتعال بوده و ممکن است در آن گازهای قابل اشتعال و انفجار ایجاد شود، صورت گیرد.

12 -2 -4 -7 مراقبت و نگهداری از سیلندرهای گاز تحت فشار

در خصوص مراقبت و نگهداری از سیلندرهای گاز تحت فشار رعایت موارد زیر الزامی می باشد:

الف: شیر سیلندرها باید با دست و بدون استفاده از چکش و آچار باز شود و در صورت لزوم از آچارهای مخصوص استفاده شود.

ب: سیلندرهایی که مورد استفاده نباشند، باید طوری در فضای آزاد خارج از بنا قرار داده شوند که از تابش مستقیم نور خورشید یا درجه حرارت بالا و نیز وارد آمدن ضربه، محافظت شوند.

پ: سیلندرها نباید از هیچ ارتفاعی به پایین پرتاب شوند. در ضمن برای بالا بردن و پایین آوردن آنها، لازم است از کلافهای مخصوص استفاده شود.

ت: سیلندرها باید از محل جوشکاری و برشکاری فاصله کافی داشته باشند به طوری که جرقه، براده یا شعله به آنها نرسد. در صورتی که این امر امکان پذیر نباشد باید از موانع ضد آتش استفاده شود.

ث: به منظور پیشگیری از خطر اشتعال و انفجار سیلندرهای گاز اکسیژن، باید از آلودگی شیرآلات و اتصالات آن به روغن و گریس خودداری شود.

ج: سیلندرهای گاز باید به طور قائم و مطمئن در جای خود محکم گردند تا از افتادن احتمالی آنها جلوگیری شود. کلاهک شیرهای آنها بجز در هنگام استفاده بسته باشد.

چ: سیلندرهای اکسیژن به جز در هنگام جوشکاری یا برشکاری حرارتی، باید جدا از سیلندرهای دیگر نگهداری شوند.

ح: چنانچه سیلندرها دارای نشت گاز باشند، باید بلافاصله از محل کار دور و در فضای باز و کاملاً دور از شعله یا جرقه یا منابع حرارت زا، به آهستگی و به تدریج تخلیه شوند. همچنین باید از بکار بردن سیلندری که شیر آن نسبت به بدنه تغییر وضعیت داشته باشد، خودداری شود.

خ: کلاهک سیلندرها جز در هنگام استفاده باید بر روی شیر سیلندر قرار داشته باشد.

د: شیلنگهای گاز باید سالم و بدون ترک باشد و همواره جهت اتصال شیلنگ به سیلندرها از بست استاندارد استفاده شده و از بکارگیری سیم به جای بست خودداری گردد.

ذ: در صورتی که نیاز به گرم کردن شیر سیلندر استیلن باشد، این کار باید به وسیله آب گرم انجام شود و هرگز نباید از شعله مستقیم استفاده گردد.

12 -2 -4 -8 خطوط انتقال نیروی برق

در خصوص خطوط انتقال نیروی برق رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: قبل از شروع عملیات ساختمانی سازنده باید حرم خطوط برق عبوري از مجاور ملک را مورد بررسی قرارداده و پس از پیش بینی های لازم جهت اجرای عملیات ساختمانی و کسب نظر مهندس ناظر، عملیات ساختمانی را شروع نماید.

ب: کلیه هادی ها، خطوط و تأسیسات برقی در محوطه و حرم کارگاه ساختمانی باید برق دار فرض شوند، مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد.

پ: برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی و کاهش آثار زیان آور میدانهای الکترومغناطیسی ناشی از خطوط برق فشار قوی، باید مقررات مربوط به حرم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق در کلیه عملیات ساختمانی و نیز در تعیین محل احداث بنا و تأسیسات، رعایت گردد.

ت: کلیه سیم کشی های موقت و دائم و نصب تجهیزات برقی باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث «طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمانها (مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان)» و آیین نامه «حفاظتی تأسیسات الکتریکی در کارگاهها» مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت گیرد.

ث: قبل از هر گونه گودبرداری و حفاری، باید در مورد وجود کابل های زیرزمینی انتقال و توزیع نیروی برق در منطقه عملیات، بررسی لازم به عمل آمده و ضمن استعلام از مراجع ذی ربط، حرم های قانونی رعایت و در صورت لزوم اقدامات احتیاطی از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر، حفاظت و ایزوله کردن این خطوط توسط مراجع مذکور انجام شود.

ج: قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوایی برق فشار ضعیف، باید مراتب به مسئولین و مراجع ذی ربط اطلاع داده شود تا اقدامات احتیاطی لازم از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر یا روشش کردن خطوط مجاور ساختمان با لوله های پلی اتیلن یا شیلنگهای لاستیکی و نظایر آن انجام شود.

12 -2 -4 -9 وسایل و تجهیزات اطفاء حریق

در استفاده از وسایل و تجهیزات اطفاء حریق رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: سطلهای آب و ماسه و کپسولهای خاموش کننده (مناسب با نوع حریق) و سایر وسایل قابل حمل که به منظور اطفاء حریق به کار می روند، به همراه علائم و نشانه های ایمنی باید در قسمتهای مختلف کارگاه ساختمانی به نحوی که همواره در معرض دید و دسترس باشند نصب و آماده استفاده گردند.

ب: در مواردی که لوله ها و شیرهای آتش نشانی باید به صورت بخشی از تأسیسات دائمی ساختمان مورد استفاده قرار گیرند، لازم است با نظارت مراجع ذی صلاح نصب و آماده بهره برداری شوند. همچنین باید همیشه فاصله این لوله ها و شیرها تا خیابان مشخص و در شعاع 2 متری از شیرهای برداشت (شیر آتش نشانی) یا فاصله بین آنها و خیابان، نباید هیچ گونه مصالح یا ضایعات ساختمانی ریخته شود.

12 -3 بهداشت کار، محیط زیست، تسهیلات بهداشتی و رفاهی

12 -3 -1 کلیات

12 -3 -1 -1

سازنده باید نسبت به ارزیابی ریسک های بهداشت کار شامل کلیه خطرات و عوامل زیان آور مرتبط با کارگاه های ساختمانی اقدام نموده و براساس اولویت های حاصل شده از فرآیند ارزیابی ریسک مربوط، برنامه های خود را در خصوص کنترل خطرات و عوامل زیان آور محل های کار به مورد اجرا گذاشته، نتایج شناسایی خطرات و ارزیابی و کنترل آنها را مستند و نگهداری نماید.

12 -3 -1 -2

سازنده باید اولویت اقدامات کنترلی را بر انجام اقدامات کنترلی در مبدأ ایجاد خطرات و عوامل زیان آور در محل های کار کارگاه ساختمانی قرار دهد.

12 -3 -1 -3

مواد شیمیایی و ترکیبات مورد استفاده در محل های کار از قبیل ظروف حاوی حلال ها، مواد قابل اشتعال و احتراق، اسیدها، فلوئور و سایر مواد مورد استفاده باید دارای برچسب بوده و فقط برای مصرف روزانه نگهداری شود. نگهداری حجم های بیش از نیاز روزانه در محل های کار ممنوع است و باید در انبار مواد شیمیایی کارگاه ساختمانی و تحت دستورالعمل انبارداری مواد شیمیایی نگهداری شود.

12 -3 -1 -4

مواد و ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در کارگاه های ساختمانی باید دارای برگه اطلاعات ایمنی مواد باشد و یک نسخه از آن در داخل کارگاه ساختمانی نگهداری شود.

12 -3 -1 -5

در عملیات ساختمانی، به کارگرانی که به طور مستمر با گچ، سیمان یا سایر مواد آلوده کننده تماس مستقیم دارند، باید یک بار برای هر شیفت کاری شیر داده شود.

12 -3 -1 -6

کلیه شاغلین کارگاه های ساختمانی، باید دارای کارت سلامت شغلی معتبر بوده، و استعداد جسمانی و روانی متناسب با کارهای ارجاع شده را داشته باشند.

12 -3 -1 -7

در صورتی که میزان آلاینده ها در محل کار و یا اطراف از مواجهه مجاز بیشتر باشد کارفرما مکلف به پیش بینی تمهیدات لازم برای کاهش میزان آلاینده ها می باشد.

12 -3 -1 -8

سازنده موظف است فعالیت های خود را به نحوی انجام دهد که این فعالیت ها باعث آلودگی هوا و یا آلودگی صوتی بیش از حد استاندارد رایج کشور نگردد. همچنین انجام عملیات ساختمانی باعث آسیب به درختان داخل و مجاور کارگاه ساختمانی و آلودگی آب و خاک نشود.

12 -3 -1 -9

سازنده موظف است برنامه های کنترلی مناسب را جهت کاهش آلاینده ها به کمتر از حد استاندارد مواجهه شغلی به شرح زیر به عمل آورد:

الف: حذف خطر

ب: جداسازی محل های خطرناک

پ: نصب حفاظ ها و کنترل های مهندسی نظیر تهویه موضعی.

ت: محدود سازی ساعت کار شاغلین و افراد در معرض خطر به منظور کاهش مدت زمان مواجهه و نیز جابجایی افراد.

ث: تهیه و استفاده از وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع کار.

12 -3 -1 -10

سازنده باید دستورالعمل اجرایی در وضعیت بحرانی و خطرناک را با توجه به نوع کار، شرایط محیطی و موقعیت پروژه تدوین کند تا به موقع در جهت واکنش به شرایط اضطراری به اجرا بگذارد.

12 -3 -1 -11

به منظور حفظ سلامت و تأمین ایمنی کارگران، عابران و مجاورین کارگاه ساختمانی، سازنده باید اقدامات لازم جهت کنترل گرما و حرارت زیاد، رطوبت و بخار داغ، سر و صدا و ارتعاش، گرد و غبار، دود و سایر عوامل آلوده کننده محیط زیست در کارگاه ساختمانی و اطراف آن را به عمل آورد.

12 -3 -1 -12

برای حفظ و تأمین سلامتی کارگران در اثر سرمازدگی و یا سایر عوارض ناشی از سرما، سازنده باید تمهیدات لازم را به عمل آورد.

12 -3 -1 -13

رها سازی هر گونه نخاله، فاضلاب و پسماندهای باقی مانده از فرآیندهای عملیات ساختمانی در محیط زیست ممنوع است. دفع این گونه مواد و ضایعات باید مطابق با قانون «مدیریت پسماندها» انجام پذیرد.

12 -3 -1 -14

حمل و نقل دستی و جابجایی بار باید مطابق آیین نامه «حفاظتی حمل دستی بار» مصوب شورای عالی حفاظت فنی و آیین نامه «بهداشتی حمل دستی بار» مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شود.

