مقررات ملی ساختمان مبحث چهاردهم تاسيسات مکانیکی
مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان تأسیسات مکانیکی به ضوابط طراحی، اجرا و نگهداری سیستم های گرمایش، سرمایش، تهویه، لوله کشی و سایر تجهیزات مکانیکی ساختمان می پردازد. این مبحث شامل اصول بهینه سازی مصرف انرژی، ایمنی، آسایش حرارتی و کیفیت هوای داخل ساختمان است. رعایت آن موجب افزایش کارایی، دوام و ایمنی تأسیسات مکانیکی در انواع ساختمان ها می شود.
۱۴ - ۱ الزامات قانونی
۱۴ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
مبحث چهاردهم — تأسیسات مکانیکی ساختمان الزامات حداقل را که رعايت آن ها الزام قانونی دارد، در مراحل طراحی، اجرا، تغییرات و بازرسی تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع، تبرید و نیز تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی در داخل ساختمان، مقرر می دهد.
احکام این مبحث از مقررات ملی ساختمان، تأسیسات مندرج در (۱۴ - ۱ - ۱ - ۱) را با اهداف ایمنی، بهداشت، آسایش، بهره دهی مناسب و صرفه اقتصادی کنترل می کند.
در مدارک زیر، احکام قانونی بر الزامات مقرر شده در مبحث چهاردهم حاکم است:
الف) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آیین نامه اجرایی آن
ب) مبحث دوم — نظامات اداری، از مجموعه مباحث مقررات ملی ساختمان
الزامات تأسیسات ساختمانی زیر خارج از حدود الزامات این مبحث از مقررات است:
الف) تأسیسات بهداشتی ساختمان
ب) تأسیسات آتش نشانی ساختمان
پ) لوله کشی گاز سوخت داخل ساختمان
پیوست های این مبحث منحصراً برای اطلاع و راهنمایی است و نباید مشمول الزام قانونی تلقی شوند.
چگونگی استفاده از این ویرایش و ویرایش پیشین این مبحث از نظر زمان اعتبار باید براساس ابلاغیه وزیر محترم راه و شهرسازی (موجود در ابتدای مبحث) باشد.
۱۴ - ۱ - ۲ تعاریف
برای مشاهده تعاریف واژه ها و عبارت هایی که در این مبحث آمده است، به «(۱۴ - ۲) تعاریف» مراجعه شود.
تعاریف دیگری که در مدارک مندرج در (۱۴ - ۱ - ۱ - ۳) آمده باید جزئی از این مبحث تلقی گردد.
۱۴ - ۱ - ۳ استانداردها
آن بخش از متن استانداردهایی که در این مبحث به آنها ارجاع شده است باید بخشی از این مبحث تلقی شود.
در صورت وجود مغایرت میان مطالب این استانداردها با احکامی از متن این مبحث، احکام این مبحث باید معتبر شناخته شود.
در صورتی که به استانداردی با ذکر تاریخ انتشار ارجاع داده شده باشد، اصلاحیه ها و تجدیدنظرهای بعدی آن مورد نظر این مبحث نیست. استانداردهایی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آن ها ارجاع داده شده است، همواره آخرین تجدیدنظر و اصلاحیه های بعدی یا استاندارد جایگزین مورد نظر است.
۱۴ - ۱ - ۴ تغییر مقررات
اگر بخشی از مقررات این مبحث تغییر کند، موجب بی اعتبار شدن بخش های دیگر آن نمی شود.
۱۴ - ۱ - ۵ ساختمان های موجود
تأسیسات مکانیکی ساختمان های موجود که پیش از آنکه ضوابط مندرج در این ویرایش مبحث طبق ردیف ۱۴ - ۱ - ۱ - ۶ الزامی شود، به طور قانونی از آن ها استفاده شده است، مشمول الزام قانونی رعايت احکام این ویرایش مبحث قرار نمی گیرند.
۱۴ - ۱ - ۶ ساختمان های در حال ساخت
استفاده از این ویرایش یا ویرایش پیشین مبحث در طراحی و تهیه نقشه های تأسیسات باید مطابق ابلاغیه موضوع ردیف ۱۴ - ۱ - ۱ - ۶ باشد.
۱۴ - ۱ - ۷ توسعه، تغییر و تعمیر
هرگونه توسعه یا تغییر در تأسیسات مکانیکی ساختمان های موجود باید طبق الزامات مندرج در این مبحث انجام گیرد. این عملیات، تغییر در کل تأسیسات موجود را برای انطباق با احکام این مبحث الزام آور نمی کند.
هرگونه تعمیر در تأسیسات مکانیکی ساختمان های موجود باید طبق الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملی انجام گیرد.
هرگونه توسعه، تغییر یا تعمیر در تأسیسات مکانیکی ساختمان های موجود نباید موجب غیرایمن شدن وضع تأسیسات موجود شود و بار گرمایی یا بار سرمایی بیش از ظرفیت دستگاه ها بر تأسیسات موجود وارد سازد.
۱۴ - ۱ - ۸ راهبری و نگهداری
تأسیسات مکانیکی ساختمان ها باید به ترتیبی که در مبحث بیست و دوم مقرر شده است، راهبری و نگهداری شود.
۱۴ - ۱ - ۹ تغییر کاربری
هرگونه تغییر کاربری ساختمان که بر تأسیسات مورد نظر در این مبحث اثر می گذارد باید پیش از آن به تأیید مهندس دارای صلاحیت حرفه ای (دارای پروانه اشتغال) برسد.
در صورت اختصاص یافتن مبحث جدیدی به تغییر کاربری یا پیش بینی الزامات تغییر کاربری در ویرایش جدید مبحث دوم مقررات ملی که با ردیف فوق مغایرت داشته باشد، الزامات آن مدارک حاکم بر تغییر کاربری خواهد بود.
این تغییر کاربری نباید از نظر ایمنی، بهداشت، آسایش، بهره دهی مناسب و صرفه اقتصادی، اثر زیان بخشی بر تأسیسات داشته باشد.
۱۴ - ۱ - ۱۰ تخریب
پیش از تخریب هر ساختمان که دستگاه های تأسیسات مکانیکی آن از شبکه گاز سوخت شهری یا شبکه برق شهری تغذیه می شود، باید خط تغذیه آن ساختمان از طریق سازمان مسئول آن شبکه شهری به طور کامل قطع شود.
۱۴ - ۱ - ۱۱ مصالح
استفاده از مصالحی که در این مبحث از مقررات، برای تأسیسات مکانیکی ساختمان مقرر شده است، نباید مانع استفاده از مصالح مورد تأیید دیگر شود.
الف) در موارد ضروری، ناظر ساختمان می تواند مصالح مشابه را که از نظر کیفیت، کارآیی، مقاومت در برابر حريق، دوام و ایمنی هم ارز مصالح مقرر شده در این مبحث باشد، تأیید کند.
ناظر ساختمان باید از مالک ساختمان یا نماینده قانونی او، مدارک کافی درباره کیفیت فنی و آزمایش هر یک از مصالح را درخواست کند و از مناسب بودن آن ها برای کار مورد نظر اطمینان یابد.
الف) هزینه های لازم برای آزمایش کیفیت و تهیه مدارک فنی به عهده مالک ساختمان یا نماینده قانونی او می باشد.
استفاده از مصالح کارکرده، آسیب دیده و معیوب مجاز نمی باشد.
۱۴ - ۱ - ۱۲ مدارک فنی
مالک ساختمان یا نماینده قانونی او، برای گرفتن پروانه ساختمان باید مدارک فنی لازم را به ترتیبی که در احکام قانونی (۱۴ - ۱ - ۱ - ۳) درج شده، به منظور تطبیق با الزامات این مبحث از مقررات و تأیید آن، ارائه دهد.
مدارک فنی شامل نقشه ها و مشخصات فنی، پلان ها، دیاگرام ها، محاسبات مهندسی و نقشه های جزئیات می باشد.
مدارک فنی باید توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای صلاحیت حرفه ای و پروانه اشتغال به کارِ مهندسی در تأسیسات مکانیکی ساختمان، تهیه شود.
در جریان طراحی یا اجرای کار، اگر تغییراتی در نقشه ها یا دیگر مدارک فنی پیش آید، پیش از اجرای آن، باید نوع و علت آن به اطلاع ناظر ساختمان برسد و نقشه ها یا مشخصات تغییریافته بوسیله او تأیید گردد.
۱۴ - ۱ - ۱۳ بازرسی و آزمایش
در جریان پیشرفت کارهای اجرایی و نیز در پایان کار، ناظر ساختمان باید مصالح، دستگاه ها و چگونگی اجرای فنی کار را بازرسی و مدارک لازم را از نتیجه بازرسی فراهم کند.
الف) در صورت مطابقت اجرای هر قسمت از تأسیسات با الزامات مقرر در این مبحث، ناظر ساختمان باید در هر مرحله از بازرسی تأییدیه صادر کند.
ب) چنانچه تمام یا بخشی از تأسیسات اجرا شده با الزامات مقرر در این مبحث مطابقت نداشته باشد، برای رفع موارد نقص، ناظر ساختمان باید دستور کار لازم را صادر کند.
بازرسی و آزمایش تأسیسات زیر سطح تراز زمین باید پس از ساخت کانال ها، ترنچ ها و نصب لوله در آن ها و پیش از پوشش این کانال ها و ترنچ ها انجام گیرد.
بازرسی و آزمایش های مرحله ای باید پس از اجرای کامل لوله کشی یا کانال کشی توکار، و پیش از پوشاندن آن ها در دیوار و کف و سقف صورت گیرد.
بازرسی و آزمایش نهایی باید پس از پایان عملیات نصب تأسیسات مکانیکی انجام و مطابقت مشخصات فنی و عملکرد این تأسیسات با الزامات مقرر شده در این مبحث تأیید شود.
الف) دستگاه ها، لوازم، ابزار و نیروی انسانی مورد نیاز برای آزمایش را باید مالک ساختمان یا نماینده قانونی او فراهم کند.
ب) اگر نتایج آزمایش قابل پذیرش نباشد باید پس از رفع نقص، دوباره آزمایش انجام شود.
۱۴ - ۱ - ۱۴ تطبیق نظامات اداری این مبحث با مبحث دوم
الزامات ردیف های ۱۴ - ۱ - ۴ تا ۱۴ - ۱ - ۱۳ که با نظامات اداری مرتبط است، تا زمان اعتبار ویرایش سال ۱۳۸۴ مبحث دوم مقررات ملی باید رعایت شود. پس از خاتمه اعتبار ویرایش جاری مبحث دوم و الزامی شدن ویرایش جدید آن مبحث، الزامات ویرایش جدید آن مبحث در مورد نظامات اداری جایگزین الزامات این فصل خواهد شد.
۱۴ - ۲ تعاریف
۱۴ - ۲ - ۱ کلیات
در این فصل واژه هایی تعریف می شود که در مبحث «چهاردهم — تأسیسات مکانیکی ساختمان» به کار می رود.
واژه های فنی رایج که در این فصل تعریف نشده اند، باید به همان معنای متداول به کار رود.
۱۴ - ۲ - ۲ فهرست تعاریف
آب خنک کننده: آبی که گرمای دفع شده سیستم تبرید را جذب و از طریق برج خنک کن یا هر سیستم دفع کننده دیگر، به فضای خارج انتقال می دهد.
آب گرم کن: دستگاهی که آب مصرفی را گرم و آن را وارد شبکه توزیع آب گرم مصرفی ساختمان می کند.
آلاینده های هوا: ذرات جامد، گازهای زیان آور، بو، دود و هر نوع ماده ای در هوا که برای تنفس و سلامتی انسان زیان آور باشد. بخار آب همراه هوا، آلاینده محسوب نمی شود.
آویز: وسیله ای دائمی برای آویختن لوله یا کانال از نقطه ای ثابت و نگاه داشتن آن در ارتفاع پیش بینی شده. آویز ممکن است با حرکت محدود آونگی یا ثابت و بی حرکت باشد.
اتصال: چگونگی متصل کردن لوله به لوله، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، در هر سیستم لوله کشی با کمک یک قطعه واسط یا بدون آن.
اتصال فیتینگ فشاری: نوعی اتصال در لوله کشی مسی، که با گشاد کردن دهانه لوله، یا به کمک یک قطعه واسط (برنجی یا پلاستیکی) و پیچ کردن یک مهره به دهانه لوله، شیر یا دستگاه، با اتصال دندانه ای متصل می شود.
اتصال لحیمی موئینگی: نوعی اتصال در لوله کشی مسی با ذوب کردن مفتول لحیم کاری. در این اتصال، لحیم ذوب شده با کشش موئینگی، فاصله بین سطح خارجیِ نری و سطح داخلیِ مادگی لوله یا فیتینگ را پر می کند. دمای ذوب مفتول لحیم کاری باید کمتر از دمای ذوب مس باشد. اگر دمای ذوب کمتر از ۴۲۷ درجه سلسیوس (۸۰۰ درجه فارنهایت) باشد، لحیم کاری «نرم» و اگر بیشتر باشد، لحیم کاری «سخت» نامیده می شود.
استانداردهای معتبر: استانداردهای مورد تأیید مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
اواپراتور: رجوع شود به تبخیرکننده
بازگردانی هوا: توزیع دوباره هواي برگشته که پیش از آن در فضا توزیع شده است.
بخاری با دودکش: بخاری با سوخت گاز، مایع یا جامد برای گرم کردن موضعی فضا که محصولات احتراق را از طریق دودکش مستقیماً به فضای خارج انتقال می دهد.
بخاری بدون دودکش: بخاری گازسوز بدون دودکش که به صورت تابشی، یا با جابه جایی طبیعی هوا و یا به کمک پروانه برقی، به صورت موضعی فضا را گرم می کند.
بخار یا گاز قابل اشتعال: مخلوط گاز یا بخار در هوا که غلظتی بزرگتر یا مساوی حد کمینه اشتعال (LFL) و کوچکتر یا مساوی حد بیشینه اشتعال (UFL)، داشته باشد.
برچسب دار: مصالح و تجهیزاتی که توسط مؤسسات دارای صلاحیت قانونی مورد آزمون قرار گرفته و برچسب مؤسسه روی آن الصاق شده باشد.
بست / تکیه گاه: وسیله ای که لوله یا کانال را در حالت معمول یا موقعیت معین نگاه می دارد.
پارکینگ باز: یک ساختمان یا بخشی از آن، که به پارک کردن اتومبیل های شخصی اختصاص یافته و دارای شرایط زیر است:
برای تهویه طبیعی پارکینگ، حداقل دو سمت خارجی آن دارای بازشویی با توزیع یکنواخت است. در هر طبقه مجموع مساحت گشودگی های خارجی حداقل برابر با ۲۰ درصد مساحت کل دیوارهای پیرامونی پارکینگ در همان طبقه و مجموع طول بازشویی های خارجی نیز دست کم برابر ۴۰ درصد طول کل دیوارهای پیرامونی پارکینگ در آن طبقه باشد. همچنین دیوارهای داخلی پارکینگ باید دارای حداقل ۲۰ درصد گشودگی با توزیع یکنواخت باشد.
پارکینگ بسته: پارکینگی که باز نباشد.
پلنوم: محفظه ای فلزی یا ساختمانی که بخشی از سیستم توزیع یا تخلیه هوا را تشکیل می دهد. پلنوم ممکن است دارای یک یا چند دهانه ورودی و/یا خروجی هوا باشد.
تبخیرکننده/اواپراتور: بخشی از سیستم تبرید که در آن با تبخیر مایع مبرد، عمل سرمایش صورت می گیرد.
تخلیه هوا: خارج کردن قسمتی از هوای فضا و هدایت آن به هوای آزاد، به طور طبیعی یا با وسایل مکانیکی.
تصفیه هوا: فرآیند کاهش ذرات زیان آور موجود در هوا از قبیل میکروارگانیسم ها، ذرات معلق، دود، گازهای زیان آور و جزآنها.
تعویض هوا/تهویه: ورود هوا به یک فضا یا خروج هوا از آن، به طور طبیعی یا به کمک وسایل مکانیکی.
تنظیم کننده مکش: وسیله ای که روی لوله رابط یا دریچه تعادل دودکش نصب می شود و با ورود هوا به درون آن، مکش دودکش به طور خودکار به میزان معینی، ثابت نگه داشته می شود.
تنظیم مجدد خودکار: فرآیند راه اندازی دوباره شیر قطع سوخت مشعل به طور خودکار، پس از بسته شدن آن با فرمان کنترل و خاموش شدن مشعل.
تنظیم مجدد دستی: فرآیند راه اندازی دوباره شیر قطع سوخت مشعل به طور دستی، پس از بسته شدن خودکار آن با فرمان کنترل و خاموش شدن مشعل.
تهویه طبیعی: جریان هوا از بیرون به درون یا از درون به بیرون فضاهای ساختمان، از راه دهانه های بازشو مانند پنجره و درب، یا به وسیله هواکش های بدون موتور.
تهویه مکانیکی: جریان هوا از بیرون به درون یا از درون به بیرون فضاهای ساختمان، به کمک دستگاه های مکانیکی.
تهویه مطبوع: کنترل هم زمان دما، رطوبت و پاکیزگی هوا و توزیع مناسب آن، برای تأمین شرایط مورد نیاز فضاهای ساختمان.
تیغه های هدایت کننده: تیغه هایی که برای جهت دادن به جریان هوا، به طور ثابت در داخل کانال نصب می شود.
چگالنده/کندانسور: مبدل گرمایی که برای تقطیر گاز مبرد با گرفتن گرما از آن به کار می رود.
چگالیده/کندانسیت: مایعی که از تقطیر گاز یا بخار در اثر کاهش دما به وجود می آید.
حائل: قطعه ای محافظ از مواد نسوختنی که برای جداسازی و ایجاد فاصله هوایی بین مواد سوختنی و سطوح گرم دستگاه ها و اجزای تأسیسات گرمایی، قرارداده می شود.
حداکثر فشار مجاز: حداکثر فشار مجاز سیستم که شیر اطمینان مربوط بر آن اساس تنظیم می شود.
حد بالای میزان مبرد در محیط کار: حداکثر مقدار غلظت مبرد در هوا، که کارگران در ۸ ساعت کار عادی در روز و ۴۰ ساعت کار در هفته، به طور دائم در معرض آن قرار داشته باشند و به گواهی مراکز بهداشتی معتبر و مورد تأیید، هیچ اثر زیان آوری بر آن ها نداشته باشد.
حد بیشینه اشتعال (UFL): حداکثر غلظتی از مبرد که باعث گسترش شعله در یک مخلوط همگن مبرد و هوا می شود.
حد بیشینه انفجار: رجوع شود به حد بیشینه اشتعال
حد کمینه اشتعال (LFL): حداقل غلظتی از مبرد که باعث گسترش شعله در یک مخلوط همگن مبرد و هوا می شود.
حد کمینه انفجار: رجوع شود به حد کمینه اشتعال.
حلقه انبساط: تغییر امتداد لوله در یک صفحه با زانوها و خم ها، برای جذب حرکات طولی لوله ناشی از تغییر دما و انبساط و انقباض.
خم انبساط: تغییر امتداد لوله در یک صفحه با یک زانو یا خم، برای جذب حرکات طولی لوله ناشی از تغییر دما و انبساط و انقباض.
در دسترس: دسترسی مستقیم به دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان و اجزای لوله کشی آن ها، بدون نیاز به بازکردن یا برداشتن یا جابه جا کردن هرگونه مانع.
دریافت کننده مایع مبرد: مخزنی برای دریافت و ذخیره مبرد مایع که با لوله های ورودی و خروجی به طور دائم به سیستم تبرید متصل باشد.
دریچه تعادل: وسیله ای که بر روی لوله رابط دودکش یا در محل خروج دود از دستگاه گازسوز، با اهداف زیر نصب می شود:
در صورت نبود مکش، مسدود بودن دودکش یا پس زدن دود، دود از دهانه های باز آن خارج شود.
در صورت مکش اضافی دودکش، مقداری هوای اضافی به درون دودکش وارد کند و با رقیق کردن آن، جریان دود را در دودکش متعادل سازد.
دستگاه: دستگاهی که برق، سوخت گازی، مایع یا جامد و یا هر نوع انرژی دیگر مصرف می کند و برای استفاده در تأسیسات مکانیکی ساختمان، طراحی و ساخته شده است.
دستگاه با دمای پایین: هر دستگاه که در آن دمای گازهای حاصل از احتراق سوخت، در نقطه ورود به دودکش در شرایط کارکرد عادی، حداکثر ۵۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰۰ درجه فارنهایت) باشد.
دستگاه با دودکش: هر دستگاه با سوخت جامد، مایع یا گاز که تمام محصولات احتراق آن، از راه دودکش، مستقیماً به هوای خارج از ساختمان منتقل شود.
دستگاه با سوخت جامد: دستگاه گرم آزا با محفظه احتراق بسته برای سوخت جامد، که جز خروجی دودکش، دریچه تغذیه سوخت جامد، دریچه تخلیه خاکستر و دریچه تنظیم هوای احتراق، هیچ بازشویی دیگری نداشته باشد.
دستگاه بدون دودکش: هر دستگاه گرم آزا با سوخت جامد، مایع یا گاز، که دودکش نداشته و محصولات احتراق آن به فضای اطراف دستگاه منتقل شود.
دستگاه تهویه مطبوع اتاقی: دستگاه یک پارچه شامل تمام قطعات و لوازم، برای خنک کردن هوا (با/یا بدون امکان گرم کردن)، که برای کار به صورت مستقل طراحی و ساخته شده باشد.
دستگاه گرم آزای برقی: دستگاهی که با استفاده از انرژی الکتریکی، به وسیله المنت گرمایی، کمپرسور در پمپ گرمایی و یا پمپ گرمایی ترموالکتریک، برای گرم کردن فضاها انرژی گرمایی تولید می کند.
دستگاه یک پارچه (پکیج): دستگاهی که به طور کامل در کارخانه ساخته، سوار و آزمایش شده و به صورت یک واحد مستقل، با همه قطعات و اجزای متحرک و موتور محرك، آماده نصب باشد.
دمای شعله وری سیال واسط در سیستم خورشیدی: پایین ترین دمایی که در آن دما، سیال واسط به اندازه ای تبخیر شود که ترکیب آن با هوا قابل اشتعال باشد.
دمای کار طراحی: حداکثر دمای مجاز کار که یک سیستم برای آن طراحی شده است.
دمپر: وسیله ای که جریان هوا یا محصولات احتراق و مقدار آن ها را با فرمان دستی یا خودکار، تنظیم می کند.
دمپر آتش: وسیله ای فلزی که در محل عبور کانال هوا از یک منطقه آتش به منطقه مجاور نصب می شود و به هنگام آتش سوزی به طور خودکار بسته و مانع انتقال آتش از یک منطقه به منطقه مجاور می گردد.
دمپر تنظیم حجم هوا: دمپری که در سیستم های گرمایی و سرمایی برای تنظیم مقدار هوا، نصب می شود.
دمپر دود: دمپری که برای جلوگیری از عبور هوا و دود طراحی شده و با دریافت فرمان از حسگر، یا سامانه اعلام حریق، به طور خودکار بسته می شود.
دودکش: یک سازه قائم یا تقریباً قائم که یک یا چند معبَر برای انتقال گازهای حاصل از احتراق دستگاه های با سوخت جامد، مایع یا گاز به خارج ساختمان، داخل آن نصب شده است.
دودکش القایی: نوعی از دودکش که گازهای حاصل از احتراق را به کمک بادبزن، در فشار استاتیک منفی (مکشی) به خارج منتقل می کند.
دودکش با دمای پایین: دودکشی که برای انتقال محصولات احتراق دستگاه با سوخت مایع یا گاز، با دمای حداکثر ۵۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰۰ درجه فارنهایت)، در شرایط کار عادی دستگاه، طراحی و آزمایش شده باشد. اندازه گیری دما در نقطه خروج دود از دستگاه صورت می گیرد.
دودکش پیش ساخته (ونت): دودکش پیش ساخته در کارخانه شامل معبَر انتقال دود، که برای نوع و کلاس معینی از دستگاه با سوخت مایع یا گاز ساخته شده و مشخصات آن از طرف مؤسسه دارای صلاحیت قانونی گواهی شده و دارای پلاک تأیید باشد.
دودکش رانشی: نوعی از دودکش که محصولات احتراق را به کمک بادبزن، در فشار استاتیک مثبت (رانشی) به خارج منتقل می کند.
دودکش قائم با مصالح بنایی: شفت قائم یا تقریباً قائم ساخته شده از مصالح بنایی، شامل یک یا چند معبَر دود، برای انتقال محصولات احتراق یک یا چند دستگاه با سوخت جامد، مایع یا گاز، به هوای خارج از ساختمان.
دهانه بازشوی خارجی: پنجره، درب، دریچه یا پنجره های سقفی، که امکان بازشدن به هوای خارج از ساختمان داشته باشد.
دیگ: دستگاه گرم آزای بسته که برای تأسیسات گرمایی یا سیستم تأمین آب گرم مصرفی، آب گرم یا بخار تولید می کند. فشار کار دیگ بخار کم فشار برابر ۱۰۳ کیلوپاسکال نسبی (۱۵ پوند بر اینچ مربع نسبی) یا کمتر و فشار کار دیگ آب گرم کم فشار ۱۱۰۳ کیلوپاسکال نسبی (۱۶۰ پوند بر اینچ مربع نسبی) یا کمتر است. فشار کار دیگ بخار پر فشار بالاتر از ۱۰۳ کیلوپاسکال نسبی (۱۵ پوند بر اینچ مربع نسبی) و فشار کار دیگ آب گرم پر فشار بالاتر از ۱۱۰۳ کیلوپاسکال نسبی (۱۶۰ پوند بر اینچ مربع نسبی) است.
دیگ خودکار: دیگی که به کنترل های خودکار، از جمله کنترل های حد، مجهز باشد.
دیوار آتش: جزئی از ساختمان دارای مقاومت معینی در برابر آتش، که از گسترش آتش در داخل یا بین ساختمان ها و سازه ها، از سویی به سوی دیگر، جلوگیری کرده و یا آن را کُند می کند.
روز — درجه سرمایی: واحدی براساس اختلاف دما و زمان که در برآورد مصرف انرژی سرمایی ساختمان به کار می رود. در هر روز، وقتی که دمای متوسط هوا بیش از دمای مبنا است، مقدار روز — درجه سرمایی برابر است با اختلاف دمای متوسط هوا در همان روز و دمای مبنا. روز — درجه سرمایی سالانه (ADDC)، مجموعه روز — درجه ها در طول یک سال تقویمی است.
روز — درجه گرمایی: واحدی براساس اختلاف دما و زمان که در برآورد مصرف انرژی گرمایی ساختمان به کار می رود. در هر روز، وقتی دمای متوسط هوا کمتر از دمای مبنا باشد، مقدار روز — درجه گرمایی برابر است با اختلاف دمای مبنا و دمای متوسط هوا در همان روز. روز — درجه گرمایی سالانه (ADDH)، مجموع روز — درجه ها در طول یک سال تقویمی است.
ساختمان با درزهای معمولی: ساختمانی که با مصالح معمولی بنا شده باشد و درزبندی جدارهای خارجی آن، امکان تعویض هوای طبیعی به میزان دست کم نصف حجم فضا در ساعت، را فراهم کند.
ساختمان با درزهای هوابند: ساختمانی که جدارهای خارجی آن مانند درز درب ها و پنجره ها، محل عبور لوله ها و کابل ها و جزآنها، با نوارهای درزبندی یا وسایل دیگر تا اندازه ای محافظت شده که تعویض هوای طبیعی از نصف حجم فضا در ساعت کمتر شود.
سطح هود: سطح افقی داخلی دهانه ورود هوا زیر هود. اگر سطح زیر هود افقی نباشد، تصویر آن بر صفحه افقی اندازه گیری می شود.
سیستم تبرید با احتمال نشت بالا: سیستم تبریدی که طراحی و نصب اجزای آن به ترتیبی است که در صورت نشت مبرد از اتصال ها یا اجزای معیوب آن، ورود مبرد به فضاهای کار یا اقامت افراد (جز موتورخانه) محتمل است.
سیستم تبرید با احتمال نشت پایین: سیستم تبریدی که طراحی و نصب اجزای آن به گونه ای است که در صورت نشت مبرد از اتصال ها یا اجزای معیوب آن، ورود مبرد به فضاهای کار یا اقامت افراد (جز موتورخانه)، احتمال ندارد.
سیستم تبرید غیرمستقیم: سیستمی که در آن یک سیال ثانویه که با عمل تبرید سرد یا گرم شده، با گردش در یک مدار ثانویه، هوا یا سیال دیگری را سرد یا گرم می کند.
سیستم تبرید غیرمستقیم بسته: سیستم تبرید غیرمستقیم با مدار ثانویه بسته.
سیستم تبرید غیرمستقیم بسته مربوط به هوای آزاد: سیستم تبرید غیرمستقیم بسته ای که اواپراتور یا کندانسور آن، در یک مخزن باز مرتبط به هوای آزاد قرار می گیرد.
سیستم تبرید غیرمستقیم پاششی باز: سیستم تبرید غیرمستقیم که مدار ثانویه آن باز و به صورت تماس مستقیم می باشد.
سیستم تبرید غیرمستقیم پاششی باز دومرحله ای: سیستمی که در آن یک سیال واسط که با عمل تبرید سرد یا گرم شده، با گردش در یک مدار بسته، سیال ثانویه سیستم تبرید غیرمستقیم پاششی باز را سرد یا گرم می کند.
سیستم تبرید مستقیم: سیستمی که اواپراتور یا کندانسور آن با هوا یا سیال دیگری که باید سرد یا گرم شود، در تماس مستقیم است.
سیستم توزیع هوا: سیستمی شامل کانال کشی، پلنوم و هوارسان که برای گردش هوا در تمام یا قسمتی از فضاهای ساختمان، طراحی و نصب می شود.
سیستم خورشیدی طبیعی: سیستمی که در آن گردش سیال واسط بین بخش خورشیدی و مصرف کننده به صورت طبیعی و ثقلی است.
سیستم خورشیدی مکانیکی: سیستمی که در آن برای گردش سیال واسط بین بخش خورشیدی و مصرف کننده از پمپ یا فن (دمنده هوا) استفاده می شود.
شاخص پیشروی شعله: مشخصه ای که به رفتار مواد و مصالح در برابر آتش می پردازد؛ بر طبق استاندارد ملی ۸۲۹۹.
شاخص گسترش دود: مشخصه ای که به رفتار مواد و مصالح در برابر آتش می پردازد؛ بر طبق استاندارد ملی ۸۲۹۹.
شمعک: شعله ای کوچک برای روشن کردن مشعل اصلی دیگ یا هر دستگاه گرم آزای دیگر.
شمعک دائمی: شمعکی که در تمام مدتی که دیگ کار می کند روشن است؛ چه مشعل کار کند و چه نکند.
شمعک قطع شونده: شمعکی که هنگام روشن شدن مشعل اصلی، مدت کوتاهی روشن می شود و در زمان کار مشعل اصلی خاموش می ماند.
شمعک متناوب: شمعکی که با روشن شدن مشعل اصلی روشن می شود، در مدت کار آن روشن می ماند و با خاموش شدن آن خاموش می شود.
شومینه با مصالح بنایی: نوعی بخاری دیواری شامل کوره یا محفظه احتراق و دودکش، که با مصالح بنایی نسوز ساخته می شود و با سوخت جامد یا گاز کار می کند.
شومینه پیش ساخته: نوعی بخاری تزئینی که تمام یا قسمتی از قطعات آن در کارخانه ساخته شده و در محل کاربرد براساس دستورالعمل کارخانه سازنده، نصب یا مونتاژ می شود.
شیر اطمینان فشار: شیر حساس به فشار که در حالت کار عادی دستگاه یا سیستم، با یک فنر یا وسیله دیگر بسته است و طوری طراحی شده که اگر فشار از حد پیش بینی شده بالاتر رود، به طور خودکار باز شده و با تخلیه مقداری از سیال، فشار را کاهش می دهد.
شیر اطمینان بخار: شیر اطمینانی که روی دیگ بخار یا سیستم توزیع بخار نصب می شود و در حالت کار عادی بسته است. این شیر طوری طراحی شده است که اگر فشار از حد پیش بینی شده بالاتر رود، به طور خودکار باز شده و بخار را برابر ظرفیت دیگ یا حداکثر بخار ورودی به سیستم، خارج می کند.
شیر اطمینان فشار و دما: شیر حساس به فشار و دما که در حالت کار عادی بسته است و چنان طراحی شده که اگر فشار یا دمای سیال از حد پیش بینی شده بالاتر رود، به طور خودکار باز شده و با تخلیه مقداری از سیال، از افزایش بیشتر فشار و دمای سیستم جلوگیری می کند.
شیر قطع خودکار گاز: شیری در مشعل دیگ های گازسوز، که با فرمان حسگر فشار یا دما و یا هر کنترل کننده دیگر، بسته شده و راه ورود گاز به مشعل را مسدود می کند.
شیر قطع سریع: شیری که با یک حرکت سریع دست یا خودکار و با گردش یک چهارم دور، به طور کامل بسته می شود (ربع گرد).
طرف فشار بالا در سیستم تبرید: بخشی از سیستم تبرید که در معرض فشار چگالنده است.
طرف فشار پایین در سیستم تبرید: بخشی از سیستم تبرید که در معرض فشار تبخیرکننده (اواپراتور) است.
غلاف تهویه شونده: غلافی فلزی در محل عبور دودکش قائم فلزی از بام، برای جدا کردن سطح خارجی دودکش از مصالح سوختنی و ایجاد فاصله بین سطح خارجی دودکش و سطح داخلی غلاف، برای جریان هوا.
فاصله مجاز: حداقل فاصله هوایی بین سطوح گرم دستگاه های گرم آزا یا لوازم و دستگاه های تأسیسات گرمایی با سطوح اجزا و لوازم دیگر که از مواد سوختنی تشکیل شده است.
فاصله هوایی: فاصله هوایی میان مواد سوختنی با سطوح گرم، یا قطعات حائل، به طوری که هوا در آن فاصله جریان یابد.
فشار طراحی مخزن سوخت: حداکثر فشار وارده به ته مخزن سوخت، در حالی که مخزن و لوله های هواکش آن از سوخت مایع کاملاً پر شده است.
فشار کار طراحی: حداکثر فشار کار مجاز که یک دستگاه/سیستم برای آن طراحی شده است.
فضای با حجم کافی: فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، که حجم کل آن مساوی یا بیش از یک متر مکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت (۵۰ فوت مکعب برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) ارزش حرارتی سوخت مصرفی دستگاه است. حجم فضای مجاور، که مستقیماً به محل نصب دستگاه باز باشد (بدون در و پنجره)، بخشی از حجم فضای محل نصب دستگاه به حساب می آید.
فضای با حجم ناکافی: فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، که حجم کل آن کمتر از یک متر مکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت (۵۰ فوت مکعب برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) ارزش حرارتی سوخت مصرفی دستگاه است.
فضای با خطر: هر فضایی از ساختمان که به علت وجود گازها و گرد و غبار قابل اشتعال و الیاف سوختنی و دیگر مواد به شدت سوختنی، خطر آتش سوزی بالایی داشته باشد.
فهرست شده: مصالح یا تجهیزاتی که توسط مؤسسات دارای صلاحیت قانونی برای کاربرد خاص مورد تأیید قرار گرفته و فهرست شده باشد.
فیلتر روغن هودهای آشپزخانه: وسیله ای که در موارد لزوم درون هود آشپزخانه نصب می شود و ذرات روغن و چربی را از هوای گرم، بخار آب، دود و جزآنها، که از دستگاه های پخت وارد هود می شود، پیش از ورود آن به کانال تخلیه جدا می کند.
فیوز حرارتی: وسیله ای ایمنی که طوری طراحی شده است تا در دمای معینی ذوب شده و دو قطعه را از هم جدا کرده یا دمپری را رها کند.
قابل دسترس: دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان یا اجزای لوله کشی و کانال کشی، وقتی «قابل دسترس» اند که باز کردن یک دریچه یا برداشتن مانعی برای دسترسی به آن ها کافی باشد.
قطعات محافظ: هر نوع قطعات و اجزای محافظ ساخته شده از مواد غیرسوختنی، که برای کاهش فاصله مجاز بین مواد سوختنی و سطوح گرم دستگاه ها و اجزای تأسیسات گرمایی، به کار روند.
قطعه انبساط: وسیله ای برای جذب حرکت های ناشی از تغییر دما و انقباض و انبساط در لوله.
کانال هوا: مجاری برای هدایت هوای رفت، برگشت یا تخلیه.
کانال قائم: کانال هوا که به طور قائم، در یک طبقه یا بیشتر ادامه یابد.
کانوپی: کلاهک هود که روی دستگاه پخت قرار می گیرد.
کنترل اطمینان خودکار قطع گاز: وسیله ای که در صورت روشن نشدن مشعل دستگاه، گاز ورودی به شعله اصلی مشعل یا گروه مشعل ها را، به طور خودکار قطع می کند.
کنترل اطمینان شمعک: وسیله ای که در صورت از کار افتادن شمعک یا هر وسیله دیگر روشن کننده مشعل و همچنین در صورت خاموش شدن شعله مشعل، ورود سوخت به مشعل را به طور خودکار قطع می کند.
کنترل اطمینان وجود حداقل اکسیژن (ODS): وسیله ای حساس به تغییرات نسبت اکسیژن در هوای محیط که در صورت کاهش این نسبت به کمتر از میزان تعیین شده، به طور خودکار جریان ورود گاز به دستگاه گازسوز را قطع می کند.
کنترل اطمینان وجود شعله: وسیله ای که در صورت روشن نشدن مشعل دستگاه یا خاموش شدن شعله اصلی، مانع ورود سوخت به شعله اصلی مشعل یا شعله اصلی مشعل و شمعک آن هر دو، می شود.
کنترل حد دمای بالا: وسیله ای حساس به تغییرات دما، که وقتی دمای نقطه مورد نظر از حد پیش بینی شده بالاتر رود، به طور خودکار راه ورود سوخت به مشعل را می بندد.
کندانسور: رجوع شود به چگالنده/کندانسور
کوره بسته: دستگاه گرم کننده هوا با سوخت مایع یا گاز، که هوای احتراق را مستقیماً از خارج دریافت می کند.
کوره هوای گرم: دستگاه گرم کننده مستقل شامل یک کوره بسته و دمنده هوا که هوا را پس از گرم شدن، به فضاهای ساختمان می فرستد.
کولر آبی: دستگاه خنک کننده ای که گرمای محسوس هوا را با تبخیر آب در مسیر آن، کاهش می دهد و به کمک دمنده هوا، وارد فضاهای ساختمان می کند.
لحیم کاری سخت: روشی در اتصال لحیمی موئینگی، که در آن دمای ذوب مفتول لحیم کاری بیشتر از ۴۲۷ درجه سلسیوس (۸۰۰ درجه فارنهایت) است.
لحیم کاری نرم: روشی در اتصال لحیمی موئینگی، که در آن دمای ذوب مفتول لحیم کاری کمتر از ۴۲۷ درجه سلسیوس (۸۰۰ درجه فارنهایت) می باشد.
لرزه گیر لوله ای: قطعه ای لوله ای شکل و انعطاف پذیر که بین دو قطعه لوله یا فیتینگ، نصب می شود و مانع انتقال ارتعاشات دستگاه می گردد.
لوله رابط دودکش: لوله ای که گازهای حاصل از احتراق را از یک دستگاه با سوخت مایع یا گاز، به دودکش قائم منتقل می کند.
مایعات قابل اشتعال: هر مایعی که نقطه اشتعالی کمتر از ۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰ درجه فارنهایت) داشته باشد و فشار بخار اشباع آن در این دما از ۲۷۶ کیلوپاسکال (۴۰ پوند بر اینچ مربع مطلق) تجاوز نکند، مایع قابل اشتعال نامیده می شود. مایعات قابل اشتعال به شکل زیر طبقه بندی می شوند:
مایعات قابل اشتعال گروه IA: مایعاتی که نقطه اشتعال آن ها کمتر از ۲۳ درجه سلسیوس (۷۳ درجه فارنهایت) و نقطه جوش آن ها کمتر از ۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰ درجه فارنهایت) است.
مایعات قابل اشتعال گروه IB: مایعاتی که نقطه اشتعال آن ها کمتر از ۲۳ درجه سلسیوس (۷۳ درجه فارنهایت) و نقطه جوش آن ها بالاتر یا مساوی ۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰ درجه فارنهایت) است.
مایعات قابل اشتعال گروه IC: مایعاتی که نقطه اشتعال آن ها بزرگتر یا مساوی ۲۳ درجه سلسیوس (۷۳ درجه فارنهایت) و کمتر از ۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰ درجه فارنهایت) است.
مبرد احیا شده: مبردی که برای رسیدن به مشخصات اولیه آن به عنوان مبرد تازه، به طرق مختلف از جمله تقطیر، باز تولید شده است. مشخصات این مبرد با آنالیز شیمیایی باید تأیید شود. احیای مبرد معمولاً با فرآیندهایی امکان پذیر است که به کمک باز تولید صنعتی و در کارخانه انجام می شود.
مبرد بازیافتی: مبردی که تحت هر شرایطی بدون نیاز به آزمایش یا هرگونه فرآیندی، از سیستم تبرید برای کاربرد مجدد برداشت می شود.
مبرد تصفیه شده: مبردی که با جداسازی روغن و گازهای غیرقابل تقطیر و یک یا چند مرحله عبور از فیلترهای مناسب (مانند قطعاتی از فیلتر قابل تعویض و خشک کن) و کاهش مقدار رطوبت، مواد اسیدی و ذرات خارجی آن تصفیه شده است. این تصفیه معمولاً در کارگاه یا در تعمیرگاه محلی صورت می گیرد.
مبردهای گروه A: مبردهایی با درجه مسمومیت کم، هنگامی که انسان به دفعات و برای مدت طولانی، در معرض آن ها قرار گیرد.
مبردهای گروه B: مبردهایی با درجه مسمومیت زیاد، هنگامی که انسان به دفعات و برای مدت طولانی، در معرض آن ها قرار گیرد.
مبردهای گروه ۱: مبردهایی که هنگام آزمایش در هوا، در فشار ۱۰۱ کیلوپاسکال (۱۴٫۷ پوند بر اینچ مربع مطلق) و دمای ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت)، پیشروی شعله را نشان نمی دهند.
مبردهای گروه ۲: مبردهایی که در دمای ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت) و فشار ۱۰۱ کیلوپاسکال (۱۴٫۷ پوند بر اینچ مربع مطلق)، دارای حد کمینه اشتعال (LFL) بیش از ۰٫۱ کیلوگرم بر متر مکعب (۰٫۰۰۶۲۵ پوند بر فوت مکعب) و گرمای ناشی از احتراق کمتر از ۱۹۰۰۰ کیلوژول بر کیلوگرم (۸۱۷۴ بی تی یو بر پوند) می باشند.
مبردهای گروه ۳: مبردهایی که در دمای ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت) و فشار ۱۰۱ کیلوپاسکال (۱۴٫۷ پوند بر اینچ مربع مطلق)، دارای حد کمینه اشتعال (LFL) کمتر یا برابر ۰٫۱ کیلوگرم بر متر مکعب (۰٫۰۰۶۲۵ پوند بر فوت مکعب) و یا گرمای ناشی از احتراق برابر یا بیشتر از ۱۹۰۰۰ کیلوژول بر کیلوگرم (۸۱۷۴ بی تی یو بر پوند) هستند.
مخزن ذخیره سوخت مایع با فشار جو: مخزن ذخیره سوخت مایع که برای فشار جو طراحی شده و با هوای آزاد خارج در ارتباط است.
مخزن تحت فشار: مخزن بسته ای که برای نگهداری مایع، گاز یا مخلوط آن ها در یک فشار معین، طراحی شده است.
مخزن تغذیه سوخت مایع: مخزن سوخت مایع که مستقیماً یا به وسیله پمپ، به مشعل دستگاه متصل است و آن را تغذیه می کند.
مخزن تغذیه ثقلی سوخت مایع: مخزنی که سوخت مایع را به طور ثقلی و مستقیماً، به مشعل دستگاه می رساند.
مخزن ذخیره سوخت مایع: مخزن سوخت مایع جداگانه که مستقیماً به مشعل دستگاه متصل نمی باشد.
مخزن سوخت روزانه: مخزن تغذیه سوخت مایع، که بین مخزن ذخیره اصلی و مشعل دستگاه نصب می شود و مخزن ذخیره اصلی را از مشعل دستگاه جدا می کند.
مشعل: وسیله ای برای انتقال نهایی سوخت مایع یا گاز به همراه هوا، به اتاق اشتعال دیگ یا هر دستگاه دیگر مصرف کننده سوخت، و اشتعال و کنترل آن.
معبر قائم دود: معبَری که درون یک شفت قائم قرار دارد و محصولات احتراق را به هوای خارج از ساختمان منتقل می کند.
مکش دود: اختلاف فشار بین هوای خارج و دستگاه با سوخت مایع یا گاز، که سبب جریان پیوسته هوا و محصولات احتراق بین دستگاه و هوای خارج، از طریق معبَر دود می شود.
مکش القایی: مکشی که با یک بادبزن نصب شده بین دستگاه با سوخت مایع یا گاز و انتهای دودکش، پدید می آید.
مکش طبیعی: مکشی که در اثر ارتفاع دودکش و اختلاف دمای هوای خارج و محصولات احتراق، ایجاد می شود.
منطقه آتش: قسمتی از فضاهای داخل ساختمان، که از همه طرف (دیوارها، درب ها، سقف و کف) با جدارهای مقاوم به مدت معین در برابر آتش، محدود شده و از فضاهای مجاور جدا شده باشد.
مواد سوختنی: موادی ساخته شده از چوب، کاغذ فشرده، الیاف گیاهی، پلاستیک و دیگر مواد مشابه و یا دارای روکشی از این مواد، که در تماس با شعله آتش خواهند سوخت.
مواد غیرسوختنی: موادی جز «مواد سوختنی». باید توجه داشت که مواد «غیرسوختنی» با مواد «نسوز» تفاوت دارند.
مواد نسوز: مواد غیرفلزی دارای خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب برای کاربرد در محیط هایی با دمای بالاتر از ۵۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰۰ درجه فارنهایت).
مؤسسه دارای صلاحیت قانونی: مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و یا مؤسسات مورد تأیید آن مؤسسه.
مورد تأیید: مورد تأیید ناظر ساختمان.
مهار: وسیله ای برای ثابت نگه داشتن لوله در یک نقطه، از نظر موقعیت، امتداد و جهت، در شرایط تغییرات دما و بارهای وارد به آن.
نفوذ هوا به داخل: نفوذ هوای خارج به درون ساختمان، از راه درزهای پنجره ها، درب ها و هر شکاف دیگر در دیوارها، کف یا سقف ساختمان.
نقطه اشتعال: کمترین دمای تصحیح شده در فشار ۱۰۱ کیلوپاسکال (۱۴٫۷ پوند بر اینچ مربع مطلق) که در آن با اعمال شعله آزمون، بخارهای بخشی از نمونه آزمایش تحت شرایط مشخص شده در رویه آزمون و دستگاه آزمایش، شعله ور می گردد. دمای اشتعال مایع باید براساس استانداردهای ASTM D3278 و یا ASTM D93، ASTM D56 تعیین شود.
وسیله قطع خودکار گاز: وسیله ای که با فرمان گرفتن از یک سامانه کنترل، جریان گاز ورودی به دستگاه را می بندد.
هادی: نوعی از تکیه گاه لوله، که آن را در موقعیت معینی نگاه می دارد و امکان حرکت طولی یا عرضی محدودی به آن می دهد.
هوا: هوایی که برای احتراق، تعویض، کنترل دما، رطوبت و پاکیزگی، به طور طبیعی یا مکانیکی در فضاهای ساختمان جریان می یابد.
هوای احتراق: هوای لازم برای احتراق کامل و مطمئن و ایمن در یک دستگاه با سوخت جامد، مایع یا گاز.
هوای استاندارد: هوای با دمای ۲۱ درجه سلسیوس (۷۰ درجه فارنهایت) و فشار مطلق ۱۰۱٫۳ کیلوپاسکال (۲۹٫۹۲ اینچ جیوه).
هوای بازگردانی شده: آن قسمت از هوای برگشت از فضای تهویه مطبوع، که به عنوان بخشی از هوای رفت آن فضا یا فضاهای دیگر استفاده شود.
هوای برگشت: هوایی که از یک فضای تهویه مطبوع باز می گردد و بازگردانی یا تخلیه می شود.
هوای بیرون (تازه): ورود هوای بیرون به درون فضاهای ساختمان، که پیش از آن در ساختمان گردش نکرده است.
هوای تخلیه: هوایی که از فضای ساختمان برگردانده شده و بدون استفاده دوباره از آن، از ساختمان خارج می گردد.
هوای دریافتی از بیرون: هوایی که برای جبران هوای تخلیه شده، از بیرون به درون ساختمان وارد می شود.
هوای رفت: هوایی که برای تعویض هوا، کنترل دما، رطوبت و پاکیزگی و جزآنها، به هر فضا یا مجموعه ای از فضاهای ساختمان، فرستاده می شود.
هود: نوعی وسیله دریافت کننده هوا که به یک سیستم تخلیه مکانیکی متصل است و برای جمع آوری و خارج ساختن هوای گرم، بخار آب، دود، بو، چربی و گازهای دیگر ناشی از احتراق، در بالا یا نزدیک دستگاه های پخت یا هر دستگاه دیگری که این نوع گازها را متصاعد می کند، نصب می شود.
هود نوع I: هود آشپزخانه، مخصوص جمع آوری و دفع بخارآب، گرما، بو، روغن و دود مجهز به فیلتر روغن.
هود نوع II: هود عمومی آشپزخانه برای جمع آوری و دفع بخارآب، گرما و بو، بدون فیلتر روغن.
۱۴ - ۳ مقررات کلی
۱۴ - ۳ - ۱ کلیات
دستگاه های مختلف در تأسیسات مکانیکی ساختمان، که دامنه کاربرد آن در (۱۴ - ۱ - ۱) تعیین شده است، باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مبحث چهاردهم طراحی، نصب، بازرسی و تأیید شود.
تأسیسات مکانیکی ساختمان باید با رعایت صرفه جویی در مصرف انرژی، طبق الزامات مندرج در «مبحث نوزدهم — صرفه جویی در مصرف انرژی» طراحی و نصب شود.
تغذیه برق، سیم کشی، کابل کشی و اتصال برق به دستگاه هایی که الزامات طراحی و نصب آن ها در این مبحث مقرر شده است و نیز برقراری سیستم های کنترل برقی، باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث سیزدهم — طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» صورت گیرد.
تغذیه آب و تخلیه فاضلاب، لوله کشی و اتصال لوله آب و فاضلاب به دستگاه هایی که الزامات طراحی و نصب آن ها در این مبحث مقرر شده است، باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم — تأسیسات بهداشتی» انجام شود.
تغذیه دستگاه های گازسوز، لوله کشی و اتصال لوله گاز به دستگاه هایی که الزامات طراحی و نصب آن ها در این مبحث مقرر شده است، باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث هفدهم — لوله کشی گاز طبیعی» صورت گیرد.
دستگاه های با سوخت مایع یا گاز باید با توجه به سوختی که مصرف می کنند و برای ارتفاع محل نصب از سطح دریا، طراحی، ساخته و آزمایش شده باشند.
الف) در صورت تغییر نوع سوخت، باید تغییرات لازم در دستگاه طبق توصیه های سازنده به عمل آید و مورد تأیید قرار گیرد.
اگر دستگاه لرزش داشته باشد، دستگاه و تکیه گاه آن باید با استفاده از قطعات مهارکننده ارتعاش، کاملاً در محل نصب مستقر و مستحکم گردد.
در صورت تعویض اجزای معیوب و آسیب دیده دستگاه، اجزای جای گزین باید با همان مشخصات تأییدشده اجزای اولیه باشند.
اگر دستگاه در جایی نصب می شود که در معرض خطر سیل است، باید در ارتفاعی بالاتر از خط تراز احتمالی سیل نصب شود؛ یا به ترتیبی حفاظت شود که در زمان سیل، آب وارد دستگاه ها، کانال های هوا، پلنوم ها و دیگر اجزای آن نشود.
در صورتی که دستگاه در محل زلزله خیز نصب می شود، تکیه گاه دستگاه باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث ششم — بارهای وارد بر ساختمان» طراحی و نصب گردد.
اگر دستگاه در جایی نصب می شود که در معرض باد است، باید به کمک بست ها و تکیه گاه های مناسب، در برابر فشار باد مقاوم شود.
دریچه های ورود و خروج هوا در خارج ساختمان، باید با توری فلزی مقاوم در برابر خوردگی و نفوذ کرم و دیگر حشرات، حفاظت شوند.
۱۴ - ۳ - ۲ پلاک گذاری
۱۴ - ۳ - ۲ - ۱ گواهی آزمایش
الف) دستگاه هایی که در تأسیسات مکانیکی ساختمان به کار می روند، باید دارای پلاک مشخصات گواهی شده توسط یک مؤسسه دارای صلاحیت قانونی باشند.
مؤسسه ای که پلاک مشخصات را گواهی می کند، باید نمونه ای از دستگاه را بر طبق یکی از استانداردهای معتبر، آزمایش کند.
مؤسسه گواهی کننده باید مدارک مربوط به روند آزمایش را تهیه و نگهداری کند.
مؤسسه گواهی کننده باید در صورت لزوم، کار دستگاه را در محل نصب به طور ادواری بازرسی نموده و مطابقت آن را با شرایط آزمایش تأیید و گواهی آزمایش صادر کند.
ب) مؤسسه گواهی کننده
مؤسسه گواهی کننده باید شخصیت حقوقی داشته و دارای صلاحیت لازم برای آزمایش و صدور گواهی نامه و پلاک مشخصات دستگاه باشد.
مؤسسه گواهی کننده باید به تمام ابزار و تجهیزات لازم برای آزمایش دستگاه مورد نظر مجهز باشد.
مؤسسه گواهی کننده باید نیروی انسانی کارآزموده و با تجربه، که برای انجام آزمایش و ارزیابی آن آموزش دیده باشند، در اختیار داشته باشد.
۱۴ - ۳ - ۲ - ۲ پلاک مشخصات دستگاه
الف) پلاک مشخصات دستگاه باید از نوع فلزی یا انواع بادوام دیگر باشد و در کارخانه سازنده، به طور ثابت به دستگاه متصل شود. روی پلاک یا بدنه دستگاه، باید مشخصات آن با حروف خوانا، برجسته یا مهر پاک نشدنی، نقش شود.
ب) بر روی پلاک دستگاه باید دست کم نام یا علامت تجاری سازنده، مدل، شماره سری و علامت یا مهر مؤسسه گواهی کننده، بیاید.
پ) علاوه بر آنچه در بند (۱۴ - ۳ - ۲ - ۲) «ب» مقرر شده، روی پلاک دستگاه باید مشخصات زیر هم درج شود:
دستگاه الکتریکی: اطلاعات مربوط به ولت، آمپر و فاز دستگاه و فاصله های لازم برای دسترسی و حفاظت آن.
دستگاه با سوخت مایع یا گاز: نوع سوخت مصرفی، ظرفیت گرمایی دستگاه و فاصله های لازم برای دسترسی و حفاظت.
ماشین مبرد جذبی: نوع و مقدار انرژی گرمایی مصرفی، حداقل مصرف انرژی در دستگاه هایی که کاهش ظرفیت چندمرحله ای یا تدریجی با کنترل خودکار دارند، نوع سوخت، ظرفیت سرمایی دستگاه و فاصله های لازم برای دسترسی و حفاظت.
دستگاه های الکتریکی برای گرمایش: اطلاعات مربوط به ولت، آمپر و فاز دستگاه و فاصله دستگاه تا مواد سوختنی.
۱۴ - ۳ - ۳ حفاظت ساختمان
لوله کشی، کانال کشی و نصب دستگاه های تأسیسات مکانیکی در داخل ساختمان باید به ترتیبی انجام شود که به اجزای ساختمان از نظر ایستایی و نیز از نظر دیوارهای مناطق آتش، آسیب نرساند و مقاومت این اجزا را کاهش ندهد.
در صورتی که برای اجرای تأسیسات مورد نظر در این مبحث و یا تعمیر آن ها، نیاز به انجام تغییراتی در وضعیت اجزای ساختمان باشد، این کار باید با تأیید ناظر ساختمان صورت گیرد و اجزای آسیب دیده به طور مقاوم و ایمن، بازسازی شوند.
ایجاد شکاف، برش و سوراخ در دیوارها، سقف یا کف فضایی از ساختمان، که به عنوان یک منطقه آتش برای درجه معینی از مقاومت در برابر آتش تعیین شده است، باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث سوم – حفاظت ساختمان ها در مقابل حریق» صورت گیرد.
ایجاد سوراخ، شکاف یا برش در تیرها، ستون ها و دیگر اجزای باربر سازه ساختمان، برای عبور لوله و یا دیگر اجزای تأسیسات مکانیکی، مجاز نیست مگر آن که در طراحی سازه ساختمان پیش بینی شده باشد.
۱۴ - ۳ - ۴ محل دستگاه ها
محل دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان باید با رعایت شرایطی که در این فصل آمده است، انتخاب شود.
دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان نباید در فضاهای با خطر نصب شوند.
دستگاه های با سوخت مایع یا گاز نباید در فضاهای زیر نصب شوند و یا هوای احتراق را از این فضاها بگیرند:
· اتاق خواب
· حمام
· توالت
· انباری
الف) بخاری دودکش دار با سوخت مایع یا گاز را در شرایط زیر می توان در اتاق خواب نصب کرد:
(۱) همه هوای احتراق را مستقیماً از خارج دریافت کند و همه محصولات احتراق را مستقیماً به خارج بفرستد.
محدودیت نصب دستگاه های گازسوز در انواع فضاهای ساختمان باید با رعایت احکام مندرج در «مبحث هفدهم — لوله کشی گاز طبیعی» تعیین شود.
در انتخاب محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، احکام «فصل ۱۴ - ۹ تأمین هوای احتراق» باید رعایت شود.
دستگاه های مکانیکی نباید در جایی نصب شود که در معرض ضربات مکانیکی یا فیزیکی قرار داشته باشد؛ در غیر این صورت باید حفاظ هایی برای جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه پیش بینی شود.
دستگاه ها و اجزای تأسیسات مکانیکی ساختمان نباید در چاه آسانسور قرار داده شوند.
اتاقی که دستگاه ها و اجزای تأسیسات مکانیکی ساختمان در آن نصب می شود باید روشنایی دائمی داشته باشد. کلید چراغ این اتاق باید نزدیک محل ورود به اتاق و جای دسترس به دستگاه باشد.
نصب دستگاه های تأسیسات مکانیکی در فضای آزاد در صورتی مجاز است که دستگاه مخصوص نصب در فضای آزاد طراحی و ساخته شده و به تأیید مؤسسات دارای صلاحیت قانونی رسیده باشد.
۱۴ - ۳ - ۵ نصب دستگاه ها
۱۴ - ۳ - ۵ - ۱ کلیات
الف) دستگاه هایی که برای نصب ثابت طراحی شده اند باید در محل نصب به طور پایدار و مطمئن مستقر شوند و برای مقابله در برابر بارهای قائم و افقی از جمله زلزله، تکیه گاه هایی در محدوده مجاز، برای آن ها طراحی و ساخته شود.
ب) قسمت های متحرک دستگاه، مانند بادبزن، پولی، تسمه، چرخ طیار و جزآنها، باید با حفاظ فلزی مقاوم و مناسب پوشانده شوند.
پ) سطوح گرم کننده در فضای داخلی ساختمان که محل سکونت، اقامت یا کار انسان است، باید در برابر احتمال سوختگی غیرارادی افراد حفاظت شوند.
(۱) اگر دمای سطوح پیش گفته بیش از ۹۰ درجه سلسیوس (۱۹۴ درجه فارنهایت) باشد، باید با قراردادن حفاظ هایی مانع تماس مستقیم این سطوح با بدن شد.
ت) فاصله های مجاز بین دستگاه های با سوخت مایع یا گاز و سطوح گرم دیگر، با مواد سوختنی، باید طبق احکام این مبحث در نظر گرفته شود.
۱۴ - ۳ - ۵ - ۲
دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده و الزامات مقرر در این مبحث نصب شوند. در صورت مغایرت آن دستورالعمل ها با الزامات این مبحث، احکام سخت گیرانه تر باید اجرا شود.
الف) دستورالعمل نصب و راهبری کارخانه سازنده باید به هنگام بازرسی در محل نصب دستگاه، در دسترس باشد.
(۲) اگر دستگاه روی کف نصب می شود، باید پیِ دستگاه به ارتفاع دست کم ۸۰ میلی متر (۳ اینچ) زیر آن قرار گیرد.
پ) در دستورالعمل سازنده، اگر نصب دستگاه روی کف سوختنی مجاز اعلام شده است، این امر باید مورد تأیید قرار گیرد.
(۳) در دستورالعمل سازنده، اگر نصب دستگاه روی پیِ غیرسوختنی اعلام شده است، پی دستگاه باید از هر طرف دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) و در جهتی که مشعل دستگاه قرار دارد دست کم ۹۰۰ میلی متر (۳۶ اینچ)، پس از دستگاه ادامه یابد.
(۴) اگر دستگاه به سقف آویخته می شود، فاصله زیر دستگاه تا کف نباید کمتر از ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) باشد.
۱۴ - ۳ - ۵ - ۳
نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز در فضاهای با خطر مجاز نیست.
۱۴ - ۳ - ۵ - ۴
در گاراژهای عمومی و خصوصی، تعمیرگاه ها و پارکینگ ها، نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز باید به ترتیبی باشد که وسیله احتراق دستگاه دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) بالاتر از کف، و در صورتی که سازنده دستگاه ارتفاع بیشتری را توصیه کرده است، در همان ارتفاع نصب شود.
الف) نصب این دستگاه ها در فضایی که محل حمل و نقل یا جای استفاده از مواد سوختنی، قابل اشتعال و یا قابل انفجار است، مجاز نمی باشد.
ب) اگر دستگاه با سوخت مایع یا گاز در گاراژهای عمومی، تعمیرگاه ها، پارکینگ ها و دیگر فضاهای محل عبور مکرر خودروها نصب می شود، در صورت نصب روی کف، دستگاه باید در ارتفاعی بالاتر از مسیر خودروها و یا پشت دیوار حائلی با فاصله مناسب قرار گیرد تا از ضربات فیزیکی حفاظت شود.
(۱) در چنین فضاهایی اگر دستگاه در ارتفاع نصب می شود، باید زیر دستگاه دست کم ۲۴۰۰ میلی متر (۸ فوت) بالاتر از کف قرار گیرد. اگر ارتفاع خودرویی که از زیر دستگاه عبور می کند بیش از ۱۸۰۰ میلی متر (۶ فوت) است، دستگاه باید طوری نصب شود که زیر آن دست کم ۶۰۰ میلی متر (۲ فوت) بالاتر از روی خودرو باشد.
پ) اگر دستگاه با سوخت مایع یا گاز در گاراژ خصوصی نصب می شود، دست کم باید در ارتفاع ۱۸۰۰ میلی متر (۶ فوت) بالاتر از کف قرار گیرد.
۱۴ - ۳ - ۵ - ۵ نصب در ارتفاع
الف) اگر دستگاه بر روی بام و با فاصله کمتر از ۳ متر (۱۰ فوت) از لبه بام، یا روی سطح دیگری که بیش از ۷۵۰ میلی متر (۳۰ اینچ) از زمین اطراف ارتفاع داشته باشد نصب می شود، فضای سرویس اطراف دستگاه باید با نرده حفاظت شود.
(۱) ارتفاع نرده محافظ نسبت به تراز محل نصب دستگاه باید دست کم ۱۰۰۰ میلی متر (۴۲ اینچ) باشد.
(۲) نرده محافظ باید طوری ساخته شود که اندازه سطوح باز آن کمتر از ۴۰۰ میلی متر (۱۶ اینچ) باشد.
(۳) نرده محافظ باید در برابر بارهای وارده مقاوم باشد.
۱۴ - ۳ - ۵ - ۶
اگر دستگاه در خارج از ساختمان نصب می شود، باید برای نصب در هوای آزاد آزمایش و تأیید شده باشد.
۱۴ - ۳ - ۶ فضاهای دسترسی
دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان از جمله دستگاه های با سوخت مایع یا گاز باید پس از نصب، قابل دسترسی باشند به نحوی که بازرسی، سرویس، تعمیر و یا تعویض آن ها، بدون برداشتن یا تخریب اجزای دائمی ساختمان از جمله دیوارهای آتش، امکان پذیر شود. کنترل های خودکار، لوازم اندازه گیری مانند دماسنج، فشارسنج و جزآنها، مشعل، فیلتر، دمنده یا مکنده هوا و موتورهای محرك این دستگاه ها، پس از نصب باید به آسانی قابل دسترسی باشند.
الف) به هنگام نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، حداقل فاصله دستگاه از مواد سوختنی باید بر اساس الزامات این مبحث یا اعلام سازنده (آن که سخت گیرانه تر است) رعایت شود.
۱۴ - ۳ - ۶ - ۲ نصب در اتاق
الف) اتاقی که دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان از جمله دستگاه های با سوخت مایع یا گاز در آن نصب می شود، باید معبر بدون مانع و در ورودی با پهنای دست کم ۱۰۰۰ میلی متر (۴۰ اینچ) و ارتفاع دست کم ۲۰۰۰ میلی متر (۸۰ اینچ)، داشته باشد.
(۱) برای دستگاه های بزرگ تر، معبر بدون مانع و اندازه در ورودی اتاق باید به گونه ای انتخاب شود که عبور بزرگ ترین قطعه دستگاه از آن، به آسانی امکان پذیر باشد.
(۲) موتورخانه دیگ بخار باید دارای دو در با فاصله مناسب از یکدیگر باشد.
۱۴ - ۳ - ۶ - ۳ نصب در اتاقک زیرِ کف
الف) اگر دستگاهی که باید در دسترس باشد در اتاقکی زیر کف نصب می شود، باید برای آن مسیری بدون مانع و دریچه ای مناسب جهت عبور بزرگ ترین قطعه دستگاه، پیش بینی شود. اندازه دریچه نباید کمتر از ۷۵۰ × ۷۵۰ میلی متر (۳۰ × ۳۰ اینچ) باشد و طول مستقیم معبر بدون مانع از دریچه تا دستگاه، نباید بیش از ۶ متر (۲۰ فوت) باشد.
(۱) در جلو دستگاه و سمت سرویس آن باید سطحی دست کم برابر ۷۵۰ × ۷۵۰ میلی متر (۳۰ × ۳۰ اینچ) برای دسترسی وجود داشته باشد.
(۲) اگر در کف اتاقک برای نصب دستگاه گودالی به عمق بیش از ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) ایجاد شود، دیواره این گودال از هر طرف باید دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) و با جلو دستگاه دست کم ۷۵۰ میلی متر (۳۰ اینچ) فاصله داشته باشد. دیواره اطراف گودال باید با بتن یا دیگر مصالح بنایی مقاوم تا ارتفاع ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ) بالاتر از تراز کف فضای مجاور گودال، حفاظت شود.
۱۴ - ۳ - ۶ - ۴ نصب دستگاه روی بام
الف) اگر دستگاه روی بام یا روی اسکلتی با ارتفاع بیش از ۴٫۸ متر (۱۶ فوت) نصب شود، باید در اطراف آن فضای سرویس دائمی برابر دستور کارخانه سازنده دستگاه و مورد تأیید، پیش بینی گردد.
(۱) راه دسترسی به فضای سرویس باید دائمی و مطمئن باشد و سطح بام اطراف دستگاه یا تراز سطح محوطه را، به فضای سرویس مرتبط کند.
(۲) راه دسترسی نباید مستلزم بالارفتن یا گذشتن از موانعی به ارتفاع بیش از ۷۵۰ میلی متر (۳۰ اینچ) یا راه رفتن روی بام شیب دار، با شیب بیش از ۳۳ درصد باشد.
ب) اگر دستگاه روی بام شیب دار با شیب بیش از ۲۵ درصد نصب شود به طوری که لبه بام بیش از ۷۵۰ میلی متر (۳۰ اینچ) بالاتر از تراز سطح محوطه باشد، برای دسترسی به دستگاه باید در اطراف آن سکویی افقی به اندازه توصیه شده در دستورالعمل سازنده و مورد تأیید، پیش بینی شود.
(۱) اندازه این سکوی دسترسی، از همه طرف، نباید کمتر از ۷۵۰ میلی متر (۳۰ اینچ) باشد و اطراف آن باید نرده حفاظ برابر (۱۴ - ۳ - ۵ - ۵) نصب شود.
۱۴ - ۳ - ۶ - ۵ نصب در مناطق با خطر سیلاب
الف) در صورتی که فضای نصب دستگاه در معرض سیل باشد، باید دستگاه در سطح بالاتر از تراز احتمالی سیل نصب شود.
۱۴ - ۳ - ۷ تخلیه چگالیده
۱۴ - ۳ - ۷ - ۱ دستگاه های گرمایی چگالشی با سوخت مایع یا گاز
الف) چگالیده دستگاه های گرمایی چگالشی باید با رعایت شرایط زیر یا توصیه های کارخانه سازنده دستگاه (آن که سخت گیرانه تر است)، به نقطه تخلیه مناسب و مورد تأیید جریان یابد.
(۱) اجزای لوله کشی باید مقاوم در برابر خوردگی باشد و با توجه به فشار و دمای کار سیستم انتخاب شود. قطر لوله تخلیه نباید کمتر از اتصال خروجی دستگاه باشد. و این قطر در طول مسیر تا نقطه تخلیه، نباید کم شود. شیب لوله افقی تخلیه باید در طول مسیر یکنواخت و دست کم یک درصد در جهت تخلیه باشد.
(۲) لوله تخلیه چگالیده نباید با اتصال مستقیم به شبکه لوله کشی فاضلاب متصل شود.
(۳) لوله تخلیه چگالیده باید به سیفون مجهز شود.
۱۴ - ۳ - ۷ - ۲ اواپراتور و کویل سرمایی
الف) برای دستگاه های دارای اواپراتور یا کویل سرمایی باید سیستم تخلیه چگالیده پیش بینی شود. این سیستم باید با رعایت شرایط زیر طراحی، ساخته و نصب شود:
(۱) چگالیده روی کویل های سرمایی و اواپراتور باید به سینی تقطیر و از راه آن به نقطه تخلیه مناسب و مورد تأیید، جریان یابد. چگالیده نباید به خیابان یا کوچه هدایت شود.
(۲) لوله تخلیه چگالیده می تواند چدنی، فولادی گالوانیزه، مسی و یا پلاستیکی باشد. اجزای لوله کشی باید مقاوم در برابر خوردگی باشد و با توجه به فشار و دمای کار سیستم انتخاب شود. قطر لوله تخلیه نباید کمتر از ۲۰ میلی متر (¾ اینچ) باشد و این قطر در طول مسیر تا نقطه تخلیه، نباید کم شود. شیب لوله افقی تخلیه باید دست کم یک درصد در جهت تخلیه و در طول مسیر یکنواخت باشد.
(۳) لوله تخلیه چگالیده نباید با اتصال مستقیم به شبکه لوله کشی فاضلاب متصل شود.
(۴) لوله تخلیه چگالیده کویل سرمایی یا اواپراتور باید، به سیفون مجهز شود.
ب) اگر سینی قطره گیر در محلی نصب می شود که سرریز یا گرفتگی دهانه تخلیه آن و در نتیجه خطر آسیب رسیدن به اجزای ساختمان احتمال داده شود، باید با یکی از دو روش زیر از آن جلوگیری کرد:
(۱) یک دهانه سرریز بالاتر به سینی قطره گیر اضافه شود تا در صورت گرفتگی دهانه تخلیه این سینی، چگالیده از طریق این سرریزِ اضافه به نقطه مناسبی هدایت شود.
(۲) یک حسگر در نقطه ای بالاتر از دهانه تخلیه سینی قطره گیر دستگاه نصب شود، تا چنانچه سطح چگالیده داخل سینی (بر اثر گرفتگی) از تراز معینی بالاتر رفت، دستگاه را به طور خودکار خاموش کند.
۱۴ - ۳ - ۸ تأمین هوا و کنترل دما
هر فضای محل سکونت، استراحت یا کار انسان باید به یک سیستم گرمایی و تهویه مجهز باشد که قادر باشد دمای فضا را در حداقل ۲۰ درجه سلسیوس نگه دارد و میزان هوای تازه را متناسب با نیاز کاربری تأمین نماید.
الف) الزامات تأمین هوا و کنترل دما در فضاهای ویژه ساختمان های بهداشتی، درمانی و صنعتی خارج از حدود این مبحث از مقررات است.
۱۴ - ۴ تعویض هوا
۱۴ - ۴ - ۱ کلیات
۱۴ - ۴ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) تأسیسات تعویض هوا در فضاهای ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این فصل «۱۴ - ۴ تعویض هوا» طراحی، نصب و بازرسی شود.
(۱) هر قسمت از فضاهای در اشغال و تصرف ساختمان، باید طبق الزامات «۱۴ - ۴ - ۳»، تعویض هوای طبیعی و یا طبق الزامات «۱۴ - ۴ - ۴»، تعویض هوای مکانیکی داشته باشد.
(۲) در صورت لزوم، تعویض هوا می تواند فقط محدود به زمان اشغال فضا شود.
ب) تعویض هوا، در هر فضایی که در اشغال و تصرف است به منظورهای زیر باید صورت گیرد:
(۱) تأمین اکسیژن برای تنفس؛
(۲) جلوگیری از افزایش گاز کربنیک؛
(۳) تخلیه هوای آلوده، دود سیگار و گازهای زیان آور دیگر؛
(۴) جلوگیری از راکد ماندن هوا؛
(۵) جلوگیری از افزایش غیرمجاز رطوبت.
پ) این فصل از مقررات، الزامات واردکردن هوای بیرون، بازگردانی هوا و تخلیه هوا را برای فضاهای ساختمان مقرر می دهد. الزامات طراحی، نصب و بازرسی تأسیسات زیر خارج از حدود این فصل از مقررات است:
(۱) تأمین هوای احتراق؛
(۲) تخلیه هوای هود آشپزخانه؛
(۳) کنترل دود ناشی از آتش سوزی.
ت) الزامات طراحی، نصب و بازرسی تأسیسات تعویض هوا در فضاهایی از ساختمان های بهداشتی، درمانی و صنعتی که تعویض هوا در آن شرایط ویژه ای دارد، خارج از حدود این فصل از مقررات است.
(۱) این فصل از مقررات، هرچند به تأسیسات تعویض هوا در فضاهای ویژه ساختمان های بهداشتی، درمانی و صنعتی نمی پردازد ولی الزامات آن در فضاهای دیگر این ساختمان ها حاکم است.
۱۴ - ۴ - ۱ - ۲
دستگاه های تأسیسات تعویض هوا باید با رعایت الزامات مندرج در «۱۴ - ۳ مقررات کلی» طراحی، نصب و بازرسی شود.
۱۴ - ۴ - ۲ دهانه های ورود و تخلیه هوا
۱۴ - ۴ - ۲ - ۱ دهانه هوای ورودی از بیرون
الف) این دهانه نباید در جایی قرار گیرد که ورود آلاینده های مخاطره آمیز و زیان آور به داخل فضاها محتمل باشد.
ب) در سیستم تعویض هوای طبیعی یا اجباری، این دهانه باید از هر دهانه تخلیه هوای آلوده به مواد مخاطره آمیز و زیان آور، مانند دودکش و هواکش فاضلاب، دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) فاصله افقی داشته باشد. مگر آن که دهانه ورود هوا دست کم یک متر پایین تر از دهانه تخلیه هوای آلوده باشد.
(۱) هوایی که از حمام فاقد توالت و آشپزخانه ساختمان های مسکونی تخلیه می شود، مخاطره آمیز و زیان آور تلقی نمی شود.
پ) دهانه هوای ورودی از بیرون باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از معابر عمومی (خیابان، کوچه، پارکینگ و مانند آن ها) فاصله افقی داشته و دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) بالاتر از کف معابر عمومی باشد.
(۱) چنانچه ارتفاع دهانه دریافت هوا از کف مکان های فوق ۸ متر (۲۵ فوت) باشد، فاصله افقی را می توان کمتر از ۳ متر (۱۰ فوت) در نظر گرفت.
(۳) این دهانه باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از ساختمان مجاور فاصله افقی داشته باشد.
(۴) دهانه هوای ورودی از بیرون باید با توری سیمی، دریچه یا شبکه مقاوم در برابر شرایط هوای محل نصب، و نیز خوردگی و زنگ زدگی حفاظت شود.
۱۴ - ۴ - ۲ - ۲
اندازه روزنه های توری حفاظ دهانه ورود هوا باید برابر جدول (۱۴ - ۴ - ۲ - ۲) باشد.
| نوع دهانه ورودی | کمینه اندازه روزنه های توری (میلی متر) | بیشینه اندازه روزنه های توری (میلی متر) |
| دهانه ورود هوا در ساختمان مسکونی | ۶٫۵ | ۱۳ |
| دهانه ورود هوا در دیگر ساختمان ها | ۶٫۵ | ۲۶ |
۱ میلی متر = ۰٫۰۳۹۴ اینچ
۱۴ - ۴ - ۲ - ۳
در ساختمان هایی که در معرض خطر سیل قرار دارد، دهانه ورود هوا باید بالاتر از تراز سیل احتمالی قرار گیرد.
۱۴ - ۴ - ۳ تعویض هوای طبیعی
۱۴ - ۴ - ۳ - ۱
چنانچه تهویه طبیعی هر فضای ساختمان که در اشغال و تصرف است ممکن باشد، این تهویه باید پیش بینی شود و تعویض هوای مکانیکی اختیاری است.
۱۴ - ۴ - ۳ - ۲
تعویض هوای طبیعی هر فضای ساختمان باید از راه دهانه های باز یا بازشوی آن فضا به بیرون مانند در، پنجره، دریچه و شبکه صورت گیرد. مکانیسم باز و بست و تنظیم چنین بازشویی باید در دسترس و قابل کنترل باشد.
۱۴ - ۴ - ۳ - ۳
سطح بازشوی دهانه هر فضا به هوای خارج باید دست کم ۴ درصد سطح زیربنا فضایی باشد که هوای آن با تهویه طبیعی، تعویض می شود.
الف) اگر فضایی که دهانه بازشوی مستقیم به هوای بیرون ندارد از راه فضای مجاور تعویض هوای طبیعی شود، دهانه بازشوی بدون مانع بین این دو فضا باید دست کم ۸ درصد سطح زیربنای فضای مورد نظر باشد و به هر روی از ۲٫۳۰ مترمربع (۲۵ فوت مربع) کمتر نباشد. سطح دهانه بازشوی فضای مجاور به هوای بیرون باید، با توجه به سطح زیربنای کل هر دو فضا، محاسبه و تعیین شود.
(۱) بازشوی خارجی می تواند به یک پاسیو باز شود ولی سطح بازشو بین پاسیو و فضا نباید از ۸ درصد سطح زیربنای فضا کمتر باشد. در این حالت سطح بازشو باید دست کم ۱٫۹ مترمربع (۲۰ فوت مربع) باشد و سطح بازشوی پاسیو به هوای بیرون باید با توجه به مجموع سطح زیربنای پاسیو و فضا محاسبه شود.
ب) تعویض هوای طبیعی فضای واقع در زیرزمین، می تواند از راه یک دهانه بازشوی قائم و یک دهانه بازشوی افقی به هوای بیرون، انجام شود. در این صورت، مطابق شکل (۱۴ - ۴ - ۳ - ۳)، عرض مفید فضای باز بیرون (w) که دهانه قائم به آن باز می شود، باید دست کم ۱٫۵ برابر عمق بازشوی قائم (h) باشد (ارتفاع h از سطح متوسط زمین متصل تا پایین بازشوی قائم محاسبه می شود).
۱۴ - ۴ - ۴ تعویض هوای مکانیکی
۱۴ - ۴ - ۴ - ۱
در هر فضای ساختمان که امکان تهویه طبیعی نباشد، هوا باید به صورت مکانیکی تعویض شود.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۲
تعویض هوای مکانیکی باید با یکی از روش های توزیع هوای رفت، هوای برگشت و/یا تخلیه هوا صورت گیرد.
الف) مقدار هوای رفت هر فضا باید تقریباً برابر مجموع هوای برگشت و تخلیه هوا باشد.
ب) این سیستم تعویض، در صورت لزوم، باید در داخل فضا فشار مثبت یا منفی برقرار کند.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۳
تعویض هوای مکانیکی ممکن است با تأسیسات تهویه مطبوع، یا تأسیسات مستقل و جداگانه ای که بدين منظور طراحی و نصب می شود، انجام گیرد.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۴
مقدار هوای ورودی از بیرون باید دست کم مطابق جدول (۱۴ - ۴ - ۴ - ۴) باشد.
| نوع کاربری فضاها | هوای بیرون برای هر نفر (لیتر در ثانیه) | هوای بیرون برای هر نفر (فوت مکعب در دقیقه) | هوای بیرون برای واحد سطح (لیتر در ثانیه بر مترمربع) | هوای بیرون برای واحد سطح (فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) | هوای تخلیه برای واحد سطح (لیتر در ثانیه بر مترمربع) | هوای تخلیه برای واحد سطح (فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) | هوای تخلیه برای اتاق (لیتر در ثانیه) | هوای تخلیه برای اتاق (فوت مکعب در دقیقه) | ملاحظات |
| اتاق مسکونی | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| آشپزخانه مسکونی | – | – | – | – | – | – | ۴۷ | ۱۰۰ | تخلیه مکانیکی |
| توالت و حمام مسکونی | – | – | – | – | – | – | ۲۳٫۵ | ۵۰ | تخلیه طبیعی یا مکانیکی |
| پارکینگ مسکونی | – | – | ۱٫۴ | ۰٫۸ | – | – | – | – | – |
| اتاق دفتر اداری | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| اتاق کنفرانس اداری | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| پذیرش ها اداری | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| اتاق خواب خوابگاه، هتل | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| سرسرا خوابگاه، هتل | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| سالن کنفرانس خوابگاه، هتل | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| حمام خوابگاه، هتل | – | – | – | – | – | – | ۲۳٫۵ | ۵۰ | تخلیه مکانیکی برای هر کابین دوش |
| خوابگاه چندنفره خوابگاه، هتل | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| اتاق نشیمن خوابگاه، هتل | ۲٫۶ | ۵٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| سالن اجتماعات | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| مسجد | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| سینما | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| تئاتر | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| سالن غذاخوری رستوران | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| آشپزخانه رستوران | – | – | ۳٫۵ | ۰٫۷ | – | – | – | – | تخلیه مکانیکی |
| کافه تریا رستوران | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| طبقات فروشگاه | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| زیرزمین فروشگاه | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| انبار عمومی فروشگاه | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | ۰٫۳ | ۰٫۰۶ | – | – | تخلیه مکانیکی |
| سالن های عمومی رخت شوی خانه، خشک کن | ۱۱٫۸ | ۲۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| انبار مواد شوینده رخت شوی خانه، خشک کن | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | ۲٫۵ | ۰٫۵ | – | – | تخلیه مکانیکی |
| سالن خشک شویی رخت شوی خانه، خشک کن | ۱۴٫۱ | ۳۰ | – | – | ۵ | ۱ | – | – | تخلیه مکانیکی |
| جای تماشاچیان ورزشگاه | ۳٫۵ | ۷٫۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| فضای ورزشی ورزشگاه | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| استخر بسته ورزشگاه | – | – | ۲٫۵ | ۰٫۵* | – | – | – | – | – |
| کلاس درس فضای آموزشی | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| آزمایشگاه فضای آموزشی | ۹٫۴ | ۲۰ | – | – | – | – | – | – | – |
| کتابخانه فضای آموزشی | ۷٫۱ | ۱۵ | – | – | – | – | – | – | – |
| کارگاه فضای آموزشی | ۹٫۴ | ۲۰ | – | – | – | – | – | – | تخلیه مکانیکی |
| رخت کن فضای آموزشی | – | – | ۲٫۵ | ۰٫۵ | – | – | – | – | تخلیه مکانیکی |
| راهروها فضای عمومی | – | – | ۰٫۳ | ۰٫۰۶ | – | – | – | – | – |
| رخت کن فضای عمومی | – | – | ۲٫۵ | ۰٫۵ | – | – | – | – | تخلیه مکانیکی |
| توالت عمومی فضای عمومی | – | – | – | – | – | – | ۳۳ | ۷۰ | تخلیه مکانیکی برای هر کابین توالت |
| آرایشگاه فضاهای خاص | ۴٫۷ | ۱۰ | – | – | ۳ | ۰٫۶ | – | – | تخلیه مکانیکی |
| سالن زیبایی بانوان فضاهای خاص | ۱۱٫۸ | ۲۵ | – | – | ۳ | ۰٫۶ | – | – | تخلیه مکانیکی |
| فضای سیگار کشیدن فضاهای خاص | – | – | – | – | – | – | ۲۸ | ۶۰ | تخلیه مکانیکی |
(+): در صورت وجود هوای دست دوم، تمام یا بخشی از هوای تخلیه مورد نیاز فضا می تواند از آن تأمین شود.