12 -3 -1 -15

در حین اجرای کار اعم از قبیل خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات ممنوع می باشد. این موضوع باید توسط سازنده به نحو مقتضی به اطلاع شاغلین کارگاه های ساختمانی رسد و از آن جلوگیری شود.

12 -3 -1 -16

سازنده باید در کارگاه های ساختمانی با بعد کارگری بیش از 200 نفر شاغل، نسبت به تشکیل خانه بهداشت اقدام نموده، و امکانات لازم جهت ارائه کمک های اولیه و خدمات بهداشت کار را فراهم نماید.

12 -3 -1 -17

سازنده قبل از شروع عملیات ساختمانی باید آخرین قوانین و مقررات کار، ایمنی، بهداشت کار و حفاظت محیط زیست مربوط را از مراکز ذی ربط اخذ و حسب مورد در هنگام عملیات ساختمانی اجرا نماید. این قوانین و مقررات باید در محل مناسبی در کارگاه ساختمانی در دسترس و رویت همگان قرار گیرد.

12 -3 -1 -18

در هر کارگاه ساختمانی، بسته به محل، نوع کار، تعداد کارگران، زمان و ساعت کار، مطابق با آیین نامه «تسهیلات بهداشتی» وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، باید تسهیلات رفاهی و بهداشتی لازم تأمین و در دسترس کارگران قرار گیرد.

12 -3 -2 آب آشامیدنی

12 -3 -2 -1

در تمام محل های کار در کارگاه ساختمانی، باید آب آشامیدنی سالم، گوارا و کافی در اختیار کارگران قرار گیرد. ضمناً به کارگرانی که در گرمای زیاد برای مدت مدیدی کار می کنند باید قرص های نمک طعام داده شود.

12 -3 -2 -2

آب آشامیدنی باید از منابع بهداشتی تأیید شده تهیه شود و کلیه نکات بهداشتی از نظر سالم نگه داشتن مخازن و ظروف نگهداری آب رعایت گردد.

12 -3 -2 -3

چنانچه در کارگاه ساختمانی برای مصارف غیر آشامیدنی، آب ذخیره و نگهداری شود، باید بر روی مخازن و شیرهای برداشت تابلوی «غیر قابل شرب» نصب شود.

12 -3 -3 سرویس های بهداشتی

12 -3 -3 -1

در هر کارگاه ساختمانی باید به ازای هر 25 نفر کارگر، حداقل یک توالت و روشویی بهداشتی و محصور، با آب و وسایل کافی شستشو ساخته و آماده شود. در هر حال در هر کارگاه ساختمانی احداث حداقل یک توالت و روشویی الزامی است.

12 -3 -4 محل های تعویض لباس (رخت کن)

12 -3 -4 -1

در هر کارگاه ساختمانی باید متناسب با فضای کارگاه محلی سرپوشیده و بهداشتی، برای تعویض و نگهداری لباس کارگران فراهم شود.

12 -3 -5 غذاخوری، محل اقامت و استراحت کارگران

12 -3 -5 -1

در هر کارگاه ساختمانی، باید محل هایی برای غذاخوری و همچنین محل های مناسب کافی و مجزا برای اقامت و استراحت موقت کارگرانی که به دلیل دوری محل کار از محل سکونت آنها، یا درخواست کارفرما یا حسب وظیفه مجبور به اقامت در کارگاه باشند، با وسایل و امکانات مورد نیاز فراهم شود.

12 -3 -6 نور و روشنایی

12 -3 -6 -1

در کلیه کارگاه های ساختمانی، باید نور و روشنایی طبیعی و یا مصنوعی کافی و مناسب و در صورت لزوم وسیله روشنایی قابل حمل، در محل های کار، عبور و مرور، سرویس های بهداشتی، رخت کن، غذاخوری، اقامت و استراحت کارگران فراهم شود.

12 -3 -7 تهویه

12 -3 -7 -1

کلیه محل های کار، رخت کن، سرویس های بهداشتی، اقامت، استراحت و غذاخوری کارگران، باید به طور طبیعی یا مصنوعی تهویه شوند، به گونه ای که هوای کافی و سالم برای محل های فوق فراهم شود.

12 -3 -8 کمک های اولیه

12 -3 -8 -1

در کلیه کارگاه های ساختمانی، باید با توجه به نوع کار و متناسب با تعداد کارگران، وسایل کمک های اولیه فراهم و آموزش افراد در این زمینه، تأمین شود. همچنین تمهیدات لازم برای ارتباط فوری با بخش های امداد و نجات و انتقال اضطراری کارگران آسیب دیده یا کارگرانی که دچار بیماری های ناگهانی شوند، به مراکز پزشکی به عمل آید.

12 -3 -8 -2

جعبه کمک های اولیه باید دارای وسایل ضروری اعلام شده از طریق مراجع ذی ربط باشد. این جعبه باید توسط سازنده تهیه و در جای مناسب نصب و از هرگونه آلودگی و گرد و غبار دور نگه داشته شود و همیشه در دسترس کارگران باشد.

12 -3 -8 -3

در کلیه کارگاه های ساختمانی، باید وسایل ارتباطی برای تماس فوری با مراکز اورژانس و آتش نشانی فراهم گردد.

12 -4 وسایل و تجهیزات حفاظت فردی

12 -4 -1 کلیات

12 -4 -1 -1

وسایل و تجهیزات حفاظت فردی وسایلی از قبیل کلاه ایمنی، ماسک تنفسی، گوشی حفاظتی و حمایل بند کامل بدن است که برای حذف تماس مستقیم با عوامل زیان آور و یا مخاطره آمیز در محل کار، باید کارگران، افراد خویش فرما و سایر کسانی که در کارگاه ساختمانی فعالیت و یا به دلیلی وارد کارگاه می شوند، متناسب با نوع عوامل زیان آور محل کار، آنها را مورد استفاده قرار دهند. کارفرما موظف است این وسایل را تهیه و در اختیار افراد مذکور قرار دهد و بر کاربرد آنها نظارت نماید.

12 -4 -1 -2

کلیه وسایل و تجهیزات حفاظت فردی باید از نظر کیفیت مواد مورد استفاده و مشخصات فنی ساخت، مطابق با استانداردهای ملی ایران یا سایر استانداردهای مورد قبول وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و یا برحسب مورد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند.

12 -4 -1 -3

کلیه وسایل و تجهیزات حفاظت فردی باید به طور مستمر توسط اشخاص ذی صلاح بازرسی و کنترل شده و در صورت لزوم تعمیر یا تعویض شوند تا همواره برای تأمین حفاظت کارگران آماده باشند.

12 -4 -1 -4

کلیه وسایل حفاظت فردی که قبلاً مورد استفاده قرار نگرفته اند، باید قبل از اینکه در اختیار کارگران قرار گیرند، توسط اشخاص ذی صلاح کنترل و اجازه استفاده از آنها داده شود.

12 -4 -1 -5

در تهیه و کاربرد وسایل و تجهیزات حفاظت فردی باید ضوابط مندرج در آیین نامه «وسایل حفاظت انفرادی» و آیین نامه «ایمنی کار در ارتفاع» مصوب شورای عالی حفاظت فنی، لحاظ گردد.

12 -4 -2 کلاه ایمنی

12 -4 -2 -1

در کلیه کارگاه های ساختمانی که در آنها احتمال وارد آمدن صدماتی به سر افراد در اثر سقوط فرد از ارتفاع یا سقوط وسایل، تجهیزات و مصالح و یا برخورد با موانع وجود دارد، باید از کلاه ایمنی استاندارد استفاده شود.

12 -4 -3 حمایل بند کامل بدن و طناب مهار

12 -4 -3 -1

برای کارهایی از قبیل جوشکاری، سیم کشی و یا هر نوع کار دیگر در ارتفاع که امکان تعبیه سازه های حفاظتی برای جلوگیری از سقوط کارگران وجود نداشته باشد، باید وسایل و تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع از قبیل حمایل بند کامل بدن، طناب مهار (طناب تکیه گاهی) و سایر وسایل متوقف کننده از نوع استاندارد تهیه و در اختیار آنان قرار داده شود.

12 -4 -3 -2

قبل از هر بار استفاده از وسایل و تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع، کلیه قسمت ها و اجزاء آن باید از نظر داشتن خوردگی، پارگی، بریدگی و یا هر گونه عیب و نقص دیگر مورد بازدید و کنترل قرار گیرد.

12 -4 -3 -3

کارگرانی که در عمق چاه کار می کنند، باید مجهز به حمایل بند کامل بدن و طناب مهار (طناب نجات) باشند. انتهای آزاد طناب مهار باید در بالای چاه در نقطه ای ثابت محکم شود تا به محض احساس خطر، امکان بالا کشیدن و نجات کارگر وجود داشته باشد.

12 -4 -4 عینک ایمنی و سپر محافظ صورت

12 -4 -4 -1

به هنگام جوشکاری، برشکاری، آهنگری، ماسه پاشی (سند بلاست)، بتن پاشی (شات کریت) و نظایر آن که نوع کار باعث ایجاد خطرهایی برای سر و صورت و چشم کارگران می شود، باید عینک ایمنی و سپر محافظ صورت استاندارد، مناسب با نوع کار و خطرهای مربوط تهیه و در اختیار آنان قرار گیرد.

12 -4 -4 -2

برای کارگران ماسه پاش و بتن پاش و از این قبیل، علاوه بر موارد فوق باید سرپوش و سربند حفاظتی نیز تهیه و در اختیار آنها گذاشته شود.

12 -4 -4 -3

در محیط های کاری که احتمال وجود تابش های نوری (فرا بنفش، مادون قرمز)، گرد و غبار، گازها و بخارهای مضر وجود دارد، باید جهت پیشگیری از عوارض چشمی، حساسیت و سوزش چشم، عینک های حفاظتی مناسب تهیه و در اختیار کارگران قرار گیرد.

12 -4 -5 ماسک تنفسی حفاظتی

12 -4 -5 -1

در مواردی که جلوگیری از انتشار گرد و غبار، گازها و بخارهای شیمیایی زیان آور و یا تهویه محیط آلوده به مواد مزبور، از لحاظ فنی ممکن نباشد، باید ماسک تنفسی حفاظتی استاندارد، مناسب با نوع کار، شرایط محیط و خطرهای مربوط، تهیه و در اختیار کارگران قرار داده شود.

12 -4 -5 -2

ماسک تنفسی که مورد استفاده قرار گرفته است، قبل از اینکه در اختیار فرد دیگری قرار داده شود، باید با آب نیم گرم و صابون شسته و کاملاً ضد عفونی گردد.

12 -4 -5 -3

ماسک های تنفسی را در مواردی که مورد استفاده نمی باشند، باید در محفظه های دربسته نگهداری نمود.

12 -4 -6 کفش و پوتین ایمنی

12 -4 -6 -1

برای کلیه کارگرانی که هنگام کار، پاهایشان در معرض خطر برخورد با اجسام داغ و برنده و یا سقوط اجسام قرار دارند، باید کفش و پوتین ایمنی استاندارد، متناسب با نوع کار و خطرهای مربوط تهیه و در اختیار آنها قرار گیرد. همچنین برای کارگرانی که در معرض خطر برق گرفتگی قرار دارند، باید کفش ایمنی مخصوص عایق الکتریسیته تهیه و در اختیار آنها قرار گیرد.

12 -4 -6 -2

کفش ها و پوتین های ایمنی باید به راحتی قابل پوشیدن و درآوردن باشند و بند آنها به آسانی باز و بسته شود.

12 -4 -7 چکمه و نیم چکمه لاستیکی

12 -4 -7 -1

در عملیات بتن ریزی و در مواردی که کار ساختمانی الزاماً در آب انجام می شود، به منظور حفاظت پای کارگران در مقابل بتن، رطوبت، آب، گل و از این قبیل، باید به تناسب نوع کار، چکمه یا نیم چکمه لاستیکی استاندارد تهیه و در اختیار آنان قرار گیرد.

12 -4 -8 دستکش حفاظتی

12 -4 -8 -1

برای حفاظت دست کارگرانی که با اشیاء داغ، تیز، برنده و خشن و یا مواد خورنده و تحریک کننده پوست سر و کار دارند، باید دستکش های حفاظتی استاندارد و ساق دار، متناسب با نوع کار و خطرهای مربوط تهیه و در اختیار آنان قرار داده شود. کارگرانی که با دستگاه مته برقی و یا سایر وسایلی که قطعات گردنده آنها احتمال درگیری با دستکش آنان را دارد کار می کنند، نباید از هیچ نوع دستکشی استفاده نمایند.

12 -4 -8 -2

به منظور حفظ جان کارگران برق کار که به هنگام کار در معرض خطر برق گرفتگی قرار دارند، باید دستکش عایق الکتریسته استاندارد تهیه و در اختیار آنان قرار گیرد.

12 -4 -9 لباس کار

12 -4 -9 -1

در تمام محل های کار، باید لباس کار، متناسب با نوع کار و خطرهایی که کارگر با آن مواجه است، در اختیار وی قرار گیرد. به علاوه لباس کار باید طوری تهیه شود که موجب بروز حادثه نشود و کارگر بتواند با آن به راحتی وظایف خود را انجام دهد. همچنین قسمت هایی از لباس کار که در تماس با بدن کارگر می باشد باید فاقد زبری، لبه های تیز و برجسته باشد تا از تحریک پوست و یا عوارض دیگر جلوگیری به عمل آید.

12 -4 -9 -2

لباس کار باید متناسب با بدن کارگر استفاده کننده بوده و هیچ قسمت آن آزاد نباشد. جیب های آن کوچک و تعداد آنها کم و همچنین شلوار آن باید بدون دوبل باشد.

12 -4 -9 -3

برای جوشکاری و مشاغل مشابه آن که کارگران در معرض پرتاب جرقه و سوختگی قرار دارند، باید لباس کار مقاوم در برابر جرقه و آتش استاندارد تهیه و در اختیار آنان قرار گیرد.

12 -4 -9 -4

برای کارگرانی که در هوای بارانی و محیط های بسیار مرطوب یا سرد کار می کنند، باید لباس متناسب با نوع کار و محیط تهیه و تحويل آنها گردد.

12 -4 -10 گوشی حفاظتی

12 -4 -10 -1

هرگاه در محل کار، کارگران در معرض صداهای شدید و مداوم باشند باید گوشی حفاظتی مناسب تهیه و در اختیار آنها قرار گیرد.

12 -4 -10 -2

حفاظ گوش باید همه روزه تمیز شود مگر انواع یک بار مصرف آن که بعد از استفاده، دور انداخته می شوند. ضمناً گوشی های مشترک قبل از استفاده باید ضد عفونی گردند.

12 -4 -10 -3

در مواردی که گوشی حفاظتی مورد استفاده قرار نمی گیرد باید در جلد مخصوصی نگهداری شود تا در اثر تماس با روغن و چربی و سایر مواد دچار آلودگی و فرسودگی نگردد.

12 -4 -11 جلیقه نجات

12 -4 -11 -1

در موقع کار بر فراز و یا نزدیکی آب و موقعی که خطر غرق شدن وجود دارد باید جلیقه نجات مناسب تهیه و در اختیار کارگران قرار گیرد.

12 -4 -12 گتر حفاظتی

12 -4 -12 -1

به منظور حفاظت قسمت های پایینی ساق پای کارگرانی که در معرض پاشش فلزات مذاب یا جرقه های جوشکاری یا برشکاری قرار دارند باید گتر حفاظتی مناسب تهیه و در اختیار آنها قرار گیرد.

12 -5 وسایل و سازه های حفاظتی

12 -5 -1 کلیات

12 -5 -1 -1

در طراحی قسمت های مختلف وسایل و سازه های حفاظتی که تحت تأثیر بارهای ثقلی و یا بارهای ناشی از اثرات محیطی قرار می گیرند، باید مفاد مبحث «بارهای وارده بر ساختمان (مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان)» رعایت گردد.

12 -5 -2 جان پناه و نرده حفاظتی موقت

12 -5 -2 -1

نرده حفاظتی موقت حفاظی است قائم که باید برای جلوگیری از سقوط افراد در موارد مندرج در بند 12 -2 -3 -1 که ارتفاع سقوط بیش از 120 سانتی متر باشد نصب گردد.

12 -5 -2 -2

ارتفاع نرده حفاظتی موقت از کف طبقه یا سکوی کار نباید از 0/9 متر کمتر و از 1/10 متر بیشتر باشد. همچنین ارتفاع نرده حفاظتی موقت راه پله و سطوح شیبدار نباید از 0/75 متر کمتر و از 0/85 متر بیشتر باشد.

12 -5 -2 -3

نرده حفاظتی باید در فواصل حداکثر 2 متر، دارای پایه های عمودی بوده و ساختمان و اجزای سازه آن با توجه به مفاد مبحث «بارهای وارده بر ساختمان (مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان)» و آیین نامه «بارگذاری پل ها (نشریه 139 دفتر تحقیقات و معیارهای فنی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری)» دارای چنان مقاومتی باشند که بتوانند در مقابل نیروها و ضربه های وارده در تمام جهات مقاومت نمایند. به علاوه نرده باید مقاومت لازم را برای مواردی که در معرض برخورد با وسایل نقلیه و سایر وسایل متحرک قرار می گیرد، داشته باشد.

12 -5 -2 -4

در اجزای نرده حفاظتی که شامل پاخور، نرده بالایی و نرده میانی می باشد، نباید قسمت های تیز و برنده وجود داشته باشد.

12 -5 -3 پاخورهای حفاظتی

12 -5 -3 -1

حفاظی است قرنیزمانند به ارتفاع 150 میلی متر که باید در طرف باز سکوهای کار و سایر موارد مندرج در بند 12 -2 -3 -1 جهت جلوگیری از لغزش و ریزش ابزار کار و مصالح ساختمانی نصب گردد. پاخورها باید از چوب مناسب به ضخامت حداقل 25 میلی متر باشد. در صورت استفاده از ورق فولادی لبه های آن نباید تیز و برنده باشد.

12 -5 -4 راهرو سرپوشیده موقت

12 -5 -4 -1

سازه ای است حفاظتی که به صورت موقت در پیاده روها یا سایر معابر عمومی برای جلوگیری از خطرهای ناشی از پرتاب شدن مصالح، وسایل و تجهیزات ساختمانی ایجاد می شود.

12 -5 -4 -2

ارتفاع راهروی سرپوشیده نباید کمتر از 2/5 متر و عرض آن نیز نباید کمتر از 1/5 متر باشد مگر آنکه عرض پیاده روی موجود کمتر از آن باشد که در این صورت، هم عرض پیاده رو خواهد بود.

12 -5 -4 -3

راهرو سرپوشیده باید فاقد هرگونه مانع بوده و دارای نور کافی در تمام اوقات باشد.

12 -5 -4 -4

سقف راهرو و سایر قسمت های آن باید با توجه به مفاد مبحث «بارهای وارده بر ساختمان (مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان)» توانایی تحمل هرگونه ریزش و سقوط احتمالی مصالح ساختمانی را داشته باشد.

12 -5 -4 -5

لبه های بیرونی سقف راهرو باید دارای دیواره شیب داری از چوب یا فولاد مقاوم به ارتفاع حداقل 1 متر باشد. زاویه این حفاظ باید نسبت به سقف حداقل 30 و حداکثر 45 درجه به طرف خارج اختیار گردد.

12 -5 -4 -6

در صورت استفاده از تخته های چوبی در سقف راهرو، باید ضخامت آنها حداقل 50 میلی متر بوده و به ترتیبی در کنار هم قرار گیرند که از ریزش مصالح ساختمانی به داخل راهرو جلوگیری به عمل آید. استفاده از مصالح غیر مقاوم مانند توری سیمی، گونی و از این قبیل ممنوع می باشد. در هر صورت باید تدابیری اتخاذ شود تا از ریزش هرگونه ابزار، مواد و مصالح، آب و ضایعات از سقف و دیواره بیرونی راهروی سرپوشیده جلوگیری به عمل آید.

12 -5 -4 -7

اطراف راهروی سرپوشیده موقت که در مجاورت کارگاه ساختمانی قرار دارد، باید دارای حفاظ یا نرده ای به ارتفاع لازم مطابق مشخصات و ویژگی های مذکور در بخش 12 -5 -2 باشد.

12 -5 -5 سرپوش حفاظتی

12 -5 -5 -1

پوششی است، که برای جلوگیری از آسیب ناشی از اثر سقوط اشیا در دیواره اطراف ساختمان در حال احداث نصب می شود. سرپوش حفاظتی باید چنان طراحی و ساخته شود که در مقابل نیروهای وارده مقاوم بوده و در اثر ریزش مصالح یا ابزار بر روی آن خطری متوجه افراد، تجهیزات و مستحدثاتی که در زیر آن قرار دارند نگردد.

12 -5 -6 پوشش موقت فضا های باز

12 -5 -6 -1

کلیه پرتگاه ها و دهانه های باز در قسمت های مختلف کارگاه ساختمانی که احتمال خطر سقوط افراد را در بر دارند، باید تا زمان محصور شدن یا پوشیده شدن نهایی و یا نصب حفاظ ها، پوشش ها و نرده های دائمی و اصلی، به وسیله نرده ها یا پوشش های موقت به طور محکم و مناسب حفاظت گردند.

12 -5 -6 -2

پوشش حفاظتی موقت باید دارای شرایط زیر باشد:

الف: در مورد دهانه های باز با ابعاد کمتر از 0/45 متر، تخته های چوبی با ضخامت حداقل 25 میلی متر.