(*): این ارقام هوای مورد نیاز برای کنترل رطوبت را نشان نمی دهد. در صورت نیاز به هوای بیشتر، مقدار مازاد باید از هوای دست دوم یا هوای بیرون تأمین شود.
(#): هوای بیرون بر واحد سطح برای کاربری هایی که مشخص نشده، در هوای سرانه نفرات و براساس واحد تصرف سطح سرانه معمول منظور شده است.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۵
بازگردانی هوای برگشتی در فضاهای ساختمان باید با رعایت حداقل مقدار هوای واردشده از بیرون، که در جدول (۱۴ - ۴ - ۴ - ۴) مقرر شده است، صورت گیرد. بازگردانی مقداری از هوای رفت که مازاد بر حداقل هوای واردشده از بیرون است، مجاز می باشد.
الف) بازگردانی هوا از یک واحد مسکونی به واحد مسکونی دیگر مجاز نیست.
ب) بازگردانی هوای استخر سرپوشیده و فضاهای جنبی آن مجاز نیست، مگر آن که هوا به اندازه ای رطوبت زدایی شود که رطوبت نسبی فضای استخر را به ۶۰٪ یا پایین تر برساند. بازگردانی این هوا به فضاهای دیگر ساختمان مجاز نمی باشد.
پ) بازگردانی هوای فضاهای زیر مجاز نیست:
(۱) توالت و یورینال؛
(۲) حمام؛
(۳) دوش؛
(۴) آشپزخانه و آبدارخانه؛
(۵) رخت کن؛
(۶) سالن های آرایش و زیبایی بانوان؛
(۷) فضای نگهداری و فروش حیوانات؛
(۸) فضاهای مخصوص سیگار کشیدن در مکان های عمومی؛
(۹) فضایی که در آن گازهای زیان آور تولید می شود؛
(۱۰) پارکینگ.
ت) هوای بازگردانی شده از فضاهایی که در اشغال و تصرف است را می توان به عنوان هوای رفت در فضاهایی مانند توالت، پیش ور، حمام، آشپزخانه، رخت کن و پارکینگ که هوای آن ها تماماً تخلیه می شود، استفاده کرد.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۶
سیستم تعویض هوای خودکار پارکینگ و گاراژهای بسته باید به نحوی کار کند که در هنگام روشن بودن خودرو یا حضور انسان، میزان غلظت مونواکسیدکربن در هوا کمتر از ۲۵ ppm باشد. سیستم تعویض هوا باید قابلیت تعویض هوای تا ۴ لیتر در ثانیه بر مترمربع کف (۰٫۷۵ فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع کف) را دارا باشد. ظرفیت این سیستم می تواند در صورت کاهش آلاینده، با کنترل خودکار تا دست کم ۰٫۲۵ لیتر در ثانیه بر مترمربع کف (۰٫۰۵ فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع کف)، کاهش یابد.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۷
فضاهای جنبی گاراژهای عمومی در اشغال انسان مانند دفترکار، سالن انتظار، غرفه های فروش بلیط و دیگر فضاهای جنبی، باید دارای فشار هوای مثبت باشند و تعویض هوای آن ها مطابق جدول (۱۴ - ۴ - ۴ - ۴) باشد.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۸
سیستم تعویض هوای مکانیکی باید به کنترل های دستی و یا خودکار مجهز باشد و هنگام اشغال فضا عمل کند. این سیستم باید مقدار هوای بیرون مورد نیاز فضا را در مدتی که فضا اشغال است، تأمین کند.
۱۴ - ۴ - ۴ - ۹ تعویض هوای فضاهای خالی از انسان
الف) فضاهای خالی از انسان مانند کانال آدم رو، خزیده رو، فضای زیر شیروانی و انبار، باید تعویض هوای طبیعی یا مکانیکی داشته باشند.
ب) مقدار تعویض هوای مکانیکی این فضاها نباید کمتر از ۰٫۱ لیتر در ثانیه بر مترمربع (۰٫۰۲ فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) سطح افقی هر فضا باشد.
پ) سیستم تعویض هوای مکانیکی این فضاها باید وقتی فعال شود که رطوبت نسبی آن ها از ۶۰ درصد بیشتر شود. در کمتر از این مقدار، تعویض هوای مکانیکی لازم نیست.
۱۴ - ۵ تخلیه هوا
۱۴ - ۵ - ۱ کلیات
۱۴ - ۵ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) سیستم های تخلیه مکانیکی هوا برای فضاهای ساختمان، باید با رعایت الزامات مندرج در این فصل از مقررات «۱۴ - ۵ تخلیه هوا» طراحی، ساخته و نصب شود.
(۱) این فصل از مقررات، به تأسیسات تخلیه هوا در فضاهای ویژه ساختمان های بهداشتی و درمانی نمی پردازد، ولی اجرای الزامات آن در فضاهای دیگر این ساختمان ها ضروری است.
(۲) این فصل از مقررات مربوط به تأسیسات تخلیه هوا در فضاهای ویژه تولید در ساختمان های صنعتی نیست، ولی اجرای الزامات آن در فضاهای دیگر این ساختمان ها ضروری است.
(۲) الزامات مندرج در فصل «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» تا آنجا که ناظر به طراحی، ساخت و نصب سیستم های تخلیه هوا است، باید رعایت شود.
پ) الزامات مندرج در فصل «(۱۴ - ۶) کانال کشی» تا آنجا که ناظر به طراحی، ساخت و نصب سیستم های تخلیه هوا است، باید رعایت شود.
(۳) الزامات طراحی، ساخت و نصب تأسیسات تخلیه دود ناشی از آتش سوزی، خارج از حدود این فصل از مقررات است.
۱۴ - ۵ - ۱ - ۲ لزوم تخلیه مکانیکی هوا
الف) در فضاهای در تصرف و اشغال انسان که هوای آلوده و زیان آور در آن ها وجود داشته باشد، لازم است هوا به صورت مکانیکی به خارج ساختمان تخلیه شود. این فضاها عبارتند از:
(۱) فضاهای دارای منابع تولید و انتشار بو، دود، گاز، ذرات گرد و غبار، بخار آب و گرما؛ در حدی که برای انسان زیان آور باشد؛
(۲) فضاهای پخت و پز.
۱۴ - ۵ - ۱ - ۳ دهانه های تخلیه هوا
الف) هوا در نقاطی باید به بیرون ساختمان تخلیه شود که ایجاد مزاحمت عمومی نکند و از راه بازشوها و دهانه های ورودی هوا، بر اثر باد و عوامل دیگر، به داخل ساختمان باز نگردد.
(۱) دهانه خروج هوا از سیستم تخلیه مکانیکی هوا، که حاوی بخارات، دود و ذرات قابل انفجار یا قابل اشتعال است، باید دست کم ۹ متر (۳۰ فوت) از محدوده ملک و ۹ متر (۳۰ فوت) از مصالح سوختنی و بازشوی ساختمان هایی که در امتداد جریان هوای تخلیه شده قرار دارند، فاصله داشته باشد. این دهانه باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از دیگر دریچه ها و بازشویی که امکان ورود هوا از آن ها به داخل ساختمان وجود دارد و ۳ متر (۱۰ فوت) از دیوارهای خارجی و بام ساختمان فاصله داشته باشد. این دهانه باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از تراز زمین محوطه مجاور، بالاتر باشد.
(۲) دهانه خروج هوا از سیستم تخلیه مکانیکی هوا، که حاوی بخارات، دود و ذرات غیرقابل انفجار یا غیرقابل اشتعال است، باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از محدوده ملک، ۳ متر (۱۰ فوت) از دیوارهای خارجی و ۳ متر (۱۰ فوت) از بازشوی ساختمان فاصله افقی داشته باشد. این دهانه باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از تراز زمین محوطه مجاور، بالاتر باشد.
(۳) دهانه خروج هوا از سیستم تخلیه مکانیکی هوای آشپزخانه واحد مسکونی، حمام فاقد توالت و ماشین رخت خشک کن خانگی باید دست کم ۱ متر (۳ فوت) از محدوده ملک، ۱ متر (۳ فوت) از دریچه ها و بازشوی ساختمان که امکان ورود هوا از آن ها وجود دارد و ۳ متر (۱۰ فوت) از دهانه های ورود مکانیکی هوا، فاصله داشته باشد.
(۴) دهانه خروج هوا از دیگر سیستم های تخلیه مکانیکی هوا، جز مواردی که در این مقررات شرایط خاص برای آن ها بیان شده است، باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از محدوده ملک، ۳ متر (۱۰ فوت) از بازشویی که از آن ها امکان ورود هوا به ساختمان وجود دارد و ۱ متر (۳ فوت) از دیوارهای مجاور و بام فاصله داشته باشد. این دهانه باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از تراز زمین محوطه مجاور بالاتر باشد.
(۵) در صورتی که دهانه تخلیه هوا به سوی خیابان یا دیگر معابر عمومی است، باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از خیابان یا دیگر معابر عمومی، فاصله افقی داشته باشد.
(۲) فاصله های مقرر در این بخش کم ترین مقادیری است که رعایت آن ها الزامی است.
پ) دهانه تخلیه هوا نباید در شفت، راهروی آدم رو، خزیده رو و فضاهای مانند آن ها قرار گیرد.
(۳) این دهانه نباید در فضای زیر شیروانی قرار گیرد.
(۴) در خارج ساختمان، این دهانه باید با توری سیمی، دریچه یا شبکه مقاوم در برابر شرایط هوای محل نصب، خوردگی و زنگ زدگی حفاظت شود.
(۵) اندازه روزنه های توری حفاظ دهانه تخلیه هوا باید حداقل ۶٫۵ میلی متر (¼ اینچ) و حداکثر ۱۳ میلی متر (½ اینچ) باشد.
۱۴ - ۵ - ۲ الزامات تخلیه مکانیکی هوا
۱۴ - ۵ - ۲ - ۱ کلیات
الف) سیستم تخلیه مکانیکی هوا باید قدرت تخلیه هوا از هر یک از فضاهای ساختمان را به میزان مقرر در این بخش از مقررات، داشته باشد. هوای تخلیه شده باید با هوای ورودی از بیرون جبران شود.
(۱) چنانچه مقدار هوایی که به طور مکانیکی تخلیه می شود از مقدار هوایی که به طور مکانیکی وارد فضا می شود بیشتر باشد، باید ورود هوای اضافی از بیرون یا از فضاهای مجاور، به طور طبیعی یا مکانیکی، پیش بینی شود.
(۲) اگر مقدار هوایی که به طور مکانیکی تخلیه می شود از مقدار هوایی که به طور مکانیکی وارد فضا می شود کمتر باشد، باید برای خروج هوای اضافی به خارج از ساختمان، به طور طبیعی یا مکانیکی، پیش بینی لازم به عمل آید به شیوه ای که هوای آلوده وارد فضاهای دیگر ساختمان نشود.
ب) سیستم تخلیه مکانیکی هوا باید در موارد ضرورت تخلیه هوا به کار افتد؛ کارکرد سیستم در مواقع دیگر الزامی نیست.
پ) دهانه ورود هوای آلوده هر فضا به سیستم تخلیه مکانیکی هوا باید در جایی از آن فضا قرار گیرد که تراکم آلاینده ها در آن، بیشتر از قسمت های دیگر است.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۲ دستگاه های با سوخت جامد، مایع یا گاز
الف) فضای نصب دستگاه های با سوخت جامد، مایع یا گاز، که محل انتشار بو، دود، گاز، بخار و دیگر ذرات معلق در هوا است، باید چنان طراحی و ساخته شود که از نفوذ این آلاینده ها به دیگر فضاهای در اشغال و تصرف ساختمان، جلوگیری شود.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۳ اتاق پروژکتور فیلم و تصویر
الف) هوای اتاق پروژکتور فیلم و تصویر باید به طور مکانیکی تخلیه شود.
(۲) اگر دستگاه پروژکتور به سیستم تخلیه هوا مجهز باشد، خروجی هوا باید مستقیماً به سیستم تخلیه مکانیکی هوا متصل شود. مقدار تخلیه هوا باید طبق دستورالعمل سازنده دستگاه باشد.
پ) اگر دستگاه پروژکتور فاقد سیستم تخلیه هوا است، میزان تخلیه هوا باید دست کم به مقدار ۱۰۰ لیتر در ثانیه (۲۰۰ فوت مکعب در دقیقه) برای هر لامپ باشد. در لامپ های نوع «زنون» این مقدار باید دست کم ۱۵۰ لیتر در ثانیه (۳۰۰ فوت مکعب در دقیقه) برای هر لامپ باشد، به طوری که دمای محفظه لامپ از ۵۴ درجه سلسیوس (۱۳۰ درجه فارنهایت) بالاتر نرود.
(۳) سیستم های تخلیه هوای پروژکتور و اتاق پروژکتور، چه به صورت مستقل باشند و یا مشترک، نباید به هیچ یک از دیگر سیستم های تخلیه و برگشت هوای ساختمان اتصال داشته باشند.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۴ سالن خشک شویی
الف) مقدار هوای ورودی از بیرون برای فضای خشک شویی باید دست کم به میزان مقرر شده در «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» باشد.
(۲) هوای فضای استقرار ماشین خشک شویی باید به طور مکانیکی تخلیه شود.
پ) در سالن خشک شویی، مقدار تخلیه هوا باید دست کم ۵ لیتر در ثانیه بر مترمربع (۱ فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) مساحت کف سالن باشد.
(۳) سیستم تخلیه هوا باید به کنترل خودکار مجهز باشد تا در هنگام کارکردن ماشین، این سیستم هم به طور خودکار فعال شود.
(۴) سیستم تخلیه هوا علاوه بر کنترل خودکار باید به کنترل دستی مجهز باشد. کنترل دستی باید در یک مکان مورد تأیید نصب شود.
(۵) ماشین خشک شویی باید مجهز به سیستم تخلیه هوا باشد. سیستم تخلیه هوای ماشین باید با باز شدن در بارگیری ماشین فعال شود. ظرفیت سیستم تخلیه هوای ماشین باید به اندازه ای باشد که در زمان باز بودن در بارگیری، جریان هوایی با سرعت دست کم ۰٫۵ متر بر ثانیه (۱۰۰ فوت بر دقیقه) به داخل ماشین وجود داشته باشد.
(۱) در صورتی که ماشین خشک شویی فاقد سیستم تخلیه هوا باشد باید یک هود بالای در بارگیری ماشین نصب شود. میزان هوای تخلیه شده از این هود باید دست کم ۰٫۵ متر مکعب در ثانیه برای هر متر مربع سطحِ (۱۰۰ فوت مکعب بر دقیقه برای هر فوت مربع سطحِ) در بارگیری ماشین باشد.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۵ تخلیه هوای ماشین رخت خشک کن
الف) هوای این ماشین باید با رعایت دستورالعمل کارخانه سازنده تخلیه شود.
ب) سیستم تخلیه هوای این ماشین باید از هر سیستم تخلیه هوای دیگر ساختمان جدا و مستقل باشد و بتواند هوای خروجی از ماشین را به خارج از ساختمان منتقل کند. موتور هواکش این سیستم باید در خارج از مسیر جریان هوا نصب شود.
پ) کانال تخلیه هوا باید از ورق فولادی گالوانیزه، ورق فولادی زنگ ناپذیر یا ورق آلومینیومی ساخته شود. سطوح داخلی کانال باید کاملاً صاف باشد و در زیر قطعات قائم آن، دریچه بازدید تعبیه شود.
(۱) کانال تخلیه هوای خروجی ساختمان باید مجهز به دمپر جلوگیری از جریان معکوس باشد.
(۲) دهانه خروجی هوا از کانال تخلیه نباید توری داشته باشد.
(۳) نصب دمپر آتش، دمپر دود و هر دمپر دیگر، که ممکن است سبب قطع جریان هوا شود، در کانال تخلیه مکانیکی هوا مجاز نیست.
(۴) فاصله کانال تخلیه هوا از مواد سوختنی باید دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) باشد.
ت) اگر مقدار تخلیه هوای ماشین رخت خشک کن بیش از ۱۰۰ لیتر در ثانیه (۲۰۰ فوت مکعب در دقیقه) باشد، باید برای آن هوای ورودی پیش بینی شود. اگر ماشین در اتاق یا محفظه بسته ای قرار داشته باشد، باید روی در یا دیوار اتاق یا محفظه بسته، دریچه ورودی هوا به اندازه دست کم ۶۵۰۰۰ میلی متر مربع (۱۰۰ اینچ مربع)، تعبیه شود.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۶ فضای نگهداری باتری
الف) فضای نگهداری و شارژ باتری های سربی اسیدی اتمسفریک، نیکل کادمیوم اتمسفریک و سربی اسیدی بسته مجهز به شیر اطمینان، یا باید دارای سیستم تخلیه هوای مکانیکی خودکار باشد، تا در بدترین شرایط شارژ سریع و هم زمان همه باتری ها، از غلظت بیش از یک درصد گاز هیدروژن در کل حجم فضا، جلوگیری کند؛ و یا باید دارای سیستم تخلیه هوای پیوسته، به میزان دست کم ۵ لیتر در ثانیه بر مترمربع (یک فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) مساحت کف فضا باشد.
(۱) در فضای نگهداری باتری های از نوع یون لیتیوم، ایجاد سیستم تخلیه مکانیکی هوا الزامی نیست.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۷
هوای پارکینگ عمومی بسته باید به میزان مقرر شده در «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» به طور مکانیکی تخلیه گردد.
۱۴ - ۵ - ۲ - ۸
هوای فضاهایی مانند رخت کن، توالت، حمام و محل کشیدن سیگار باید به میزان مقرر شده در «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» به طور مکانیکی تخلیه گردد.
۱۴ - ۵ - ۳ تخلیه هوای مراکز تولید و نگهداری مواد خطرزا
۱۴ - ۵ - ۳ - ۱ کلیات
الف) فضاهایی از ساختمان که محل نصب دستگاه هایی است که کارکرد عادی آن ها سبب تولید گازهای خطرناک قابل اشتعال، قابل انفجار و یا سمی می شود، و نیز فضاهایی که در آن ها مواد خطرزای مشابه نگهداری می شود، باید مجهز به سیستم تخلیه هوای مکانیکی برای خروج این گازها باشند.
ب) سیستم تخلیه این فضاها باید مستقل و جدا از هر سیستم تخلیه هوای دیگر فضاهای ساختمان باشد.
(۱) برای چند گاز مختلف که با هم سازگار نیستند، نباید سیستم تخلیه هوای مشترک پیش بینی کرد.
پ) هوای آلوده به گازهای قابل اشتعال یا انفجار، سمی و ذرات رادیواکتیو نباید به فضاهای ساختمان، بازگردانی شود.
(۳) سیستم تخلیه هوای این فضاها باید مجهز به دستگاه ذخیره باشد تا در صورت از کار افتادن دستگاه اصلی، دستگاه ذخیره به طور خودکار فعال و وارد مدار شود.
(۴) فشار نسبی این فضاها نسبت به فضاهای دیگر ساختمان، باید منفی باشد.
(۵) سیستم تخلیه هوا باید مانع افزایش غلظت مواد قابل اشتعال به بیش از ۲۵ درصد کمینه غلظت اشتعال این گازها در هوا شود.
چ) تخلیه هوا باید به میزانی باشد که از افزایش غلظت گازهای خطرزا و سمی تا حد خطرناک جلوگیری کند. میزان تخلیه هوا نباید از ۵ لیتر در ثانیه بر مترمربع (یک فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) سطح زیربنای فضا و کل مقدار تخلیه هوا نباید از ۷۵ لیتر در ثانیه (۱۶۰ فوت مکعب در دقیقه)، کمتر باشد.
(۶) اگر گازهای منتشر در این فضاها از هوا سنگین تر باشد، دهانه ورود هوای آلوده به سیستم تخلیه باید در ارتفاع حداکثر ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) بالاتر از کف قرار گیرد.
(۱) اگر گازهای منتشر در این فضاها از هوا سبک تر باشد، دهانه ورود هوای آلوده به سیستم تخلیه باید حداکثر ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) زیر بالاترین قسمت سقف فضا قرار گیرد.
(۲) دریچه های ورود و تخلیه هوا باید چنان تعبیه شود که در همه قسمت های فضا هوای مناسب جریان یابد و از تراکم گازهای خطرزا در یک نقطه جلوگیری شود.
خ) هرگونه فعالیت که سبب تولید یا متصاعد شدن گازهای سمی است باید در داخل محفظه بسته مخصوصِ (هود) مجهز به سیستم تخلیه مکانیکی، انجام گیرد.
(۱) در سطح دریچه کنترل و دسترسی هود، سرعت هوا باید دست کم یک متر بر ثانیه باشد.
(۲) فضایی که هود در آن جای دارد باید مجهز به سیستم تعویض هوای جداگانه باشد. سیستم تخلیه هوای هود نباید به جای سیستم تعویض هوای آن فضا منظور شود.
(۳) هوای سمی تخلیه شده از هود، پیش از تخلیه در هوای آزاد خارج از ساختمان باید با سیستم مناسبی خنثی سازی و در حد پذیرفتنی و مورد تأیید، خطرزدایی شود.
۱۴ - ۵ - ۳ - ۲ الزامات طراحی، ساخت و نصب کانال تخلیه هوا
الف) سیستم تخلیه هوا برای خارج کردن گازها و بخارهای خطرزا از فضاهای ساختمان، را می توان با روش افت فشار یکسان یا روش سرعت ثابت طراحی کرد. سیستم تخلیه هوای حاوی ذرات معلق باید، با روش سرعت ثابت و سرعت لازم برای حمل ذرات طراحی شود.
(۱) سیستم کانال کشی تخلیه هوای حاوی مواد قابل انفجار یا مواد رادیواکتیو باید، با اندازه گذاری مناسب کانال ها، متعادل شود. برای این منظور نباید از وسایلی مانند نصب دمپر که افت فشار موضعی ایجاد می کند، استفاده کرد.
(۲) در تخلیه دیگر گازها، می توان از دمپرهای تنظیم برای ایجاد تعادل فشار در کانال استفاده کرد، با این شرط که مجهز به سیستم کنترل حداقل باز بودن دمپر باشد، تا در هر حال کم ترین جریان هوای مورد نیاز یا کم ترین سرعت لازم جریان هوا تأمین و از بسته شدن کامل دمپر، جلوگیری شود.
ب) در صورت عبور کانال تخلیه گازهای خطرزا از سقف، کف یا دیوار آتش و ادامه کانال در منطقه آتش دیگر، کانال هوا تا محل خروج از ساختمان باید درون محفظه بسته قرار گیرد.
(۱) مقاومت آتش جدارهای محفظه بسته باید برابر مقاومت جدارهای منطقه آتش و دست کم یک ساعت باشد.
(۲) در کانال سیستم تخلیه گازهای خطرزا، نصب دمپر آتش مجاز نیست.
پ) کانال تخلیه گازهای خطرزا باید از ورق فولادی گالوانیزه ساخته شود. ضخامت ورق کانال باید دست کم مطابق جدول (۱۴ - ۵ - ۳ - ۲) «پ» باشد.
| قطر کانال گرد یا ضلع بزرگ مقطع کانال چهارگوش (میلی متر) | ضخامت ورق (میلی متر) |
| برابر یا کمتر از ۲۰۰ | ۰٫۹ |
| از ۲۱۰ تا ۴۵۰ | ۱ |
| از ۴۶۰ تا ۷۵۰ | ۱٫۲۵ |
| بزرگتر از ۷۵۰ | ۱٫۵۰ |
۱ میلی متر = ۰٫۰۳۹۴ اینچ
(۱) اگر مواد موجود در هوای تخلیه، روی کانال ساخته شده از ورق فولادی گالوانیزه اثر زیان آور داشته باشد، می توان با تأیید مهندس ناظر، کانال را از جنس مناسب و مورد تأیید دیگری ساخت.
(۲) فاصله کانال از مواد سوختنی باید دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) باشد.
ت) بست و آویزهای کانال باید از جنس نسوختنی باشد و فاصله بین دو بست یا دو آویز مجاور باید حداکثر ۳ متر باشد.
۱۴ - ۵ - ۴ موتور و هواکش
۱۴ - ۵ - ۴ - ۱ کلیات
الف) هواکش و موتور آن باید برای جریان تخلیه هوای مورد نیاز مناسب باشد.
(۱) موتور هواکش فضایی که در آن ذرات گرد و غبار و گازهای قابل اشتعال وجود دارد باید از نوع مناسب برای این فضا انتخاب شود و دارای تأییدیه از یک مؤسسه دارای صلاحیت قانونی باشد.
ب) سیستم تخلیه ذرات و گازهای قابل اشتعال باید مجهز به کلید کنترل دستی باشد که دور از موتور و هواکش و در محل مورد تأیید نصب شود، تا بتوان هواکش را با آن خاموش کرد.
پ) در فضایی که دستگاه های برقی در آن، گاز، دود و ذرات قابل اشتعال یا انفجار تولید می کنند، مدار الکتریکی دستگاه ها باید با سیستم تخلیه هوا مرتبط و هم بند باشد، چنان که هم زمان با روشن شدن دستگاه ها، سیستم تخلیه هوا نیز به کار افتد.
(۱) موتور هواکش این فضاها باید در خارج از مسیر جریان تخلیه هوا قرار گیرد و یا دارای پوشش محافظ و مورد تأیید باشد.
(۲) موتور هواکش باید برای بازدید و تعمیر، قابل دسترسی باشد.
۱۴ - ۵ - ۴ - ۲ ساخت هواکش
الف) قطعات و اجزای هواکش که با گازها، دود و ذرات قابل اشتعال یا انفجار تماس دارند، باید از جنس غیرفلزی یا ضد جرقه باشند، یا محفظه هواکش با مصالحی از این جنس ساخته شده یا روشش هایی از این مصالح داشته باشد.
(۱) اگر اندازه و نوع ذرات گذرنده از هواکش احتمالاً باعث تولید جرقه شود، جنس پره های هواکش و بدنه آن باید از نوع ضد جرقه انتخاب شود.
(۲) یاتاقان هواکش انتخاب شده برای شرایط ضد جرقه نباید در مسیر جریان تخلیه مکانیکی هوا قرار گیرد و قطعات آن باید اتصال زمین داشته باشند.
ب) در فضاهایی مانند چوب بری و نجاری، اگر احتمال گیر کردن ذرات معلق در هوا در میان پره های هواکش وجود داشته باشد، هواکش باید از نوع «پره – شعاعی» یا «لوله – محوری» انتخاب شود.
پ) جنس هواکشی که برای انتقال هوای حاوی مواد خورنده به کار می رود باید، در برابر اثر این مواد مقاوم یا دارای پوشش مقاوم باشد.
۱۴ - ۵ - ۵ تخلیه هوای آشپزخانه خانگی
۱۴ - ۵ - ۵ - ۱
در آشپزخانه واحد مسکونی که دستگاه های پخت و پز خانگی در آن نصب می شود، هوا باید طبق الزامات مندرج در «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» تعویض گردد.
الف) کانال های تخلیه هوای آشپزخانه خانگی باید از جنس فولادی گالوانیزه، فولادی زنگ ناپذیر، آلومینیومی یا مسی باشد.
(۱) سطح داخلی کانال تخلیه هوا باید کاملاً صاف و درزهای کانال هوابند باشد.
(۲) در دهانه خروج هوا از کانال، باید دمپر جلوگیری از جریان معکوس هوا نصب شود.
(۳) سیستم تخلیه هوای آشپزخانه های خانگی باید مستقل از سایر سیستم های تخلیه هوای ساختمان باشد.
ب) بر روی دستگاه های پخت و پز خانگی نصب هود الزامی نیست، مگر آن که از این دستگاه ها برای مقاصد تجاری استفاده شود.
پ) کانال تخلیه هوای آشپزخانه خانگی باید طبق الزامات مندرج در «(۱۴ - ۶) کانال کشی» طراحی، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۵ - ۵ - ۲
در صورتی که برای تخلیه هوای چندین آشپزخانه در یک ساختمان چندطبقه از سیستم تخلیه هوای مشترک استفاده شود، باید طراحی و نصب سیستم تخلیه هوا با رعایت نکات زیر صورت پذیرد:
(۱) کانال اصلی تخلیه هوا باید درون یک شفت ساختمانی با دیوارهای مقاوم در برابر آتش اجرا شود.
(۲) در کانال تخلیه نباید دمپر، به جز دمپر جلوگیری از برگشت جریان در کانال خروجی از هواکش اصلی نصب شود.
(۳) کانال اصلی نصب شده در شفت باید از ورق فولادی با ضخامت دست کم ۰٫۶ میلی متر (۰٫۰۲۳۶ اینچ) ساخته شود.
(۴) کانال اصلی تخلیه هوا باید بدون دو خم طراحی و اجرا شود.
(۵) موتور هواکش باید خارج از مسیر جریان تخلیه هوا قرار گیرد.
(۶) هواکش تخلیه باید به صورت مداوم روشن باشد و به یک سیستم برق اضطراری پشتیبان متصل باشد.
(۷) وضعیت کارکرد هواکش تخلیه باید در اتاق نگهبانی یا اتاق مسئول نگهداری ساختمان و یا در فضای عمومی توسط یک سیگنال دیداری یا شنیداری مشخص شود.
(۸) در دهانه خروجی هوا نباید توری نصب شود.
(۹) سیستم تخلیه هوای مشترک آشپزخانه ها باید مستقل از سایر سیستم های تخلیه هوای ساختمان باشد.
۱۴ - ۵ - ۶ تخلیه هوای آشپزخانه تجاری
۱۴ - ۵ - ۶ - ۱ کلیات
الف) سیستم تخلیه هوا و هودهای تجهیزات پخت و پز آشپزخانه تجاری باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات، طراحی، ساخته و نصب شود.
(۱) تا آن جا که به تعویض هوای آشپزخانه، ساخت و نصب کانال های هوا و سیستم تخلیه هوای آن مربوط می شود، الزامات مندرج در «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» و «(۱۴ - ۶) کانال کشی»، نیز باید مراعات شود.
ب) برای تخلیه هوای گرم همراه با بخار آب، روغن، دود و گازهای دیگر، بالای دستگاه پخت و پز تجاری باید هود نصب شود.
(۱) نصب هود برای دستگاه پخت و پز تجاری که در واحدهای مسکونی نصب می شود و برای مقاصد تجاری به کار نمی رود، الزامی نیست.
(۲) برای لوازم پخت و پز برقی کمکی مانند مایکروفر، گرم خانه، نان برشت کن، تخم مرغ پز، سماور تهیه چای و قهوه، نصب هود ضروری نیست. بخار آب و گرمای افزوده این دستگاه ها به محیط، به وسیله سیستم معمولی تعویض هوا، از فضای آشپزخانه خارج می شود.
(۳) اگر دستگاه پخت و پز خانگی برای مقاصد تجاری به کار رود، باید به هود مجهز شود.
۱۴ - ۵ - ۶ - ۲ طراحی، ساخت و نصب هود
الف) کلیات
(۱) هود باید به گونه ای طراحی، ساخته و نصب شود که بخار آب، چربی، دود، بو و دیگر گازهای حاصل از آشپزی به طور مؤثر، به داخل آن هدایت شود.
(۲) بر روی آن دسته از دستگاه های پخت و پز که روغن و دود متصاعد می کنند، باید هود نوع I نصب شود.
(۳) بر روی دستگاه هایی که فقط بخار آب و گرما منتشر می کنند، باید هود نوع II نصب شود.
(۴) در هر جا هود نوع II لازم است، می توان به جای آن از هود نوع I استفاده کرد، ولی به جای هود نوع I نباید هود نوع II به کار رود.
(۵) هود نوع I باید مجهز به فیلتر روغن باشد.
ب) ظرفیت تخلیه هوای هود
(۱) برحسب نوع دستگاه پخت و پز، مقدار تخلیه هوای هودهای سه طرفه و چهارطرفه، باید دست کم برابر مقادیر جدول (۱۴ - ۵ - ۶ - ۲) «ب» باشد.
(۲) در صورتی که دستگاه پخت و پز از نوع برقی باشد، مقدار تخلیه هوای هود را می توان تا ۸۰ درصد مقادیر داده شده در جدول (۱۴ - ۵ - ۶ - ۲) «ب» کاهش داد.
| انواع دستگاه های پخت و پز | هود سه طرفه لیتر در ثانیه بر متر (فوت مکعب در دقیقه بر فوت) | هود چهارطرفه روی سکوی یک ردیفه لیتر در ثانیه بر متر (فوت مکعب در دقیقه بر فوت) | هود چهارطرفه روی سکوی دو ردیفه لیتر در ثانیه بر متر (فوت مکعب در دقیقه بر فوت) |
| دستگاه پخت با سوخت جامد، منقل زغالی کباب، دستگاه های مشابه دیگر (با روغن و چربی) | ۲۶۰ (۵۵۰) | ۳۳۰ (۷۰۰) | ۲۶۰ (۵۵۰) |
| سرخ کن، کباب پز گازی، دستگاه های مشابه دیگر با دمای بالا (با روغن و چربی) | ۱۹۰ (۴۰۰) | ۲۸۰ (۶۰۰) | ۱۹۰ (۴۰۰) |
| اجاق گاز، پلوپز، دستگاه های مشابه دیگر با دمای متوسط (با روغن و چربی) | ۱۴۰ (۳۰۰) | ۲۳۵ (۵۰۰) | ۱۴۰ (۳۰۰) |
| گرم خانه، دم کن، دستگاه های مشابه دیگر با دمای پایین (بدون روغن و چربی) | ۹۵ (۲۰۰) | ۱۹۰ (۴۰۰) | ۹۵ (۲۰۰) |
پ) ساخت هود
(۱) بدنه هود نوع I باید از ورق فولادی زنگ ناپذیر، با ضخامت دست کم ۱ میلی متر (۰٫۰۳۹۴ اینچ) ساخته شود. بدنه هود نوع II باید از ورق فولادی زنگ ناپذیر به ضخامت دست کم ۰٫۶ میلی متر (۰٫۰۲۲۰ اینچ) و یا ورق آلومینیومی به ضخامت دست کم ۱ میلی متر (۰٫۰۳۹۴ اینچ) ساخته شود.
(۲) هود باید چنان طراحی و ساخته شود که همه سطوح و اجزای داخلی و خارجی آن دسترس پذیر باشد و به آسانی تمیز شود.
(۳) اجزای هود نوع I باید به ترتیبی اتصال یابد که سطح داخلی هود کاملاً صاف باشد و جز نقاطی که برای جمع شدن روغن پیش بینی شده است، در جایی از آن چربی و روغن جمع نشود. اجزای هود نوع I باید با روش جوش کاری یا لحیم کاری پیوسته، اتصال یابد.
(۴) اجزای هود نوع II باید با روش های معمولی، به ترتیبی که در «(۱۴ - ۶) کانال کشی» مقرر شده، به هم متصل شود. سطح داخلی هود باید کاملاً صاف و تمیزکردنی باشد.
(۵) در هود نوع I، باید مسیری مخصوص هدایت روغن در زیر فیلترهای روغن و در قسمت پایین هود، تعبیه شود. قطرات روغن که زیر فیلترهای روغن جمع می شود باید، با لوله مسی به یک ظرف مخصوص روغن که زیر هود قرار می گیرد، هدایت شود. ظرف جمع آوری روغن باید دسترس پذیر و به آسانی قابل تمیزکردن باشد.
(۶) سطح افقی زیر هود، که محل ورود هوای گرم، بخار آب، دود و روغن است باید، روی دستگاه پخت را کاملاً بپوشاند و از هر طرف دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) خارج از سطح دستگاه ادامه یابد، مگر در مواردی که دستگاه پخت و پز کاملاً کنار دیوار قرار داشته باشد که در این حالت یک طرف سطح زیرین هود به دیوار می چسبد.
(۷) دهانه های خروج هوا از هود باید به ترتیبی به کانال تخلیه هوا متصل شود که هوا به طور یکنواخت در تمام نقاط درون هود جریان یابد. برای این کار لازم است برای هر ۳ متر (۱۰ فوت) طول هود، دست کم یک دهانه خروج هوا در نظر گرفته شود.
(۸) هود نوع I باید به فیلتر روغن مجهز باشد و تمام هوای خروجی از هود از فیلتر عبور نماید. فیلترهای روغن باید در داخل هود به ترتیبی قرار گیرند که بتوان آن ها را بدون استفاده از ابزار، به آسانی بیرون آورد و بعد از شستن و تمیز کردن، دوباره در جای خود نصب کرد. زاویه سطح فیلتر با صفحه افق باید دست کم ۴۵ درجه باشد. فیلتر باید بر طبق یکی از استانداردهای معتبر ساخته شده باشد و نام و علامت تجاری کارخانه سازنده و استاندارد ساخت آن به صورت برجسته یا با مهر پاک نشدنی، روی آن نقش شده باشد.
(۹) فیلتر روغن باید مطابق استاندارد UL 1046 یا استانداردهای معتبر دیگر ساخته شود.
(۱۰) فیلتر روغن باید به ترتیبی در داخل هود نصب شود که احتمال چکیدن قطرات روغن یا بخار آب تقطیر شده، روی سطوح پخت یا مواد غذایی نباشد. فیلتر روغن در داخل هود باید در جایی نصب شود که قطرات روغن را به مسیرهای جمع شدن آن که در زیر هود تعبیه شده است، هدایت کند.
(۱۱) فیلتر روغن باید به ترتیبی در داخل هود نصب شود که فاصله قائم لبه زیرین آن، از سطح افقی رویه دستگاه پخت، دست کم برابر ارقام زیر باشد:
· دستگاه پخت بدون شعله باز، ۲۰۰ میلی متر (۸ اینچ)؛
· دستگاه پخت با شعله باز، ۶۰۰ میلی متر (۲۴ اینچ)؛
· دستگاه کباب پز، ۱۱۰۰ میلی متر (۴۴ اینچ).
(۱۲) شمار فیلترها و سطح کل آن ها باید طوری انتخاب شود که سرعت عبور هوا از فیلتر، از میزانی که سازنده فیلتر تعیین کرده است، بیشتر نباشد. این سرعت نباید در هر حال از ۳ متر بر ثانیه (۶۰۰ فوت در دقیقه) تجاوز کند.
ت) نصب هود
(۱) هود باید با آویزها و بست های مناسب از مواد نسوختنی، بالای دستگاه پخت نصب شود و به ترتیبی که در «(۱۴ - ۵ - ۶ - ۲) «پ» ساخت هود» توضیح داده شده است، روی دستگاه پخت را کاملاً بپوشاند.
(۲) آویزها و بست های هود باید کاملاً مطمئن به اجزای ساختمان متصل شده و تحمل بارهای افقی و قائم وارده (از جمله نیروهای ناشی از زلزله) را داشته باشند.
(۳) پیچ و مهره ها و میخ پرچ های اتصال باید در برابر خوردگی و رطوبت مقاوم باشند. پیچ و مهره ها و دیگر وسایل اتصال آویز و بست به بدنه هود، نباید از جدار هود عبور کنند. اتصال ها نیز نباید هیچ سوراخی در بدنه هود ایجاد کند.
(۴) هود نوع I باید به ترتیبی نصب شود که فاصله لبه خارجی آن از نزدیک ترین مصالح سوختنی دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) باشد.
(۵) فاصله قائم سطح زیرین هود از روی دستگاه پخت و پز نباید بیشتر از ۱۲۰۰ میلی متر (۴۸ اینچ) باشد.
(۶) کانال تخلیه هود نوع I باید با لحیم کاری، جوش کاری پیوسته و یا با استفاده از فلنج، واشر مقاوم تا دمای ۸۱۶ درجه سلسیوس (۱۵۰۰ درجه فارنهایت) و پیچ و مهره، و به صورت کاملاً آب بند و گازبند به هود متصل شود.