ب: در مورد دهانه های باز با ابعاد بیشتر از 0/45 متر تا 2/5 متر، تخته های چوبی با ضخامت حداقل 50 میلی متر.

پ: در صورت استفاده از پوشش های فولادی، پوشش مذکور باید از مقاومت لازم برخوردار باشد.

12 -5 -6 -3

برای جلوگیری از ریزش مصالح و ابزار و همچنین حفظ محیط زیست و زیبایی منظر شهر، باید جداره خارجی ساختمان در دست احداث با استفاده از پرده های برزنتی یا پلاستیکی مقاوم پوشانده شود.

12 -5 -7 سقف موقت

12 -5 -7 -1

برای سقف های موقت که به صورت سکوهای کار مورد استفاده قرار می گیرند، باید از تخته های چوبی با ضخامت 50 میلی متر و پهنای 250 میلی متر که محکم به یکدیگر بسته شده باشند، استفاده شود. به علاوه فاصله تکیه گاه تخته ها نباید بیش از 2/4 متر باشد.

12 -5 -8 تورهای ایمنی

12 -5 -8 -1

در مواردی که نصب سکوهای کار و نرده های حفاظتی در ارتفاع بیش از 3/5 متر امکان پذیر نباشد، باید برای جلوگیری از سقوط افراد، از تورهای ایمنی با رعایت موارد زیر استفاده شود:

الف: تورهای ایمنی باید در فاصله و شرایطی که سازندگان آنها مشخص نموده اند نصب شود، به نحوی که تور ایمنی در فاصله حداقل 2/4 متر و حداکثر 4/6 متر پایین تر از ناحیه یا تراز کاری نصب گردد تا در صورت سقوط کارگران، امکان اصابت آنها به اجسام سخت وجود نداشته باشد.

ب: برپایی و نصب تورهای ایمنی، همچنین جمع آوری و برچیدن آنها باید توسط شخص ذی صلاح و با استفاده از حمایل بند کامل بدن و طناب مهار صورت گیرد. این تورها قبل از استفاده و در مدت بهره برداری باید به طور مستمر توسط شخص ذی صلاح بازرسی و کنترل شود. استفاده از تورهای فرسوده و آسیب دیده به هیچ وجه مجاز نمی باشد.

پ: در استفاده و برپایی و نصب تورهای ایمنی، رعایت آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی می باشد.

12 -5 -9 حصار حفاظتی موقت

12 -5 -9 -1

سازه ای است موقت که برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه و غیر مسئول به داخل محدوده کارگاه ساختمانی ساخته و برپا می گردد.

12 -5 -9 -2

ارتفاع حصار حفاظتی موقت نباید از کف معبر عمومی و یا فضای مجاور آن کمتر از 1/9 متر باشد.

12 -5 -9 -3

حصار حفاظتی موقت باید در فواصل حداکثر 2 متر دارای پایه های قائم بوده و ساختمان و اجزای آن باید با توجه به شرایط زیر طراحی، ساخته و برپا گردند:

الف: بار طراحی برای محل های کم خطر و همچنین محل های عبور پرخطر و دارای احتمال برخورد خودروهای عبوری با حصار باید با توجه به ضوابط و مقررات «آیین نامه بارگذاری پل ها (حفاظت از وسایل نقلیه و تأمین ایمنی عابران پیاده)» نشریه شماره 139 دفتر تحقیقات و معیارهای فنی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری انتخاب گردد.

ب: مصالحی که برای ساخت حصار حفاظتی موقت بکار می رود باید فاقد اجزا و یا گوشه های تیز و برنده باشد، تا در صورت تماس و یا برخورد عابران و یا کارگران با حصار برای آنها حادثه ای به وجود نیاید.

12 -6 وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی

12 -6 -1 کلیات

12 -6 -1 -1

وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی موضوع این فصل عبارتند از مواردی نظیر:

الف: دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر از قبیل انواع جرثقیل، پمپ بتن ثابت و متحرک، لیفتراک و آسانسور موقت.

ب: ماشین آلات خاکبرداری و گودبرداری از قبیل بیل مکانیکی، لودر، بولدوزر و وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و نقل مصالح و ضایعات ساختمانی از قبیل وانت، کامیون و تراک میکسر.

پ: وسایل و ماشین آلات الکتریکی و مکانیکی که در عملیات مختلف ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند، از قبیل دستگاه های نجاری، بتن سازی، جوشکاری، تهیه هوای فشرده، انواع پمپ، تهویه کننده، الکتروموتور، مولد برق سیار، لرزاننده، دَج بر و وسایل و ابزارهای دستی قابل حمل از قبیل مته و فرز.

12 -6 -1 -2

سازنده موظف است با توجه به نوع عملیات ساختمانی، وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی را متناسب با نوع فعالیت اجرایی انتخاب نماید. استفاده از هر نوع ماشین آلات ساختمانی به صورت غیر متعارف ممنوع می باشد.

12 -6 -1 -3

در صورت اخذ مجوز استقرار وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی در معابر عمومی، این وسایل نباید در فاصله کمتر از 15 متر از تقاطع قرار گیرند، همچنین نباید مانع از دیده شدن علائم راهنمایی و رانندگی شده و یا باعث محدودیتی در انجام وظایف سازمان آتش نشانی و سایر واحدهای خدماتی شوند.

12 -6 -1 -4

وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی باید در موارد زیر توسط اشخاص ذی صلاح بازدید و کنترل گردیده و سپس مورد بهره برداری قرار گیرند:

الف: قبل از استفاده برای اولین بار.

ب: پس از هرگونه جابجایی، نصب یا تغییرات و تعمیرات اساسی.

پ: در فواصل زمانی معین و مناسب، طبق دستورالعمل سازنده دستگاه.

12 -6 -1 -5

کلیه رانندگان یا متصدیان ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید آموزش های لازم در مورد نحوه کار با این وسایل را طبق قوانین و مقررات مربوط فراگرفته و دارای پروانه مهارت فنی یا گواهی نامه ویژه از مراجع ذی ربط باشند.

12 -6 -1 -6

قسمت های انتقال دهنده نیروی ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی از قبیل تسمه ها، زنجیرها، چرخ دنده ها، محورهای گردنده و به طور کلی کلیه قسمت های متحرک ماشین آلات که امکان درگیری و ایجاد حادثه برای متصدی آن یا سایر افراد را داشته باشند، باید دارای پوشش یا حفاظ مناسب با استقامت کافی باشند.

12 -6 -1 -7

قسمت های داغ ماشین آلات و تجهیزات از قبیل لوله ها و خطوط انتقال بخار و گازهای خروجی و همچنین قسمت های تیز و برنده ماشین آلات و تجهیزات که امکان برخورد یا تماس متصدی مربوط یا سایر افراد با آنها وجود داشته باشد، باید محصور و یا با پوشش مناسب حفاظت گردند.

12 -6 -1 -8

نصب، راه اندازی، تعمیر، آزمایش و تنظیم ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید توسط اشخاص ذی صلاح انجام گیرد.

12 -6 -1 -9

برای تأمین سلامتی افراد و جلوگیری از آلودگی محیط زیست باید دستگاه های مولد برق، تهیه هوای فشرده و از این قبیل، مجهز به محافظ تعدیل صدا و دود تا حدود مواجهه مجاز مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد.

12 -6 -1 -10

به کارگیری ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی در نزدیکی خطوط برق فشار قوی باید با رعایت مفاد بند 12 -2 -4 -8 صورت گیرد.

12 -6 -1 -11

قبل از شروع به تعمیر، نظافت و روغن کاری ماشین آلات باید آنها را خاموش نمود. ضمناً وسایل و ماشین آلاتی که با برق کار می کنند، باید جریان برق آنها نیز قطع گردد.

12 -6 -1 -12

تعمیر وسایل و تجهیزاتی که حاوی بخار یا هوای فشرده باشد، تا زمانی که بخار یا هوای فشرده آنها تخلیه و بی اثر نشده باشد، ممنوع است.

12 -6 -1 -13

وسایل و تجهیزات مکانیکی نباید در نقاطی پارک، نصب و مورد استفاده قرار گیرند که خطر لغزش دستگاه، ریزش دیوار محل گودبرداری و یا اشتعال و انفجار گازها و مواد قابل اشتعال و انفجار وجود داشته باشد.

12 -6 -1 -14

قبل از به کارگیری آن دسته از وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی که نیاز به کنترل اتوماتیک فشار، درجه حرارت، ولتاژ، شدت جریان و از این قبیل دارند، باید مراقبت کافی به عمل آید که ادوات کنترل در محل خود نصب و آماده به کار باشند. به علاوه بر روی هر یک از وسایل و ادوات فوق باید ظرفیت بار مجاز، فشار مجاز و نظایر آن مشخص بوده و روزانه کنترل گردند.

12 -6 -1 -15

در محل های بست هایی که کارگران در آن مشغول به کار هستند، استفاده از ماشین آلات با موتورهای احتراقی و یا ماشین آلات تولید کننده هر نوع گرد و غبار، دود، گاز و بخار به نحوی که از حدود مجاز مواجهه فراتر رود ممنوع است. مگر اینکه تهویه کافی در نظر گرفته شود.

12 -6 -1 -16

پوشش ها و زره کابل های برق، لوله ها، بست ها، حفاظ ها و سایر قسمت های فلزی وسایل، تجهیزات و ماشین آلات برقی که مستقیماً تحت فشار برق نیستند، باید به منظور جلوگیری از بروز خطرات احتمالی، اتصال زمین مؤثری داشته باشند.

12 -6 -1 -17

سیم های اتصال زمین باید دارای ضخامت کافی و در نتیجه مقاومت کم باشند تا جریان برق احتمالی را که بر اثر از بین رفتن یا خراب شدن روکش عایق سیم های داخلی دستگاه و ایجاد اتصال بدنه به وجود می آید، به خوبی به زمین هدایت نمایند. ضمناً در نقاطی که احتمال آسیب دیدن سیم های اتصال زمین وجود دارد، باید آنها را با وسایل و پوشش های مطمئن حفاظت نمود.

12 -6 -1 -18

تجهیزات و وسایل حفاظت و کنترل برق، از قبیل کلیدهای قطع و وصل، کلیدهای خودکار، فیوزها و همچنین تابلوهای برق و تخته کلیدها، باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث «طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها (مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان)» و آیین نامه «حفاظتی تأسیسات الکتریکی در کارگاه ها» مصوب شورای عالی حفاظت فنی، نصب و مورد استفاده قرار گیرند.

12 -6 -1 -19

در به کارگیری وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی، باید ضوابط مندرج در آیین نامه های مرتبط از جمله آیین نامه های زیر مصوب شورای عالی حفاظت فنی لحاظ گردد:

الف: آیین نامه «حفاظت در مقابل خطرات وسایل انتقال نیرو»

ب: آیین نامه «ایمنی سیستم، با اتصال به زمین (ارتینگ)»

پ: آیین نامه «حفاظتی صنایع چوب»

ت: آیین نامه «حفاظتی ماشین های سنگ زنی»

ث: آیین نامه «ایمنی جوشکاری و برشکاری گرم»

ج: آیین نامه «حفاظتی تأسیسات الکتریکی در کارگاه ها»

چ: آیین نامه «حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها»

ح: آیین نامه «ایمنی ماشین های لیفتراک»

خ: آیین نامه «ایمنی دستگاه های مخلوط کن و همزن در کارگاه ها»

د: آیین نامه «ایمنی ماشین های افزار»

ذ: آیین نامه «ایمنی کار با ماشین آلات عمرانی»

12 -6 -2 دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر

12 -6 -2 -1

دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر عبارتند از کلیه وسایل و تجهیزات ثابت و متحرک موتوری از قبیل جرثقیل ثابت و متحرک، آسانسورهای موقت حمل بار و نفر که برای بالا بردن، پایین آوردن، جابجایی و نصب قطعات و مصالح، وسایل و تجهیزات ساختمانی و افراد مورد استفاده قرار می گیرند.

12 -6 -2 -2

کلیه قسمت های تشکیل دهنده دستگاه ها و وسایل بالابر و اجزای آنها از قبیل قطعات اصلی، اتصالات، کابل ها، زنجیرها، قلاب های بلندکننده، مهارها، پایه ها، پی ها، تکیه گاه ها، ریل ها و کابین ها باید با رعایت اصول ایمنی، قواعد فنی، دستورالعمل ها و توصیه های سازندگان آنها، توسط اشخاص ذی صلاح نصب و آماده به کار شوند.

12 -6 -2 -3

هر وسیله بالابر دارای ظرفیت بار مجاز و همچنین سرعت و زاویه کار مطمئن و مشخصی است که باید این مشخصات بر روی تابلویی درج و در محل مناسبی بر روی دستگاه نصب شود. باری که حمل می شود و سرعت کار بالابر، به هیچ وجه نباید از ظرفیت بار و سرعت کار مطمئن آن بیشتر باشد. بعلاوه استفاده از آسانسورهای موقت حمل بار و نفر بدون حضور متصدی مربوط ممنوع می باشد.

12 -6 -2 -4

کلیه پیچ ها و مهره ها در دستگاه بالابر باید به ترتیبی باشند که طول پیچ به اندازه کافی بوده و در صورت لزوم بتوان مهره را آچارکشی و محکم نمود. پیچ ها و مهره های قطعات متحرک باید دارای واشرهای فنری باشند تا از شل شدن مهره ها جلوگیری به عمل آید. همچنین اتصال قطعات بالابر های معمول ساختمانی باید به طریقی باشد که از حرکت جانبی دستگاه جلوگیری شود. به علاوه لازم است کلیه دستگاه های بالابر دارای سیستم قطع کننده برای مواقع اضطراری به خصوص سیستم قطع کننده خودکار برای متوقف نمودن قلاب در فاصله حداکثر 200 میلی متری از قرقره وینچ باشد.

12 -6 -2 -5

متصدی دستگاه ها و وسایل بالابر همزمان، با کار بر روی دستگاه مورد نظر، حق انجام کار دیگری را ندارد. به علاوه کابین و محل کار متصدی دستگاه ها و وسایل بالابر باید:

الف: دارای سقف محکم و مطمئن باشد تا متصدی از خطر احتمالی سقوط اجسام بر روی سقف محفوظ بماند.

ب: به ترتیبی باشد که متصدی میدان دید کافی در اطراف خود برای انجام عملیات داشته باشد.

پ: به وسیله ارتباط صوتی با خارج از کابین جهت دریافت پیام و همچنین وسیله اطفاء حریق مجهز باشد.

12 -6 -2 -6

قلاب دستگاه ها و وسایل بالابر باید مجهز به شیطانک باشد تا مانع جدا شدن اتفاقی بار از آن گردد. همچنین حداکثر باری را که می توان به وسیله آن بلند نمود، به طور واضح بر روی آن حک شده باشد.

12 -6 -2 -7

میزان حداکثر بار مجاز زنجیرها، کابل ها و سایر وسایل بستن و بلند کردن بار، باید بر روی پلاک فلزی درج و در محل مناسبی بر روی بدنه دستگاه نصب و مفاد آن دقیقاً رعایت گردد.

12 -6 -2 -8

دستگاه های بالابر ثابت از قبیل جرثقیل های برجی (تاور کرین ها) و آسانسورهای موقت باید با رعایت بند 12 -6 -2 -2 به طور مطمئن در محل نصب خود مهار گردند. در مورد تاور کرین ها، استحکام و مقاومت زمین محل استقرار دستگاه و همچنین پی آن، قبل از شروع عملیات نصب و مونتاژ باید توسط شخص ذی صلاح مورد بررسی قرار گیرد. همچنین نحوه مهار این دستگاه ها باید به ترتیبی باشد که در مقابل حداکثر نیروی باد و طوفان در محل، مقاومت کافی داشته باشند.

12 -6 -2 -9

قسمت های مختلف دستگاه ها و وسایل بالابر باید طبق برنامه زیر مورد بازدیدهای دوره ای یا معاینه فنی و آزمایش قرار گیرند:

الف: بازدید روزانه قلاب ها، حلقه ها، اتصالات، چنگک ها، کابل ها، زنجیرها و به طور کلی تمام لوازمی که برای بستن و بلند کردن بار مورد استفاده قرار می گیرند، از نظر فرسودگی، خوردگی، شکستگی، ترک خوردگی و هر نوع عیب و ایرادهای ظاهری دیگر، توسط متصدی و مسئول دستگاه.

ب: بازدید فنی کلیه قسمت های دستگاه، هفتگی یک بار، توسط شخص ذی صلاح.

پ: معاینه فنی و آزمایش کلیه قسمت های دستگاه توسط شخص ذی صلاح و صدور برگ گواهی اجازه کار، هر 6 ماه یک بار و همچنین قبل از استفاده برای اولین بار و یا پس از هرگونه جابجایی و نصب در محل جدید.

12 -6 -2 -10

کلیه تعمیرات اساسی و تعویض قطعات و لوازم اصلی که بر روی دستگاه بالابر انجام می شود، باید در دفتر ویژه ای ثبت و توسط شخص ذی صلاح امضا گردد. این دفتر همراه با برگ های گواهی اجازه کار موضوع بند 12 -6 -2 -9 پ، باید حسب مورد نزد مالک و کارفرمای دستگاه بالابر نگهداری و در هنگام لزوم ارائه گردد.

12 -6 -2 -11

رانندگان یا متصدیان دستگاه ها و وسایل بالابر باید دارای شرایط زیر باشند:

الف: از لحاظ جسمی و روانی در سلامت کامل بوده و دارای برگ گواهی بهداشتی از مراکز مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند.

ب: دوره آموزشی لازم را طی نموده و دارای برگ گواهی مربوط و پروانه مهارت فنی باشند.

پ: در مورد جرثقیل متحرک (نصب شده بر روی کامیون)، علاوه بر شرایط فوق، داشتن گواهینامه ویژه رانندگی مربوط، طبق ضوابط و مقررات راهنمایی و رانندگی نیز الزامی است.

12 -6 -2 -12

هر دستگاه بالابر علاوه بر متصدی یا راننده، باید دارای یک نفر کمک متصدی یا علامت دهنده نیز باشد. این شخص باید در مورد نحوه علامت دادن با دست ها یا وسایل هشداردهنده و نوع علائم مشخصه و یکنواخت، آموزش لازم را دیده باشد.

12 -6 -2 -13

محل استقرار و مسیر حرکت دستگاه های بالابر باید قبلاً به طور دقیق بازدید و بررسی شود تا در موقع حرکت و کار، خطری از طریق نشست زمین، برخورد با سایر جرثقیل ها و بالابرها، کابل های برق، لوله های گاز یا تأسیسات و بناهای موجود، و یا سقوط در محل های حفاری شده و از این قبیل، پیش نیاید. همچنین رعایت حرم ایمنی خطوط هوایی انتقال برق و نظایر آن نیز الزامی می باشد.

12 -6 -2 -14

از روی معابر و فضاهای عمومی و خصوصی مجاور کارگاه ساختمانی نباید هیچ باری به وسیله دستگاه های بالابر عبور داده شود و چنانچه انجام این کار اجتناب ناپذیر باشد، باید با کسب مجوز از مرجع رسمی ساختمان و با رعایت مفاد بند 12 -2 -2 -1 این معابر و فضاها با استفاده از وسایل مناسب محصور، محدود و یا مسدود گردیده و همچنین علائم هشداردهنده موثر از قبیل تابلوها، پرچم های مخصوص یا چراغ های چشمک زن به کار برده شود. در صورتی که ضرورت عبور بار از روی املاک مجاور کارگاه توسط مرجع رسمی ساختمان تأیید گردد، باید این موضوع کتباً به اطلاع مالکین و ساکنین مربوط برسد و تمهیدات ایمنی لازم به عمل آید.

12 -6 -2 -15

رانندگان یا متصدیان دستگاه ها و وسایل بالابر در موقع کار کردن دستگاه ها و یا هنگام آویزان بودن بار، مجاز به انجام کار دیگر و رها کردن دستگاه نمی باشند.

12 -6 -2 -16

جابجایی و حمل کارگران و افراد با وسایل بالابرنده بار ممنوع می باشد.

12 -6 -2 -17

در حین انجام کار، راننده یا متصدی دستگاه بالابر و افراد کمکی و علامت دهنده، مجاز به خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات و استفاده از تلفن همراه و از این قبیل که باعث کاهش هوشیاری فرد می گردد، نمی باشند.

12 -6 -2 -18

در هنگام باد و طوفان شدید باید از کار کردن با دستگاه ها و وسایل بالابر خودداری نمود و نیز در چنین مواقعی باید بازوی جرثقیل های برجی (تاور کرین) در حالت آزاد قرار گیرد. افزایش ارتفاع این جرثقیل ها باید در هوای مناسب و با رعایت ایمنی کامل و بدون توقف تا ارتفاع مورد نظر انجام شود.

12 -6 -2 -19

بار باید به طور آهسته و ملایم جابجا و بالا و پایین آورده شود، به طوری که در شروع بلند کردن یا در حین پایین آوردن و توقف، ضربه هایی به دستگاه وارد نشود و کنترل آن نیز برای اپراتور به راحتی امکان پذیر باشد.