۱۴ - ۵ - ۶ - ۳ تأمین هوای هود
الف) هوای مورد نیاز هود در مدت زمان کار آن باید تأمین شود.
(۱) هوای مورد نیاز هود ممکن است با روش طبیعی یا مکانیکی تأمین گردد.
(۲) اگر در آشپزخانه به جز هود، دستگاه های دیگری که دودکش یا تخلیه هوای مکانیکی دارند نصب شده است، هوای جایگزین که به آشپزخانه وارد می شود، باید به مقداری و به گونه ای توزیع شود که فشار منفی ناشی از کارکرد هودها اثر نامطلوب روی تخلیه هوای دستگاه های دیگر نگذارد.
(۳) اگر سیستم تأمین هوای جایگزین برای هودهای آشپزخانه از نوع مکانیکی است، مدار برقی این سیستم و سیستم تخلیه هوای هودها باید به هم مرتبط و هم بند باشد، چنان که با روشن یا خاموش کردن یکی، دیگری هم روشن یا خاموش شود.
(۴) در صورتی که تمام یا بخشی از هوای مورد نیاز هودهای آشپزخانه از طریق سیستم تعویض هوای آشپزخانه تأمین گردد توزیع هوا باید به صورتی باشد که از اتصال کوتاه بین جریان هوای ورودی و جریان تخلیه هوای هودها، جلوگیری شود.
(۵) توزیع هوای جایگزین برای هودهای آشپزخانه باید به گونه ای باشد که در جریان تخلیه هوای هودها اختلال ایجاد نکند.
ب) مقدار هوای جایگزین که وارد آشپزخانه می شود، باید تقریباً برابر با مقدار تخلیه هوای هودها باشد.
(۱) اگر سیستم تعویض هوای آشپزخانه ایجاب کند که فشار داخلی آن نسبت به فضاهای مجاور منفی باشد، می توان مقدار هوای جایگزین را، به نسبت نیاز، به کمتر از مقدار تخلیه هوای هودها کاهش داد.
پ) رساندن هوای بیرون به فضای آشپزخانه به عنوان هوای جبرانی، باید با رعایت الزامات مندرج در «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» انجام شود.
۱۴ - ۵ - ۶ - ۴ کانال کشی تخلیه هوای هودها
الف) کلیات
(۱) الزامات مندرج در «(۱۴ - ۶) کانال کشی»، با رعایت ویژگی های بیان شده در این فصل، در این بخش از مقررات نیز معتبر است.
(۲) هود آشپزخانه نوع I باید دارای سیستم کانال کشی و تخلیه هوای جدا و مستقل باشد، مگر در شرایطی که در ردیف «(۱۴ - ۵ - ۶ - ۴) «الف» (۴)» آمده است.
(۳) هود آشپزخانه نوع I با هود آشپزخانه نوع II نباید کانال تخلیه هوای مشترک داشته باشند.
(۴) دو یا چند هود آشپزخانه نوع I، به شرطی که در یک طبقه ساختمان و در یک فضا یا دو فضای مجاور و مرتبط باشند و کانال ارتباطی بین هودها نیز از دیوار آتش عبور نکند، مجازند که کانال تخلیه هوای مشترک داشته باشند.
ب) ساخت کانال
(۱) کانال تخلیه هوای هود نوع I باید از ورق فولادی با ضخامت دست کم ۱٫۵ میلی متر (۰٫۰۵۷۵ اینچ) و یا از ورق فولادی زنگ ناپذیر با ضخامت دست کم ۱٫۲۵ میلی متر (۰٫۰۴۵۰ اینچ)، ساخته شود.
(۲) سطوح داخلی کانال تخلیه هوای هود نوع I باید چنان ساخته شود که، جز نقاطی که برای جمع شدن روغن پیش بینی شده است، در هیچ نقطه ای امکان جمع شدن روغن و چربی نباشد.
(۳) اجزای کانال تخلیه هوای هود نوع I باید با روش لحیم کاری یا جوش کاری پیوسته اتصال یابد و اتصال های عرضی و طولی آن هوابند و گازبند باشد. لوازم اتصال مانند پیچ و میخ پرچ، نباید از جدار کانال به داخل آن عبور کند.
(۴) در صورتی که کانال هوای جبرانی به هود متصل شود، کانال باید از جنس نسوختنی باشد.
(۵) هر گاه کانال هوا یا عایق آن کمتر از ۴۵ سانتی متر (۱۸ اینچ) با بدنه هود فاصله داشته باشد کانال و عایق باید از جنس نسوختنی باشد.
(۶) کانال هایی که در معرض هوای آزاد یا مواد خورنده قرار می گیرند، باید با پوشش مناسب در برابر خوردگی حفاظت شوند.
(۷) سطوح خارجی کانال های تخلیه هوای هود باید به طور کامل بوسیله عایق گرمایی با روکش نسوختنی با قابلیت هدایت گرمایی حداکثر W/m.K ۰٫۰۳۴ و به ضخامت ۵۰ میلی متر (۲ اینچ) پوشانده شود.
(۸) کانال تخلیه هوای هود نوع II باید طبق الزامات مندرج در «(۱۴ - ۶) کانال کشی» ساخته شود.
پ) نصب کانال
(۱) کانال های تخلیه هوای هود نوع I باید به نحوی نصب شوند که روغن و چربی راه یافته به داخل کانال به نقاطی که برای جمع شدن آن ها پیش بینی شده است، هدایت شود. کانال های افقی باید دست کم دو درصد به سمت نقاط تخلیه روغن شیب داشته باشند. اگر طول کانال افقی بیش از ۲۳ متر (۷۵ فوت) است، شیب این کانال باید ۸ درصد باشد.
(۲) در زیر هر قطعه قائم کانال، باید دهانه های خروج روغن که به لوله مسی مخصوص انتقال روغن تا ظرف جمع شدن روغن اتصال پذیر باشد، تعبیه شود. ظرف جمع شدن روغن باید در نقطه ای دسترس پذیر نصب شود تا به آسانی بتوان آن را تخلیه و تمیز کرد.
(۳) برای بازدید و تمیزکردن ادواری سطوح داخل کانال تخلیه هوای هود نوع I و بخش هایی از آن که از راه هود یا دهانه های تخلیه هوا دسترس پذیر نیست، باید زیرسطوح جانبی کانال دریچه های بازدید تعبیه شود. این دریچه ها باید از جنس کانال ساخته شود و با چفت و بست یا هر روش مورد تأیید دیگر، به طور مطمئن بسته شود. وسایل اتصال دریچه نباید از جدارهای کانال به داخل آن عبور کند. فاصله دریچه های بازدید در کانال افقی، نباید بیشتر از ۶ متر (۲۰ فوت) و از زانوهای با زاویه بیش از ۴۵ درجه بیش از ۳ متر (۱۰ فوت) باشد. اندازه دهانه بازشو دریچه بازدید باید دست کم ۳۰۰ × ۳۰۰ میلی متر (۱۲ × ۱۲ اینچ) باشد. واشر آب بندی دریچه بازدید باید در برابر دمای ۸۱۶ درجه سلسیوس (۱۵۰۰ درجه فارنهایت) مقاوم باشد.
(۴) در صورتی که کانال تخلیه هوای هود نوع I از سقف، کف یا دیوار آتش عبور کند و وارد منطقه آتش دیگری شود، ادامه کانال در منطقه دیگر آتش، تا محل خروج کانال از ساختمان باید درون محفظه بسته با دیوارهای مقاوم در برابر آتش، قرار گیرد. مقاومت دیوارهای محفظه در برابر آتش باید برابر مقاومت دیوارهای منطقه آتش که محفظه بسته در آن قرار دارد، باشد و دست کم بتواند یک ساعت در برابر آتش مقاومت کند. هیچ تأسیسات دیگر مانند کانال هوا، لوله یا کابل برق، نباید از درون این محفظه بسته عبور کند. محل ورود کانال تخلیه به محفظه بسته باید کاملاً درزبند شود و انتهای محفظه، در محل خروج کانال از آن، باید با پوشش مناسبی به هوای آزاد مربوط شود. اگر درون محفظه بسته، کانال تخلیه هوای هود دارای دریچه بازدید باشد، باید در جدار محفظه مقابل دریچه بازدید کانال، دریچه دسترسی با مقاومتی برابر مقاومت دیوارهای محفظه بسته در برابر آتش، نصب شود.
(۵) هیچ مانع یا زایده ای که جریان تخلیه هوای هود را مختل کند، نباید درون کانال تخلیه هوای هود قرار گیرد. نصب هیچ نوع دمپر از جمله دمپر آتش، در داخل کانال تخلیه هوای هود نوع I مجاز نیست.
(۶) بست و آویز کانال های تخلیه هوای هود باید از مصالح نسوختنی باشد. بست ها و آویزها باید با توجه به حداکثر بار وارده، شامل وزن کانال و اجزای آن و نیروهای ناشی از زلزله و موارد مشابه، انتخاب و به طور محکم و مطمئن به اجزای ساختمان متصل شوند. پیچ ها و میخ پرچ ها و دیگر وسایل اتصال مکانیکی نباید از جدارهای کانال به داخل آن وارد شوند.
(۷) کانال تخلیه هوای هود نوع I باید دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) با مصالح سوختنی و ۷۵ میلی متر (۳ اینچ) با مصالح نسوختنی فاصله داشته باشد.
(۸) سرعت جریان هوا در داخل کانال تخلیه هوای هود نوع I، نباید کمتر از ۲٫۵ متر بر ثانیه (۵۰۰ فوت در دقیقه) باشد.
(۹) کانال تخلیه هوای هود نوع II باید طبق الزامات مندرج در «(۱۴ - ۶ - ۴) نصب کانال هوا» نصب شود.
۱۴ - ۵ - ۶ - ۵ آزمایش نشت کانال تخلیه هوای هود نوع I
الف) کانال تخلیه هوای هود نوع I باید، پیش از استفاده و نصب در مکان هایی که در آن ها امکان بازدید اطراف کانال به طور کامل وجود ندارد، و نیز پیش از پوشاندن قسمت هایی از کانال که پشت مصالح ساختمانی پنهان می شود، از نظر نشت آزمایش شود.
(۱) پیش از آزمایش نشت، اتصالات کانال نباید با عایق، رنگ و یا اجزای ساختمان پوشانده شود.
(۲) هنگام آزمایش نشت، همه اتصالات کانال باید آشکار و قابل بازرسی باشد.
(۳) آزمایش نشت کانال ممکن است قسمت به قسمت انجام شود، ولی هیچ یک از اتصالات نباید بدون آزمایش نشت باقی بماند.
(۴) آزمایش نشت می تواند با عبور دادن یک لامپ روشن دست کم ۱۰۰ وات، از داخل کانال تخلیه هوا و بررسی تمام سطوح و اتصالات آن از بیرون، انجام شود. در صورت مشاهده نفوذ نور از داخل به بیرون کانال، محل نشت باید گرفته شود.
(۵) برای اطمینان از درزبندی کامل سیستم کانال کشی، استفاده از روش های دیگر آزمایش نشت، در صورت تأیید مجاز است.
۱۴ - ۵ - ۶ - ۶ هواکش
الف) تخلیه هوای هودهای نوع I و II باید به کمک هواکشِ با موتور برقی انجام شود.
(۱) هواکش باید ظرفیت و فشار مورد نیاز هود و سیستم کانال کشی مربوط به آن را داشته باشد.
(۲) هواکش باید در خارج از هود و در انتهای سیستم کانال کشی آن قرار گیرد و هوای آلوده را مستقیماً به فضای خارج از ساختمان منتقل کند.
ب) موتور برقی هواکش هود نوع I باید در خارج از مسیر جریان هوای تخلیه قرار گیرد.
(۱) هواکش و موتور برقی آن باید در مکانی و به ترتیبی نصب شود که دسترسی به آن آسان باشد و بازدید، سرویس و نگهداری آن به سهولت انجام گیرد.
پ) اگر هواکش هود نوع I چنان نصب شده است که تراکم روغن و چربی در آن احتمال دارد، باید در کف محفظه آن مجاریی تعبیه شود تا روغن از آن تخلیه و در ظرف مخصوص، که برای این منظور نصب شده است، جمع گردد.
(۱) هواکش باید طوری نصب شود که فاصله آن با مواد سوختنی دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) باشد.
ت) برای جلوگیری از انتقال ارتعاش هواکش به کانال تخلیه هوا، باید در محل اتصال، قطعه اتصال انعطاف پذیر نصب شود.
(۱) جنس قطعه اتصال باید از مواد نسوختنی باشد.
(۲) کانال تخلیه هوای هود باید با استفاده از فلنج، واشر مقاوم تا دمای ۸۱۶ درجه سلسیوس (۱۵۰۰ درجه فارنهایت) و پیچ و مهره، و به صورت کاملاً آب بند و گازبند به هواکش متصل شود.
۱۴ - ۵ - ۶ - ۷ دهانه خروجی سیستم تخلیه هوای هود نوع I
الف) دهانه خروجی هوا از سیستم تخلیه هوای هود نوع I باید دست کم یک متر بالاتر از سطح بام و چنان قرار گیرد که هوای آلوده خروجی اثر نامطلوب بر سطوح بام، نمای ساختمان، یا دیگر لوازم و تجهیزات روی بام نداشته باشد.
(۱) نصب دهانه خروجی هوا روی دیوارهای خارجی ساختمان به شرطی مجاز است که هوای آلوده خروجی از آن مزاحمت عمومی ایجاد نکند و خطر آتش سوزی نداشته باشد. این دهانه خروجی باید از هر بازشو دیگر ساختمان دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) فاصله داشته باشد.
ب) فاصله افقی دهانه خروجی هوای تخلیه هود نوع I از ساختمان های مجاور، محدوده ملک و دهانه های ورود هوا به ساختمان های پیرامون، دست کم باید ۳ متر (۱۰ فوت) باشد.
پ) فاصله قائم دهانه خروجی تخلیه هوا با تراز زمین محوطه مجاور نباید کمتر از ۳ متر (۱۰ فوت) باشد.
۱۴ - ۵ - ۷ بازیافت انرژی
۱۴ - ۵ - ۷ - ۱
تأسیسات بازیافت انرژی در سیستم های تعویض هوا باید طبق الزامات مندرج در این قسمت طراحی، نصب و بازرسی شود.
الف) سیستم بازیافت انرژی از نوع کانالی باید بر اساس استاندارد UL-1812 باشد.
ب) سیستم بازیافت انرژی از نوع غیرکانالی باید بر اساس استاندارد UL-1815 باشد.
پ) در سیستم های زیر نباید از تجهیزات بازیافت انرژی استفاده شود.
(۱) سیستم های تخلیه هوای مراکز تولید و نگهداری مواد خطرزا مندرج در ۱۴ - ۵ - ۳
(۲) سیستم های تخلیه هوای حاوی بخارات، دود و ذرات قابل اشتعال و ذرات گرد و غبار
(۳) سیستم های تخلیه هوای هودهای نوع I و II در آشپزخانه های تجاری
(۴) سیستم های تخلیه هوای ماشین رخت خشک کن مندرج در ۱۴ - ۵ - ۲ - ۵
(۵) سیستم های کنترل دود
ت) مبدل حرارتی و سایر اجزای سیستم بازیافت انرژی باید برای نگهداری، تعمیر و جایگزینی قابل دسترسی باشند.
۱۴ - ۶ کانال کشی
۱۴ - ۶ - ۱ کلیات
۱۴ - ۶ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) کانال های انتقال هوا، به منظورهای زیر، باید طبق الزامات مندرج در این فصل «۱۴ - ۶ کانال کشی» طراحی، ساخته، نصب و بازرسی شود. جز مواردی که در فصول ۵ و ۹ ترتیب دیگری مقرر شده باشد.
(۱) هدایت هوای رفت، برگشت و تخلیه در تأسیسات تعویض هوا؛
(۲) هدایت هوای رفت، برگشت و تخلیه در تأسیسات تهویه مطبوع؛
(۳) دریافت هوای بیرون در سیستم های تعویض هوا و تهویه مطبوع؛
(۴) دریافت هوای بیرون به منظور تأمین هوای لازم برای احتراق؛
(۵) تخلیه هوای آلوده، مانند ذرات گرد و غبار، دود، گازها، بخار، بو و هر آلاینده زیان آور دیگر، از فضاهای ساختمان؛
(۶) هدایت هوای خنک کننده تبخیری، مانند کولر آبی.
ب) الزامات این فصل ناظر به کانال کشی حداکثر تا کلاس فشار ۱۰۰۰+ پاسکال (+۴ اینچ ستون آب) و مکش ۷۵۰- پاسکال (-۳ اینچ ستون آب) است.
۱۴ - ۶ - ۱ - ۲ الزامات عمومی
الف) برای تخلیه هوای آلوده به گازها و غبارهای قابل اشتعال، گازهای خورنده یا سمی، دود و هرگونه آلاینده زیان آور دیگر، باید از کانال کشی جداگانه و مستقل استفاده شود.
(۱) کانال کشی مخصوص هوای آلوده به گازهای قابل اشتعال و خطرزا نباید جزئی از سیستم کانال کشی دیگری باشد که به فضاهای دیگر ساختمان راه دارد.
ب) پله ها و راه های فرار و راهروهای دسترسی به آن ها را نباید به مثابه کانال یا پلنوم برای هوای رفت، برگشت، تخلیه و گرفتن هوای بیرون به کار برد، مگر در موارد زیر:
(۱) راهرو دسترسی به خروجی های فرار می تواند برای ورود هوای بیرون و رساندن آن به فضاهایی مانند توالت، حمام، رخت کن، گونی شوی، که به این راهرو مستقیماً باز می شوند، در نظر گرفته شود، به شرطی که هوای ورودی راهرو بیش از هوای مورد نیاز این فضاها باشد.
(۲) راهرو داخلی یک واحد آپارتمان مسکونی می تواند به جای پلنوم هوای برگشت به کار رود.
پ) فضای داخل سقف کاذب یا کف کاذب راهرو می تواند کاربردی مانند پلنوم برگشت هوا داشته باشد، به شرط آن که یکی از موارد زیر برقرار باشد:
۱) راهرو منطقه ای با مقاومت معین در برابر آتش نباشد.
۲) راهرو با مصالحی با همان درجه مقاوم در برابر آتش، از پلنوم سقف یا کف کاذب یا دیوارها جدا شده باشد.
۳) سیستم هوارسانی راهرو با فعال شدن آشکارسازهای دود خاموش شود.
۴) در ساختمانی که به سیستم بارنده خودکار مجهز است، وقتی عبور جریان آب از مدار لوله کشی بارنده خودکار تشخیص داده شود، سیستم هوارسانی راهرو خاموش شود.
۵) فضای داخل سقف کاذب یا کف کاذب راهرو جزئی از یک سیستم کنترل دود باشد.
ت) کانال تخلیه هوای آلوده با فشار مثبت و دودکش، نباید از فضاهایی از ساختمان که برای پلنوم هوا مشخص شده اند، عبور کند. مگر آن که این کانال یا دودکش در درون یک مجرا یا محفظه قرار گیرد و فضای داخل این مجرا یا محفظه نسبت به فضای داخل پلنوم کاملاً هوابند باشد.
ث) بازشوی های هوای برگشت در سیستم های گرمایش، تعویض هوا و تهویه مطبوع باید تمام شرایط زیر را برآورده سازد:
· هر بازشو در تمام جهت ها نباید کمتر از ۳ متر (۱۰ فوت) از هر محفظه احتراق باز یا هودهای مکشی متعلق به تجهیزات درون همان اتاق یا فضا فاصله داشته باشد.
· هوای برگشت نباید از مکان های دارای خطر یا موتورخانه تبرید تأمین گردد.
۱۴ - ۶ - ۲ پلنوم
۱۴ - ۶ - ۲ - ۱ کلیات
الف) فضاهایی از ساختمان که برای پلنوم هوای رفت، برگشت و تخلیه استفاده می شوند، باید به فضاهای خالی از انسان، مانند راهروهای زیرزمینی، داخل سقف کاذب یا کف کاذب طبقات، فضای زیر شیروانی و اتاق هوارسان، محدود شود.
(۱) هر پلنوم باید به یک منطقه آتش ساختمان محدود شود.
(۲) در داخل پلنوم نباید دستگاه های با سوخت جامد، مایع یا گاز نصب شود.
۱۴ - ۶ - ۲ - ۲ ساخت پلنوم
الف) جدارهای پلنوم باید با آنچه برای مقاومت جدارهای ساختمان در برابر آتش مقرر شده است، مطابقت داشته باشد یا شاخص پیشروی شعله حداکثر ۲۵ و شاخص گسترش دود حداکثر ۵۰، طبق استاندارد UL 723 یا (ASTM E84)، داشته باشند.
(۱) اگر پلنوم در بخشی از ساختمان واقع شده باشد که به عنوان یک منطقه آتش نمی باشد، پلنوم منطقه آتش محسوب نمی شود و لازم نیست جدارهای آن در برابر آتش مقاوم باشد.
(۲) در این حالت، عبور لوله، کانال هوا، کابل برق، عایق لوله و کانال و روشش آن از داخل پلنوم محدودیتی ندارد.
ب) مواد داخل پلنوم که در معرض جریان هوا قرار دارند، باید از جنس نسوختنی باشند، یا شاخص پیشروی شعله حداکثر ۲۵ و شاخص گسترش دود حداکثر ۵۰، طبق استاندارد UL 723 یا (ASTM E84)، داشته باشند، جز در موارد زیر:
(۱) مقاومت جنس لوله و کانال هوا، عایق لوله و عایق کانال هوا، و روشش عایق، در برابر آتش با آنچه برای جدارهای پلنوم مقرر شده، مطابقت داشته باشد؛
(۲) عایق کانال و لوله با پوشش مناسب برای جلوگیری از جدا شدن ذرات عایق حفاظت شده باشد؛
(۳) عبور لوله های ترموپلاستیک از داخل پلنوم های مقاوم در برابر آتش در صورتی که لوله پر از آب باشد؛
(۴) عبور کابل برق از داخل پلنوم های مقاوم در برابر آتش در صورتی که کابل با روششی مقاوم در برابر آتش، به همان درجه که برای جدارهای پلنوم مقرر شده است، حفاظت شده باشد.
پ) اگر سطح داخلی جدارهای پلنوم با گچ اندود شده است، می توان برای عبور هوا از آن استفاده کرد، به شرطی که دمای هوا از ۵۲ درجه سلسیوس (۱۲۵ درجه فارنهایت) بیشتر نباشد.
(۱) دمای سطوح گچی داخل پلنوم باید کنترل شود که از دمای نقطه شبنم هوای داخل پلنوم بیشتر باشد.
(۲) پلنوم با سطوح داخلی گچی نباید برای جریان هوای سیستم های خنک کننده تبخیری مانند کولر آبی، به کار رود.
(۳) قرارگیری تجهیزات برقی دارای محفظه فلزی درون پلنوم مجاز است ولی چنانچه محفظه مذکور سوختنی باشد باید طبق استاندارد UL 2043 طبقه بندی و مجاز شناخته شده باشد.
۱۴ - ۶ - ۳ طراحی و ساخت کانال
۱۴ - ۶ - ۳ - ۱ کلیات
الف) طراحی و ساخت کانال های هوای رفت، برگشت و تخلیه باید مناسب جریان مقدار هوای مورد نیاز باشد.
(۱) کانال هوا باید طبق روش های مهندسی مورد تأیید طراحی و ساخته شود.
(۲) روش های مهندسی که در اندازه گذاری کانال هوا و دیگر اجزای کانال کشی به کار می رود، باید مورد تأیید قرار گیرد.
(۳) کانال هوا و دیگر اجزای آن باید با توجه به مقدار جریان هوای لازم و سرعت مناسب آن اندازه گذاری شود و بیش از آنچه برای هر فضا تعیین شده است، صدا تولید نکند.
(۴) در سامانه های کانال کشی باید با روش های مهندسی مورد تأیید یا نصب دمپر، امکان تنظیم میزان هوای انشعاب ها پیش بینی شود.
(۵) اجزای کانال هوا و آویزها و تکیه گاه های آن باید استحکام و دوام کافی داشته باشند.
(۶) کانال هوا باید براساس طبقه بندی فشار هوای داخل آن و برای حداکثر فشار یا مکش هوا، طبق جدول (۱۴ - ۶ - ۳ - ۱) «الف» (۶) طراحی و ساخته شود.
| کلاس فشار | فشار (اینچ ستون آب) | فشار یا مکش استاتیک داخل کانال هوا (پاسکال) | فشار مثبت | مکش |
| ۰٫۵ | ±۰٫۵ | ۱۲۵ | +۰٫۵ | -۰٫۵ |
| ۱ | ±۱ | ۲۵۰ | +۱ | -۱ |
| ۲ | ±۲ | ۵۰۰ | +۲ | -۲ |
| ۳ | ±۳ | ۷۵۰ | +۳ | -۳ |
| ۴ | +۴ | ۱۰۰۰ | +۴ | – |
(۷) حداکثر سرعت هوا در کانال کشی با کلاس ۰٫۵ نباید از ۱۰ متر در ثانیه (۲۰۰۰ فوت در دقیقه) و در کانال کشی با کلاس ۱ و ۲ از ۱۲٫۷ متر در ثانیه (۲۵۰۰ فوت در دقیقه) و در کلاس ۳ و ۴ از ۲۰ متر در ثانیه (۴۰۰۰ فوت در دقیقه) بیشتر باشد.
ب) کانال های هوای رفت، برگشت و تخلیه هوا باید طوری ساخته و نصب شوند که در تأمین شرایط مقرر برای مقاومت هر منطقه از فضاهای ساختمان در برابر آتش، اختلال ایجاد نکنند.
۱۴ - ۶ - ۳ - ۲ کانال فلزی
الف) کانال فلزی مخصوص هوای رفت، برگشت، گرفتن هوای بیرون و تخلیه هوا در تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع و نیز توزیع هوای سیستم های خنک کننده تبخیری، از نظر انتخاب مصالح و روش ساخت، باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
۱- ANSI/SMACNA/HVAC DUCT CONSTRUCTION STANDARDS (15d)
۲- HVCA/SPECIFICATION FOR SHEET METAL DUCTWORK (DW/144)
(۱) انتخاب مصالح و روش ساخت با استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مطابق استانداردهای مندرج در «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) الف» باشد و مورد تأیید قرار گیرد.
ب) ضخامت ورق فولادی (گالوانیزه، زنگ ناپذیر) و آلومینیومی، برای ساخت کانال های با مقطع چهارگوش، که کلاس فشار آن ها حداکثر ۵۰۰ پاسکال (۲ اینچ ستون آب) باشد، باید دست کم برابر با مقادیر جدول (۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) «ب» در نظر گرفته شود.
| بزرگ ترین بعد مقطع کانال (میلی متر) | بزرگ ترین بعد مقطع کانال (اینچ) | کمینه ضخامت ورق فولادی (میلی متر) | کمینه ضخامت ورق آلومینیومی (میلی متر) |
| ≤ ۷۵۰ | تا ۳۰ | ۰٫۶۰ | ۱٫۰ |
| > ۷۵۰ ≤ ۱۵۰۰ | ۳۱ تا ۶۰ | ۰٫۷۵ | ۱٫۲۵ |
| > ۱۵۰۰ ≤ ۲۲۵۰ | ۶۱ تا ۹۰ | ۱٫۰ | ۱٫۵ |
| > ۲۲۵۰ | بزرگ تر از ۹۰ | ۱٫۲۵ | ۱٫۷۵ |
(۱) جدول (۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) «ب» ضخامت ورق فولادی و آلومینیومی کانال هوا با مقطع چهارگوش را برای کانال هایی نشان می دهد که کلاس فشار آن ها حداکثر ۵۰۰ پاسکال (۲ اینچ ستون آب) باشد. در کانال هوای با کلاس فشار بالاتر، اندازه ضخامت ورق باید با رعایت ضوابط مندرج در استانداردهای مقرر شده در (۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) «الف» محاسبه شود.
پ) ضخامت ورق فولادی (گالوانیزه، زنگ ناپذیر)، برای ساخت کانال های با مقطع گرد، که کلاس فشار آن ها حداکثر ۵۰۰ پاسکال (۲ اینچ ستون آب) باشد، باید دست کم برابر با مقادیر جدول (۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) «پ» در نظر گرفته شود.
| قطر مقطع کانال (میلی متر) | قطر مقطع کانال (اینچ) | کمینه ضخامت ورق فولادی با درز اسپیرال (میلی متر) | کمینه ضخامت ورق فولادی با درز طولی (میلی متر) |
| ≤ ۲۰۰ | تا ۸ | ۰٫۵۰ | ۰٫۶۰ |
| > ۲۰۰ ≤ ۶۰۰ | ۹ تا ۲۴ | ۰٫۶۰ | ۰٫۷۵ |
| > ۶۰۰ ≤ ۹۰۰ | ۲۵ تا ۳۶ | ۰٫۷۵ | ۱٫۰ |
| > ۹۰۰ ≤ ۱۲۰۰ | ۳۷ تا ۴۸ | – | ۱٫۰ |
| > ۱۲۰۰ ≤ ۱۸۰۰ | ۴۹ تا ۷۲ | – | ۱٫۲۵ |
| > ۱۸۰۰ | بزرگ تر از ۷۲ | – | ۱٫۵ |
(۱) جدول (۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) «پ» ضخامت ورق فولادی کانال هوا با مقطع دایره را برای کانال هایی نشان می دهد که کلاس فشار آن ها حداکثر ۵۰۰ پاسکال (۲ اینچ ستون آب) باشد. در کانال هوای با کلاس فشار بالاتر، اندازه ضخامت ورق باید با رعایت ضوابط مندرج در استانداردهای مقرر شده در (۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) «الف» محاسبه شود.
ت) فیتینگ های کانال فلزی مانند زانو، سه راه و تبدیل باید با رعایت ضوابط مندرج در استانداردهای «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) الف» ساخته شود.
ث) در ساخت کانال فلزی و غیرفلزی، درزهای عرضی، درزهای طولی و دیگر درزها، باید طبق استانداردهای زیر ساخته شوند:
۱- SMACNA HVAC DUCT CONSTRUCTION STANDARDS
۲- NAIMA FIBROUS GLASS DUCT CONSTRUCTION STANDARDS
(۱) درزهای کانال باید با جوش کاری، پرچ کاری، نوار چسب، خمیر، لاستیک، واشر و دیگر لوازم مورد تأیید، درزبندی شود.
(۲) در هر سیستم هوارسانی، میزان نشت هوا از درزهای کانال نباید بیش از ۵ درصد مقدار هوا باشد.
(۳) روش آزمایش میزان هوادهی و نشت هوا از کانال باید مورد تأیید قرار گیرد.
۱۴ - ۶ - ۳ - ۳ کانال غیرفلزی
الف) کانال غیرفلزی جریان هوا، از نظر انتخاب مصالح و روش ساخت، باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
۱- SMACNA FIBROUS GLASS DUCT CONSTRUCTION STANDARDS
۲- NAIMA FIBROUS GLASS DUCT CONSTRUCTION STANDARDS UL 181
(۱) انتخاب مصالح و روش ساخت با استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مطابق استانداردهای مندرج در «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۳) الف» و مورد تأیید باشد.
(۲) استفاده از کانال غیرفلزی ساخته شده از مصالح سوختنی مجاز نیست.
(۳) کانال های پلاستیکی باید از جنس PVC و فیتینگ های آن می تواند از جنس PVC یا پلی اتیلن با چگالی بالا باشد. کانال و اتصالات پلاستیکی فقط برای کاربردهای مَدفون در زمین است و حداکثر دمای طرح برای این نوع کانال و اتصالات ۶۶ درجه سلسیوس (۱۵۰ درجه فارنهایت) می باشد.
ب) استفاده از کانال ساخته شده از پانل های گچی فقط برای هوای برگشت مجاز است. در این حالت دمای هوای داخل کانال نباید از ۵۲ درجه سلسیوس (۱۲۵ درجه فارنهایت) بیشتر باشد، و دمای سطح داخلی کانال باید کنترل شود که از دمای نقطه شبنم هوای داخل کانال کمتر نشود.
(۱) در سیستم های هوارسانی با خنک کننده تبخیری از جمله کولر آبی، استفاده از کانال ساخته شده از پانل های گچی مجاز نیست.
۱۴ - ۶ - ۳ - ۴ کانال قابل انعطاف
الف) برای توزیع هوا، در صورت پیش بینی آویز و تکیه گاه مطابق توصیه کارخانه سازنده، اندازه طول کانال قابل انعطاف فلزی یا غیرفلزی محدودیتی ندارد.
ب) طول کانال انشعاب قابل انعطاف فلزی یا غیرفلزی، برای اتصال به دریچه هوا، نباید از ۴٫۲۵ متر (۱۴ فوت) بیشتر باشد.
پ) مصالح و روش ساخت کانال قابل انعطاف فلزی یا غیرفلزی، باید مطابق با ضوابط مندرج در یکی از استانداردهای مندرج در «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) الف» یا «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۳) الف» باشد و مورد تأیید قرار گیرد.
(۱) دمای هوای داخل کانال قابل انعطاف فلزی یا غیرفلزی نباید از ۱۲۰ درجه سلسیوس (۲۵۰ درجه فارنهایت) بیشتر باشد.
(۲) کانال انشعاب قابل انعطاف برای اتصال به دریچه هوا، نباید از دیوار، سقف، کف و یا هر جدار دیگری عبور کند.
(۳) در محل اتصال کانال هوا به دستگاه ها، یا در عبور کانال از درزهای انبساط ساختمان، اتصال لرزه گیر باید از مصالح نسوختنی و مورد تأیید باشد.
(۴) طول اتصال لرزه گیر نباید از ۱۰ سانتی متر کمتر و از ۲۵ سانتی متر بیشتر باشد.
۱۴ - ۶ - ۴ نصب کانال هوا
۱۴ - ۶ - ۴ - ۱ کلیات
الف) برای کانال کشی هوا، باید شرایطی که برای هر منطقه آتش ساختمان تعیین شده است، رعایت شود.
(۱) کانال هوا در عبور از دیوار آتش که یک منطقه آتش را از منطقه مجاور جدا می کند، باید دمپر آتش داشته باشد.
ب) لرزه گیر باید به ترتیبی روی کانال هوا نصب شود که کانال های دو طرف لرزه گیر هم محور باشند.
۱۴ - ۶ - ۴ - ۲ درزبندی
الف) اتصال قطعات کانال هوا و فیتینگ های آن، باید در حدی که در «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) ث (۲)» مقرر شده است، هوابند باشند.
(۱) مواد و مصالحی که برای درزبندی کانال ها، فیتینگ ها و اتصالات به کار می رود، نباید سوختنی باشد.
(۲) هیچ منفذ، سوراخ و دهانه بازی نباید در سیستم کانال کشی باقی بماند، مگر آن که برای کارکرد مطلوب سیستم هوارسانی به آن نیاز باشد.
۱۴ - ۶ - ۴ - ۳ آویزها و تکیه گاه ها
الف) برای ثابت نگه داشتن کانال هوا در وضعیت مطلوب، سیستم کانال کشی باید با تکیه گاه ها و آویزها، در نقاط مناسب، به اجزای ساختمان متصل شود.
(۱) جنس مصالح آویزها و تکیه گاه ها باید با آنچه برای هر منطقه آتش ساختمان معین شده است، مطابقت داشته باشد.
(۲) مصالح آویزها و تکیه گاه ها باید در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم باشد.
(۳) در کانال فلزی، فاصله دو تکیه گاه و آویز مجاور نباید بیشتر از ۳ متر (۱۰ فوت) باشد.
(۴) آویزها و تکیه گاه های کانال های انعطاف پذیر و سایر کانال های پیش ساخته باید مطابق دستورالعمل سازنده اجرا شود.
۱۴ - ۶ - ۴ - ۴ نصب زیرِ زمین
الف) اگر کانال هوا زیرِ زمین دفن می شود، باید با پوشش مورد تأیید در برابر رطوبت و خوردگی خاک حفاظت شود.
(۱) اگر کانال فلزی هوا بدون پوشش حفاظت کننده زیرِ زمین کار گذاشته شود، باید در داخل غلاف بتنی به ضخامت دست کم ۵۰ میلی متر (۲ اینچ)، قرار گیرد.
ب) کانال هوایی که زیرِ زمین دفن می شود، باید به سمت نقطه تخلیه شیب داشته باشد.
پ) اگر کانال هوا در جایی که در معرض سیل باشد، زیرِ زمین دفن شود، باید در ترازی بالاتر از حداکثر ارتفاع سیل احتمالی نصب شود.
(۱) در صورتی که کانال زیرِ تراز حداکثر ارتفاع سیل نصب می شود، باید در برابر سیل به طور هیدرواستاتیکی و هیدرودینامیکی، مقاوم باشد.
۱۴ - ۶ - ۴ - ۵ دریچه بازدید
الف) برای بازدید یا نظافت داخل کانال هوا، باید در نقاط مناسب دریچه دسترسی و بازدید تعبیه شود.
(۱) دریچه بازدید و دسترسی باید روی قسمت هایی از کانال هوا تعبیه شود که دسترسی به داخل آن ها از راه دریچه های هوای رفت، برگشت و تخلیه مقدور نباشد.
(۲) دریچه بازدید باید در حدی که در «(۱۴ - ۶ - ۳ - ۲) ث (۲)» مقرر شده است، هوابند باشد.
(۳) جنس و ضخامت ورق دریچه بازدید باید با جنس و ضخامت ورق کانال هوا، یکی باشد.
(۴) دریچه بازدید باید طوری ساخته و نصب شود که بدون استفاده از ابزار، باز و بسته کردن آن ممکن باشد.
۱۴ - ۶ - ۴ - ۶ حفاظت کانال هوا
الف) کانال هوا در نقاطی که در معرض ضربات فیزیکی ناشی از برخورد وسایل نقلیه یا عوامل دیگر است و احتمال شکستن یا فرسایش آن وجود دارد، باید با نصب حفاظ های مناسب و مورد تأیید حفاظت شود.
ب) اگر کانال هوا و اجزای آن در هوای آزاد خارج از ساختمان نصب شود، باید در برابر عوامل جوّی حفاظت گردد.
پ) طول کانال فلزی سیستم های خنک کننده تبخیری، از جمله کولر آبی، که در معرض تابش مستقیم آفتاب است، نباید بیش از یک متر باشد.
(۱) در صورتی که طول کانال بیش از یک متر است، باید با عایق گرمایی در برابر تابش آفتاب حفاظت شود و یا با سایه بان مناسب، از تابش مستقیم آفتاب به آن جلوگیری شود.
۱۴ - ۶ - ۴ - ۷ دریچه هوا
الف) نصب دریچه های هوای رفت، برگشت و تخلیه هوا، باید طبق توصیه های کارخانه سازنده و مورد تأیید باشد.
(۱) کانال های انشعابی یا هرکدام از دریچه های رفت، برگشت و تخلیه هوا باید دارای دمپر یا وسایل تنظیم مقدار هوا باشند. این دمپرها و وسایل تنظیم باید در دسترس باشند.
(۲) دمپر دریچه ها باید از نوع با تیغه های متقابل باشد.
(۳) جنس دریچه هوا و پوشش رنگ آن باید تا دمای ۷۴ درجه سلسیوس (۱۶۵ درجه فارنهایت) مقاوم باشد.
(۴) دریچه هوای مخصوص تعبیه در حمام، توالت، رخت کن و فضاهای مشابه، باید چنان ساخته شود که از فضاهای مجاور امکان دید نداشته باشد.
۱۴ - ۶ - ۵ صافی های هوا
الف) سیستم های گرمایش و تهویه مطبوع باید مجهز به صافی های مورد تأیید باشند. موضع نصب صافی ها باید مورد تأیید و چنان باشد که هوای برگشت، هوای تازه و هوای جانشین در بالادست هر نوع کویل یا مبدل حرارتی از صافی عبور کند.
ب) نقطه اشتعال پوشش های چسبنده روی صافی ها نباید کمتر از ۱۶۳ درجه سلسیوس (۳۲۵ درجه فارنهایت) باشد.
پ) تمام صافی های هوای نوع الکترواستاتیکی و Media type باید دارای تأییدیه و پلاک از مؤسسات دارای صلاحیت قانونی باشند، بجز صافی هایی که برای کاربری مسکونی طراحی و استفاده می شوند.
(۱) صافی های Media type و صافی های الکترواستاتیک به ترتیب باید مطابق استانداردهای UL900 و UL 867 یا سایر استانداردهای معتبر مشابه باشند.
(۲) ساخت کانال های متصل به صافی های هوا باید به گونه ای باشد که توزیع هوا روی تمام سطح صافی به صورت یکنواخت باشد.
۱۴ - ۶ - ۶ سیستم های آشکارساز دود
الف) کلیه سیستم های توزیع هوا باید مطابق الزامات این بخش مجهز به وسایل آشکارساز دود باشند.
(۱) آشکارسازهای دود نوع کانالی باید مطابق استاندارد UL268A و انواع دیگر مطابق استاندارد UL268 باشند.
(۲) آشکارسازهای دود باید برچسب دار و فهرست شده باشند.
ب) نصب آشکارسازهای دود در موارد زیر الزامی است:
(۱) در سیستم های هوای برگشت با ظرفیت بیشتر از ۰٫۹ متر مکعب در ثانیه (۲۰۰۰ فوت مکعب در دقیقه)، در کانال یا پلنوم هوای برگشت در بالادست هر نوع صافی هوا، اتصال هوای تخلیه، اتصال هوای تازه، یا تجهیزات و دستگاه های حذف آلاینده های هوا.
(۲) هنگامی که یک سیستم دارای چند هوارسان با پلنوم مشترک هوای برگشت یا هوای رفت باشد و ظرفیت کل آن ها بیشتر از ۰٫۹ متر مکعب در ثانیه (۲۰۰۰ فوت مکعب در دقیقه) باشد.
(۳) هرگاه رایزر های هوای برگشت، دو یا چند طبقه را سرویس دهند و این رایزرها قسمتی از یک سیستم هوای برگشت با ظرفیت بیشتر از ۷ متر مکعب در ثانیه (۱۵۰۰۰ فوت مکعب در دقیقه) باشند، در انشعاب هر طبقه باید آشکارساز دود نصب شود. این آشکارساز باید در نقطه ای بالادست محل اتصال رایزر هوای برگشت با هر کانال یا پلنوم هوا باشد.
پ) آشکارسازهای دود مورد نیاز طبق این بخش از مقررات، باید مطابق استاندارد NFPA72 نصب شوند. برای مراقبت از تمام جریان هوای منتقل شونده توسط سیستم از جمله هوای برگشت، تخلیه، یا تخلیه هوای مازاد (RELIEF AIR) باید آشکارسازهای دود مورد لزوم نصب شوند.
(۱) برای بازرسی ادواری و تعمیرات آشکارسازهای دود، باید برای آن ها دریچه دسترسی پیش بینی شود.
(۲) همزمان با فعال شدن آشکارسازهای دود، تمام دستگاه های موجود در سیستم توزیع هوا که می توانند باعث انتقال دود به فضاها شوند باید متوقف شوند. بخش هایی از سیستم توزیع هوا که جزئی از سیستم کنترل دود هستند باید همزمان با فعال شدن آشکارسازهای دود، به حالت کنترل دود تغییر وضعیت بدهند.
۱۴ - ۶ - ۷ عایق کاری کانال هوا
۱۴ - ۶ - ۷ - ۱ کلیات
الف) عایق پلنوم و کانال هوا و نیز روشش عایق، باید دارای شاخص پیشروی شعله حداکثر ۲۵ و شاخص گسترش دود حداکثر ۵۰، طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ANSI/ASTM E84
UL 723
DIN4102
ب) استفاده از مواد سوختنی برای عایق بندی، روشش عایق و مواد درزبندی، مانند چسب، خمیر و نوار، مجاز نیست.
پ) بخش هایی از طول کانال که از دیوار آتش عبور می کند، نباید عایق یا روشش عایق داشته باشد.
ت) دمپر تنظیم مقدار هوا، دمپر آتش و دمپر دود نباید عایق یا روشش عایق داشته باشد.
ث) سطوح دریچه های بازدید و دسترسی نباید با عایق یا روشش عایق، پوشانده شود.
ج) دمای سطح خارجی کانال و یا دمای سطح خارجی عایق کانال، نباید کمتر از دمای نقطه شبنم هوای محیط باشد.
چ) دمای سطح خارجی کانال نباید بیش از ۴۹ درجه سلسیوس (۱۲۰ درجه فارنهایت) باشد.
(۱) در دمای بیش از ۴۹ درجه سلسیوس (۱۲۰ درجه فارنهایت) سطح خارجی کانال، باید کانال را طوری عایق کرد که دمای سطح خارجی عایق از ۴۹ درجه سلسیوس (۱۲۰ درجه فارنهایت) بیشتر نشود.
(۲) کانال هایی که عایق کاری شده و در هوای آزاد قرار دارند باید با مصالح مناسب و مورد تأیید در مقابل شرایط جوی محافظت شوند.
(۳) موادی که برای عایق کاری داخل کانال استفاده می شوند و در معرض جریان هوای درون کانال قرار دارند باید وقتی طبق آزمون UL 181 آزمایش می شوند مقاومت و دوام کافی داشته باشند. استفاده از موادی که ضدآب نیستند به عنوان پوشش داخل کانال یا پلنوم (از خروجی کویل سرمایی تا پایین دست تشت تخلیه تقطیرات) مجاز نیست.
۱۴ - ۶ - ۷ - ۲ درج مشخصات
روی عایق های خارج کانال ها (به جز عایق های فوم پلی اورتان پاششی) و کانال های انعطاف پذیر پیش عایق شده باید در فواصل حداکثر ۹۰۰ میلی متری (۳۶ اینچ) از یکدیگر، مقدار مقاومت حرارتی و شاخص های پیشروی شعله و گسترش دود مواد تشکیل دهنده عایق به صورت پاک نشدنی درج شده باشد.
۱۴ - ۶ - ۷ - ۳ عایق کانال هوا در خارج از ساختمان
الف) در تأسیسات گرمایی و سرمایی، کانال هوای خارج از فضای ساختمان و در تماس مستقیم با هوای آزاد، باید با عایق حرارتی با مقاومت دست کم مطابق جدول (۱۴ - ۶ - ۷ - ۳) «الف» پوشانده شود.
| روز – درجه گرمایی سالانه (ADDH) | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (h·ft²·°F/BTU) | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (m²·K/W) | روز – درجه سرمایی سالانه (ADDC) | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (h·ft²·°F/BTU) | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (m²·K/W) |
| زیر ۱۵۰۰ | ۳٫۳ | ۰٫۵۸۱ | زیر ۵۰۰ | ۳٫۳ | ۰٫۵۸۱ |
| ۱۵۰۱ تا ۴۵۰۰ | ۵٫۰ | ۰٫۸۸۱ | ۵۰۱ تا ۱۱۵۰ | ۵٫۰ | ۰٫۸۸۱ |
| ۴۵۰۱ تا ۷۵۰۰ | ۶٫۵ | ۱٫۱۴۵ | ۱۱۵۱ تا ۲۰۰۰ | ۶٫۵ | ۱٫۱۴۵ |
| بالاتر از ۷۵۰۱ | ۸٫۰ | ۱٫۴۰۹ | بالاتر از ۲۰۰۱ | ۸٫۰ | ۱٫۴۰۹ |
+ روز درجه سرمایی و گرمایی سالانه با دمای مبنای ۱۸٫۳ درجه سلسیوس (۶۵ درجه فارنهایت)
۱۴ - ۶ - ۷ - ۴ عایق کانال هوا در داخل ساختمان
الف) در تأسیسات گرمایی و سرمایی، مقاومت گرمایی عایق کانال هوا در فضاهای داخل ساختمان، باید دست کم مطابق جدول (۱۴ - ۶ - ۷ - ۴) «الف» باشد.
| اختلاف دمای هوای داخل کانال و هوای خارج آن (°F) | اختلاف دمای هوای داخل کانال و هوای خارج آن (°C) | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (h·ft²·°F/BTU) — تأسیسات گرمایی | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (m²·K/W) — تأسیسات گرمایی | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (h·ft²·°F/BTU) — تأسیسات سرمایی | کمینه مقاومت گرمایی عایق، R (m²·K/W) — تأسیسات سرمایی |
| ≤ ۱۵ | ≤ ۸٫۳ | عایق لازم نیست | عایق لازم نیست | عایق لازم نیست | عایق لازم نیست |
| > ۱۵ و ≤ ۴۰ | > ۸٫۳ و ≤ ۲۲٫۲ | ۳٫۳ | ۰٫۵۸۱ | ۳٫۳ | ۰٫۵۸۱ |
| > ۴۰ | > ۲۲٫۲ | ۵٫۰ | ۰٫۸۸۱ | ۵٫۰ | ۰٫۸۸۱ |
ب) در فضای بسته زیر شیروانی، شفت های بسته ساختمان، داخل سقف های کاذب طبقات و دیگر فضاهایی که هوای آن ها با سیستم های گرمایی و سرمایی کنترل نمی شود، کانال هوا باید با رعایت ارقام جدول (۱۴ - ۶ - ۷ - ۳) «الف» عایق کاری شود.
پ) کانال های هوای رفت و برگشت در فضاهای داخل ساختمان در موارد زیر نیاز به عایق ندارد، مگر برای جلوگیری از چگالش بخار آب موجود در هوا بر روی سطوح خارجی کانال:
(۱) اختلاف دمای هوای داخل کانال و هوای فضایی که کانال در آن قرار گرفته، کمتر از ۸ درجه سلسیوس (۱۵ درجه فارنهایت) باشد؛
(۲) انتقال گرما از جدار کانالِ بدون عایق (از داخل به خارج یا از خارج به داخل)، مقدار کل انرژی مورد نیاز ساختمان را افزایش ندهد؛
(۳) کانال تخلیه هوا؛
(۴) کانال توزیع کننده هوای سیستم خنک کننده تبخیری، از جمله کولر آبی.
ت) اگر برای کاهش شدت صدا یا مقاصد دیگر، سطح داخلی کانال هوا یا پلنوم، نیاز به عایق داشته باشد، جنس آن و مواد لازم برای نصب آن، باید در برابر رشد جلبک، رطوبت و فرسایش ناشی از جریان هوا مقاوم باشد.
(۱) عایق باید با وسایل مکانیکی به سطوح داخلی کانال اتصال یابد، تا سطوح عایق و لبه قطعات آن در برابر جریان هوای داخل کانال مقاوم باشد.
۱۴ - ۶ - ۸ دمپر آتش
۱۴ - ۶ - ۸ - ۱ محل دمپر آتش
الف) در محل عبور کانال هوا از دیوار، سقف یا کف، که یک منطقه آتش را از منطقه مجاور آن جدا می کند و نیز در موارد زیر، باید دمپر آتش نصب شود.
(۱) در عبور کانال هوا از دیوار یا تیغه جداکننده فضاها، که برای مقاومت در برابر آتش یک ساعت یا بیش از آن، طراحی شده است؛
(۲) در عبور کانال هوا از دیوار شفت های ساختمان، که برای مقاومت در برابر آتش یک ساعت یا بیش از آن، طراحی شده است؛
(۳) در عبور به صورت قائم کانال هوا از یک طبقه به طبقه دیگر، که کف یا سقف را سوراخ کند و کانال نیز در داخل شفت نباشد و جدار بین دو طبقه، برای حداقل یک ساعت مقاومت در برابر آتش طراحی شده باشد.
ب) در موارد زیر نصب دمپر آتش لازم نیست:
(۱) در عبور کانال هوا از دیوارها، سقف ها و کف های دو فضای مجاور، چنان که هر دو فضا در یک منطقه آتش باشند؛
(۲) کانال فولادی تخلیه هوا از دیوار شفتی که جریان هوای پیوسته به سمت بالا و بیرون ساختمان در آن وجود دارد، عبور کند و در داخل شفت، به سمت بالا، دست کم ۶۰۰ میلی متر (۲ فوت) ادامه یابد؛
(۳) در عبور کانال هوا از فضایی از ساختمان به راهرو، در صورتی که تمام ساختمان به سیستم آب فشان خودکار مجهز باشد؛
(۴) کانال هوا جزئی از سیستم تخلیه خودکار دود باشد؛
(۵) در عبور کانال هوا از بام ساختمان به هوای آزاد.
۱۴ - ۶ - ۸ - ۲ ساخت و نصب دمپر آتش
الف) جنس مصالح، نوع ساخت و آزمایش دمپر آتش باید طبق استاندارد ملی ۷۶۹۶ بخش های ۱، ۳ و ۵، ANSI/UL 555S، ISO 10294-1,3,5 و یا استاندارد معتبر دیگر مورد تأیید باشد.
ب) در دمای ۷۴ درجه سلسیوس (۱۶۵ درجه فارنهایت)، باید با باز شدن فیوز یا عمل کرد محرک برقی، دمپر آتش به طور خودکار بسته شود و از عبور آتش جلوگیری کند.
پ) دمپر آتش، که در مسیر عبور کانال هوا قرار می گیرد، جزئی از دیوار، تیغه، سقف یا کف جداکننده از فضای مجاور است و دقیقاً باید روی این جدارها، بر طبق دستور کارخانه سازنده و مورد تأیید، نصب شود.
۱۴ - ۶ - ۸ - ۳ دریچه دسترسی به دمپر آتش
الف) بر روی سطح کانال، نزدیک دمپر آتش، برای بازرسی ادواری و تنظیم و در صورت لزوم نصب مجدد فیوز دمپر، باید دریچه بازدید و دسترسی نصب شود.
(۱) این دریچه باید در موقعیت و به اندازه ای باشد که دسترسی به دمپر و فیوز آن به آسانی امکان پذیر باشد.
(۲) این دریچه باید از جنس ورق کانال و دست کم به ضخامت آن باشد.
(۳) هیچ پوشش عایق یا روشش آن نباید دریچه را بپوشاند.
(۴) بر روی دریچه باید برچسب دائمی «دمپر آتش» با خط درشت و خوانا، نصب شود.
۱۴ - ۷ دیگ، آب گرم کن و مخزن آب گرم تحت فشار
۱۴ - ۷ - ۱ کلیات
۱۴ - ۷ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) طراحی، ساخت، نصب و بازرسی دیگ های آب گرم و بخار، آب گرم کن و مخزن آب گرم تحت فشار، در تأسیسات گرمایی و تولید و ذخیره آب گرم مصرفی ساختمان، باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات «(۱۴ - ۷) دیگ، آب گرم کن و مخزن آب گرم تحت فشار» صورت گیرد.
ب) الزامات مندرج در «(۱۴ - ۳) مقررات کلی» در این فصل نیز معتبر است و باید رعایت شود.
پ) این فصل از مقررات الزامات مربوط به دستگاه های با سوخت مایع یا گاز را مقرر می دارد.
(۱) الزامات مربوط به دستگاه های با سوخت جامد خارج از شمول این فصل از مقررات است.
ت) این فصل از مقررات الزامات دستگاه های تولید و ذخیره آب گرم با دمای پایین را مقرر می دارد.
(۱) الزامات مربوط به تولید و ذخیره آب گرم با دمای متوسط و بالا خارج از شمول این فصل از مقررات است.
ث) الزامات مربوط به مخازن تحت فشار آب سرد، خارج از شمول این فصل از مقررات است.
۱۴ - ۷ - ۲ آب گرم کن
۱۴ - ۷ - ۲ - ۱ کلیات
الف) آب گرم کن باید ظرفیت لازم برای تأمین آب گرم مصرفی ساختمان را داشته باشد.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۲ استاندارد
الف) آب گرم کن باید گواهی ساخت و آزمایش از یک مؤسسه دارای صلاحیت قانونی داشته باشد.
ب) ساخت آب گرم کن باید مطابق استانداردهای جدول (۱۴ - ۷ - ۲ - ۲) «ب» باشد.
| نوع آب گرم کن | استاندارد |
| آب گرم کن خورشیدی | CSA F379.1 / UL174 / UL1453 |
| آب گرم کن برقی فوری | ISIRI1562-1 / ISIRI1562-2-35 |
| آب گرم کن برقی خانگی مخزن دار | ISIRI 1562-1 / ISIRI 1562-2-21 / ISIRI 1563-2 |
| آب گرم کن گازی مخزن دار | ISIRI 1219 / ISIRI 1219-2 |
| آب گرم کن گازی فوری (بدون مخزن) | ISIRI 1828 / ISIRI 1828-2 |
| آب گرم کن با سوخت مایع | ISIRI 3527 / ISIRI 1228 |
۱۴ - ۷ - ۲ - ۳ نصب
الف) آب گرم کن باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده نصب گردد. فاصله آب گرم کن با دیوارهای اطراف باید دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) باشد. در نصب آب گرم کن گازی باید علاوه بر دستورالعمل کارخانه سازنده، استانداردهای «شرکت ملی گاز ایران» نیز رعایت شود.
ب) آب گرم کن در جایی باید نصب شود که بدون تخریب اجزای دائمی ساختمان، قابل برداشتن باشد.
پ) لوله کشی آب سرد و گرم و تخلیه شیر اطمینان آب گرم کن باید طبق الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم، تأسیسات بهداشتی» انجام شود.
(۱) لوله تخلیه شیر اطمینان و لوله تخلیه آب گرم کن نباید مستقیماً به شبکه فاضلاب متصل شود.
(۳) دودکش آب گرم کن های نفت سوز و گازسوز باید با رعایت الزامات فصل یازدهم این مبحث طراحی و اجرا شود.
(۴) هوای احتراق آب گرم کن های نفت سوز و گازسوز باید با رعایت الزامات فصل نهم این مبحث تأمین شود.
(۵) گاز سوخت آب گرم کن گازی باید طبق الزامات مندرج در «مبحث هفدهم، لوله کشی گاز طبیعی» لوله کشی شود.
(۶) کابل کشی برق و سیستم کنترل آب گرم کن برقی باید با رعایت الزامات «مبحث سیزدهم، طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» طراحی و اجرا شود.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۴ کنترل و ایمنی
الف) آب گرم کن باید مجهز به کنترل کننده خودکار دما مطابق استاندارد ساخت باشد. کنترل کننده دمای آب گرم کن گازی باید مورد تأیید «شرکت ملی گاز ایران» باشد.
آب گرم کن گازی فوری باید به کنترل کننده دما، شیر خودکار کنترل جریان گاز، و سیستم جرقه زن و نظارت بر شعله مطابق استاندارد ملی ISIRI 1828، مجهز باشد.
ب) آب گرم کن باید مجهز به شیر اطمینان فشار و دما، با فشار تنظیم شده ۱۰۳۵ کیلوپاسکال (۱۵۰ پوند بر اینچ مربع) و دمای تنظیم شده ۹۹ درجه سلسیوس (۲۱۰ درجه فارنهایت)، باشد. نصب هرگونه شیر بر روی لوله خروجی شیر اطمینان مجاز نیست. انتهای لوله تخلیه شیر اطمینان باید بدون دنده باشد و تا ۳۰۰ میلی متری (۱۲ اینچ) کف اتاق محل نصب ادامه یابد. اتصال این لوله به شبکه فاضلاب ساختمان مجاز نیست.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۵
آب گرم کن باید به شیر تخلیه مجهز باشد. اندازه قطر شیر تخلیه باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده و دست کم برابر قطر دهانه تخلیه باشد.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۶
آب گرم کن باید با عایق گرمایی پوشانده شود، ضخامت عایق باید به اندازه ای باشد که تلفات انرژی گرمایی از سطوح خارجی آب گرم کن از ۴۷ وات بر مترمربع (۱۵ بی تی یو در ساعت بر فوت مربع) بیشتر نشود. در محاسبه اتلاف انرژی، دمای محیط محل نصب باید حداکثر ۱۸ درجه سلسیوس در نظر گرفته شود.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۷
فشار کار مجاز آب گرم کن نباید از ۱۰۳۵ کیلوپاسکال (۱۵۰ پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۸ ظرفیت آب گرم کن
ظرفیت ذخیره آب گرم کن گازی مخزن دار باید دست کم برای هر واحد مسکونی یک خوابه ۷۵ لیتر (۲۰ گالن)، دو خوابه ۱۱۰ لیتر (۳۰ گالن) و سه خوابه ۱۵۰ لیتر (۴۰ گالن)، باشد.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۹
ظرفیت آب گرم کن گازی فوری برای واحدهای مسکونی یک و دو خوابه باید دست کم ۱۲ لیتر در دقیقه (۳٫۲ گالن در دقیقه) و سه خوابه و بیشتر دست کم ۱۹ لیتر در دقیقه (۵ گالن در دقیقه) باشد.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۱۰
آب گرم کن هایی که از مبدل های مبرد به آب برای گرم کردن آب گرم مصرفی استفاده می کنند باید از طرف سازنده برای این منظور توصیه شده باشند و گواهی ساخت و آزمایش تأییدشده توسط مؤسسه دارای صلاحیت قانونی داشته باشند.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۱۱ استفاده از آب گرم کن برای گرم کردن ساختمان
الف) اگر آب گرم کن علاوه بر تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی، برای گرم کردن ساختمان هم به کار رود، باید توسط سازنده برای این منظور توصیه شده باشد و دارای گواهی ساخت و آزمایش باشد.
(۲) ظرفیت آب گرم کن که برای تهیه آب گرم مصرفی و نیز گرم کردن ساختمان به کار می رود، باید به اندازه ای باشد که بار گرمایی ساختمان موجب کاهش دمای آب گرم مصرفی مورد نیاز نشود.
پ) در آب گرم کن های ویژه تهیه آب گرم مصرفی و تأمین انرژی گرمایی ساختمان، باید مدارهای لوله کشی آب گرم مصرفی و آب گرم کننده ساختمان مستقل و جدا از هم باشند.
(۳) دستگاه مشترک تهیه آب گرم مصرفی و آب گرم کننده ساختمان باید مجهز به سیستم کنترل دمای آب گرم مصرفی باشد تا با وجود نیاز به دمای بالاتر برای گرم کردن ساختمان، دمای آب گرم مصرفی بیش از ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت) نشود.
۱۴ - ۷ - ۲ - ۱۲
دودکش آب گرم کن باید مطابق الزامات فصل یازدهم همین مبحث طراحی، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۷ - ۳ مخزن تحت فشار آب گرم مصرفی
الف) محاسبه ظرفیت مخزن تحت فشار باید طبق روش های مهندسی مورد تأیید صورت گیرد و مخزن ظرفیت لازم برای تأمین آب گرم مصرفی ساختمان را داشته باشد.
(۲) ساخت مخزن و جوشکاری آن باید توسط کارگران آموزش دیده و طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید، انجام شود.
پ) مصالح مصرفی در ساخت و نصب مخزن تحت فشار آب گرم مصرفی، از جمله اتصالات و لوله کشی های مربوط به آن، باید برای فشار و دمای کار و کاربری آن مناسب باشد.
(۳) مصالح مصرفی در ساخت مخزن تحت فشار آب گرم مصرفی باید از نظر بهداشتی مورد تأیید باشد.
(۴) مخزن تحت فشار آب گرم مصرفی باید طبق دستور کارخانه سازنده نصب شود.
(۵) مخزن تحت فشار آب گرم مصرفی باید با عایق پوشانده شود، ضخامت عایق باید به اندازه ای باشد که تلفات انرژی گرمایی از سطوح خارجی مخزن از ۴۷ وات بر مترمربع (۱۵ بی تی یو در ساعت بر فوت مربع) بیشتر نشود.
۱۴ - ۷ - ۴ دیگ آب گرم و بخار
۱۴ - ۷ - ۴ - ۱ کلیات
الف) دیگ های آب گرم و بخار فولادی از نوع پوسته ای با ساختمان جوش شده باید طبق الزامات مندرج در استاندارد ملی ۴۲۳۱ یا BS 2790 و یا BS/EN 12953 طراحی و ساخته شوند.
(۲) دیگ آب گرم از نوع گازسوز کاملاً بسته از نوع «C» باید طبق استاندارد ملی ۱۲۱۵۶ و یا BS EN 15501 و BS EN 15502 باشد.
پ) دیگ یک پارچه آب گرم تلفیقی گازسوز باید مطابق با استاندارد ملی ۱۱۰۰۵ و یا BS EN 15501 و BS EN 15502 باشد.
(۳) دیگ چدنی مخصوص گرمایش مرکزی و تولید آب گرم مصرفی (بطور غیرمستقیم) باید مطابق استاندارد ملی ۴۴۷۳ باشد.
(۴) دیگ فولادی با ساختمان جوش شده مخصوص گرمایش مرکزی و تأمین آب گرم مصرفی (بطور غیرمستقیم) باید مطابق استاندارد ملی ۷۹۱۱ باشد.
(۵) پکیج های گازسوز گرمایش مرکزی نوع B11 و B11Bs مجهز به مشعل آتمسفریک، باید مطابق استاندارد ملی ۵۳۶۳ باشند.
چ) پکیج های گازسوز گرمایش مرکزی نوع چگالشی با ظرفیت حداکثر تا ۷۰ کیلووات (۲۳۹۰۰۰ بی تی یو در ساعت) باید مطابق استاندارد ملی ۱۴۵۵۳ یا BS EN 15502 باشد.
(۶) دیگ آب گرم چگالشی گازسوز با ظرفیت ۷۰ تا ۱۰۰۰ کیلووات (۲۳۹۰۰۰ تا ۳۴۱۵۰۰۰ بی تی یو در ساعت) باید مطابق استاندارد BS EN 15417 باشد.
(۷) دیگ آب گرم چگالشی با سوخت مایع با ظرفیت تا ۱۰۰۰ کیلووات (۳۴۱۵۰۰۰ بی تی یو در ساعت) باید مطابق استاندارد BS EN 15034 باشد.
(۸) دیگ آب گرم یا بخار باید مطابق «(۱۴ - ۳) مقررات کلی»، گواهی ساخت و آزمایش از یک مؤسسه دارای صلاحیت قانونی داشته باشد.
۱۴ - ۷ - ۴ - ۲ نصب
الف) دیگ آب گرم یا بخار باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده نصب گردد.
(۱) نسخه کامل دیاگرام کنترل دستگاه و دستورالعمل راه اندازی و راهبری دیگ، که در آن روش روشن و خاموش کردن، راه اندازی، تنظیم و نکات مربوط به راهبری و نگهداری دستگاه درج شده است، باید از طرف سازنده همراه با دستگاه، ارائه شود و به طور دائم در محل نصب آن نگهداری شود.
(۲) نصب کننده متخصص باید دستگاه را راه اندازی، تنظیم و آزمایش کند، و از عملکرد سیستم کنترل اطمینان حاصل نماید.
(۳) ظرفیت دستگاه و دیگر اطلاعات ضروری، مطابق «(۱۴ - ۳) مقررات کلی»، باید روی پلاک دستگاه نقش شده باشد.
ب) دستگاه باید روی پی مسطح و مقاوم برای تحمل وزن دستگاه در حال کار و توزیع این وزن بر سطح پی دستگاه، سوار شود. پی دستگاه باید از جنس نسوختنی باشد.
(۱) دستگاه باید به طور اطمینان بخش و پایدار به اجزای سازه ساختمان مهار شود. بارهای ناشی از زمین لرزه در طراحی سیستم مهار دستگاه به سازه باید در نظر گرفته شود.
اگر دستگاه لرزش داشته باشد، باید زیر پایه های آن لرزه گیر مناسب و مورد تأیید نصب شود، مگر آن که سازنده این لرزه گیر را بین دستگاه و پایه آن نصب کرده باشد.
پ) اتاقی که دستگاه در آن نصب می شود باید دارای کف شوی یا هر دهانه تخلیه مورد تأیید دیگر، مناسب برای تخلیه آب دستگاه باشد.
(۱) اتصال دهانه تخلیه دستگاه به لوله کشی فاضلاب ساختمان، باید طبق الزامات «مبحث شانزدهم – تأسیسات بهداشتی» باشد.
۱۴ - ۷ - ۴ - ۳ فاصله اطراف دستگاه
الف) برای بازرسی، سرویس، تعمیر، تعویض و مشاهده لوازم اندازه گیری، باید در اطراف دستگاه فاصله کافی پیش بینی شود.
(۱) در اطراف دستگاه، پهنای راه عبور بدون مانع نباید از ۵۰۰ میلی متر (۲۰ اینچ) کمتر باشد.
۱۴ - ۷ - ۴ - ۴ فاصله ایمنی بالای دستگاه
فاصله بالای دیگ آب گرم یا بخار تا سقف یا هر مانع دیگری که بالای دیگ قرار داشته باشد باید مطابق جدول (۱۴ - ۷ - ۴ - ۴) باشد.
| نوع دیگ | حداقل فاصله بالای دیگ (میلی متر) |
| تمام دیگ هایی که روی پوسته بالای آن دریچه دسترسی وجود دارد. جز مواردی که در این جدول فاصله بیشتری در بالای آن ها در نظر گرفته شده است | ۹۰۰ |
| تمام دیگ هایی که روی پوسته بالای آن دریچه دسترسی وجود ندارد جز دیگ های بخار پر فشار و مواردی که در این جدول فاصله بیشتری در بالای آن ها در نظر گرفته شده است | ۶۰۰ |
| دیگ های بخار پر فشار با ظرفیت حداکثر ۲۲۷۰ کیلوگرم بخار در ساعت | ۹۰۰ |
| دیگ های بخار پر فشار با ظرفیت بیش از ۲۲۷۰ کیلوگرم بخار در ساعت | ۲۱۵۰ |
| دیگ های بخار پر فشار با سطح گرمایی حداکثر ۹۳ متر مربع | ۹۰۰ |
| دیگ های بخار پر فشار با سطح گرمایی بیش از ۹۳ متر مربع | ۲۱۵۰ |
| دیگ های بخار پر فشار با انرژی معادل سوخت ورودی حداکثر تا ۱۴۶۵ کیلووات | ۹۰۰ |
| دیگ های بخار پر فشار با انرژی معادل سوخت ورودی بیش از ۱۴۶۵ کیلووات | ۲۱۵۰ |
| دیگ های بخار کم فشار با ظرفیت بیش از ۲۲۷۰ کیلوگرم بخار در ساعت | ۹۰۰ |
| دیگ های آب گرم و دیگ های بخار کم فشار با انرژی معادل سوخت ورودی بیش از ۱۴۶۵ کیلووات | ۹۰۰ |
| دیگ های آب گرم و دیگ های بخار کم فشار با سطح گرمایی بیش از ۹۳ متر مربع | ۹۰۰ |
۱ میلی متر = ۳٫۲۸ × ۱۰-3 فوت
۱ متر مربع = ۱۰٫۷۶ فوت مربع
۱ کیلوگرم بخار = ۲٫۲۰۵ پوند
۱ وات = ۳٫۴۱۵ بی تی یو در ساعت
۱۴ - ۷ - ۴ - ۵ کف محل نصب دیگ
الف) کف محل نصب دیگ آب گرم یا بخار باید از جنس نسوختنی باشد.
۱۴ - ۷ - ۴ - ۶ شیرها
الف) شیرهای قطع و وصل
(۱) بر روی لوله های ورودی و خروجی دیگ آب گرم یا بخار باید شیر قطع و وصل نصب شود.
(۲) اگر تعدادی دیگ به صورت موازی قرار گیرند، هر یک از دیگ ها باید شیر قطع و وصل جداگانه داشته باشد.
ب) شیر تغذیه آب دیگ
(۱) لوله آب، از شبکه لوله کشی توزیع آب آشامیدنی ساختمان، باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم – تأسیسات بهداشتی» به سیستم تغذیه آب دیگ متصل گردد.
پ) شیر تخلیه سریع
(۱) هر دیگ بخار باید مجهز به شیر تخلیه سریع باشد.
(۲) این شیر تخلیه باید در محلی که روی دیگ پیش بینی شده است، نصب شود.
(۳) اندازه این شیر باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده و دست کم برابر قطر دهانه تخلیه سریع دیگ باشد.
(۴) روی دیگ های بخار با فشار کار مجاز بیش از ۶۸۹ کیلو پاسکال (۱۰۰ پوند بر اینچ مربع) باید دو شیر تخلیه به صورت سری نصب شود که دست کم یکی از آن ها از نوع آهسته بازشو باشد. در این صورت شیر قطع سریع باید نزدیک تر به دیگ نصب شود.
(۵) در اتصال لوله تخلیه، از محل شیر تخلیه سریع تا نقطه دریافت فاضلاب در محل نصب دیگ، الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم – تأسیسات بهداشتی» باید رعایت شود.
۱۴ - ۷ - ۴ - ۷ اتصال لوله سوخت
الف) مشعل گازسوز
(۱) لوله کشی گاز سوخت باید طبق الزامات مندرج در «مبحث هفدهم – لوله کشی گاز طبیعی» انجام گیرد.
(۲) بر روی لوله ورودی گاز سوخت به مشعل دیگ، پیش از لوازم کنترل، باید یک شیر قطع و وصل دستی نصب شود.
(۳) لوله انشعاب گاز برای شمعک مشعل باید پیش از شیر قطع و وصل نصب شود. لوله انشعاب گاز برای شمعک باید شیر قطع و وصل مخصوص به خود داشته باشد.
ب) مشعل با سوخت مایع
(۱) سوخت مایع باید طبق الزامات مندرج در «فصل دوازدهم – ذخیره و انتقال سوخت مایع» لوله کشی شود.
۱۴ - ۷ - ۵ لوازم اندازه گیری روی دیگ ها
۱۴ - ۷ - ۵ - ۱ دیگ آب گرم
الف) دیگ آب گرم باید فشارسنج و دماسنج یا وسیله مشترک اندازه گیری فشار و دما داشته باشد.
ب) فشارسنج و دماسنج باید فشار و دمای دیگ را در کارکرد عادی آن، نشان دهند.
۱۴ - ۷ - ۵ - ۲ دیگ بخار
الف) هر دیگ بخار باید دارای فشارسنج و آب نما باشد.
ب) فشارسنج باید فشار دیگ را در کارکرد عادی در مقياس میانی آن، نشان دهد.
پ) شیشه آب نما باید طوری نصب شده باشد که تراز خط وسط آن برابر سطح آب دیگ در کارکرد عادی آن باشد.
۱۴ - ۷ - ۶ کنترل سطح پایین آب دیگ
۱۴ - ۷ - ۶ - ۱ کلیات
الف) دیگ آب گرم و دیگ بخار باید با کنترل سطح پایین آب حفاظت شود.
(۱) در صورت پایین تر رفتن سطح آب از تراز ایمنی سطح پایین دیگ، کنترل سطح پایین آب باید به طور خودکار عمل احتراق را قطع کند.
(۲) تراز ایمنی پایین آب را سازنده دیگ تعیین می کند.
ب) دیگ های نوع کویلی و WATER TUBE نیاز به کنترل سطح پایین آب ندارند. این دیگ ها باید توسط سنسور جریان آب حفاظت شوند.
(۱) با قطع جریان آب در لوله های دیگ، سنسور جریان باید به طور خودکار عمل احتراق را قطع کند.
۱۴ - ۷ - ۷ شیر اطمینان
۱۴ - ۷ - ۷ - ۱ کلیات
الف) دیگ بخار باید با شیر اطمینان فشار حفاظت شود.
ب) دیگ آب گرم باید با شیر اطمینان فشار حفاظت شود.
پ) مخزن تحت فشار ذخیره آب گرم مصرفی باید با شیر اطمینان یا وسیله محدودکننده سقف فشار دیگری، مطابق توصیه کارخانه سازنده حفاظت شود.
ت) هر سیستم آب گرم کننده باید با شیر اطمینان فشار حفاظت شود.
ث) شیر اطمینان باید از یک مؤسسه دارای صلاحیت قانونی گواهی آزمایش و تأیید داشته باشد.
۱۴ - ۷ - ۷ - ۲ انتخاب شیر اطمینان
الف) ظرفیت تخلیه سیال شیر اطمینان دیگ آب گرم، دیگ بخار و مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید دست کم برابر با ظرفیت دستگاهی باشد که شیر اطمینان روی آن نصب می شود.
(۱) بر روی دیگ آب گرم، دیگ بخار و مخزن ذخیره آب گرم مصرفی می توان به جای یک شیر، چند شیر اطمینان نصب کرد. در این صورت، ظرفیت تخلیه مجموع این شیرها باید با ظرفیت دستگاه برابر باشد.
ب) نقطه تنظیم فشار شیر اطمینان دیگ آب گرم، دیگ بخار و مخزن ذخیره آب گرم مصرفی نباید از حداکثر فشار کار مجاز دستگاه، بیشتر باشد.
۱۴ - ۷ - ۷ - ۳ نصب شیر اطمینان
الف) شیر اطمینان باید بر روی دهانه پیش بینی شده روی دیگ آب گرم، دیگ بخار و مخزن آب گرم مصرفی، نصب شود.
ب) بین دیگ آب گرم، دیگ بخار، آب گرم کن و مخزن آب گرم مصرفی تا شیر اطمینان نباید هیچ شیر دیگری نصب شود.
پ) روی لوله تخلیه بعد از شیر اطمینان نباید هیچ نوع شیر دیگری نصب شود.
(۱) شیر اطمینان دیگ آب گرم و مخزن آب گرم مصرفی باید به طور ثقلی تخلیه شود.
(۲) تخلیه شیر اطمینان دیگ بخار باید از راه لوله ای به فضای خارج از ساختمان هدایت شود.
(۳) لوله اتصال بین دهانه تخلیه شیر اطمینان و نقطه دریافت تخلیه سیال، در محل نصب دستگاه یا در فضای خارج، باید غیرقابل انعطاف و مناسب برای دمای سیال خروجی باشد.
(۴) قطر لوله تخلیه باید دست کم برابر قطر دهانه تخلیه شیر اطمینان باشد.
(۵) شیر اطمینان نباید در نقاطی که خطر آسیب رساندن به اشخاص یا تخریب و تضییع اموال، وجود دارد تخلیه شود.
(۶) در صورت تخلیه شیر اطمینان دیگ بخار، دیگ آب گرم یا آب گرم کن به داخل لوله کشی فاضلاب ساختمان، باید الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم – تأسیسات بهداشتی» در مورد اتصال شیر تخلیه به لوله کشی فاضلاب، رعایت شود.
۱۴ - ۷ - ۸ لوازم کنترل و ایمنی
۱۴ - ۷ - ۸ - ۱ کلیات
دیگ آب گرم و دیگ بخار باید علاوه بر شیر اطمینان و کنترل سطح پایین آب به کنترل های کارکرد و کنترل های ایمنی مطابق استاندارد ساخت، توصیه های کارخانه سازنده و مؤسسه گواهی کننده مجهز باشد.
در دیگ آب گرم کویل دار که سطح حرارتی دیگ را کویل ها تشکیل می دهند باید روی لوله آب گرم یک حسگر جریان نصب گردد.
۱۴ - ۷ - ۸ - ۲ نیازهای الکتریکی
تغذیه الکتریکی سیستم کنترل دیگ های بخار و آب گرم باید مطابق توصیه کارخانه سازنده و الزامات مبحث سیزدهم «طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» باشد.
۱۴ - ۷ - ۹ مخزن انبساط سیستم گرمایی
۱۴ - ۷ - ۹ - ۱ کلیات
الف) هر سیستم گرمایی با آب گرم باید مجهز به مخزن انبساط باشد.
(۲) مخزن انبساط می تواند از نوع باز یا بسته باشد.
پ) ظرفیت مخزن انبساط باید با توجه به حجم آب، دما و فشار کار سیستم، محاسبه و انتخاب شود.
(۳) مخزن انبساط در محل نصب، باید به کمک پایه، آویز و بست های مناسب به اجزای ساختمان مهار شود و در وضع پایدار و مستقر قرار گیرد.
(۴) بست و تکیه گاه مخزن انبساط باید برای تحمل بارهای وارده از جمله بارهای ناشی از زمین لرزه طراحی و ساخته شود.
۱۴ - ۷ - ۹ - ۲ مخزن انبساط باز
الف) مخزن انبساط باز باید در ترازی نصب شود که سطح آب مخزن، در کارکرد عادی سیستم، دست کم ۱۲۰۰ میلی متر (۴ فوت) بالاتر از بالاترین اجزای سیستم گرمایی قرار گیرد.
ب) گنجایش مفید این مخزن باید دست کم برابر مقدار تغییر حجم آب سیستم در اثر تغییر دمای آب، باشد.
پ) مخزن انبساط باز باید علاوه بر لوله اتصال به سیستم، دارای اتصالات زیر باشد:
(۱) لوله سرریز با قطر اسمی دست کم ۲۵ میلی متر (۱ اینچ)، که مطابق الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم – تأسیسات بهداشتی»، تا نقطه تخلیه آب ادامه یابد.
(۲) لوله هواکش، تا هوای داخل مخزن را بدون هیچ نوع شیر یا مانع دیگر، به هوای آزاد خارج مربوط کند.
۱۴ - ۷ - ۹ - ۳ مخزن انبساط بسته
الف) مخزن انبساط بسته باید مناسب برای فشار و دمای کار سیستم گرمایی مورد نظر باشد.
ب) مخزن انبساط بسته باید از یک مؤسسه دارای صلاحیت قانونی، گواهی آزمایش فشار کار داشته باشد.
(۱) فشار آزمایش باید دست کم ۱٫۵ برابر حداکثر فشار کار سیستم باشد.
پ) مخزن انبساط بسته (بجز نوع دیافراگمی تحت فشار) باید دارای متعلقات لازم مانند اتصال تخلیه آب و شیشه آب نما، باشد.
(۱) آب مخزن را باید بتوان بدون تخلیه آب سیستم گرمایی، تخلیه کرد.
(۳) مخزن انبساط بسته باید به لوازمی مجهز باشد تا بتوان به کمک آن ها، هوا یا گاز ازت را به آن تزریق و فشار مورد نیاز سیستم را تأمین کرد.
(۴) گنجایش مخزن انبساط بسته در سیستم SI، برای سیستم گرمایی با آب گرم، باید دست کم برابر مقداری باشد که از رابطه (۱۴ - ۷ - ۱) به دست می آید.
Vt = [(0.000738 T – 0.03348) Vs] × [Pa / (Pf – Pa)] × [(Po – Pa) / Po]
در این رابطه:
Vt = حداقل گنجایش مخزن (لیتر)
Vs = حجم آب سیستم، بدون حجم مخزن انبساط (لیتر)
T = دمای متوسط سیستم گرمایی در حال کار (درجه سلسیوس)
Pa = فشار جو در محل نصب مخزن (کیلوپاسکال مطلق)
Pf = فشار سیستم در محل نصب مخزن، پس از پر کردن آب و پیش از راه اندازی (کیلوپاسکال مطلق)
Po = حداکثر فشار کار سیستم در محل نصب مخزن در کارکرد عادی (کیلوپاسکال مطلق)
ج) گنجایش مخزن انبساط بسته در سیستم IP، برای سیستم گرمایی با آب گرم، باید دست کم برابر مقداری باشد که از رابطه (۱۴ - ۷ - ۲) به دست می آید.