12 -6 -2 -20

در زمان استقرار جرثقیل های متحرک، باید از استحکام تکیه گاه جک و عدم احتمال وجود چاه یا حفره با یک گردش آزمایشی دکل، اطمینان حاصل گردد.

12 -6 -2 -21

جام (باکت)، سبد، کابین و یا هر گونه وسیله حمل بار، باید متناسب با نوع بار و ظرفیت بالابر انتخاب و دارای تعادل کافی باشد.

12 -6 -2 -22

در به کارگیری دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر، باید ضوابط مندرج در آیین نامه «حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها» و ضوابط و مقررات مبحث «آسانسورها و پله های برقی (مبحث 15 مقررات ملّی ساختمان)» رعایت شود.

12 -6 -3 وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی

12 -6 -3 -1

این وسایل شامل ماشین آلات و دیگر وسایل موتوری است که برای جابجایی مصالح، خاک و ضایعات ساختمانی، همچنین در گودبرداری و تخریب و نظایر آنها در عملیات ساختمانی، مورد استفاده قرار می گیرند.

12 -6 -3 -2

قبل از شروع کار با وسایل مذکور باید ترمز، جعبه فرمان، لاستیک، چراغ، بوق، برف پاک کن و سایر قسمت های عمل کننده مورد بازدید و بررسی قرار گیرند تا از سالم و آماده به کار بودن قسمت های مذکور اطمینان حاصل شود. ترمزها باید به نحوی تعمیر و نگهداری شوند که وسایل موتوری یاد شده با ظرفیت کامل بار، در کلیه مسیرهای ناهموار و شیبدار کارگاه ساختمانی، قابل کنترل باشند. ضمناً اطراف و زیر ماشین نیز باید قبل از روشن کردن موتور و حرکت وسیله موتوری بازدید و کنترل شود.

12 -6 -3 -3

در کارگاه هایی که از وسایل موتوری خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی استفاده می شود، باید راه های ورود و خروج مطمئن، بی خطر و مناسب برای آنها ایجاد گردد. همچنین برای مقابله با خطرهای ناشی از حرکت وسایل یاد شده، لازم است علائم و وسایل هشداردهنده مناسب، مخصوصاً در موقع حرکت به سمت عقب فراهم شود.

12 -6 -3 -4

بارگیری بیش از ظرفیت مجاز وسایل موتوری حمل بار ممنوع است. کلیه بارها باید با وسایل ضروری از قبیل زنجیر، کابل، طناب، توری، چادر برزنت و نظایر آن محکم به بدنه وسیله نقلیه بسته شود، تا مانع از سقوط و ریزش احتمالی آنها گردد. همچنین باید با نصب علائم هشداردهنده و آگاه کننده نظیر چراغ چشمک زن یا پرچم قرمز از بروز هرگونه حادثه جلوگیری شود.

12 -6 -3 -5

در موقع بارگیری وسایل نقلیه موتوری به وسیله جرثقیل، لودر و امثال آنها باید کلیه سرنشینان وسایل مذکور را ترک و در محل ایمن مستقر گردند، مگر اینکه کابین راننده با ورق های فولادی مقاوم تقویت و محافظت شده باشد. ضمناً در هنگام بارگیری و یا تخلیه وسایل نقلیه فوق باید علاوه بر استفاده از ترمز دستی از موانع مناسب از قبیل بلوک های چوبی نیز برای جلوگیری از حرکت اتفاقی و مهار وسایل مذکور استفاده شود.

12 -6 -3 -6

جهت جلوگیری از سقوط افراد به داخل قیف های تغذیه شونده مواد و مصالح ساختمانی، باید تدابیر لازم اتخاذ گردد.

12 -6 -3 -7

در موقع توقف (پارک) وسایل موتوری گودبرداری و خاکبرداری از قبیل بولدوزر، لودر، بیل مکانیکی و نظایر آن باید تیغه آنها روی زمین قرار داده شود.

12 -6 -3 -8

در شرایطی که به دلیل سستی بستر یا ازدیاد شیب آن احتمال به خطر افتادن تعادل وسیله موتوری وجود دارد باید قبل از شروع عملیات، اقدامات ایمنی و حفاظتی لازم به عمل آید.

12 -6 -3 -9

در موقع تخلیه یا بارگیری وسایل موتوری در محیط های بسته، باید تهویه لازم و کافی، حسب مقادیر حدود مواجهه مجاز اعلام شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گیرد. در غیر این صورت باید موتور آنها خاموش شود.

12 -6 -3 -10

در مورد ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی علاوه بر رعایت مقررات مندرج در آیین نامه های «حفاظتی کارگاه های ساختمانی»، آیین نامه «ایمنی کار با ماشین آلات عمرانی» و آیین نامه «حفاظتی حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها»، رعایت دستورالعمل های ایمنی سازنده دستگاه های مذکور نیز الزامی است.

12 -7 وسایل دسترسی

12 -7 -1 کلیات

12 -7 -1 -1

منظور از وسایل دسترسی، وسایلی است موقت از قبیل داربست، نردبان، راه پله، راه شیبدار، بالابر سیار و نظایر آن که برای دسترسی افراد به قسمت های مختلف بنا در دست احداث، تعمیر، بازسازی و یا تخریب مورد استفاده قرار می گیرد.

12 -7 -1 -2

استفاده از بشکه به عنوان جایگاه کار ممنوع می باشد.

12 -7 -2 داربست

12 -7 -2 -1

داربست سازه ای است موقت شامل یک یا چند جایگاه، اجزای نگهدارنده، اتصالات و تکیه گاه ها که در هنگام اجرای عملیات ساختمانی به منظور دسترسی به بنا و حفظ و نگهداری کارگران یا مصالح در ارتفاع، مورد استفاده قرار می گیرد.

12 -7 -2 -2

کلیه قسمت های داربست شامل جایگاه، اجزای نگهدارنده، تکیه گاه ها، اتصالات، راه های عبور و پله داربست باید با استفاده از مصالح مناسب و مرغوب از جنس چوب، فولاد و امثال آن توسط شخص یا اشخاص ذی صلاح طوری طراحی، ساخته و آماده به کار شود که داربست علاوه بر ایستایی و پایداری لازم، ظرفیت پذیرش 4 برابر بار مورد نظر را داشته باشد.

12 -7 -2 -3

قطعات و اجزاء چوبی به کار برده شده در داربست باید بدون پوسیدگی، ترک خوردگی و سایر نواقصی باشد که استحکام آن را به خطر اندازد. همچنین باید از رنگ کردن اجزاء چوبی داربست که باعث پوشیده شدن عیوب و نواقص آن می گردد، خودداری شود.

12 -7 -2 -4

تخته های چوبی که برای جایگاه داربست مورد استفاده قرار می گیرند، باید صاف، بدون هرگونه زائده و برجستگی و عاری از مواد چسبنده و لغزنده باشند. کلیه تخته ها باید دارای ضخامت یکسان بوده و حداقل دارای 250 میلی متر عرض و 50 میلی متر ضخامت باشند و طوری در کنار یکدیگر قرار داده و مهاربندی شوند که به هیچ وجه جابجا نشده و ابزار و مصالح از بین آنها به پایین سقوط ننماید. همچنین حداقل عرض جایگاه باید با توجه به آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین و فاصله تکیه گاه های تخته ها حداکثر برای کارهای سنگین 1/8 متر و برای کارهای سبک 2/3 متر باشد.

12 -7 -2 -5

اجزای فلزی داربست شامل لوله ها، بست ها، پایه ها، چفت ها و سایر قطعات آن باید سالم و بدون خوردگی، ترک و عیب باشد. همچنین لوله های داربست باید مستقیم و بدون خمیدگی باشند.

12 -7 -2 -6

کلیه عملیات مربوط به نصب، تغییر، تعمیر یا پیاده کردن داربست، باید توسط اشخاص ذی صلاح انجام شود.

12 -7 -2 -7

داربست باید در موارد زیر توسط شخص ذی صلاح مورد بازدید، کنترل و تأیید قرار گیرد تا از پایداری، استحکام و ایمنی آن اطمینان حاصل شود:

الف: قبل از شروع به استفاده از آن.

ب: حداقل هفتگی یک بار در حین استفاده.

پ: پس از هرگونه تغییرات یا ایجاد وقفه در استفاده از آن.

ت: پس از وقوع باد، طوفان، زلزله و عوامل مشابه که استحکام و پایداری داربست مورد تردید قرار گیرد.

12 -7 -2 -8

برای جلوگیری از خطر سقوط کارگران، باید در طرف باز جایگاه کار، نرده حفاظتی مطابق مفاد بخش 12 -5 -2 نصب گردد. همچنین برای پیشگیری از افتادن مصالح و ابزار کار از روی کف جایگاه، باید در لبه های باز آن پاخورهای مناسب طبق شرایط مندرج در بخش 12 -5 -3 نصب شود.

12 -7 -2 -9

در فصل سرما هنگامی که بر روی جایگاه کار مستقر بر داربست برف یا یخ وجود داشته باشد، کارگران نباید روی آن کار کنند، مگر آنکه قبلاً برف و یخ از روی جایگاه برداشته شود.

12 -7 -2 -10

از جایگاه داربست ها نباید برای انبار کردن مصالح ساختمانی استفاده شود، مگر مصالحی که برای کوتاه مدت و برای انجام کار فوری مورد نیاز باشد. در چنین حالتی نیز باید جهت تعادل داربست، بار روی جایگاه به طور یکنواخت توزیع گردد. در پایان کار روزانه، باید کلیه مصالح و ابزار کار از روی جایگاه کار مستقر بر داربست تخلیه شود.

12 -7 -2 -11

برای تأمین ایستایی داربست و جلوگیری از واژگون شدن آن رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: پایه های داربست به نحو مطمئنی در محل تکیه گاه ها مستقر شود، به طوری که از جابجایی و لغزش آنها جلوگیری به عمل آید.

ب: پایه های داربست در محل استقرار بر روی زمین باید روی صفحات مقاوم قرار گیرند، تا از فرو رفتن آنها در زمین و بر هم خوردن تعادل داربست پیشگیری شود.

پ: داربست باید در فواصل مناسب عمودی و افقی به طور محکم به ساختمان متصل و مهار گردد، تا از لرزش و نوسان آن در حین کار جلوگیری به عمل آید.

ت: در مواردی که داربست در دو ضلع مجاور قرار می گیرد، باید در محل تلاقی به طور کامل به یکدیگر متصل و کلاف شوند.

ث: در موقع طوفان یا باد شدید باید از کار کردن کارگران بر روی داربست جلوگیری شود.

12 -7 -2 -12

هنگامی که در مجاورت خطوط انتقال نیروی برق نیاز به نصب داربست باشد، این کار باید با رعایت مفاد بند 12 -2 -4 -8 صورت پذیرد.

12 -7 -2 -13

هنگامی که مصالح از روی جایگاه داربست به بالا کشیده می شود، باید به طریق مناسبی از برخورد آن با داربست جلوگیری به عمل آید.

12 -7 -2 -14

در موقع پیاده کردن و برچیدن داربست چوبی، باید کلیه میخ ها از قطعات داربست به طور کامل بیرون کشیده شود.

12 -7 -3 نردبان

12 -7 -3 -1

نردبان وسیله ای است ثابت یا متحرک، که به منظور دسترسی به تراز مورد نظر، در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد و معمولاً شامل دو قطعه در کنار به نام پایه، و قطعاتی غیر لغزنده در وسط به نام پله و متصل به پایه می باشد. در استفاده از انواع نردبان رعایت موارد زیر الزامی می باشد:

الف: نوع، جنس، ابعاد، قابلیت بارگذاری و نحوه نصب و نگهداری نردبان باید با شرایط اقلیمی و نوع عملیات متناسب باشد.

ب: از نردبان هایی که پله ها یا پایه های آن ترک خورده یا نقص دیگری داشته باشند، نباید استفاده شود.

پ: هنگام استفاده از نردبان، حمل بار با دست ممنوع می باشد.

ت: پایه ها و تکیه گاه نردبان باید در جایی ثابت قرار گیرد، به طوری که امکان هیچ لغزشی وجود نداشته باشد. همچنین پله ها و پایه های نردبان نباید به مواد روغنی و لغزنده آلوده باشند.

ث: پله های نردبان فلزی باید آجدار باشند تا از لغزش پا بر روی آنها پیشگیری به عمل آید.

ج: نردبان را نباید جلوی دری که باز است یا قابل باز شدن است قرار داد، مگر آنکه در به نحو مطمئن بسته یا قفل شده باشد.

چ: طول نردبان باید 1 متر از کفی که برای رسیدن به آن مورد استفاده قرار می گیرد، بلندتر بوده و این قسمت اضافی فاقد پله باشد.

ح: از یک نردبان نباید بیش از یک نفر به طور همزمان استفاده نماید.

12 -7 -3 -2

نردبان ثابت با طول بیش از 3 متر باید مجهز به سامانه متوقف کننده از سقوط باشد. بعلاوه در این نوع نردبان باید حداکثر در هر 9 متر، یک پاگرد تعبیه شود و هر قطعه از نردبان که بین دو پاگرد قرار دارد، نباید در امتداد قطعه قبلی باشد. همچنین نردبان و پاگرد آن باید به وسیله نرده مطابق مفاد بخش 12 -5 -2 محافظت شود.

12 -7 -3 -3

افزودن ارتفاع نردبان با قراردادن اجسامی از قبیل جعبه یا بشکه در زیر پایه های آن یا اتصال دو نردبان کوتاه به یکدیگر مجاز نیست. به علاوه نباید نردبان یک طرفه با طول بیش از 10 متر مورد استفاده قرار گیرد.

12 -7 -3 -4

نردبان دوطرفه باید مجهز به قید یا ضامنی باشد که از به هم خوردن شیب آن جلوگیری به عمل آید. ضمناً در حالت باز نباید ارتفاع آن از 3 متر بیشتر باشد.

12 -7 -3 -5

استفاده از نردبان در هنگام بارندگی و احتمال لغزندگی پایه ها ممنوع است. در صورت لزوم چنانچه نردبان در محلی که احتمال لغزش دارد، قرار داده شود، باید به وسیله گوه یا کفشک لاستیکی شیاردار یا وسایل و موانع دیگر از لغزش و حرکت پایه ها جلوگیری شود. همچنین تکیه گاه بالای نردبان باید دارای استحکام کافی باشد.

12 -7 -3 -6

استقرار نردبان یک طرفه قابل حمل باید به گونه ای باشد که زاویه ایجادی بین نردبان و سطح مبنا در حدود 75 درجه بوده، و یا شیب آن طوری انتخاب شود که فاصله بین پایه نردبان تا پای سازه یک چهارم فاصله تکیه گاه فوقانی بر روی سازه تا سطح مبنا باشد.

12 -7 -3 -7

در صورت اجبار در استقرار نردبان یک طرفه قابل حمل در زاویه ای بین 75 تا 90 درجه که تکیه گاه تحتانی با سطح مبنا ایجاد می نماید، باید نردبان بوسیله اتصالاتی با سازه یا دیوار به صورت ایمن بسته و محکم گردد.

12 -7 -3 -8

در استفاده از نردبان در کارگاه های ساختمانی، رعایت آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است.

12 -7 -4 راه پله موقت

12 -7 -4 -1

در زمان احداث ساختمان برای حمل مصالح، رفت و آمد کارگران و دسترسی به زیرزمین و طبقات، باید حداقل یک راه پله موقت نصب شود و در تمام مدتی که عملیات ساختمانی ادامه دارد، به دقت از آن محافظت و نگهداری شود.

12 -7 -4 -2

پله های راه پله موقت باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث «الزامات عمومی ساختمان (مبحث چهارم مقررات ملّی ساختمان)» و رعایت موارد زیر نصب شود:

الف: پله های موقت باید دارای ابعاد یکسان بوده و عرض آنها حداقل 1 متر، پهنای کف آنها حداقل 280 میلی متر، ارتفاع آنها حداقل 140 میلی متر و حداکثر 220 میلی متر باشد.

ب: از چوب، فلز، بتن و نظایر آن طوری ساخته شود که ضمن جلوگیری از لغزش و سقوط افراد، دارای استحکام و مقاومت کافی بوده و ضریب ایمنی بارگذاری آن حداقل 2/5 نسبت به حداکثر بارهای وارده باشد.

پ: پس از اجرای رمپ و پاگرد پله های دائمی و تا زمان اجرای این پله ها استفاده موقت از شیب راه و پاگرد آنها، با رعایت مفاد بندهای فوق الزامی می باشد.

ت: اطراف باز راه پله های موقت باید بلافاصله بعد از برپایی و نصب، با حفاظ مناسب مطابق مفاد بخش 12 -5 -2 محافظت شود.

12 -7 -5 راه شیب دار و گذرگاه

12 -7 -5 -1

راه شیب دار در کارگاه ساختمانی راهی است که زاویه آن با سطح افق حداکثر 11/5 درجه (شیب 20 درصد) بوده و برای عبور و مرور افراد و حمل و نقل وسایل، تجهیزات و مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

12 -7 -5 -2

گذرگاه یا معابر در کارگاه ساختمانی عبارت است از، گذرگاه افقی که بر روی زمین یا کف طبقات یا داربست ها و نظایر آن برای عبور و مرور افراد و حمل و نقل وسایل، تجهیزات و مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

12 -7 -5 -3

راه شیب دار و گذرگاه باید دارای استحکام و مقاومت کافی بوده و دارای ضریب ایمنی بارگذاری حداقل 2/5 نسبت به حداکثر بارهای وارده باشد. ضمناً پوشش کف این راه ها و گذرگاه ها باید با استفاده از مصالح مقاوم و مناسب طوری طراحی و ساخته شود که موجب لغزش و سقوط افراد نشود. در صورت استفاده از تخته چوبی برای پوشش کف، ضخامت آن نباید از 50 میلی متر کمتر باشد. همچنین اطراف باز راه های شیب دار و معابر که احتمال سقوط افراد را در بر دارد، باید با رعایت مفاد بخش 12 -5 -2 محافظت گردد.

12 -7 -5 -4

راه های شیب دار و گذرگاه هایی که فقط برای عبور افراد ایجاد می شوند، باید دارای حداقل 0/6 متر عرض باشد.

12 -7 -5 -5

راه شیب دار و گذرگاهی که علاوه بر افراد، برای عبور گاری، چرخ دستی و یا فرغون نیز مورد استفاده قرار می گیرند، باید دارای حداقل 1 متر عرض و حداکثر 18 درصد شیب (زاویه حدود 10 درجه) و سطح هموار باشد. فاصله عمودی بین پاگردهای متوالی سطح شیب دار نباید بیش از 3/5 متر باشد.

12 -7 -5 -6

عرض راه شیب دار و معابری که برای حمل و جابجایی وسایل سنگین یا وسایل نقلیه استفاده می شوند، نباید کمتر از 3/5 متر باشد، به علاوه در طرفین آن باید موانع محکم و مناسب نصب گردد.

12 -7 -5 -7

عرض راه شیب دار که در گودبرداری ها ایجاد می شود باید حداقل 4 متر بوده و جداره های آن نیز به نحو مقتضی پایدار گردد.

12 -8 تخریب

12 -8 -1 کلیات

12 -8 -1 -1

هر اقدامی که مستلزم جدا کردن مصالح از ساختمان به منظور حذف، نوسازی، تعمیر، مرمت و بازسازی تمام یا قسمتی از بنا باشد، تخریب نامیده می شود.

12 -8 -1 -2

قبل از شروع عملیات تخریب باید مجوز لازم از مرجع رسمی ساختمان توسط سازنده اخذ و با کسب نظر از مهندس ناظر برنامه ریزی و اقدامات زیر انجام گیرد:

الف: با اطلاع و همکاری مؤسسات ذی ربط، جریان آب، برق، گاز و خدمات مشابه قطع یا در صورت لزوم سالم سازی، محدود و نگهداری شود، به طوری که راه های دسترسی به آنها و شیر آتش نشانی محفوظ بماند.

ب: زمان و مدت قطع خدمات فوق و شروع عملیات تخریب حداقل یک هفته قبل، به اطلاع ساکنین ساختمان های مجاور رسانده شود. عدم رعایت محدودیت فوق، فقط هنگامی مجاز است که عدم تخریب فوری بنا، ایمنی را به خطر اندازد. لزوم این امر باید قبلاً به تأیید مرجع رسمی ساختمان رسیده باشد.

پ: اقدامات لازم، برای محافظت از پیاده روها و معابر عمومی مجاور ساختمان مورد تخریب، انجام شود و در صورت نیاز به محدود یا مسدود نمودن آنها با کسب اجازه از مراجع ذی ربط با رعایت مفاد بندهای 12 -2 -1 -1 و 12 -2 -2 -1 و 12 -2 -2 -2، اقدام لازم به عمل آید.

ت: وسایل و تجهیزات لازم، متناسب با محل و نوع ساختمان و روش تخریب با رعایت مفاد فصل 12 -6 تهیه شود.

ث: اثرات ناشی از تخریب بنا در پایداری سازه های همجوار، توسط شخص ذی صلاح بررسی و تدابیر لازم در جهت پایداری ابینه های مجاور اتخاذ گردد.

ج: برنامه ریزی برای جمع آوری، حمل و دفع مواد حاصل از تخریب و انتخاب محل مجاز برای انباشتن آنها با توجه به قانون «مدیریت پسماندها» انجام شود.