Vt = [(0.00041 T – 0.0466) Vs] × [Pa / (Pf – Pa)] × [(Po – Pa) / Po]
در این رابطه:
Vt = حداقل گنجایش مخزن (گالن)
Vs = حجم آب سیستم، بدون حجم مخزن انبساط (گالن)
T = دمای متوسط سیستم گرمایی در حال کار (درجه فارنهایت)
Pa = فشار جو در محل نصب مخزن (پوند بر اینچ مربع مطلق)
Pf = فشار سیستم در محل نصب مخزن، پس از پر کردن آب و پیش از راه اندازی (پوند بر اینچ مربع مطلق)
Po = حداکثر فشار کار سیستم در محل نصب مخزن در کارکرد عادی (پوند بر اینچ مربع مطلق)
۱۴ - ۸ دستگاه های گرم کننده و خنک کننده ویژه
۱۴ - ۸ - ۱ کلیات
۱۴ - ۸ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) طراحی، ساخت، نصب و بهره برداری دستگاه های گرم کننده و خنک کننده ویژه باید طبق الزامات مندرج در این فصل صورت گیرد.
ب) این فصل الزامات دستگاه های زیر را مقرر می دارد:
(۱) شومینه
(۲) بخاری های با سوخت گاز، مایع و جامد یا برقی
(۳) کوره هوا گرم
(۴) گرم کننده سونا
(۵) کولرهای گازی
(۶) خنک کننده های تبخیری
(۷) گرم کننده تابشی
(۸) تجهیزات و وسایل رانده شده توسط موتور و توربین گاز
(۹) برج خنک کن
۱۴ - ۸ - ۱ - ۲ نصب دستگاه ها
الف) کابل کشی و اتصالات الکتریکی به دستگاه ها باید طبق الزامات «مبحث سیزدهم، طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» انجام گیرد.
ب) اتصال لوله آب تغذیه و تخلیه فاضلاب دستگاه ها باید طبق الزامات «مبحث شانزدهم، تأسیسات بهداشتی» صورت گیرد.
پ) دودکش دستگاه های گرم کننده باید طبق الزامات فصل یازدهم این مبحث طراحی و نصب شود.
ت) اتصال لوله گاز سوخت به دستگاه ها باید طبق الزامات «مبحث هفدهم، لوله کشی گاز طبیعی» صورت گیرد.
ث) اتصال لوله سوخت مایع به دستگاه ها باید طبق الزامات فصل دوازدهم این مبحث صورت گیرد.
۱۴ - ۸ - ۱ - ۳ محدودیت های کاربری و نصب
الف) دستگاه های گرم کننده با سوخت گاز، مایع و جامد نباید در فضاهای با خطر نصب شوند.
ب) دستگاه های گرم کننده با سوخت گاز، مایع و جامد نباید در مسیرهای فرار روی کف نصب شوند.
پ) در فضای داخلی ساختمان های عمومی، نصب دستگاه های گرم کننده با سوخت گاز، مایع و جامد ممنوع است. این ممنوعیت از جمله شامل موارد زیر می شود:
(۱) اتاق مهمان در مهمانسرا و هتل
(۲) اتاق ادارات
(۳) دفاتر کار و کلاس های آموزش و درس، در کودکستان، مدرسه و مراکز آموزشی دیگر
(۴) خوابگاه عمومی
(۵) خانه سالمندان
(۶) اتاق بیماران و فضاهای درمانی، در بیمارستان و درمانگاه
(۷) آسایشگاه و نقاهتگاه
(۸) زندان و کانون اصلاح و تربیت
(۹) شیرخوارگاه و مرکز نگهداری کودکان بی سرپرست
(۱۰) بیمارستان روانی، خانه بیماران روانی و ساختمان های مشابه
(۱۱) سالن اجتماعات
۱۴ - ۸ - ۱ - ۴ تأمین هوای احتراق
هوای احتراق دستگاه گرم کننده با سوخت گاز و مایع باید طبق الزامات فصل نهم این مبحث تأمین شود.
۱۴ - ۸ - ۲ شومینه با سوخت جامد
۱۴ - ۸ - ۲ - ۱
شومینه با مصالح بنایی با سوخت جامد باید طبق الزامات مباحث سوم، چهارم و پنجم از مقررات ملی ساختمان، طراحی و ساخته شود.
۱۴ - ۸ - ۲ - ۲
لوازم جانبی شومینه باید با الزامات استاندارد UL907 مطابقت داشته باشد.
۱۴ - ۸ - ۳ شومینه گازی
۱۴ - ۸ - ۳ - ۱
شومینه گازی نباید به عنوان تنها وسیله گرم کننده اتاق استفاده شود.
۱۴ - ۸ - ۳ - ۲
شومینه گازی ساخته شده در کارخانه باید طبق الزامات مندرج در UL-127 طراحی و ساخته شود.
۱۴ - ۸ - ۳ - ۳
شومینه گازی باید چنان ساخته و نصب شود که کف اجاق آن به طور مشخص و آشکار جدا از کف اتاق باشد.
۱۴ - ۸ - ۳ - ۴
شومینه گازی باید مجهز به کنترل اطمینان وجود شعله باشد، تا در صورت از کار افتادن شمعک و روشن نشدن شومینه و یا خاموش شدن شعله اصلی، جریان گاز ورودی به شومینه را به طور خودکار قطع کند.
۱۴ - ۸ - ۳ - ۵
شومینه گازی باید مجهز به دمپر دستی تنظیم سطح مقطع دهانه خروجی دود به دودکش باشد، تا بتوان براساس توصیه کارخانه سازنده، سطح خروجی دود را تنظیم کرد.
۱۴ - ۸ - ۳ - ۶
در صورت تعبیه شومینه گازی در محفظه ساختمانی، دریچه های ورودی هوا و دسترسی و پانل های رویه دستگاه باید، برای تعمیرات و سرویس دوره ای، به آسانی قابل باز شدن و برداشتن باشند.
۱۴ - ۸ - ۳ - ۷
شومینه گازی باید مجهز به شیر قطع و وصل دستی ورود گاز باشد. این شیر باید در خارج از اجاق دستگاه و نزدیک به آن و در اتاق نصب شومینه قرار گیرد.
۱۴ - ۸ - ۴ بخاری نفتی با دودکش
۱۴ - ۸ - ۴ - ۱
بخاری نفتی باید طبق الزامات استانداردهای ملی ۱۲۱۱۸، ۱۲۱۱۹ و ۱۲۱۲۰ طراحی، ساخته و دارای علامت استاندارد باشد.
۱۴ - ۸ - ۴ - ۲
بخاری نفتی باید مجهز به کنترل دستی تنظیم مقدار سوخت و شیر دستی قطع و وصل سوخت باشد.
۱۴ - ۸ - ۴ - ۳
بخاری نفتی، باید مجهز به تنظیم کننده مکش، در لوله رابط دودکش باشد.
۱۴ - ۸ - ۴ - ۴
فاصله بخاری تا دیوارها نباید از ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) کمتر باشد. فاصله هر نوع پرده و مواد سوختنی با بخاری نباید کمتر از ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) باشد.
۱۴ - ۸ - ۴ - ۵
نصب بخاری نفتی روی کف شیب دار ممنوع است.
۱۴ - ۸ - ۵ بخاری گازی با دودکش
۱۴ - ۸ - ۵ - ۱
بخاری گازی با دودکش باید طبق الزامات استاندارد ملی ۱-۱۲۲۰ و استاندارد ملی تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی ۲-۱۲۲۰، طراحی، ساخته و دارای علامت استاندارد باشد.
۱۴ - ۸ - ۵ - ۲
بخاری گازی برای روشن کردن باید مجهز به فندک خودکار، کنترل اطمینان وجود شعله و کنترل خودکار قطع گاز باشد، تا با خاموش شدن شمعک، جریان گاز ورودی به دستگاه به طور خودکار قطع شود.
۱۴ - ۸ - ۵ - ۳
بخاری گازی باید مجهز به شیر قطع و وصل دستی گاز باشد.
۱۴ - ۸ - ۵ - ۴
فاصله بخاری تا دیوارها نباید کمتر از ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) باشد. فاصله هر نوع پرده و مواد سوختنی از بخاری نباید از ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) کمتر باشد.
۱۴ - ۸ - ۵ - ۵
نصب بخاری گازی روی کف شیب دار ممنوع است.
۱۴ - ۸ - ۶ بخاری گازی بدون دودکش
۱۴ - ۸ - ۶ - ۱
نصب بخاری گازی بدون دودکش در واحدهای مسکونی ممنوع است.
۱۴ - ۸ - ۶ - ۲
بخاری گازی بدون دودکش باید طبق الزامات مقرر در استاندارد ملی ۷۲۶۸ و استاندارد ملی تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی ۲-۷۲۶۸، طراحی، ساخته و دارای علامت استاندارد باشد.
۱۴ - ۸ - ۶ - ۳
ظرفیت گرمایی بخاری گازی بدون دودکش نباید بیشتر از ۱۱٫۷ کیلووات (۴۰۰۰۰ بی تی یو در ساعت) باشد. همچنین، ظرفیت گرمایی نباید از ۰٫۲۱ کیلووات بر مترمکعب (۲۰٫۳۱ بی تی یو در ساعت بر فوت مکعب) حجم اتاقی که دستگاه در آن قرار می گیرد، بیشتر باشد. اگر اتاق از طریق در یا بازشوی دائمی مستقیماً با فضای دیگر مرتبط باشد، برای محاسبه ظرفیت، می توان حجم این فضا را هم به حجم اتاق اضافه کرد.
۱۴ - ۸ - ۶ - ۴
بخاری گازی بدون دودکش باید به کنترل وجود حداقل مقدار اکسیژن مجهز باشد، تا در صورت کاهش نسبت اکسیژن در هوای محیط از میزان تعیین شده در کارخانه سازنده، جریان ورود گاز به دستگاه به طور خودکار قطع شود. این کنترل باید در کارخانه تنظیم گردد و امکان تغییر یا تنظیم مجدد توسط بهره بردار نداشته باشد. مقدار نسبت اکسیژن به هر حال نباید کمتر از ۱۸ درصد باشد.
۱۴ - ۸ - ۶ - ۵
نصب، راه اندازی و بازدید ادواری بخاری گازی بدون دودکش باید توسط کارشناس فنی شرکت سازنده صورت گیرد.
۱۴ - ۸ - ۷ بخاری برقی
۱۴ - ۸ - ۷ - ۱
بخاری برقی فقط برای گرم کردن فضاها و اتاق های کوچک باید استفاده شود.
۱۴ - ۸ - ۷ - ۲
بخاری برقی با نصب ثابت باید بر طبق الزامات مندرج در استاندارد ANSI/UL 499 و استاندارد ملی تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی ۲-۷۳۴۲، طراحی و ساخته شده باشد.
۱۴ - ۸ - ۷ - ۳
کنترل بخاری برقی باید به صورت دستی و چندمرحله ای باشد و مقررات الکتریکیِ کلیدهای قطع و وصل و کنترل در مورد آن رعایت شود.
۱۴ - ۸ - ۷ - ۴
بخاری برقی باید مجهز به کلید اصلی خودکار باشد، تا فقط در صورتی که مطابق توصیه کارخانه سازنده نصب شده است، روشن شود و در صورت افتادن بخاری و یا نصب نادرست، از روشن شدن بخاری جلوگیری کند.
۱۴ - ۸ - ۷ - ۵
بخاری برقی باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث سیزدهم، طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۷ - ۶
در فضاهای مرطوب و خیس، نصب بخاری برقی مجاز نیست، مگر آن که سازنده آن را برای نصب در چنین فضا هایی طراحی و ساخته باشد و مورد تأیید قرار گیرد.
۱۴ - ۸ - ۷ - ۷
نصب بخاری برقی در مکان هایی که ممکن است در معرض ضربات یا صدمات فیزیکی قرار گیرد، مجاز نیست.
۱۴ - ۸ - ۸ کوره هوا گرم بدون کانال
۱۴ - ۸ - ۸ - ۱
کوره هوا گرم با سوخت گاز یا مایع باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۸ - ۲
کوره هوا گرم با سوخت گاز، از نظر ایمنی و عملکرد، باید مطابق الزامات مندرج در استاندارد ANSI Z 21.47 آزمایش و تأیید شود.
۱۴ - ۸ - ۸ - ۳
کوره هوا گرم با سوخت مایع، از نظر ایمنی و عملکرد، باید مطابق الزامات مندرج در استاندارد ANSI/UL 729 آزمایش و تأیید شود.
۱۴ - ۸ - ۸ - ۴
نصب کوره هوا گرم بدون کانال در فضاهای زیر مجاز نیست:
الف) راهروهای دسترسی و هال آسانسورها در سالن اجتماعات، تئاتر و سینما
ب) راهروهای خروج اضطراری سالن اجتماعات، تئاتر و سینما
۱۴ - ۸ - ۸ - ۵
فاصله کوره هوا گرم تا دیوارها نباید از ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) کمتر باشد. مدل های دیواری باید طوری نصب شوند که از دیوار مجاور دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) فاصله داشته باشند. فاصله کوره هوا گرم با هر نوع پرده و یا جداره سوختنی نباید کمتر از ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) باشد. فضای دسترسی در جلو دستگاه و محل مشعل و تابلوی کنترل باید دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) باشد. فاصله قسمت زیرین کوره تا کف باید دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) باشد.
۱۴ - ۸ - ۸ - ۶
ترموستات دستگاه باید در فضایی که با آن دستگاه گرم می شود، نصب گردد.
۱۴ - ۸ - ۹ کوره هوا گرم کانالی
۱۴ - ۸ - ۹ - ۱
کوره هوا گرم کانالی با سوخت گاز یا مایع باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۲
کوره هوا گرم کانالی با سوخت مایع باید مطابق الزامات مندرج در ANSI/UL 727 آزمایش و تأیید شود.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۳
کوره هوا گرم کانالی با سوخت گاز باید مطابق الزامات مندرج در ANSI Z21.47/CSA 2.3 آزمایش و تأیید شود.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۴
کوره هوا گرم کانالی با گرم کننده برقی باید مطابق ANSI/UL 1995 آزمایش و تأیید شود.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۵
سطح مقطع آزاد و بدون مانع کانال های هوای تازه، رفت و برگشت، برای هر وات ظرفیت گرمایی کوره، نباید کمتر از ۴٫۴ میلی متر مربع (۲ اینچ مربع برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) باشد. در صورت نصب هر نوع دمپر تنظیم یا قطع و وصل هوا در داخل کانال های دستگاه، کاهش سطح مفید کانال باید محاسبه و در اندازه های کانال منظور گردد.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۶
نصب کوره هوا گرم کانالی در فضاهای زیر مجاز نیست:
الف) راهروهای دسترسی سالن اجتماعات، تئاتر و سینما
ب) راهروهای خروج اضطراری سالن اجتماعات، تئاتر و سینما
۱۴ - ۸ - ۹ - ۷
تأمین هوای تازه یا جریان هوای برگشت کوره، از فضاهای زیر مجاز نیست:
الف) حمام
ب) توالت و دستشویی
پ) آشپزخانه
ت) گاراژ
ث) فضاهای با خطر
۱۴ - ۸ - ۹ - ۸
ترموستات دستگاه باید در فضایی که با همان دستگاه گرم می شود و یا بر روی کانال برگشت هوا، در ورود به دستگاه، نصب گردد.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۹
برای تأمین هوای تازه و جریان هوای رفت و برگشت، دستگاه باید مطابق الزامات «فصل ششم»، کانال کشی شود. برگشت هوای یک واحد مسکونی نباید توسط دستگاه به واحد مسکونی دیگر فرستاده شود.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۱۰
موقعیت دریچه های تأمین هوای تازه و هوای برگشت، دستگاه باید مطابق الزامات «فصل چهارم» این مبحث باشد.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۱۱
دودکش کوره باید با رعایت الزامات مندرج در «فصل یازدهم، دودکش» طراحی، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۹ - ۱۲
ذخیره سازی و لوله کشی سوخت مایع باید با رعایت الزامات مندرج در «فصل دوازدهم» این مبحث انجام گیرد.
۱۴ - ۸ - ۱۰ گرم کننده برقی سونا
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۱
گرم کننده برقی سونا باید مطابق استاندارد ملی ۵۳-۲-۱۵۶۲ و الزامات مبحث سیزدهم مقررات ملی باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۲
گرم کننده برقی سونا باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده نصب شود. دستگاه باید در محلی نصب شود که امکان تماس و برخورد تصادفی افراد با آن وجود نداشته باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۳
این گرم کننده باید مجهز به حفاظ و پوشش مخصوص مورد تأیید باشد تا از تماس و برخورد افراد با آن جلوگیری شود. پوشش باید از مصالحی انتخاب شود که دارای ضریب هدایت حرارتی ناچیز باشد. این حفاظ نباید موجب کاهش قابل توجه انتقال حرارت به اتاق سونا شود. حفاظ و دریچه دسترسی نباید در داخل جدارهای ساختمانی قرار گیرد و یا به صورت دائم به آن ها متصل گردد.
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۴
گرم کننده باید دارای ترموستات مخصوصی باشد که علاوه بر کنترل دمای دلخواه، حداکثر دما را به ۹۰ درجه سلسیوس (۱۹۴ درجه فارنهایت) محدود کند. چنانچه ترموستات جزئی از گرم کننده نباشد، حسگر ترموستات باید در فاصله ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) از سقف اتاق نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۵
گرم کننده باید به زمان سنج برای کارکرد حداکثر یک ساعت پس از هر بار روشن شدن، مجهز باشد و سپس به صورت خودکار خاموش شود. این زمان سنج باید در خارج از اتاق سونا نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۶
اتاق سونا باید به دریچه تهویه طبیعی مجهز باشد. ابعاد این دریچه که در بالای در ورودی اتاق سونا نصب می شود، نباید از ۱۰۰ × ۲۰۰ میلی متر (۴ × ۸ اینچ) کمتر باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۰ - ۷
بر روی در ورودی اتاق سونا، باید تابلویی که مضمون زیر با خط خوانا بر روی آن نوشته شده است، نصب گردد:
«حداکثر زمان ماندن در سونا ۳۰ دقیقه است. اقامت بیشتر ممکن است برای سلامتی زیان آور باشد. افراد با سابقه بیماری های قلبی و تنفسی، باید در مورد استفاده از سونا با پزشک مشورت کنند.»
۱۴ - ۸ - ۱۱ کولر گازی و پمپ حرارتی
۱۴ - ۸ - ۱۱ - ۱
کولرهای گازی پنجره ای و دو تکه (اسپلیت) باید از نظر عملکردی با رعایت الزامات مندرج در استاندارد ملی ۶۰۱۶ و از جنبه ایمنی برقی مطابق استاندارد ملی ۴۰-۲-۱۵۶۲ طراحی، ساخته و دارای علامت استاندارد باشند. همچنین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی کولر گازی پنجره ای مطابق استاندارد ملی ۲-۶۰۱۶ و کولر دو تکه مطابق استاندارد ملی ۱۰۶۳۸ رعایت شده و دارای برچسب انرژی باشند. کولر گازی کانال دار باید با رعایت الزامات مندرج در استاندارد ملی ۶۹۴۲ طراحی، ساخته و دارای علامت استاندارد باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۱ - ۲
کولر گازی باید براساس توصیه کارخانه سازنده نصب شود و تمام قطعات آن برای بازبینی و تعمیرات، به راحتی در دسترس باشد. نصب قسمت هایی از کولر گازی روی نمای ساختمان که مشرف به معابر عمومی است ممنوع است.
۱۴ - ۸ - ۱۱ - ۳
کابل کشی های برق، پریز، حفاظت و اتصال زمین دستگاه باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث سیزدهم، طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۱ - ۴
طراحی و ساخت اجزای چرخه تبرید و انتخاب نوع مبرد باید براساس مندرجات فصل سیزدهم این مبحث باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۱ - ۵
کولر گازی باید مجهز به کنترل کننده دما و کلید انتخاب دور دمنده هوا باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۲ کولر آبی
۱۴ - ۸ - ۱۲ - ۱
کولر آبی باید با رعایت الزامات مندرج در استاندارد ملی طراحی، ساخته و دارای علامت استاندارد باشد. همچنین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی این نوع کولر طبق استاندارد ملی ۲-۴۹۱۰ رعایت شده و دارای برچسب انرژی باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۲ - ۲
کولر آبی باید براساس دستورالعمل کارخانه سازنده و با رعایت الزامات زیر نصب شود:
الف) کولر آبی نباید بالای معابر عمومی نصب شود. مگر آن که در زیر آن سینی قطره گیر با لوله تخلیه به دور از معابر تعبیه شود.
ب) تکیه گاه کولر باید با توجه به تمام بارهای وارده از جمله بار ناشی از زلزله محاسبه و ساخته و اجرا شده باشد.
پ) کولر آبی باید در محلی نصب شود که الزامات فصل چهارم این مبحث در مورد جلوگیری از ورود هوای آلوده، ذرات گرد و غبار، گازهای زیان آور و بوهای نامطبوع به داخل آن رعایت شود.
ت) کولر آبی باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از دهانه دودکش فاصله افقی داشته باشد، مگر آن که این دهانه دست کم یک متر از سطح رویی کولر بالاتر باشد.
ث) کولر آبی باید دست کم ۳ متر (۱۰ فوت) از دهانه هواکش فاضلاب ساختمان فاصله افقی داشته باشد، مگر آن که این دهانه دست کم یک متر از سطح رویی کولر بالاتر باشد.
ج) در اطراف کولر، باید به میزان دست کم ۶۰۰ میلی متر (۲۴ اینچ) و در زیر کولر دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ)، فضای دسترسی و سرویس وجود داشته باشد.
۱۴ - ۸ - ۱۲ - ۳
کابل کشی برق و حفاظت الکتریکی دستگاه باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث سیزدهم، طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۲ - ۴
کانال کشی هوای کولر باید با رعایت الزامات «فصل ششم» این مبحث انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۲ - ۵
لوله کشی آب تغذیه کولر آبی، باید با شیر قطع و وصل مستقل باشد و الزامات عدم برگشت جریان در آن رعایت شود. لوله سرریز آب اضافه و تخلیه کولر، اگر به شبکه فاضلاب وارد می شود، باید غیرمستقیم و با رعایت الزامات «مبحث شانزدهم، تأسیسات بهداشتی» باشد. در نصب کولر در تراس یا بالکن، پیش بینی کف شوی به قطر اسمی حداقل ۵۰ میلی متر (۲ اینچ)، الزامی است.
۱۴ - ۸ - ۱۳ گرم کننده تابشی
۱۴ - ۸ - ۱۳ - ۱
طرح و نصب گرم کننده تابشی نوع الکتریکی باید با رعایت الزامات مندرج در استاندارد NFPA 70 یا CSA C22-1 و الزامات مبحث سیزدهم مقررات ملی انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۳ - ۲
طرح و نصب گرم کننده تابشی نوع گازسوز باید با رعایت الزامات مندرج در استاندارد NFPA-54 یا ANSI Z223-1 و الزامات مبحث هفدهم مقررات ملی انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۳ - ۳
دودکش کوره باید با رعایت الزامات مندرج در «فصل یازدهم، دودکش» طراحی، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۸ - ۱۳ - ۴
گاز سوخت باید طبق الزامات مندرج در «مبحث هفدهم، لوله کشی گاز طبیعی» لوله کشی شود.
۱۴ - ۸ - ۱۳ - ۵
کابل کشی های برق، پریز، حفاظت و اتصال زمین دستگاه باید با رعایت الزامات مندرج در «مبحث سیزدهم، طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها» انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۳ - ۶
دستگاه باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده نصب گردد.
- فاصله اطراف دستگاه (جز سطح تابش) با مصالح سوختنی یا غیرسوختنی باید دست کم ۶۰۰ میلی متر (۲۴ اینچ) باشد.
- فاصله سطح تابش دستگاه باید از مصالح سوختنی دست کم ۱۲۰۰ میلی متر (۴ فوت) و ارتفاع نصب دستگاه از کف دست کم ۲۴۰۰ میلی متر (۸ فوت) باشد.
- نصب دستگاه در پارکینگ و گاراژها باید با رعایت الزامات NFPA 88-A و NFPA-30 انجام شود و فاصله سطح تابش دستگاه از بالای اتومبیل دست کم ۱۲۰۰ میلی متر (۴ فوت) باشد.
- نصب دستگاه در آشیانه هواپیما باید با رعایت الزامات ANSI/NFPA 409 انجام شود.
- نصب دستگاه در محل درز انبساط ساختمان ممنوع است.
- تکیه گاه یا آویز دستگاه باید برای تمام بارهای وارده از جمله بار ناشی از زلزله محاسبه و اجرا شود.
۱۴ - ۸ - ۱۴ تجهیزات و وسایل رانده شده توسط موتور و توربین گاز
۱۴ - ۸ - ۱۴ - ۱
نصب موتورهای احتراق داخلی با سوخت مایع و توربین های گازی ثابت، شامل ذخیره و لوله کشی سوخت، تأمین هوای احتراق و تهویه و تخلیه محصولات احتراق، باید با رعایت الزامات مندرج در NFPA 37 انجام شود.
ب) نصب ژنراتور و سیستم انتقال انرژی الکتریکی باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده و الزامات مبحث سیزدهم مقررات ملی انجام شود.
پ) در صورتی که قرار باشد برق اضافی تولیدی به وزارت نیرو فروخته شود، رعایت مقررات و الزامات تنظیم شده توسط آن وزارتخانه الزامی است.
۱۴ - ۸ - ۱۴ - ۲
گاز سوخت موتورهای احتراق داخلی و توربین های گازی باید طبق الزامات مندرج در «مبحث هفدهم، لوله کشی گاز طبیعی» لوله کشی شود.
۱۴ - ۸ - ۱۴ - ۳
نصب تجهیزات تولید حرارت و برودت با استفاده از موتورهای احتراق داخلی و توربین ها باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده انجام شود.
۱۴ - ۸ - ۱۴ - ۴
صدا و ارتعاش تولید شده توسط دستگاه باید از حدود الزامات مبحث هجدهم مقررات ملی فراتر نرود.
۱۴ - ۸ - ۱۵ برج های خنک کننده
۱۴ - ۸ - ۱۵ - ۱ استاندارد ساخت
برج خنک کننده از نظر عملکرد باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
استاندارد ملی ۱۰۶۳۵
BS EN 13741
۱۴ - ۸ - ۱۵ - ۲ محل نصب
الف) محل نصب برج خنک کننده باید دست کم ۶ متر (۲۰ فوت) از هر ورودی هوای تهویه یا بازشوی ساختمان فاصله افقی داشته باشد و یا دست کم ۱۵۰۰ میلی متر (۵ فوت) بالاتر از لبه بالایی دهانه ورود هوای تهویه یا هر بازشوی ساختمان قرار گیرد.
ب) تمام اجزای برج خنک کننده باید برای بازرسی و تعمیر در دسترس باشد. در صورت نصب در ارتفاع، الزامات کلی فصل سوم باید رعایت شود.
۱۴ - ۸ - ۱۵ - ۳ صدا
فاصله برج خنک کن تا هر فضای کار یا سکونت باید به اندازه ای باشد که شدت صدای ناشی از کار دستگاه از الزامات مبحث هجدهم مقررات ملی فراتر نرود.
۱۴ - ۸ - ۱۵ - ۴ آب تغذیه
آب تغذیه برج خنک کننده باید از نظر آلودگی میکروبی در حد آب آشامیدنی باشد. کفشوي برای تخلیه آب خروجی از دستگاه مطابق الزامات مبحث شانزدهم مقررات ملی باید پیش بینی شود.
۱۴ - ۸ - ۱۵ - ۵ نصب
الف) برج خنک کننده باید روی پایه ای که برای تحمل بارهای وارده از جمله بارهای ناشی از وزن دستگاه در حال کار، باد و زلزله، با روش های معتبر مهندسی طراحی و ساخته شده باشد، نصب شود.
۱۴ - ۹ تأمین هوای احتراق
۱۴ - ۹ - ۱ کلیات
۱۴ - ۹ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) تأسیسات تأمین هوای احتراق برای تأمین هوای لازم برای احتراق انواع دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، که برای گرم یا خنک کردن فضاهای داخل ساختمان و یا تهیه آب گرم مصرفی ساختمان نصب می شوند، باید طبق الزامات این فصل از مقررات طراحی، نصب و بازرسی شود.
(۱) تأمین هوای احتراق سایر دستگاه های با سوخت مایع یا گاز خارج از حدود این فصل از مقررات است. هوای احتراق این نوع دستگاه ها باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده یا استانداردهای معتبر تأمین شود.
ب) در این فصل، منظور از «تأمین هوای احتراق»، تأمین هوای لازم و کافی برای عملکرد صحیح دستگاه با سوخت مایع یا گاز است.
(۱) تأمین هوای مورد نیاز برای دیگر نیازهای فضای نصب دستگاه با سوخت مایع یا گاز، از جمله برای تعویض هوا یا جبران بارهای گرمایی و سرمایی، خارج از الزامات این فصل است.
(۲) تأمین هوای احتراق دستگاه با سوخت مایع یا گاز که تمام هوای مورد نیاز احتراق را مستقیماً از خارج ساختمان می گیرد و دود حاصل از احتراق را مستقیماً به خارج از ساختمان می فرستد، خارج از حدود این فصل از مقررات است. هوای احتراق این نوع دستگاه باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده تأمین شود.
۱۴ - ۹ - ۱ - ۲ لزوم تأمین هوای احتراق
الف) هر بخش از ساختمان که در آن دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، مانند دیگ آب گرم، دیگ بخار، کوره هوای گرم، آب گرم کن و دستگاه های مشابه، نصب می شود، باید به مقدار لازم و کافی هوا برای احتراق دریافت کند.
(۱) در صورت نصب چند دستگاه با سوخت مایع یا گاز در یک فضا، باید هوای احتراق برای کار هم زمان همه دستگاه ها محاسبه و تأمین شود.
ب) در فضای کاملاً بسته و بدون پیش بینی برای دریافت هوای احتراق، نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز مجاز نیست.
(۱) دیگ دیواری آب گرم از نوع گازسوز تیپ «C» که در «(۱۴ - ۷ - ۴ - ۱) «ب»» آمده است، تمام هوای مورد نیاز احتراق را از بیرون دریافت می کند و می تواند در فضای بسته نصب شود.
۱۴ - ۹ - ۱ - ۳ منابع غیر مجاز
الف) تأمین هوای احتراق از منابع زیر مجاز نیست:
(۱) فضایی که در آن گازهای خطرناک وجود دارد؛
(۲) فضایی که در آن بخارهای قابل اشتعال وجود دارد؛
(۳) فضایی که در آن گرد و غبار و ذرات مواد جامد انتشار می یابد؛
(۴) موتورخانه تبرید ساختمان، مگر آن که سیستم تبرید از نوع جذبی باشد؛
(۵) حمام، توالت و انباری؛
(۶) فضایی که احتمال سیل گرفتگی دارد.
۱۴ - ۹ - ۱ - ۴ اختلال در تأمین هوای احتراق
الف) در فضایی که در آن دستگاه با سوخت مایع یا گاز نصب می شود، باید گردش آزاد هوا وجود داشته باشد.
ب) در فضایی که در آن دستگاه با سوخت مایع یا گاز نصب می شود، نصب دستگاه های دیگر باید طوری باشد که خللی در جریان انتقال هوای احتراق ایجاد نکند.
(۱) اگر در این فضا دستگاه دیگری نصب می شود، سیستم تأمین هوا باید طوری طراحی شود که مکش هوا برای آن دستگاه موجب جریان معکوس یا کمبود هوای مورد نیاز دستگاه با سوخت مایع یا گاز نشود.
(۲) اگر در فضای نصب دستگاه با سوخت مایع یا گاز مکنده هوا نصب می شود، تخلیه هوای این مکنده نباید در جریان هوای احتراق اختلال ایجاد کند یا جهت جریان هوا را معکوس کند.
۱۴ - ۹ - ۱ - ۵ تأمین هوای احتراق از کانال زیر کف
الف) هوای احتراق مورد نیاز فضایی که دستگاه با سوخت مایع یا گاز در آن نصب می شود، ممکن است از کانال زیر کف تأمین شود. در این صورت فضای کانال زیر کف باید با بازشوی دائمی محافظت شده، مستقیماً به هوای آزاد مربوط باشد.
(۱) هوای آزاد باید بدون هیچ مانع، در مسیر داخل فضای کانال تا دریچه ورودی هوا به داخل فضای نصب دستگاه، جریان پیدا کند.
(۲) سطح آزاد دهانه ورود هوا به کانال دست کم باید ۱۰۰ میلی متر مربع برای هر ۳۸ کیلوکالری در ساعت (یک اینچ مربع برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی سوخت ورودی به دستگاه باشد.
(۳) سطح مقطع آزاد مسیر عبور هوا از فضای کانال دست کم باید با سطح آزاد دریچه ورود هوا به داخل آن برابر باشد.
(۴) احتمال مسدود شدن دهانه ورود هوا از بیرون با برف و یخ و عوامل دیگر، نباید وجود داشته باشد.
۱۴ - ۹ - ۱ - ۶ تأمین هوای احتراق از فضای زیر شیروانی
الف) هوای احتراق مورد نیاز فضایی که دستگاه با سوخت مایع یا گاز در آن نصب می شود، ممکن است از فضای زیر شیروانی ساختمان تأمین شود. در این صورت فضای زیر شیروانی باید با بازشوی دائمی و بسته نشدنی، مستقیماً به هوای آزاد بیرون مربوط شود.
(۱) هوای آزاد بیرون باید در مسیر داخل فضای زیر شیروانی تا دهانه ورود هوا به محل نصب دستگاه، بدون هیچ مانع جریان داشته باشد. دهانه کانال ورود هوای احتراق باید دست کم تا ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) بالاتر از کف فضای زیر شیروانی ادامه یابد. ارتفاع فضای زیر شیروانی در بلندترین نقطه، نباید کمتر از ۷۶۰ میلی متر (۳۰ اینچ) باشد.
(۲) برای تهویه فضا و تأمین هوای احتراق دستگاه، باید دهانه ورودی هوا به فضای زیر شیروانی اندازه مناسب داشته باشد.
(۳) احتمال بسته شدن دهانه ورودی هوای بیرون، با برف و یخ و عوامل دیگر، نباید وجود داشته باشد.
۱۴ - ۹ - ۲ تأمین هوای احتراق از داخل ساختمان
۱۴ - ۹ - ۲ - ۱ فضای با درزبندی معمولی
الف) در ساختمان های با درزبندی معمولی، که فضای نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز بیش از یک متر مکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت (۵۰ فوت مکعب برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها حجم دارد، هوای احتراق مورد نیاز دستگاه ها می تواند صرفاً با تعویض هوای طبیعی و نفوذ هوا به داخل آن فضا، تأمین شود.
ب) اگر حجم فضای نصب دستگاه ها کمتر از یک متر مکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت (۵۰ فوت مکعب برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها باشد، ممکن است هوای احتراق از فضای مجاور آن تأمین شود. در این صورت، مجموع حجم فضای محل نصب دستگاه ها و فضای مجاور دست کم باید یک متر مکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، باشد.
(۱) گرفتن هوای احتراق از فضای مجاور به شرطی مجاز است که این فضا طبق فصل «(۱۴ - ۴) تعویض هوا» دارای حداقل تعویض هوا باشد.
(۲) برای برقراری جریان هوا بین محل نصب دستگاه ها و فضای مجاور، دست کم دو دهانه باز بدون مانع و بسته نشدنی باید پیش بینی شود که یکی به فاصله حداکثر ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) از کف و دیگری به فاصله حداکثر ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) از سقف فضای نصب دستگاه ها، روی درب یا جدار بین این دو فضا، نصب شوند.
(۳) سطح آزاد هر یک از این دهانه ها دست کم باید برابر ۱۰۰ میلی متر مربع برای هر ۳۸ کیلوکالری در ساعت (یک اینچ مربع برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، باشد. در هر حال سطح آزاد هر یک از این دهانه ها، نباید از ۶۴۵۰۰ میلی متر مربع (۱۰۰ اینچ مربع)، کمتر باشد.
(۴) اندازه هر ضلع دهانه های ورود هوا نباید کمتر از ۸۰ میلی متر (۳ اینچ) باشد.
۱۴ - ۹ - ۲ - ۲ فضای با درزهای هوابند
الف) در ساختمان با درزهای هوابند بدون توجه به حجم فضا، باید با نصب دو دهانه طبق «(۱۴ - ۹ - ۳ - ۲) «الف»»، هوای مورد نیاز فضایی که در آن دستگاه با سوخت مایع یا گاز نصب می شود، از خارج ساختمان تأمین شود.
۱۴ - ۹ - ۳ تأمین هوای احتراق از خارج ساختمان
۱۴ - ۹ - ۳ - ۱ کلیات
الف) در شرایط زیر که تأمین تمام هوای احتراق از فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز ممکن نیست، تمام یا بخشی از این هوا باید از خارج ساختمان تأمین شود:
(۱) حجم فضای محل نصب دستگاه ها برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، کمتر از یک مترمکعب (۵۰ فوت مکعب برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) باشد.
(۲) ساختمان با درزهای هوابند باشد.
(۳) هوای احتراق برای دستگاه های گرمایی با ظرفیت بیش از ۵۰۰۰۰ کیلوکالری در ساعت (۲۰۰۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه باید مستقیماً از خارج ساختمان تأمین شود.
۱۴ - ۹ - ۳ - ۲ دریافت همه هوای احتراق از خارج ساختمان
الف) در صورت گرفتن هوای مورد نیاز احتراق از خارج، باید دست کم دو دهانه دائمی و بسته نشدنی، یکی در کف یا نزدیک کف و دیگری در سقف یا نزدیک سقف فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز پیش بینی شود که، مستقیماً یا از طریق کانال های افقی یا قائم، به هوای خارج مربوط شوند.
(۱) اندازه هر ضلع دهانه های ورودی هوا نباید کمتر از ۸۰ میلی متر (۳ اینچ) باشد.
(۲) اگر دهانه های ورودی هوا مستقیماً به هوای خارج باز شوند، هر دهانه باید دست کم ۱۰۰ میلی متر مربع برای هر ۱۵۵ کیلوکالری در ساعت (یک اینچ مربع برای هر ۴۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، سطح آزاد داشته باشد.
(۳) اگر تأمین هوا از طریق کانال افقی است، که یک دهانه آن به هوای خارج و دهانه دیگر به فضای محل نصب دستگاه ها باز می شود، در این حالت، هر دهانه باید دست کم ۱۰۰ میلی متر مربع برای هر ۷۷ کیلوکالری در ساعت (یک اینچ مربع برای هر ۲۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، سطح آزاد داشته باشد و سطح مقطع کانال نیز نباید از سطح آزاد دهانه ورودی هوا کمتر باشد.
(۴) اگر تأمین هوا از طریق کانال قائم است، که یک دهانه آن به هوای خارج و دهانه دیگر به فضای محل نصب دستگاه ها باز می شود، در این حالت، هر دهانه باید دست کم ۱۰۰ میلی متر مربع برای هر ۱۵۵ کیلوکالری در ساعت (یک اینچ مربع برای هر ۴۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، سطح آزاد داشته باشد و سطح مقطع کانال نیز نباید کمتر از سطح آزاد دهانه ورودی هوا باشد.
۱۴ - ۹ - ۴ تأمین هم زمان هوای احتراق از داخل و خارج ساختمان
الف) در ساختمان با درزبندی معمولی، اگر حجم فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز کمتر از یک متر مکعب برای هر ۱۷۷ کیلوکالری در ساعت (۵۰ فوت مکعب برای هر ۱۰۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها باشد، می توان با نصب دهانه های ورودی هوا از خارج، هوای مورد نیاز احتراق را هم زمان از داخل و خارج تأمین کرد.
(۱) هوای خارج باید با نصب دهانه های باز روی جدارهای فضای محل نصب دستگاه ها، مستقیماً یا از طریق کانال افقی یا قائم، به ترتیبی که در «(۱۴ - ۹ - ۳ - ۲) تأمین هوا از خارج» آمده است، گرفته شود.
(۲) برای تأمین هوای مورد نیاز احتراق دستگاه ها باید، مقدار هوای داخل به اضافه جمع کل هوای وارد شده از خارج، کافی باشد.
۱۴ - ۹ - ۵ تأمین مکانیکی هوای احتراق
۱۴ - ۹ - ۵ - ۱ کلیات
الف) برای فضایی که در آن دستگاه های با سوخت مایع و گاز نصب شده است، ممکن است هوای احتراق با یک سیستم مکانیکی مستقل تأمین شود.
(۱) سیستم مکانیکی تأمین هوای احتراق باید به یک دستگاه پشتیبان با ظرفیت مشابه مجهز باشد.
(۲) استفاده از سیستم تهویه مطبوع یا تعویض هوای مکانیکی ساختمان برای تأمین هوای احتراق، مجاز نیست.
(۳) سیستم تأمین مکانیکی هوای احتراق و مشعل هر یک از دستگاه ها باید به هم وابسته و مرتبط باشند به طوری که اگر سیستم تأمین مکانیکی هوا از کار بیفتد، مشعل نیز به طور خودکار خاموش شود.
۱۴ - ۹ - ۵ - ۲ مقدار هوای احتراق
الف) مقدار هوایی که با سیستم تأمین مکانیکی هوای احتراق به فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز فرستاده می شود باید، دست کم برابر یک مترمکعب در ساعت برای هر ۳۵۵ کیلوکالری در ساعت (یک فوت مکعب در دقیقه برای هر ۲۴۰۰ بی تی یو در ساعت) انرژی معادل سوخت ورودی به دستگاه ها، باشد.
۱۴ - ۹ - ۶ دهانه ها و کانال های ورودی هوای احتراق
۱۴ - ۹ - ۶ - ۱ دهانه های ورودی هوا
الف) دهانه ورود هوای احتراق در جایی باید باشد که هوای مورد نیاز احتراق را به طور دائم و بدون مانع تأمین کند.
(۱) اگر توری بر روی این دهانه نصب می شود، اندازه چشمه های توری باید حداقل ۱۳ میلی متر (½ اینچ) و حداکثر ۲۶ میلی متر (۱ اینچ) باشد. دسترسی مناسب برای بازدید و تمیز کردن توری باید پیش بینی شود.
(۲) اگر دریچه ای از نوع فلزی بر روی این دهانه نصب می شود، سطح آزاد آن نباید بیش از ۷۵ درصد محاسبه شود مگر آن که کارخانه سازنده دریچه، درصد دیگری توصیه کرده باشد.
(۳) اگر دریچه ای از نوع چوبی بر روی دهانه نصب می شود، سطح آزاد آن نباید بیش از ۲۵ درصد محاسبه شود مگر آن که کارخانه سازنده دریچه، عدد دیگری توصیه کرده باشد.
(۴) در خارج ساختمان، تراز زیر دهانه دریافت هوای احتراق دست کم باید ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) از تراز زمین مجاور بالاتر باشد.
(۵) فضای باقی مانده در اطراف دودکش و لوله ها و کابل ها، در عبور از جدارهای فضای نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، نباید دهانه ورودی هوای احتراق تلقی شود.
۱۴ - ۹ - ۶ - ۲ دمپر
الف) اگر دمپر تنظیم، دمپر آتش یا دمپر دود، که با دریافت فرمان به طور خودکار بسته می شود، بر روی کانال یا دهانه تأمین هوای احتراق نصب شود، این دمپر باید با مشعل دستگاه مرتبط باشد، چنان که با بسته شدن دمپر، مشعل نیز به طور خودکار خاموش شود.
ب) نصب دمپر دستی بر روی دهانه ورود هوا یا کانال تأمین هوای احتراق، مجاز نیست.
۱۴ - ۹ - ۶ - ۳ کانال ورود هوای احتراق
الف) جنس کانال ورود هوای احتراق از خارج، یا از فضاهای مجاور محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز، باید فولادی گالوانیزه، فولادی زنگ ناپذیر و یا آلومینیومی باشد.
(۱) کانال هوا باید با رعایت الزامات مقرر در فصل «(۱۴ - ۶) کانال کشی» طراحی و ساخته شود.
(۲) سطح آزاد و بدون مانع کانال نباید از ۱۰۰۰۰ میلی متر مربع (۱۵ اینچ مربع) کمتر باشد.
(۳) سطح مقطع کانال نباید کمتر از سطح آزاد دهانه متصل به آن باشد.
(۴) اندازه ضلع کوچک مقطع کانال چهارگوش نباید کمتر از ۸۰ میلی متر (۳ اینچ) باشد.
(۲) هر کانال باید فقط برای تأمین هوای احتراق یک فضای محل نصب دستگاه های با سوخت مایع یا گاز به کار رود.
پ) یک کانال نباید هم به دهانه ورودی بالا و هم دهانه ورودی پایین هوا برساند. برای هر دهانه ورودی هوا باید کانال مستقل نصب شود.
(۳) کانال افقی تأمین هوای احتراق که در بالا قرار دارد، نباید به طرف نقطه ورودی هوای خارج، شیب روبه پایین داشته باشد.
(۴) در صورت باز شدن کانال ورودی هوای احتراق به فضای زیر شیروانی، نباید در دهانه کانال توری نصب شود.
۱۴ - ۹ - ۷ حفاظت در برابر گازها و بخارات خطرناک
الف) گرفتن هوای احتراق از فضاهایی مانند آرایشگاه و سالن های زیبایی، که در آن ها معمولاً از مواد شیمیایی که گازهای خورنده و قابل اشتعال تولید و منتشر می کنند استفاده می شود، مجاز نیست. در این نوع فضاها، دستگاه با سوخت مایع یا گاز یا باید از نوعی باشد که تمام هوای مورد نیاز احتراق را مستقیماً از خارج ساختمان می گیرد و یا با پیش بینی ورود هوای احتراق از خارج ساختمان، در فضای جداگانه نصب شود.
۱۴ - ۱۰ لوله کشی
۱۴ - ۱۰ - ۱ دامنه کاربرد
۱۴ - ۱۰ - ۱ - ۱
لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات «(۱۴ - ۱۰) لوله کشی» طراحی، نصب، آزمایش و بازرسی شود.
الف) در تأسیسات مکانیکی ساختمان، لوله کشی های زیر باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات انجام گیرد:
(۱) لوله کشی آب گرم کننده؛
(۲) لوله کشی بخار؛
(۳) لوله کشی چگالیده بخار؛
(۴) لوله کشی آب سردکننده؛
(۵) لوله کشی آب خنک کننده کندانسور.
ب) در محوطه اختصاصی یک یا چند ساختمان، لوله کشی های مندرج در «(۱۴ - ۱۰ - ۱ - ۱) الف»، باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات انجام یابد.
۱۴ - ۱۰ - ۱ - ۲
لوله کشی های زیر خارج از حدود این فصل از مقررات است:
الف) در تأسیسات مکانیکی ساختمان:
(۱) لوله کشی سوخت مایع یا گاز
(۲) لوله کشی تغذیه سیستم های گرمایی یا سرمایی با آب مصرفی
(۳) لوله کشی تخلیه آب سیستم های گرمایی یا سرمایی
(۴) لوله کشی تخلیه چگالیده بخار آب بر روی کویل سرمایی
(۵) لوله کشی سیستم تبرید
ب) لوله کشی آب گرم کننده، بخار، چگالیده بخار، آب سردکننده و آب خنک کننده، به منظورهای صنعتی و تولیدی، در ساختمان های صنعتی.
پ) لوله کشی داخلی واحدهای تولید همزمان برق، حرارت و برودت.
۱۴ - ۱۰ - ۲ طراحی لوله کشی
۱۴ - ۱۰ - ۲ - ۱ کلیات
الف) طراحی لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان باید طبق روش های مهندسی مورد تأیید انجام شود.
(۱) اندازه لوله ها باید برای تأمین جریان سیال به مقدار لازم و با سرعت مناسب در هر سیستم کافی باشد.
(۲) اندازه لوله ها باید طوری باشد که سرعت جریان سیال موجب تولید صدای آزاردهنده و سایش زودهنگام لوله ها نشود. کاهش سرعت جریان سیال در لوله ها، باید تا حدی صورت گیرد که افزایش قطر لوله ها موجب افزایش غیرقابل توجیه هزینه لوله کشی نگردد.
ب) برای کاهش اثر ضربه قوچ در لوله کشی، سرعت جریان سیال باید کنترل شود.
(۱) در نقاطی از لوله کشی (غیر از لوله کشی بخار)، که شیر قطع سریع قرار دارد، باید وسیله حذف ضربه قوچ از نوع مورد تأیید، نصب شود.
(۲) وسیله حذف ضربه قوچ باید در محل مناسب قابل دسترسی و در فاصله مناسب با شیر قطع سریع، نصب شود.
۱۴ - ۱۰ - ۲ - ۲ نقشه ها
الف) پیش از اقدام به لوله کشی، نقشه های آن باید برای بررسی و تصویب، به مقام مسئول امور ساختمان (مطابق الزامات مبحث دوم) ارائه شود.
ب) نقشه های لوله کشی باید شامل دستگاه های تأسیسات مکانیکی ساختمان مرتبط با لوله کشی، مسیر و قطر اسمی لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی به قرار زیر باشد:
(۱) روش های نصب، حفاظت و نگهداری لوله کشی باید در مدارک پیوست نقشه ها ارائه شود؛
(۲) نقشه ها باید شامل پلان لوله کشی طبقات، رایزر دیاگرام، دیاگرام جریان در موتورخانه مرکزی و موتورخانه های فرعی و نقشه های جزئیات باشد.
(۳) در نقشه ها و مدارک پیوست آن، باید دما و فشار کار طراحی و مشخصات مصالح انتخابی، معین شده باشد؛
(۴) مقیاس نقشه ها نباید از یک صدم کوچکتر باشد، مگر در نقشه محوطه و با تأیید؛
(۵) علائم نقشه کشی باید بر طبق یکی از استانداردهای مورد تأیید باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۲ - ۳ مسیر لوله ها
الف) لوله کشی باید در مسیرهایی انجام شود که در اطراف لوله و دیگر اجزای لوله کشی، فضای لازم برای بازدید، تعمیر، تعویض و کار با ابزار عادی وجود داشته باشد.
ب) لوله و دیگر اجزای لوله کشی نباید در دیوار یا کف دفن شود، مگر در شرایطی که در «(۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۱)»، مقرر شده است.
۱۴ - ۱۰ - ۳ مصالح لوله کشی
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۱ کلیات
الف) مصالح لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در «(۱۴ - ۱۰ - ۳) مصالح لوله کشی»، انتخاب و کنترل شود.
ب) بر روی هر قطعه از لوله، فیتینگ، فلنج، شیر و دیگر اجزای لوله کشی باید مارک کارخانه سازنده و استاندارد مورد تأیید که آن قطعه بر طبق آن ساخته شده است، به صورت ریختگی یا مهر پاک نشدنی، نقش شده باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۲ شرایط کار سیستم
الف) لوله و دیگر اجزای لوله کشی باید برای شرایط کار سیستم شامل دمای کار طراحی، فشار کار طراحی و نوع سیال داخل لوله، مناسب باشد.
ب) مصالح لوله کشی باید مطابق استانداردهای مقرر در «(۱۴ - ۱۰ - ۳) مصالح لوله کشی»، انتخاب شود.
(۱) انتخاب مصالح لوله کشی با استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات، مقاومت مکانیکی و شیمیایی و اندازه، مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۳ انتخاب لوله
الف) لوله های مورد استفاده در تأسیسات گرمایی و سرمایی، باید از نوع فولادی سیاه، مسی و یا ترموپلاستیک، انتخاب شود.
ب) در تأسیسات مکانیکی ساختمان، لوله های فولادی سیاه و مسی باید مطابق یکی از استانداردهای مقرر شده در جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۳) «ب» باشد.
| جنس لوله | قطر اسمی لوله | استاندارد ملی ایران | استاندارد ISO | استاندارد EN | استاندارد ANSI/ASTM |
| فولادی سیاه | تا ۶ اینچ (۱۵۰ میلی متر) | ۴۲۳، ۹۳۳۰، ۶۷۷۱ | ۶۵ | ۱۰۲۵۵ | A53-A106 |
| فولادی سیاه | بالاتر از ۶ اینچ (۱۵۰ میلی متر) | ۹۳۳۰، ۶۷۷۱ | ۴۲۰۰ | ۱۰۲۲۰ | A53-A106 |
| مسی | تا ۲ اینچ (۵۰ میلی متر) | — | ۲۷۴ | ۱۰۵۷ | B88 |
پ) لوله فولادی سیاه
(۱) در لوله کشی سیستم های آب گرم کننده، بخار و چگالیده بخار، کاربرد لوله فولادی گالوانیزه مجاز نیست.
(۲) در شرایطی که لوله در محیط خورنده نصب می شود یا در معرض ضربات فیزیکی قرار می گیرد و یا در صورت خم کردن، لوله باید از نوع بدون درز باشد.
(۳) در صورتی که اتصال لوله به لوله، یا لوله به فیتینگ از نوع دنده ای است، در هر مورد، حداکثر فشار کار مجاز لوله کشی باید با استفاده از روش هایی که در استاندارد مربوط مقرر شده، محاسبه شود.
ت) لوله مسی
(۱) در لوله کشی تأسیسات گرمایی و سرمایی با لوله مسی، فقط لوله های بدون درز با قطر خارجی حداکثر تا ۵۴ میلی متر (۲ اینچ)، کاربرد مجاز دارد.
(۲) در لوله کشی تأسیسات گرمایی با دمای کار بیش از ۱۲۰ درجه سلسیوس (۲۵۰ درجه فارنهایت)، نباید از لوله مسی استفاده کرد.
(۳) در لوله کشی بخار و چگالیده بخار، استفاده از لوله مسی مجاز نیست.
ث) لوله ترموپلاستیک
(۱) در تأسیسات مکانیکی ساختمان با دمای کار حداکثر ۸۰ درجه سلسیوس (۱۸۰ درجه فارنهایت) و فشار کار حداکثر ۱۰ بار (۱۴۷ پوند بر اینچ مربع)، می توان از لوله ترموپلاستیک تک لایه و چندلایه طبق مشخصات و یکی از استانداردهای مندرج در جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۳) «ث» استفاده کرد.
| تعداد لایه | نوع لوله | استاندارد ملی | استاندارد ISO | استاندارد اروپایی | استاندارد ANSI/ASTM |
| تک لایه | PEX | — | — | BS 7291-3 DIN 16892,16893 | F876 F877 |
| تک لایه | PE-RT Type2 | — | — | DIN 16833,16834 | F2769 F2623 |
| تک لایه | C-PVC | ۱۳۲۵۱ | — | — | D2846 F441/F442 |
| چندلایه | PEX/AL/PEX | ۳۵۷۲۱ | — | DIN 16836,16837 | F1281 |
| چندلایه | PE-RT/AL/PE-RT Type2 | ۳۵۷۲۱ | — | DIN 16836,16837 | F1282 |
(۲) عمر مفید لوله، مطابق استاندارد ISO 10508، باید سرجمع ۵۰ سال به ترتیب زیر باشد:
· ۲۰°C (۶۸°F): ۱۴ سال
· ۶۰°C (۱۴۰°F): ۲۵ سال
· ۸۰°C (۱۷۶°F): ۱۰ سال
· ۹۰°C (۱۹۴°F): ۱ سال
· ۱۰۰°C (۲۱۲°F): ۱۰۰ ساعت
(۳) در تأسیسات مکانیکی ساختمان، با شرایط تعریف شده در (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۳) «ث» (۱)، استفاده از دیگر لوله های ترموپلاستیک به شرطی مجاز است که از نظر فشار کار، دمای کار، عمر مفید، و جزآین ها، با این بند از مقررات، مطابقت داشته باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۴ انتخاب فیتینگ
الف) فیتینگ های لوله کشی فولادی
(۱) فیتینگ های لوله کشی فولادی بسته به جنس مصالح و نوع اتصال آن ها باید مطابق با یکی از استانداردهای مندرج در جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۴) «الف» باشد.
| نوع اتصال | جنس فیتینگ | استاندارد ملی | ISO | EN | BS EN | ANSI/ASME |
| جوشی | فولادی | — | — | — | — | B16.9 |
| دنده ای | فولادی | ۴۱۴۵ | — | ۱۰۲۴۱ | ۱۰۲۴۱ | B16.11 |
| دنده ای | چدنی چکش خوار | ۴۹ | — | ۱۰۲۴۲ | ۱۰۲۴۲ | B16.3 |
(۲) فیتینگ های مورد استفاده در هر یک از سیستم های لوله کشی، از نظر جنس، ضخامت جدار و نوع اتصال، باید برای کار با لوله های انتخاب شده و شرایط کار سیستم، مناسب باشند.
ب) فیتینگ های لوله کشی مسی
(۱) فیتینگ هایی که در لوله کشی مسی به کار می رود باید از جنس مس، یا آلیاژهای مس، و مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 2016
EN1254
ASME B16.15; B16.18; B16.22; B16.24 B16.26
(۲) در لوله کشی مسی تأسیسات گرمایی و سرمایی، فقط فیتینگ های بدون درز، از جنس مس یا آلیاژهای مس، حداکثر تا قطر خارجی ۵۴ میلی متر (۲ اینچ)، کاربرد دارد.
(۳) در لوله کشی هایی که دمای کار سیستم بیش از ۱۲۰ درجه سلسیوس (۲۵۰ درجه فارنهایت) است، نباید از فیتینگ های مسی استفاده کرد.
(۴) در لوله کشی بخار و چگالیده بخار، استفاده از فیتینگ های مسی مجاز نیست.
پ) فیتینگ های لوله کشی ترموپلاستیک
فیتینگ های لوله کشی ترموپلاستیک برای استفاده در تأسیسات گرمایی با آب گرم کننده، با دمای کار حداکثر ۸۰ درجه سلسیوس (۱۸۰ درجه فارنهایت) و فشار کار ۱۰ بار (۱۴۷ پوند بر اینچ مربع)، باید از نوع برنجی یا فولادی، با روکش نیکل یا قلع و یا از نوع پلاستیکی مطابق یکی از استانداردهای زیر باشند.
ISIRI 12753
ISIRI 13251
ISO 21003
ASTM F 1974
استفاده از دیگر فیتینگ ها در لوله کشی ترموپلاستیک به شرطی مجاز است که فشار کار، دمای کار، عمر مفید و ضریب اطمینان آن ها با این بند از مقررات مطابقت داشته باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۵ انتخاب فلنج
الف) در لوله کشی فولادی با اتصال جوشی، اتصال بازشو باید با نصب فلنج صورت گیرد.
ب) فلنج هایی که در لوله کشی فولادی با اتصال جوشی به کار می رود باید از نوع فولادی و مخصوص اتصال جوشی باشد.
فلنج های فولادی مخصوص اتصال جوشی باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 7005-1
EN 1092
ANSI/ASME B16.5
پ) در هر سیستم لوله کشی باید با رعایت شرایط کار آن سیستم، فلنج انتخاب شود.
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۶ انتخاب شیر
الف) شیرهای مورد استفاده در لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان باید از نظر جنس، اندازه، ضخامت جدار، نوع دنده یا فلنج و دیگر مشخصات با لوله و فیتینگ های سیستم سازگار باشد. شیرها باید برای فشار و دمای کار و نوع سیال سیستم لوله کشی مناسب باشد.
(۱) در لوله کشی فولادی، اگر اتصال از نوع دنده ای است، شیر باید از نوع مسی یا آلیاژهای مس انتخاب شود.
(۲) در لوله کشی فولادی، اگر اتصال از نوع جوشی و فلنجی است، شیر را باید از نوع چدنی یا فولادی با اتصال فلنجی انتخاب کرد.
(۳) در لوله کشی مسی، شیر باید از آلیاژهای مس (برنجی یا برنزی) و مخصوص اتصال دنده ای باشد. در این نوع لوله کشی، حداکثر قطر اسمی شیر باید ۵۴ میلی متر (۲ اینچ) باشد.
ب) در لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان، شیر باید مطابق یکی از استانداردهای جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۶) انتخاب شود.
(۱) در هر سیستم، باید با توجه به شرایط کار آن (دما و فشار کار)، شیر را انتخاب کرد.
| نوع شیر | چدنی (فلنجی) | فولادی (فلنجی) | آلیاژ مس (دنده ای) |
| کشویی | ISIRI 3363 EN 1171,558 ANSI/ASME B16.10 فلنج ISO 5996.7005 JIS B2031 | EN 1984,1503,558 ANSI/ASME B16.10 JIS B2071 | EN 12288 ANSI/MSS SP-80 JIS B2011 |
| کف فلزی | EN 13789,1092 ANSI/ASME B16.10 JIS B2031 | EN 13709 ANSI/ASME B16.10 JIS B2071 | BS 5154 ANSI/MSS SP-80 JIS B2011 |
| یک طرفه | ISIRI 4071 EN 12334/16767 ANSI/ASME B16.10 JIS B2031 | EN 13709/16767 ANSI/ASME B16.10 JIS B2071 | EN 12288 ANSI/ASTM B16.24 ANSI/MSS SP-80 |
| سماوری | ANSI/ASME B16.10 ANSI/MSS SP-80 | NF EN 12304 BS ISO 7121 ANSI/ASME B16.10 | — |
| پروانه ای | ISIRI 4841 EN 593, 1503 ANSI/ASME B16.10 | EN 593 ANSI/ASME B16.10 | — |
۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۷ اتصال
الف) کلیات
(۱) در لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان، اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ، باید برای شرایط کار طراحی سیستم لوله کشی مناسب، آب بند و مورد تأیید باشد.
(۲) دو فلز ناهم جنس باید با واسطه فیتینگ برنجی یا برنزی متصل شوند و یا، یک واشر لاستیکی یا سربی دو فلز را از هم جدا کند.
(۳) در لوله کشی های فولادی زیر، تا قطر اسمی ۵۰ میلی متر (۲ اینچ)، اتصال باید از نوع دنده ای و در لوله کشی به قطر اسمی ۶۵ میلی متر (۲½ اینچ) و بزرگتر، اتصال باید از نوع جوشی و فلنجی باشد:
· بخار کم فشار
· برگشت چگالیده بخار کم فشار
· آب گرم کننده با دمای پایین
· آب سردکننده
· آب خنک کننده
(۴) در لوله کشی های فولادی زیر همه اتصال ها باید از نوع جوشی و فلنجی باشد:
· آب گرم کننده با دمای متوسط و بالا
· بخار پرفشار
· برگشت چگالیده بخار پرفشار
ب) در انواع سیستم های لوله کشی، اتصال باید طبق استانداردهای مندرج در جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۷) «ب» باشد.
(۱) در جوش کاری باید مفتول جوش مناسب و مورد تأیید به کار برده شود.
(۲) در لوله کشی مسی، اتصال باید از نوع لحیمی موئینگی باشد. در انتخاب نوع مفتول لحیم کاری نرم یا لحیم کاری سخت، باید به شرایط کار سیستم لوله کشی (دما و فشار کار) و مورد تأیید بودن و مطابق بودن مفتول با یکی از استانداردهای مندرج در جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۷) «ب» توجه شود.
(۳) در لوله کشی مسی، در نقاطی که باید قابل بازکردن باشد، مانند نقاط اتصال به شیرهای برنجی یا برنزی دنده ای یا به دستگاه ها و جزآنها، اتصال باید از نوع فیتینگ فشاری و مطابق با جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۷) «ب» باشد.
(۴) در لوله کشی ترموپلاستیک تأسیسات گرمایی با آب گرم کننده، تا دمای کار حداکثر ۸۰ درجه سلسیوس (۱۷۶ درجه فارنهایت) و فشار کار حداکثر ۱۰ بار (۱۴۷ پوند بر اینچ مربع) و آب سردکننده، اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ باید از نوع فشاری یا دنده ای و مطابق جدول (۱۴ - ۱۰ - ۳ - ۷) «ب» باشد.
(۵) اتصال لوله یا فیتینگ پلی وینیل کلراید کلردار شده (C-PVC) به لوله یا فیتینگ پلی وینیل کلراید کلردار شده (C-PVC) باید به روش چسبی با چسب مخصوص و یا به روش جوشی صورت گیرد. در روش چسبی نوع چسب و در روش جوشی دستگاه جوش باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد. لوله کشی باید توسط کارگر ماهر مورد تأیید کارخانه سازنده لوله صورت گیرد.
| نوع لوله کشی | نوع اتصال | استاندارد ملی | استاندارد جهانی | استاندارد اروپایی | سایر استانداردها |
| فولادی | دنده ای | ۱۷۸۹ | ISO 7/1 | BS EN 10226 | ANSI/ASME B 31.1 |
| فولادی | جوشی | — | — | DIN 1910 BS 2633 | ANSI/ASME B 31.1 |
| مسی | لحیمی موئینگی | — | ISO 2016 | — | ANSI/ASME B 16.22 |
| مسی | فیتینگ فشاری | — | — | — | ANSI/ASME B 16.26 |
| ترموپلاستیک | فشاری یا دنده ای | — | ISO -30012 1,2,3,5 | — | ANSI/ASTM F 877 ANSI/ASTM F 1281/1282 |
۱۴ - ۱۰ - ۴ اجرای لوله کشی
۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۱ کلیات
الف) اجرای لوله کشی سیستم های گرمایی و سرمایی باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.
ب) در اجرای لوله کشی باید به موضوع حفاظت لوله ها در برابر آسیب دیدگی، خوردگی، یخ زدگی، جلوگیری از تراکم هوا در لوله ها، ضربه قوچ و همچنین صرفه جویی در مصالح و دست مزد کار، توجه شود.
(۱) پیش بینی لازم برای جلوگیری از تقطیر روی سطح خارجی لوله باید صورت گیرد.
پ) لوله ها (جز لوله های ترموپلاستیک) و دیگر اجزای لوله کشی نباید در تماس مستقیم با هرگونه مصالح ساختمانی قرار گیرند.
(۱) دفن هرگونه لوله و دیگر اجزای لوله کشی در اجزای ساختمان، جز لوله کشی ترموپلاستیک، مسی با اتصال لحیمی موئینگی و اتصال نوع جوشی در لوله کشی فولادی، مجاز نیست.
(۲) در صورتی که دفن قسمتی از لوله کشی در اجزای ساختمان، با تأیید، ضروری شود، باید امکان انبساط و انقباض لوله ها فراهم باشد.
(۳) در صورت دفن قسمتی از لوله یا اجزای دیگر لوله کشی، باید اقدامات حفاظتی لازم، برای جلوگیری از یخ زدن و خوردگی لوله، به عمل آید.
(۴) در لوله کشی فولادی، اگر اتصال از نوع دنده ای است، محل اتصال لوله به لوله، یا لوله به فیتینگ، نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف آن دفن شود.
(۵) در لوله کشی مسی، اگر اتصال از نوع فیتینگ فشاری است، محل اتصال لوله به فیتینگ، نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف آن دفن شود.
(۶) هیچ یک از شیرها، تله های بخار، لوازم اندازه گیری دما و فشار و مانند آن ها، نباید در اجزای ساختمان دفن شود.
(۷) اگر قطعه ای از لوله در بتن دفن می شود، باید پیش از بتن ریزی لوله تحت آزمایش فشار قرار گیرد. لوله باید به هنگام بتن ریزی زیر فشار کار سیستم مورد نظر باشد.
ت) لوله کشی باید طوری انجام شود که تخلیه آب همه قسمت های آن (جز قسمت هایی که زیرِ زمین یا زیر کف طبقات قرار دارد) امکان داشته باشد.
(۱) انشعاب از خط اصلی بخار و برگشت چگالیده بخار به طرف رایزرها یا مصرف کننده های طبقات بالاتر، باید از بالای تراز صفحه افقی محور لوله، و با اتصال ۴۵ درجه یا بزرگتر باشد.
ث) در لوله کشی، باید امکان انبساط و انقباض لوله ها به کمک خم های انبساط، حلقه انبساط یا قطعه انبساط، فراهم شود.
(۱) قطعه انبساط باید برای شرایط کار سیستم لوله کشی مناسب و مورد تأیید باشد.
ج) لوله در عبور از دیوار، تیغه، کف یا سقف، باید در داخل غلاف قرار گیرد.
(۱) در صورت عبور لوله از دیوار، کف یا سقف ضد آتش، که برای مقاومت معینی در برابر آتش طراحی شده است، فضای میان لوله و غلاف باید با مواد مقاوم در برابر آتش، به اندازه ای که برای جدار عبور لوله تعیین شده است، پر شود.
چ) لوله و دیگر اجزای لوله کشی که دمای سطح خارجی آن ها از ۱۲۱ درجه سلسیوس (۲۵۰ درجه فارنهایت) بالاتر است، دست کم باید ۲۵ میلی متر (۱ اینچ) از مواد سوختنی فاصله داشته باشند.
ح) اگر قسمتی از لوله کشی در محوطه ساختمان یا در فضایی از ساختمان است که گرم نمی شود، باید با عایق گرمایی به ضخامت مناسب یا روش های مورد تأیید دیگر، در برابر یخ زدگی حفاظت شود.
(۷) برای جلوگیری از انتقال ارتعاش و لرزش دستگاه ها به اجزای ساختمان، باید در محل اتصال لوله ها به دستگاه بر روی لوله ها، بست ها و آویزها در نقاط مناسب، لرزه گیر مورد تأیید نصب کرد.
(۸) در اتصال آب تغذیه از شبکه توزیع آب آشامیدنی به لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان، باید الزامات مندرج در «مبحث شانزدهم — تأسیسات بهداشتی» رعایت گردد.
۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۲ تکیه گاه (بست)
الف) لوله ها باید با تکیه گاه های مناسب و در موقعیت مناسب به اجزای ساختمان متصل شوند، به طوری که بدون تماس مستقیم لوله و دیگر اجزای لوله کشی با اجزای ساختمان، تکیه گاه ها بتوانند بارهای وارده از سیستم لوله کشی و بار ناشی از زمین لرزه را تحمل کنند.
(۱) لوله ها را باید به ترتیبی بست زد که انبساط و انقباض سیستم لوله کشی به آسانی امکان پذیر باشد.
ب) فاصله تکیه گاه ها باید به اندازه ای باشد که از وارد آمدن تنش بیش از حد مجاز به لوله و دیگر اجزای لوله کشی جلوگیری شود.
(۱) در لوله کشی افقی فولادی و مسی، فاصله دو تکیه گاه مجاور نباید از مقادیر جدول (۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۲) «ب» بیشتر باشد.
| قطر اسمی لوله | ۳/۴ | ۱ | ۱¼ | ۱½ | ۲ | ۲½ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۸ | ۱۰ |
| قطر اسمی لوله (اینچ) | ¾ | ۱ | ۱¼ | ۱½ | ۲ | ۲½ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۸ | ۱۰ |
| فاصله دو تکیه گاه (متر) — لوله فولادی | ۱٫۲ | ۱٫۲ | ۱٫۲ | ۱٫۸ | ۲٫۱ | ۲٫۴ | ۲٫۷ | ۳ | ۳٫۷ | ۴٫۳ | ۴٫۹ | ۶٫۱ |
| فاصله دو تکیه گاه (متر) — لوله مسی | ۱٫۵ | ۱٫۸ | ۲٫۱ | ۲٫۴ | ۲٫۴ | ۲٫۷ | ۳ | ۳٫۷ | ۴٫۳ | ۵٫۲ | ۵٫۵ | — |
(۲) در لوله کشی ترموپلاستیک، نوع بست و فاصله دو تکیه گاه مجاور باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده تعیین شود.
(۳) در لوله کشی فولادی قائم، فاصله دو تکیه گاه مجاور باید به اندازه ای باشد که تکیه گاه بتواند وزن لوله ها را تحمل کند. حداکثر فاصله دو تکیه گاه مجاور نباید از ارتفاع یک طبقه ساختمان بیشتر باشد.
پ) تکیه گاه و بست لوله فلزی باید از جنس لوله باشد، تا از پدید آمدن اثر گالوانیک و خوردگی جلوگیری شود.
ت) اتصال تکیه گاه به اجزای ساختمان نباید به بریدن و ضعیف کردن اسکلت ساختمان منجر شود.
۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۳ نصب شیر
الف) در نقاط زیر باید شیر قطع و وصل نصب شود:
(۱) بر روی لوله های ورودی و خروجی به دستگاه ها و مخازن
(۲) در دو طرف شیر فشارشکن، شیر تنظیم فشار، صافی و مانند آن ها
(۳) در پایین لوله های قائم
(۴) بر روی لوله انشعاب از خط اصلی آب گرم کننده یا آب سردکننده، که به بخشی از ساختمان آب می رساند.
ب) شیر باید طوری روی لوله افقی نصب شود که محور دسته فرمان آن زیر تراز صفحه افقی که از محور لوله می گذرد، قرار نگیرد.
پ) در نقاطی که شیر فشارشکن نصب می شود، باید در خروجی شیر و نزدیک به آن، شیر اطمینان فشار نصب شود.
(۱) ظرفیت شیر اطمینان و تنظیم فشار آن باید به اندازه ای باشد که فشار پایین دست شیر فشارشکن هیچ گاه از فشار طراحی لوله و دیگر اجزای لوله کشی و دستگاه ها و مخازن پایین دست، بالاتر نرود.
(۲) در ورود و خروج شیر اطمینان، نصب شیر قطع و وصل مجاز نیست.
(۳) لوله تخلیه شیر اطمینان باید به طور مستقل و جداگانه تا نقطه تخلیه ادامه یابد. لوله تخلیه نباید از نوع انعطاف پذیر باشد. دهانه تخلیه لوله باید در نقطه ای قرار گیرد که احتمال خطر پاشش آب گرم یا بخار به افراد نباشد. قطر لوله تخلیه نباید از قطر دهانه تخلیه شیر کوچکتر باشد.
ت) شیرها باید در نقاطی از خطوط لوله کشی نصب شوند که در دسترس یا قابل دسترسی باشند، تا تعمیر و تنظیم آن ها به آسانی امکان پذیر باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۴ سامانه لوله کشی گرمایش از کف
الف) اجرای لوله کشی سامانه های گرمایش از کف بر پایه آب، باید مطابق استاندارد ملی ۱۸۵۱۸-۴ و الزامات مندرج در این فصل از مقررات «(۱۴ - ۱۰) لوله کشی» باشد.
ب) سامانه های گرمایش از کف باید دارای عایق گرمایی مطابق با الزامات مندرج در این بخش از مقررات باشند.
(۱) باید در زیر لوله کشی نصب شده در کف سامانه گرمایش از کف، عایق گرمایی با حداقل مقاومت حرارتی طبق جدول (۱۴ - ۱۰ - ۴ - ۴) «ب» نصب شود.
| کف روی فضای گرم شده | کف روی فضای گرم نشده یا مستقیماً روی زمین* | T ≥ 0°C | T ≥ -5°C و ≤ 0°C | T ≤ -5°C | |
| مقاومت حرارتی (m²·K/W) | ۰٫۷۵ | ۱٫۲۵ | ۱٫۲۵ | ۱٫۵ | ۲ |
* در صورتی که سطح آب های زیرزمینی از زیر تراز کف، کمتر از ۵ متر (۱۶٫۴ فوت) باشد این مقدار باید افزایش یابد.
(۲) باید یک نوار عایق محیطی (لبه) در امتداد دیوارها و اجزایی از ساختمان که با کف گرم شده در تماس می باشند، مانند چهارچوب درها، ستون ها، پله ها و داکت ها نصب شود. نوار عایق محیطی باید از کف تراز شده شروع شده و تا سطح کف نهایی بتن پوشاننده لوله ها بالا بیاید.
۱۴ - ۱۰ - ۵ آزمایش
۱۴ - ۱۰ - ۵ - ۱ کلیات
الف) سیستم های لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این بخش از مقررات، آزمایش فشار شود.
ب) آزمایش لوله کشی باید با آب انجام شود.
(۱) در شرایطی که خطر یخ زدگی وجود دارد، می توان با افزودن ضدیخ به آب، لوله را آزمایش کرد.
پ) هنگام آزمایش، اجزای لوله کشی باید به طور آشکار در معرض دید و قابل بازرسی باشد.
(۱) پیش از انجام آزمایش، هیچ یک از اجزای لوله کشی نباید با عایق، رنگ و یا اجزای ساختمان پوشانده شود.
۱۴ - ۱۰ - ۵ - ۲ شرایط آزمایش
الف) آزمایش با آب باید با فشار دست کم ۱٫۵ برابر فشار کار طراحی سیستم لوله کشی، انجام شود.
(۱) در هر حال، کمینه فشار آزمایش نباید از ۷ بار (۱۰۰ پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.
(۲) در آزمایش شبکه لوله کشی، فشارسنج باید در پایین ترین نقطه شبکه قرار داشته باشد.
ب) مدت زمان آزمایش، باید دست کم دو ساعت پیوسته باشد.
(۱) در مدت آزمایش، باید همه اجزای لوله کشی و اتصال ها یک به یک بازرسی و هیچ گونه نشتی مشاهده نشود.
(۲) در صورت مشاهده نشت آب، باید قطعه یا اتصال معیوب تعویض یا ترمیم شود و سپس آزمایش تکرار گردد.
۱۴ - ۱۰ - ۶ عایق کاری
۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۱ کلیات
الف) در لوله کشی تأسیسات مکانیکی ساختمان، لوله ها باید طبق الزامات این بخش از مقررات عایق کاری شود.
ب) جنس عایق و روکش آن باید برای کار در دمای سیستم لوله کشی و شرایط محل نصب مناسب باشد. عایق لوله و نیز روکش عایق، باید از جنس نسوختنی باشد. شاخص پیشروی شعله آن حداکثر ۲۵ و شاخص گسترش دود آن حداکثر ۵۰، طبق استانداردهای ANSI/ASTM E84 یا UL 723 یا DIN 4102-131 باشد.
(۱) در لوله کشی هر منطقه از ساختمان، عایق و روکش آن باید از جنسی انتخاب شود که در مقررات مربوط به حفاظت از آن منطقه ساختمان در برابر آتش، تعیین و مقرر شده است.
(۲) استفاده از مواد و مصالح سوختنی، به عنوان عایق، روکش عایق و مواد کمکی مانند چسب، نوار چسب و جز آن ها، در عایق کاری مجاز نیست.
(۳) قسمت هایی از طول لوله که از دیوار آتش عبور می کند نباید عایق یا روکش عایق داشته باشد.
۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۲ ضخامت عایق
الف) جدول (۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۲) «الف» کمینه ضخامت عایق لوله، در سیستم های مختلف لوله کشی را نشان می دهد.
(۱) چنانچه الزامات عایق حرارتی لوله در این مبحث با مبحث نوزدهم متفاوت باشد الزامات سخت گیرانه تر باید رعایت شود.
| سیستم | دامنه دمای کار (°C) | حداکثر فشار کار (Bar) | قطر اسمی لوله (mm) — ۲۵ و کمتر | قطر اسمی لوله (mm) — ۳۲ تا ۵۰ | قطر اسمی لوله (mm) — ۶۵ تا ۱۰۰ | قطر اسمی لوله (mm) — ۱۲۵ تا ۱۵۰ | قطر اسمی لوله (mm) — ۲۰۰ و بیشتر | انشعابa تا ۵۰ mm |
| تأسیسات گرمایی با آب گرم کننده — دمای پایین | تا ۱۲۰ | ۱۱ | ۳۸ | ۳۸ | ۳۸ | ۳۸ | ۷۵ | ۲۵ |
| تأسیسات گرمایی با آب گرم کننده — دمای متوسط | ۱۲۱ تا ۱۷۵ | ۱۰٫۳ | ۳۸ | ۳۸ | ۵۰ | ۶۵ | ۷۵ | ۲۵ |
| تأسیسات گرمایی با آب گرم کننده — دمای بالا | ۱۷۶ تا ۲۳۰ | ۲۱ | ۳۸ | ۳۸ | ۵۰ | ۶۵ | ۷۵ | ۲۵ |
| تأسیسات گرمایی با بخار — کم فشار | تا ۱۲۰ | ۱ | ۳۸ | ۳۸ | ۳۸ | ۳۸ | ۷۵ | ۲۵ |
| تأسیسات گرمایی با بخار — پرفشار | بیش از ۱۲۰ | ۸٫۵ | ۳۸ | ۳۸ | ۵۰ | ۶۵ | ۷۵ | ۲۵ |
| تأسیسات سرمایی با آب سردکنندهв | ۴٫۴ تا ۱۲٫۸ | ۸٫۵ | ۱۳ | ۲۰ | ۲۵ | ۲۵ | ۲۵ | ۱۳ |
a ضخامت عایق لوله انشعاب تا قطر ۵۰ میلی متر (۲ اینچ) برای حالتی مقرر شده است که طول انشعاب از ۳٫۶ متر (۱۲ فوت) بیشتر نباشد.
в در عایق کاری لوله های تأسیسات سرمایی، شرایط چگالش بخار آب موجود در هوا باید مطابق بند (۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۲) «ب» ملحوظ گردد.
* مقادیر جدول برای قابلیت هدایت گرمایی عایق برابر ۰٫۰۳۴ W/m·K (۰٫۲۳ Btu·in/h·ft²·°F) و دمای محیط ۲۴ درجه سلسیوس (۷۵ درجه فارنهایت) تنظیم شده است.
ب) اندازه ضخامت های داده شده در جدول (۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۲) «الف» بدون در نظر گرفتن امکان چگالش بخار آب بر روی سطوح لوله و سطوح عایق لوله، تعیین شده است. در صورت احتمال چگالش بخار آب در سطوح خارجی لوله و سطوح عایق لوله، ضخامت عایق در هر مورد باید محاسبه شود و مورد تأیید قرار گیرد.
پ) اگر قابلیت هدایت گرمایی عایق با ۰٫۰۳۴ W/m·K و دمای محیط با ۲۴ درجه سلسیوس (۷۵ درجه فارنهایت)، که جدول برای آن ها تنظیم شده است، متفاوت باشد، باید با روش های مهندسی مورد تأیید، مقادیر ضخامت خوانده شده از جدول (۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۲) «الف» تصحیح شود.
ت) اگر لوله در معرض یخ زدن قرار داشته باشد، برای جلوگیری از یخ زدن سیال داخل لوله، باید ضخامت عایق با روش های مهندسی مورد تأیید تصحیح شود و یا از روش مورد تأیید دیگری، جز عایق کاری، استفاده شود.
۱۴ - ۱۰ - ۶ - ۳ لزوم عایق کاری
الف) در موارد زیر لازم نیست لوله ها عایق گرمایی شوند:
(۱) در لوله کشی داخلی دستگاه ها که لوله ها در کارخانه سازنده عایق شده است.
(۲) در هر سیستم لوله کشی که دمای سیال داخل لوله ها بین ۱۲٫۸ تا ۴۰ درجه سلسیوس (۵۵ تا ۱۰۴ درجه فارنهایت) است، مگر در شرایطی که امکان چگالش بخار آب بر روی سطح خارجی لوله وجود داشته باشد.
۱۴ - ۱۱ دودکش
۱۴ - ۱۱ - ۱ کلیات
۱۴ - ۱۱ - ۱ - ۱ دامنه کاربرد
الف) در تأسیسات مکانیکی ساختمان، دودکش باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات «(۱۴ - ۱۱) دودکش» طراحی، ساخته، نصب و بازرسی شود.
(۱) این فصل از مقررات الزامات دودکش دستگاه های با سوخت مایع یا گاز با دمای پایین را مقرر می دهد. الزامات دودکش دستگاه های با سوخت مایع یا گاز با دماهای متوسط و بالا و همچنین دودکش دستگاه با سوخت جامد، خارج از حدود این فصل از مقررات است.