چ: در تخریب ساختمان های خاص نظیر دکل های مخابراتی، کارخانه ها، بیمارستان ها، دودکش های صنعتی و دیگر اماکنی که تأسیسات ویژه دارند، قسمت های مربوط باید توسط افراد ذی صلاح مورد بازدید قرار گیرد و وسایل و تجهیزات لازم برای تخریب و مقابله با خطرات ناشی از آن فراهم شود.

ح: در صورتی که ساختمان مورد تخریب دارای برق گیر باشد، ابتدا باید برق گیر از ساختمان جدا شود و در صورت لزوم مجدداً در نزدیک ترین فاصله نصب و آماده به کار گردد.

خ: کلیه شیشه های ساختمان مورد تخریب باید از محل نصب شده جدا و در مکان مناسبی انبار گردد.

د: در عملیات تخریب باید کارگران باتجربه به کار گرفته شده و اشخاص ذی صلاح بر کار آنان نظارت و دستورالعمل ها، روش ها و مراحل مختلف اجرای کار را به آنان آموزش دهند. همچنین سایر افراد از جمله رانندگان و متصدیان ماشین آلات و تجهیزات مربوط نیز باید از اشخاص ذی صلاح باشند.

12 -8 -1 -3

کلیه راه های ارتباطی ساختمان مورد تخریب به استثنای پله ها، راهروها، نردبان ها و درهایی که برای عبور کارگران استفاده می شوند، باید در تمام مدت تخریب مسدود گردند. به علاوه نباید هیچ راه خروجی قبل از اینکه راه دیگر تأیید شده ای جایگزین شود تخریب گردد.

12 -8 -1 -4

در تخریب ساختمان هایی که بر اثر فرسودگی، سیل، آتش سوزی، زلزله، انفجار و نظایر آن آسیب دیده یا از بین رفته اند، برای جلوگیری از ریزش و خرابی ناگهانی باید دیوارها قبل از تخریب زیر نظر شخص ذی صلاح مهار و شمع بندی شوند.

12 -8 -1 -5

در صورتی که ارتفاع ساختمان مورد تخریب از ساختمان ها و تأسیسات همجوار بیشتر باشد و امکان ریزش مصالح و ابزار کار به داخل یا روی بناها و تأسیسات مجاور وجود داشته باشد، باید اقدامات لازم از قبیل نصب سرپوش حفاظتی با مقاومت کافی به عمل آید.

12 -8 -1 -6

هر یک از اجزای سازه و تجهیزات مورد استفاده در تخریب اعم از کف، کف موقت، چوب بست، پله های موقت، سقف و سایر اجزای راهروهای سرپوشیده و راهروهای عبور و مرور کارگران، پله ها و نردبان ها نباید بیش از مقاومت خود، بارگذاری شوند.

12 -8 -1 -7

میخ های موجود در تیرها یا تخته های ناشی از تخریب باید بلافاصله به داخل چوب فرو کوبیده یا بیرون کشیده شوند.

12 -8 -1 -8

تخریب باید از بالاترین قسمت یا طبقه شروع شود و به پایین ترین قسمت یا طبقه ختم گردد. در موارد خاص که تخریب به طور یکجا با استفاده از مواد منفجره در پی و طبقات از راه دور و یا از طریق کشیدن با کابل و واژگون کردن و یا از طریق ضربه زدن با وزنه های در حال نوسان انجام می شود، باید متناسب با روش های مذکور تمهیدات ایمنی لازم به عمل آید.

12 -8 -1 -9

در پایان هر نوبت کار، قسمت های در دست تخریب نباید در شرایط ناپایداری که در برابر فشار باد یا ارتعاشات آسیب پذیر باشند، رها گردند. همچنین باید با بررسی لازم اطمینان حاصل شود که کلیه قسمت های باقیمانده از عملیات تخریب و همچنین چوب بست ها، شمع ها، سپرها، حائل ها و سایر وسایل حفاظتی، پایداری و ایمنی لازم را دارا می باشند.

12 -8 -1 -10

انباشتن مصالح و ضایعات جدا شده از ساختمان مورد تخریب در پیاده رو و دیگر معابر و فضاهای عمومی بدون کسب مجوز از مرجع رسمی ساختمان ممنوع است. در صورتی که در محل مورد تخریب زمین و فضای کافی برای انباشتن مصالح و ضایعات وجود نداشته باشد، باید هر روز مواد جدا شده به مکان مجاز دیگر انتقال یابند.

12 -8 -1 -11

برای حفظ و تأمین بهداشت کارگران، عابران و مجاورین کارگاه ساختمانی و همچنین حفاظت محیط زیست در هنگام عملیات تخریب، باید با روش های مناسب و از جمله عملیات آب پاشی از انتشار و پراکنده شدن گرد و غبار جلوگیری شود. بعلاوه تخریب در شب به جز در مواقع اضطراری که به تأیید مرجع رسمی ساختمان می رسد، مجاز نمی باشد.

12 -8 -2 تخریب کف و سقف

12 -8 -2 -1

قبل از تخریب سقف باید راه های ورودی به طبقه زیر آن طوری مسدود گردد، که هیچ کس نتواند از آن رفت و آمد کند.

12 -8 -2 -2

در طاق های ضربی، چه هنگامی که دهانه ها در آن ایجاد می شود و چه در هنگام تخریب کلی آن، باید آجرها و مصالح بین دو تیر آهن تا تکیه گاه های طاق در امتداد عمود به تیر به طور کامل برداشته شود.

12 -8 -2 -3

در تخریب سقف هایی که از بتن پیش تنیده یا پس کشیده تشکیل یافته اند، باید توجه کافی به انرژی ذخیره شده در بتن و خطرات احتمالی ناشی از آزاد شدن آن به عمل آید.

12 -8 -2 -4

هنگام تخریب سقف طاق ضربی، باید پس از برداشتن قسمتی از آجرها و مصالح بین دو تیر فولادی، روی تیرها یا تیرچه ها، تخته های چوبی سالم به عرض 250 میلی متر و ضخامت 50 میلی متر به طور عرضی و به تعداد کافی قرار داده شود تا کارگران مربوط بتوانند روی آنها به طور مطمئن مستقر شده و به کار خود ادامه دهند.

12 -8 -2 -5

در تخریب طاق های شیروانی یا چوبی، ابتدا باید قسمت های پوششی سقف برداشته شود، سپس نسبت به برچیدن خرپا یا اسکلت سقف اقدام گردد.

12 -8 -2 -6

در تخریب کف و سقف رعایت آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی الزامی است.

12 -8 -3 تخریب دیوارها

12 -8 -3 -1

هیچ یک از تکیه گاه ها نباید در طبقه های برداشته شود، مگر آنکه کلیه بارهای مربوط به آن قبلاً تخریب و برداشته شده باشد.

12 -8 -3 -2

تمام یا قسمتی از دیواری که ارتفاع آن بیش از 22 برابر ضخامت آن باشد، نباید بدون مهاربندی جانبی آزاد بماند، مگر اینکه اساساً برای ارتفاع بیشتر محاسبه و ساخته شده باشد.

12 -8 -3 -3

قبل از تخریب هر یک از دیوارها، باید تا فاصله 3 متری از آنها کلیه سوراخ هایی که در کف قرار دارند با پوشش موقت مناسب پوشانده شوند.

12 -8 -3 -4

تخریب دیوارهایی که برای نگهداری خاک زمین یا ساختمان مجاور ساخته شده اند، باید پس از اجرای سازه های نگهبان انجام شود.

12 -8 -4 تخریب سازه های بتنی

12 -8 -4 -1

در تخریب سازه های بتنی اعم از سازه های بتنی با سقف تیرچه و بلوک، کامپوزیت و دال بتنی رعایت موارد زیر الزامی می باشد:

الف: قبل از تخریب سازه بتنی مسلح باید کلیه تجهیزات، مصالح و سازه های غیرباربر اصلی جمع آوری و تخریب و به طور ایمن از محیط کارگاه تخلیه گردد.

ب: قبل از تخریب سازه بتنی مسلح، باید در فاصله مناسبی از محل تخریب، با استفاده از علائم هشداردهنده و آگاه کننده از قبیل نوار خطر و موانع مناسب، افراد از انجام عملیات تخریب آگاه و از ورود آنها به موضع خطر جلوگیری شود.

پ: کلیه کارگران تخریب باید به کلاه ایمنی با پوشش ناحیه گردن و ماسک پلاستیکی که تمام صورت و ناحیه چانه را پوشش می دهد مجهز باشند.

ت: کلیه کارگران تخریب باید مجهز به ژاکت ضد ضربه باشند. این ژاکت باید به طور مناسب تا ناحیه ران کارگر را پوشش و امکان حرکت آزاد وی را فراهم نماید.

ث: کارگران تخریب باید مجهز به دستکش و پوتین ایمنی باشند و همچنین به طور مناسب از ایجاد ضربه به ناحیه پاها محافظت شوند.

12 -8 -5 تخریب سازه های فولادی

12 -8 -5 -1

در صورتی که برای تخریب اسکلت فولادی ساختمان از جرثقیل یا وسایل مشابه استفاده شود، باید برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار و صدمه به اشخاص، بناها، تأسیسات و تجهیزات یا اسکلت بنای مورد تخریب، از طناب هدایت کننده استفاده شود.

12 -8 -5 -2

قبل از برش یا باز کردن قطعات فولادی باید اقدامات لازم به منظور جلوگیری از سقوط آزاد آنها به عمل آید.

12 -8 -6 تخریب دودکش های بلند صنعتی و سازه های مشابه

12 -8 -6 -1

قبل از تخریب دودکش های بلند صنعتی و سازه های مشابه از طریق انفجار یا واژگونی، باید محدوده های محافظت شده و مطمئن با وسعت کافی در اطراف آنها در نظر گرفته شود.

12 -8 -6 -2

در صورتی که سازه های مذکور به طریق دستی تخریب گردند، باید از داربست استفاده شده و به تناسب تخریب سازه از بالا به پایین، سکوی داربست نیز به تدریج پایین آورده شود، به طوری که همواره محل استقرار کارگران پایین تر از نقطه بالایی سازه بوده و این اختلاف ارتفاع حداقل 0/5 متر و حداکثر 1/5 متر باشد.

12 -8 -6 -3

مصالح و ضایعات حاصل از تخریب سازه های مورد بحث باید از داخل آنها به پایین ریخته شود. برای جلوگیری از انباشته شدن و تراکم مصالح و ضایعات، باید قبلاً دریچه هایی در قسمت تحتانی سازه برای تخلیه آنها ایجاد شود. تخلیه مواد مذکور بایستی پس از توقف کار تخریب، انجام شود. در هر صورت ارتفاع ضایعات حاصل از تخریب در داخل کوره نباید بیشتر از 2 متر باشد.

12 -8 -7 مصالح و ضایعات