(۲) این فصل از مقررات الزامات دودکش فلزی، دودکش با مصالح بنایی، معبر دود و لوله های رابط را مقرر می دهد.
پ) الزامات طراحی، ساخت، نصب و بازرسی دودکش دستگاه های زیر خارج از حدود این فصل از مقررات است:
(۱) دستگاه زباله سوز
(۲) دستگاه های با سوخت مایع یا گاز مخصوص فرآیند تولید صنعتی
(۳) در شرایطی که بین الزامات این مبحث و مبحث هفدهم در مورد دودکش دستگاه های گازسوز تفاوت وجود داشته باشد الزامات سخت گیرانه تر باید رعایت شود.
(۴) دودکش دیگ های چگالشی و دستگاه های گرمایی ویژه باید براساس دستورالعمل کارخانه سازنده طرح، نصب و بهره برداری شود.
۱۴ - ۱۱ - ۱ - ۲ الزامات عمومی طراحی
الف) محصولات احتراق هر دستگاه با سوخت مایع یا گاز باید به یک سیستم دودکش فلزی یا با مصالح بنایی تخلیه شود، جز موارد زیر:
(۱) اجاق گاز و گرم کن خوراک خانگی
(۲) دستگاه های کوچک رومیزی
(۳) بخاری قابل حمل
(۴) یخچال نفتی
(۵) شعله های کوچک گاز، مانند شعله گاز در آزمایشگاه یا چراغ روشنایی
ب) دودکش باید برای نوع دستگاه یا دستگاه هایی که به آن متصل می شود، طراحی گردد.
(۱) دودکش باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که برای انتقال گازهای حاصل از احتراق به هوای خارج از ساختمان، جریان با روش طبیعی یا مکانیکی، به راحتی در دودکش ایجاد شود.
(۲) سیستم دودکش باید به گونه ای طراحی، ساخته و نصب شود که با رعایت توصیه کارخانه سازنده دستگاه، عمل احتراق در دستگاه با سوخت مایع یا گاز، در شرایط ایمن و اطمینان بخش صورت گیرد.
پ) سیستم دودکش باید از نقطه اتصال به دستگاه یا کلاهک تعادل تا انتهای آن در خارج از ساختمان، سیستمی به هم پیوسته و درزبندی شده باشد و گازهای حاصل از احتراق از هیچ نقطه ای آن به داخل فضای ساختمان، نشت نکند.
(۱) هر دهانه باز در طول دودکش (دودکش قائم یا لوله رابط آن) باید با دریچه بسته فلزی مقاوم در برابر دمای کار دودکش مسدود شود.
(۲) سیستم دودکش باید در برابر ضربات فیزیکی و صدمات خارجی مقاوم باشد.
(۳) دودکش قائم و لوله رابط آن باید، با بست ها و تکیه گاه های مناسب برای دمای کار دودکش و تحمل وزن و نیروهای ناشی از زلزله و تغییرات دمای دودکش، در محل نصب خود ثابت شود.
(۴) هیچ یک از اجزای دودکش نباید از داخل کانال یا پلنوم هوا عبور کند.
(۵) در صورت عبور دودکش یا لوله رابط آن، از داخل فضایی غیر از فضای محل نصب دستگاه با سوخت مایع یا گاز، دودکش یا لوله رابط باید در داخل محفظه ای با مصالح دست کم ۲ ساعت مقاوم در برابر آتش، قرار گیرد.
(۶) در دودکش قائم فلزی یا با مصالح بنایی، سطوح داخلی معبر دود باید در برابر خوردگی ناشی از چگالش بخار آب، مقاوم باشد.
(۷) در انتهای پایین دودکش قائم باید، یک اتصال برای تخلیه بخار آب چگالیده داخل معبر دود، پیش بینی شود.
چ) دودکش قائم باید بر روی پایه ای از مصالح ساختمانی مقاوم در برابر وزن دودکش و دست کم ۳ ساعت مقاوم در برابر آتش قرار گیرد.
(۸) دهانه دودکش قائم یا رابط آن، که به دستگاه با سوخت مایع یا گاز متصل می شود، باید دست کم برابر دهانه خروجی دستگاه باشد.
(۹) قسمت پایین دودکش قائم در زیر پایین ترین اتصال رابط به آن، باید دست کم تا ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) ادامه یابد.
(۱۰) دودکش های بنایی (معبر دود بنایی) باید به یک دریچه بازدید با حداقل ارتفاع ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ)، مجهز شود. لبه بالایی این دریچه باید دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) زیر پایین ترین لوله رابط دودکش قرار گیرد.
(۱۱) اگر معبر قائم دود شومینه های بنایی دارای دسترسی لازم از طریق دهانه شومینه باشد، الزامی برای نصب دریچه بازدید نیست.
۱۴ - ۱۱ - ۲ دودکش با مکش طبیعی
۱۴ - ۱۱ - ۲ - ۱ سطح مقطع
الف) جز در مواردی که چند دستگاه به یک دودکش متصل می شود، سطح مقطع دودکش با مکش طبیعی باید دست کم برابر سطح مقطع دهانه خروجی دستگاه باشد.
(۱) سطح مقطع دودکش با مکش طبیعی، در هیچ حالی نباید از ۷۸۵۰ میلی متر مربع (۱۲ اینچ مربع) کمتر باشد.
۱۴ - ۱۱ - ۲ - ۲ مسیر دودکش
الف) دودکش با مکش طبیعی باید تا حد ممکن در مسیر قائم امتداد یابد. اگر در مسیر قائم دو خم لازم شود، شیب قسمت دو خم نباید نسبت به خط قائم، زاویه بیش از ۳۰ درجه داشته باشد. تعداد زانوها حداکثر باید ۴ عدد باشد.
(۱) قسمت دو خم باید، با بست و تکیه گاه مناسب برای وزن و دمای دودکش، در جای خود ثابت شود.
(۲) قسمت دو خم باید در برابر ضربات فیزیکی حفاظت شود.
ب) در فاصله دستگاه تا نقطه اتصال به دودکش قائم، لوله رابط دودکش باید دست کم ۲ درصد به طرف نقطه اتصال به دستگاه، شیب داشته باشد.
(۱) حداکثر طول لوله رابط باید ۴۵ سانتی متر (۱۸ اینچ) برای هر ۲٫۵ سانتی متر (۱ اینچ) قطر لوله رابط باشد. در صورتی که طول لوله رابط از ۴۵ سانتی متر (۱۸ اینچ) برای هر ۲٫۵ سانتی متر (۱ اینچ) قطر بیشتر باشد، باید از طریق افزایش قطر یا ارتفاع کل دودکش، ظرفیت مورد نظر تأمین گردد. در هر حال طول لوله رابط نباید از ۷۵ درصد ارتفاع دودکش قائم بیشتر باشد.
پ) دودکش با مکش طبیعی دستگاه با سوخت مایع یا گاز نباید به بخش تحت فشار یک دودکش با مکش مکانیکی که دارای فشار مثبت است، متصل شود.
۱۴ - ۱۱ - ۳ دودکش با مکش یا رانش مکانیکی
۱۴ - ۱۱ - ۳ - ۱
در صورت افزایش مکش دودکش با نصب هواکش در مسیر آن، دودکش دارای مکش یا رانش مکانیکی خواهد بود. مکش یا رانش مکانیکی ممکن است از نوع رانش اجباری یا مکش القایی باشد.
۱۴ - ۱۱ - ۳ - ۲
قسمتی از دودکش نوع رانش اجباری که فشار استاتیک مثبت دارد، باید کاملاً گازبند باشد.
الف) اگر دودکش ساخت کارخانه (factory built) باشد، اتصالات روی قسمت فشار مثبت دودکش باید برای کاربردهای فشار مثبت مناسب باشد و مطابق دستورالعمل سازنده یا الزامات این مبحث، آن که سخت گیرانه تر است نصب شود.
۱۴ - ۱۱ - ۳ - ۳
کار مشعل اصلی دستگاه با سوخت مایع یا گاز باید با کار هواکش دودکش مرتبط باشد، تا اگر هواکش از کار بیفتد، مشعل اصلی دستگاه هم به طور خودکار خاموش شود.
۱۴ - ۱۱ - ۳ - ۴
اگر مکش مکانیکی دودکش از نوع القایی باشد، لوله رابط دستگاه باید در نقطه ای به دودکش متصل شود که در سمت ورود به هواکش است.
۱۴ - ۱۱ - ۳ - ۵
دهانه خروجی دودکش های با مکش یا رانش مکانیکی باید حداقل ۳ متر (۱۰ فوت) از مرز (حريم) ملک یا ساختمان های مجاور فاصله داشته باشند.
الف) دهانه خروجی دودکش های با مکش یا رانش مکانیکی، در ساختمان های ویلایی مستقل (یک واحد مسکونی) با حفظ فاصله ۳ متر (۱۰ فوت) از حريم ملک یا ساختمان های مجاور می تواند با شرایط زیر اجرا شود:
(۱) پایین دهانه خروجی دودکش باید دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) بالاتر از سطح تمام شده محل خروج باشد.
(۲) اگر دهانه خروجی در محل عبور افراد پیاده باشد (اعم از این که پیاده رو ساخته شده باشد یا نه)، دهانه خروجی دودکش در سیستم مکش مکانیکی باید دست کم ۲۲۰۰ میلی متر (۷ فوت) بالاتر از سطح عبور افراد باشد.
(۳) دهانه خروجی دودکش باید حداقل یک متر بالاتر از هر دریچه ورودی مکش اجباری هوا باشد که فاصله افقی آن تا دهانه خروجی ۳ متر (۱۰ فوت) یا کمتر باشد.
(۴) دهانه خروجی دودکش باید حداقل ۱۲۰۰ میلی متر (۴ فوت) زیر و با فاصله افقی ۱۲۰۰ میلی متر (۴ فوت) به صورت افقی یا ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) بالای هر در، پنجره یا سایر دریچه های ورودی گرانشی هوا به داخل ساختمان قرار داشته باشد.
(۵) دهانه خروجی دودکش نباید در فاصله ای کمتر از یک متر نسبت به گوشه داخلی متشکل از دو دیوار عمود بر هم قرار گیرد.
(۶) دهانه خروجی دودکش نباید مستقیماً در بالا یا در فاصله ای افقی کمتر از یک متری از یک منبع سوخت یا کنتور گاز قرار گیرد.
(۷) اگر دهانه خروجی از نوع عمودی در محلی زیر ساختار و اجزای سقف قرار گیرد، دهانه خروجی باید دست کم یک متر از اجزاء سقف فاصله داشته باشد.
(۸) درپوش دهانه خروجی عمودی دودکش باید به گونه ای نصب شود که از ورود آب باران به داخل دودکش جلوگیری به عمل آورد.
۱۴ - ۱۱ - ۴ دودکش مشترک برای چند دستگاه
۱۴ - ۱۱ - ۴ - ۱
با رعایت الزامات زیر، می توان دو یا چند دستگاه با سوخت مایع یا گاز را به یک دودکش مشترک متصل کرد.
الف) هر یک از دستگاه ها باید به کنترل های ایمنی مجهز باشد.
ب) دستگاه ها باید در یک طبقه از ساختمان واقع شده باشند.
پ) هر یک از رابط ها به دودکش مشترک باید با استفاده از دو خم اتصال یابد، به طوری که اتصال هیچ رابطی مقابل رابط دیگر قرار نگیرد.
ت) لوله رابط هر یک از دستگاه ها باید بیشترین شیب ممکن را داشته باشد.
۱۴ - ۱۱ - ۴ - ۲
دستگاه هایی که در طبقات مختلف ساختمان قرار دارند نباید به دودکش مشترک متصل شوند، مگر در شرایط زیر:
الف) اتاق محل نصب هر یک از این دستگاه ها در هر طبقه باید فقط از خارج ساختمان دسترسی داشته باشد.
ب) هر دستگاه باید هوای احتراق مورد نیاز خود را مستقیماً از هوای خارج ساختمان بگیرد.
پ) اتاق محل نصب هر یک از دستگاه ها در هر طبقه نباید با فضاهای دیگر ساختمان در همان طبقه، ارتباط داشته باشد.
۱۴ - ۱۱ - ۴ - ۳
دستگاه با سوخت جامد نباید دودکش مشترک با دستگاه با سوخت مایع یا گاز داشته باشد.
۱۴ - ۱۱ - ۴ - ۴
دیگ دیواری آب گرم تیپ «C»، که در «(۱۴ - ۷ - ۴ - ۱) ب» آمده است، نباید دودکش مشترک با دستگاه با سوخت مایع یا گاز داشته باشد.
۱۴ - ۱۱ - ۵ دودکش قائم فلزی
۱۴ - ۱۱ - ۵ - ۱ کلیات
الف) دودکش قائم فلزی باید بر روی پایه ای از مصالح نسوختنیِ ۳ ساعت مقاوم در برابر آتش و مناسب برای تحمل وزن دودکش قرارگیرد.
۲) در انتهای پایین دودکش قائم فلزی، برای تمیز کردن ادواری آن باید دریچه بازدید گازبند و مقاوم در برابر دمای دودکش پیش بینی شود.
پ) دودکش قائم فلزی باید فاصله کافی با مصالح سوختنی داشته باشد. همچنین امکان دسترسی و بازرسی آن وجود داشته و ایمنی لازم را برای جلوگیری از سوختگی و آسیب دیدگی اشخاص ایجاد کند.
۳) انتهای بالایی دودکش قائم فلزی باید با کلاهکی مناسب برای جلوگیری از ورود باران و برف، حفاظت شود.
۴) دودکش قائم فلزی باید از ورق فولادی سیاه ساخته شود و برای اتصال قطعات و تقویت آن از پروفیل های فولادی استفاده گردد.
(۱) اتصال قطعات دودکش و پروفیل های تقویتی آن می تواند از نوع پیچ و مهره ای، میخ پرچ و یا اتصال جوشی باشد.
(۲) دودکش قائم فلزی باید، با بست ها و تکیه گاه های مقاوم در برابر دمای دودکش و مناسب برای تحمل وزن آن و نیروهای ناشی از انقباض و انبساط حرارتی و اثر باد و زلزله به اجزای ساختمان متصل و در جای خود ثابت و مهار شود.
۵) ورق فولادی دودکش قائم فلزی، مخصوص دستگاه های با سوخت مایع یا گاز با دمای پایین، باید دست کم ضخامتی برابر با مقادیر جدول » (۱۴ - ۱۱ - ۵ - ۱) "ج" « داشته باشد.
| کمینه ضخامت ورق دودکش (میلی متر) | قطر دودکش گرد (میلی متر) |
| ۱/۵ | تا ۳۵۶ |
| ۲ | ۳۵۷ تا ۴۰۶ |
| ۲/۵ | ۴۰۷ تا ۴۵۷ |
| ۳/۵ | بزرگتر از ۴۵۷ |
۱ میلی متر = ۰/۰۳۹۴ اینچ
چ) در دستگاه با سوخت مایع یا گاز، که دمای محصولات احتراق آن در نقطه ورود به دودکش کمتر از ۱۶۵ درجه سلسیوس است، سطوح داخلی دودکش فلزی باید با مصالح مقاوم در برابر چگالش بخار آب و اسید، مانند فولاد زنگ ناپذیر، حفاظت شود.
۶) دودکش قائم فلزی باید با امکان پیش بینی انبساط و انقباض ناشی از گرما و سرما، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۱۱ - ۵ - ۲ دودکش با دمای پایین
الف) دهانه خروجی دودکش
(۱) دهانه خروجی انتهای بالای دودکش قائم فلزی با دمای پایین باید بر روی بام و در خارج از ساختمان قرارگیرد.
(۲) دهانه خروجی نسبت به بالاترین نقطه بام که دودکش از آن خارج می شود، دست کم باید یک متر بالاتر قرار گیرد. این دهانه از هر نقطه ساختمان به شعاع ۳ متر (۱۰ فوت) از دودکش، باید دست کم ۶۰۰ میلی متر (۲۴ اینچ) بالاتر باشد.
(۳) فاصله قائم دهانه خروجی دودکش از تراز زمین پیاده رو مجاور، نباید کمتر از ۳ متر (۱۰ فوت) باشد.
(۴) دهانه خروجی دودکش باید دست کم یک متر بالاتر از هر دهانه مکش مکانیکی هوای ساختمان، که با آن ۳ متر (۱۰ فوت) یا کمتر فاصله دارد، نصب شود.
(۵) دهانه انتهای دودکش دیگ آب گرم تیپ "C"، که در » (۱۴ - ۷ - ۴ - ۱) "ب" « آمده است، لازم نیست بر روی بام قرارگیرد. دودکش فلزی این دیگ ها می تواند به صورت افقی از ساختمان خارج شده و تا چند سانتی متر (مطابق توصیه سازنده) به سمت خارج ساختمان ادامه یابد.
(۶) دهانه دودکش باید دست کم ۱۵۰۰ میلی متر (۵ فوت) بالاتر از بالاترین طوقه خروج دود دستگاه متصل به دودکش قرار گیرد.
ب) دودکش قائم فلزی در خارج ساختمان
(۱) بین دودکش و مصالح و مواد سوختنی ساختمان، باید دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) فاصله باشد.
(۲) میان دودکش و مصالح و مواد نسوختنی ساختمان باید دست کم فاصله های زیر رعایت شود:
- برای دودکش با قطر ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) و کمتر از آن، فاصله ۵۰ میلی متر (۲ اینچ)
- برای دودکش با قطر بیش از ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ)، فاصله ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ)
(۳) میان دودکش قائم فلزی خارج از ساختمان و در و پنجره و فضاهای محل عبور افراد، باید دست کم ۶۰۰ میلی متر (۲۴ اینچ) فاصله باشد، مگر آنکه سطح خارجی دودکش با روش مورد تأیید عایق گرمایی شده باشد.
پ) دودکش قائم فلزی در داخل ساختمان
(۲) دودکش باید در شفت هایی با دیوارهای مقاوم در برابر آتش قرارگیرد. در هر ساختمان، زمان مقاومت دیوارها در برابر آتش، باید دست کم برابر مقادیر زیر باشد:
- ۱ ساعت، در ساختمان های ۱ تا ۳ طبقه
- ۲ ساعت، در ساختمان های ۴ طبقه و بالاتر
(۳) دیوارهای شفت نباید بازشو داشته باشد، مگر با دریچه های ضد آتش در هر طبقه، که برای بازدید تعبیه می شود.
(۴) در طبقه ای که دودکش به دستگاه با سوخت مایع یا گاز متصل است، فاصله سطح خارجی دودکش با مصالح و مواد سوختنی ساختمان، باید دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) باشد.
(۵) فاصله دودکش با مصالح و مواد نسوختنی ساختمان باید دست کم برابر مقادیر زیر باشد:
- برای دودکش با قطر ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) و کمتر از آن، ۵۰ میلی متر (۲ اینچ)
- برای دودکش با قطر بیش از ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ)، ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ)
ت) عبور دودکش قائم فلزی از بام ساختمان
(۱) در صورت عبور دودکش قائم فلزی از بام ساخته شده از مصالح و مواد سوختنی، دودکش باید در غلاف فولادی گالوانیزه و مقاوم در برابر خوردگی قرارگیرد. غلاف باید دست کم ۲۲۰ میلی متر (۹ اینچ) بالاتر و ۲۲۰ میلی متر (۹ اینچ) پایین تر از بام ادامه یابد. فاصله سطح خارجی دودکش با سطح داخلی غلاف باید دست کم ۲۲۰ میلی متر (۹ اینچ) باشد. فاصله سطح خارجی غلاف با مواد سوختنی بام باید دست کم ۳۰ میلی متر (۱/۲ اینچ) باشد.
(۲) می توان به جای غلاف، اطراف دودکش را تا فاصله ۴۵۰ میلی متری (۱۸ اینچ)، با مواد و مصالح نسوختنی پرکرد.
۱۴ - ۱۱ - ۶ دودکش قائم با مصالح بنایی
۱۴ - ۱۱ - ۶ - ۱ کلیات
الف) دودکش قائم با مصالح بنایی باید بر روی پایه ای از مصالح نسوختنی، با مقاومت دست کم ۳ ساعت در برابر آتش، قرار گیرد. این پایه باید جدا از اجزای ساختمان باشد و بار وزن دودکش را به زمین منتقل کند.
(۱) به جز وزن دودکش، هیچ بار دیگری نباید بر پایه دودکش وارد شود، مگر آنکه در طراحی دودکش برای آن بار اضافی، پیش بینی های لازم به عمل آمده باشد.
(۲) دودکش باید مطابق الزامات مبحث چهارم الزامات عمومی ساختمان طرح و اجرا شود.
ب) در فاصله ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) بالاتر و ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) پایین تر از محل عبور دودکش از کف، سقف و بام، که از مصالح سوختنی باشد، شکل و اندازه دودکش نباید تغییر کند.
پ) در انتهای پایین دودکش باید دریچه بازدید تعبیه شود. ارتفاع این دریچه دست کم باید ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) باشد و لبه بالایی آن دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) پایین تر از اتصال پایین ترین لوله رابط به دودکش باشد.
(۱) دریچه بازدید دودکش باید گازبند باشد.
ت) اگر دودکش از کف یا سقف طبقات عبور می کند، فاصله میان دودکش و اجزای ساختمان باید با مواد و مصالح نسوختنی پر شود.
۱۴ - ۱۱ - ۶ - ۲ دودکش با مصالح بنایی با دمای پایین
الف) ساخت دودکش
(۱) ضخامت دیوارهای دودکش دست کم باید برابر مقادیر زیر باشد:
- ۲۰۰ میلی متر (۸ اینچ)، برای دودکش آجری یا بتنی با پوشش داخلی از مصالح نسوز به ضخامت دست کم ۱۶ میلی متر (۰/۶۲۵ اینچ).
- ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ)، برای دودکش سنگی با پوشش داخلی از مصالح نسوز به ضخامت دست کم ۱۶ میلی متر (۰/۶۲۵ اینچ).
۲) معبر قائم دود
(۱) چنانچه دودکش با مصالح بنایی با چند معبر دود جداگانه و برای تخلیه دود دستگاه های متعدد ساخته شود، به پوشش داخلی نسوز نیاز نیست. معبر دود باید لوله ای باشد که از مواد و مصالح نسوختنی مناسب برای دمای دودکش مانند سیمان، آزبست سیمان، سفال و مصالح مشابه، به ضخامت دست کم ۱۶ میلی متر (۰/۶۲۵ اینچ) ساخته شده و در داخل دودکش ساختمانی قرارگیرد.
(۲) معبر دود باید در برابر خوردگی، ساییده شدن و ترک برداشتن ناشی از تماس گازهای حاصل از احتراق، تا دمای ۵۳۸ درجه سلسیوس (۱۰۰۰ درجه فارنهایت)، مقاوم باشد.
(۳) معبر دود باید هم زمان با ساخت دودکش با مصالح بنایی، در داخل آن قرارگیرد و هر قطعه آن با دقت بر روی قطعه زیرین سوار شود و درزهای بین قطعات با مواد نسوز پرگردد.
(۴) فاصله میان سطح خارجی معبر دود و سطح داخلی دودکش ساختمانی نباید پر شود. این فاصله دست کم باید ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ) در نظر گرفته شود. برای اتصال قطعات معبر دود، باید ملات به اندازه ای که برای درزبندی و پرکردن سوراخ ها لازم است، به کار رود.
(۵) اگر در داخل دودکش قائم با مصالح بنایی، دو معبر دود جداگانه برای دو دستگاه مختلف نصب می شود، فاصله سطح خارجی این دو معبر از هم باید دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) باشد.
(۶) اگر در داخل دودکش قائم با مصالح بنایی، بیش از دو معبر دود جداگانه نصب می شود، باید میان هر گروه دوتایی از معبرها، تیغه جداکننده ای از مصالح ساختمانی به ضخامت دست کم ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ)، قرارگیرد. فاصله این تیغه جداکننده از معبرهای دود مجاور آن باید دست کم ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ) باشد.
(۷) معبر دود باید از ۲۰۰ میلی متر (۸ اینچ) پایین تر از پایین ترین اتصال لوله رابط به دودکش قائم تا بالاترین ارتفاع دودکش ساختمانی، ادامه یابد.
پ) دهانه خروجی دود
(۱) در مورد دهانه خروج دود از دودکش قائم با مصالح بنایی، فاصله های قائم و افقی آن از بام ساختمان، ساختمان های مجاور، تراز پیاده رو زمین مجاور و دهانه های مکش مکانیکی هوای ساختمان، باید احکام مقرر در » (۱۴ - ۱۱ - ۵ - ۲) "الف" « رعایت شود.
(۲) انتهای بالای دودکش قائم با مصالح بنایی باید با کلاهکی مناسب برای جلوگیری از ورود باران و برف، حفاظت شود.
۳) فاصله سطح خارجی دودکش قائم با مصالح بنایی و مواد سوختنی
(۱) میان سطح خارجی دودکش قائم با مصالح بنایی و مواد و مصالح سوختنی اجزای ساختمان، باید دست کم ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ) فاصله باشد.
(۲) در عبور دودکش قائم ساختمانی از طبقات ساختمان، میان سطح خارجی دودکش و مواد و مصالح سوختنی، باید مطابق الزامات مبحث چهارم، الزامات عمومی ساختمان، فاصله وجود داشته باشد. این فاصله باید با مواد و مصالح نسوختنی پر شود.
۱۴ - ۱۱ - ۷ دودکش شومینه
۱۴ - ۱۱ - ۷ - ۱ دودکش شومینه با مصالح بنایی باید با رعایت الزامات » (۱۴ - ۱۱ - ۶) دودکش قائم با مصالح بنایی«، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۱۱ - ۷ - ۲ دودکش شومینه فلزی باید با رعایت الزامات » (۱۴ - ۱۱ - ۵) دودکش قائم فلزی «، ساخته و نصب شود.
۱۴ - ۱۱ - ۷ - ۳ محدودیت های نصب شومینه گازی باید با رعایت الزامات » مبحث هفدهم - لوله کشی گاز طبیعی«، اعمال شود.
۱۴ - ۱۱ - ۸ لوله رابط دودکش
۱۴ - ۱۱ - ۸ - ۱ کلیات
الف) دستگاه با سوخت مایع یا گاز باید با لوله رابط، به دودکش قائم فلزی یا دودکش قائم با مصالح بنایی، متصل شود.
(۱) لوله رابط دودکش باید در همان فضایی که دستگاه در آن قرار دارد، نصب شود.
۲) لوله های رابط دودکش نباید از کف یا سقف عبور کند.
پ) عبور لوله رابط دودکش از دیوار مقاوم به آتش، مجاز نیست.
۳) لوله رابط دستگاه های گازسوز خانگی نباید برای اتصال به دودکش قائم با مصالح بنایی، از دیوار یا پارتیشن ساخته شده از مصالح سوختنی عبور کند.
۴) تمام طول لوله رابط دودکش باید قابل دسترسی باشد، تا بازرسی، پاک کردن و تعمیر آن به آسانی ممکن شود.
(۱) لوله رابط دودکش نباید در معرض ضربات فیزیکی قرار داشته باشد.
۵) لوله رابط باید تا حد ممکن کوتاه و مستقیم باشد. از ایجاد زانوهای کوتاه و خم های تند در آن، که ممکن است موجب اختلال در جریان دود شود، باید پرهیز کرد.
(۱) جز لوازم کنترل و ایمنی، هیچ مانعی نباید درون لوله رابط دودکش قرارگیرد. نصب دمپر با فرمان دستی در لوله رابط مجاز نیست.
(۲) در داخل لوله رابط اگر دمپر با فرمان خودکار نصب می شود، دمپر باید با مشعل دستگاه مرتبط و وابسته باشد، تا در صورت بسته شدن دمپر، مشعل دستگاه نیز به طور خودکار خاموش گردد. این دمپرها باید مطابق با دستورالعمل سازنده نصب شوند.
چ) لوله رابط دودکش باید با بست و تکیه گاه های مقاوم در برابر دمای آن و مناسب برای تحمل وزن آن و نیروهای ناشی از انقباض و انبساط حرارتی و اثر زلزله، به اجزای ساختمان به طور ثابت متصل و مهار شود.
۶) قطر لوله رابط دودکش باید دست کم برابر قطر دهانه خروجی دستگاه یا کلاهک تعادل آن، باشد. چنانچه دستگاه بیش از یک خروجی دود داشته باشد، و در غیاب دستورالعمل های خاص سازنده، مساحت لوله رابط مشترک نباید کمتر از مساحت مجموع خروجی های دود باشد.
۷) در مواردی که دو یا چند لوله رابط وارد یک دودکش قائم می شود، لوله رابط کوچکتر باید در بالاترین ارتفاع ممکن در دسترس، با رعایت فاصله مجاز از مواد سوختنی به دودکش قائم وارد شود.
۱۴ - ۱۱ - ۸ - ۲ ساخت لوله رابط دودکش
الف) لوله رابط دودکش باید از ورق فولادی ساخته شود و برای اتصال قطعات و تقویت آن باید از پروفیل های فولادی استفاده کرد.
(۱) لوله رابط دودکش با دمای پایین باید از ورق فولادی گالوانیزه ساخته شود.
ب) لوله رابط دودکش دستگاه های با سوخت مایع یا گاز با دمای پایین باید از ورق فولادی گالوانیزه، دست کم با ضخامت مقرر در جدول » (۱۴ - ۱۱ - ۸ - ۲) "ب" « ساخته شود.
پ) اتصال قطعات
(۱) قطعات لوله رابط دودکش با دمای پایین باید با پیچ و مهره یا میخ پرچ، به هم متصل شود.
(۲) در صورت استفاده از واشر، باید جنس آن در برابر دمای دودکش مقاوم باشد.
| ضخامت ورق فولادی گالوانیزه (اینچ) | ضخامت ورق فولادی گالوانیزه (میلی متر) | قطر لوله رابط دودکش (اینچ) | قطر لوله رابط دودکش (میلی متر) |
| ۰/۰۲۲ | ۰/۶ | تا ۵ | تا ۱۲۰ |
| ۰/۰۲۸ | ۰/۷ | ۶ تا ۹ | ۱۳۰ تا ۲۲۰ |
| ۰/۰۳۴ | ۰/۹ | ۱۰ تا ۱۶ | ۲۳۰ تا ۴۰۰ |
| ۰/۰۶۴ | ۱/۵ | بزرگتر از ۱۶ | بزرگتر از ۴۰۰ |
۱۴ - ۱۱ - ۸ - ۳ نصب لوله رابط دودکش
الف) لوله رابط دودکش باید نسبت به تراز افقی شیب داشته باشد.
(۱) جهت شیب لوله رابط باید از دودکش قائم به سوی دستگاه باشد.
(۲) شیب لوله رابط نباید از ۲ درصد کمتر باشد.
۲) لوله رابط دستگاهی که دود آن با مکش طبیعی خارج می شود نباید به دودکش قائم دارای مکش یا رانش مکانیکی متصل شود، مگر در نقطه ای از دودکش که فشار منفی داشته باشد.
(۱) لوله رابط دستگاه با سوخت مایع یا گاز نباید به دودکش قائمِ متصل به شومینه، وصل شود.
پ) اتصال لوله رابط دودکش به دودکش قائم
(۱) لوله رابط دودکش، در اتصال به دودکش قائم فلزی، باید تا سطح داخلی آن ادامه یابد ولی نباید وارد آن شود. اگر دودکش قائم فلزی پوشش داخلی دیگری (معبر دود) داشته باشد، لوله رابط باید تا سطح داخلی معبر دود ادامه یابد.
(۲) در صورت اتصال لوله رابط به دودکش قائم با مصالح بنایی، لوله باید تا سطح داخلی دودکش ادامه یابد. اگر معبر دود در داخل دودکش قائم با مصالح بنایی قرار دارد، لوله رابط باید تا سطح داخلی معبر دود ادامه یابد. فاصله اطراف محل اتصال باید با ملات سیمانی یا مصالح نسوختنی دیگر، پر شود.
(۳) اگر برای سهولت کار نهادن و درآوردن، لوله رابط با غلاف به دودکش قائم با مصالح بنایی متصل می شود، غلاف باید با ملات سیمان یا مواد نسوختنی دیگر مناسب برای دمای دودکش، در محل نصب ثابت شود.
۳) فاصله لوله رابط از مواد سوختنی
(۱) لوله رابط دودکش با دمای پایین باید دست کم ۴۵۰ میلی متر (۱۸ اینچ) با مواد و مصالح سوختنی فاصله داشته باشد.
۴) در صورتی که عبور لوله رابط دستگاه های خانگی با سوخت مایع یا گاز از دیوار یا پارتیشن ساخته شده از مصالح سوختنی اجتناب ناپذیر باشد، فاصله سطح خارجی لوله رابط از مواد سوختنی باید با یکی از روش های زیر حفظ شود.
روش اول: یک دیوار آجری با ضخامت ۱۰۰ میلی متر (۳/۵ اینچ) باید داخل دیوار با مصالح سوختنی جاسازی شود. یک غلاف از جنس نسوز با ضخامت دست کم ۱۶ میلی متر (۰/۶۲۵ اینچ) (مطابق ASTM C 315 یا معادل آن)، در مرکز این دیوار آجری به نحوی نصب شود که فاصله آن با مصالح سوختنی دست کم ۳۰۰ میلی متر (۱۲ اینچ) باشد. این غلاف نسوز باید از سطح بیرونی دیوار آجری تا سطح داخلی آستر دودکش قائم ادامه یابد. درز بین غلاف نسوز و آستر دودکش قائم باید با مواد مقاوم در مقابل دمای دودکش درزبندی شود. بین دیوار و دودکش با مصالح بنایی دست کم ۵۰ میلی متر (۲ اینچ) فاصله هوایی باید وجود داشته باشد.
روش دوم: یک غلاف فولادی تهویه شده متشکل از دو کانال هوایی یک اینچی (سه استوانه تو در تو) از ورق فولادی با ضخامت دست کم ۰/۶ میلی متر (۰/۰۲۳۶ اینچ) باید روی دیوار یا پارتیشن نصب شود و لوله رابط فولادی از داخل آن عبور کرده و تا آستر دودکش یا مجرا قائم دود امتداد یابد. غلاف باید به نحوی توسط بست های فولادی به دیوار بسته شود که بین سطح غلاف فلزی و مصالح سوختنی دیوار دست کم ۱۵۰ میلی متر (۶ اینچ) فاصله وجود داشته باشد. ضخامت لوله رابط دودکش و بست های فولادی باید دست کم ۰/۶ میلی متر (۰/۰۲۳۶ اینچ) باشد. یک طرف بست ها باید در همه جهات به دیوار یا پارتیشن متصل شود. فضای ۱۵۰ میلی متری (۶ اینچ) بین غلاف فلزی و بست ها باید با عایق فایبرگلاس پر شود. بین دیوار و دودکش با مصالح بنایی دست کم ۵۰ میلی متر (۲ اینچ) فاصله هوایی باید وجود داشته باشد.
14 -12 ذخیره سازی و لوله کشی سوخت مایع
14 -12 -1 کلیات
14 -12 -1 -1 دامنه کاربرد
الف) طراحی، ساخت، نصب مخزن ذخیره و تغذیه، و لوله کشی سوخت مایع باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات » " 14 -12 " ذخیره سازی و لوله کشی سوخت مایع« انجام پذیرد.
ب) این فصل از مقررات به ذخیره سازی و لوله کشی سوخت مایع در تأسیسات گرمایی ساختمان، در داخل ساختمان و محوطه اختصاصی آن، می پردازد.
پ) ذخیره سازی و لوله کشی سوخت مایع در تأسیسات سوخت رسانی عمومی و صنعتی خارج از الزامات این فصل از مقررات است.
ت) مخازن ذخیره سوخت مایعِ موضوع این فصل از نوع آتمسفریک یا با فشار جو است. مخازن سوخت مایع تحت فشار خارج از حدود این فصل از مقررات است.
14 -12 -1 -2
چنان چه مخزن سوخت مایع بدون استفاده رها شود و یا به محل دیگری برای استفادهٔ مجدد منتقل گردد، باید کلیه لوله کشی های مخزن در بالاتر از سطح زمین جمع آوری و انتهای آشکار لوله های مدفون درپوش شود. جابجایی و استفادهٔ دوبارهٔ این مخزن باید با رعایت مقررات "شرکت ملی نفت ایران" انجام شود.
14 -12 -2 مخزن سوخت مایع
14 -12 -2 -1
مخزن ذخیره و تغذیه سوخت مایع، علاوه بر الزامات مندرج در این فصل، باید با رعایت مقررات "شرکت ملی نفت ایران" طراحی، ساخته و نصب شود.
14 -12 -2 -2
در ساختمانی که تنها منبع انرژی گرمایی آن سوخت مایع است، گنجایش مخزن ذخیرهٔ آن باید دست کم معادل 20 درصد مصرف سالانه سوخت باشد.
14 -12 -2 -3
مخزن سوخت مایع استوانه ای برای نصب دفنی یا روی زمین، در محوطه اختصاصی ساختمان یا در داخل ساختمان، باید مطابق یکی از استانداردهای جدول (14 -12 -2 -3) باشد.
| نوع مخزن | جنس مخزن | محل نصب | نوع استاندارد | استاندارد ملی | استاندارد اروپایی | سایر استانداردها |
| مخزن ذخیره افقی | فولادی | دفنی | ویژگی ها | 433 | BS/EN 12285-1 | UL58 |
| فولادی | روی زمین | ویژگی ها | BS/EN 12285-2 | UL 142 | ||
| مخزن تغذیه مشعل | فولادی | روی زمین | ایمنی | UL 443 | ||
| روی زمین | ویژگی ها | UL 80 | ||||
| مخزن ذخیره افقی یا مخزن تغذیه مشعل | پشم شیشه مسلح پلاستیکی | دفنی | ویژگی ها | UL 1316 | ||
| مخزن ذخیره افقی یا مخزن تغذیه مشعل | پشم شیشه مسلح پلی استر | دفنی | ویژگی ها | ASTM D4021 |
الف) استفاده از مخزن سوخت مایع، از نوع استوانه ای افقی، که طبق استانداردهای دیگر طراحی و ساخته شده باشد، به شرطی مجاز است که از نظر جنس، نوع ساخت و دیگر مشخصات فنی، مشابه استانداردهای مقرر شده در جدول (14 -12 -2 -3) و مورد تأیید باشد.
ب) مخزن ذخیره یا تغذیه سوخت مایع، برای دسترسی و بازدید باید دریچهٔ بازدید داشته باشد که در بالای مخزن قرار می گیرد. این دریچه در زمان بسته بودن باید کاملاً آب بند باشد.
پ) مخزن سوخت مایع غیرفلزی با کلیه اتصالات لوله کشی و دریچهٔ دسترسی و بازدید آن، باید به صورت یک تکه ساخته شده باشد.
ت) فشار در بالای مخزن در شرایط کار عادی نباید از 6/9 کیلوپاسکال نسبی (یک پوند بر اینچ مربع نسبی) و در شرایط اضطراری نباید از 17/2 کیلوپاسکال نسبی (5/2 پوند بر اینچ مربع نسبی) تجاوز کند.
ث) مخزن باید برای حداکثر فشار استاتیکی که هنگام پر شدن لوله هوادهی یا پرکن، بر کف مخزن وارد می شود طراحی شده باشد. فشار استاتیکی در کف مخزن نباید از 69 کیلوپاسکال نسبی (10 پوند بر اینچ مربع نسبی) بیشتر شود.
14 -12 -2 -4 نصب مخزن دفنی
الف) مخزن زیرزمینی مدفون در ساختمان، یا در محوطهٔ آن، باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات نصب شود.
ب) در گودبرداری برای مخزن دفنی، باید احتیاط کرد که به پی های ساختمان های موجود آسیبی نرسد.
(1) اگر مخزن زیر ساختمان دفن می شود، باید در جایی قرار گیرد که بارهای وارده بر پی های ساختمان به آن منتقل نشود.
(2) زیر مخزن باید نسبت به پی ساختمان، خارج از خط 45 درجه ای باشد که از سطح باربرِ پی می گذرد.
(3) فاصلهٔ هیچ قسمت از مخزن تا دیوارهای زیرزمین ساختمان، حوضچه ها، تأسیسات ساختمان، و یا خط محدودهٔ محوطهٔ ساختمان (ملک)، نباید از 500 میلی متر (20 اینچ) کمتر باشد.
پ) مخزن دفنی سوخت مایع باید بر روی پایه های محکمی نصب شود.
(1) حمل مخزن و قراردادن آن در گود باید به آرامی و احتیاط و با استفاده از قلاب های آن صورت گیرد. کشیدن مخزن روی زمین یا رها کردن آن در گود مجاز نیست.
(2) اطراف مخزن باید با مواد غیرخورنده از قبیل ماسهٔ شسته، خاک یا شن، که در محل به خوبی کوبیده شده است، به ضخامت دست کم 150 میلی متر (6 اینچ)، پر شود.
(3) روی مخزن باید دست کم به ضخامت 600 میلی متر (24 اینچ) با خاک پوشانده شود؛ یا آن که پوشش خاک به ضخامت 300 میلی متر (12 اینچ) باشد و روی آن به ضخامت 100 میلی متر (4 اینچ) با بتن مسلح پوشانده شود.
(4) اگر مخزن دفنی در محلی که احتمال عبور وسایل نقلیه از روی آن می رود نصب شود، پوشش خاک روی مخزن باید دست کم 900 میلی متر (3 فوت) باشد؛ یا آن که پوشش خاک به ضخامت 450 میلی متر (18 اینچ) گرفته شود و روی آن به ضخامت 150 میلی متر (6 اینچ) با بتن مسلح پوشانده شود.
(5) برای جلوگیری از جمع شدن آب های سطحی و نفوذ آن به داخل مخزن و یا سطوح خارجی آن، باید در کف چاهک دسترسی به دریچهٔ آدم رو مخزن، لولهٔ تخلیه آب پیش بینی شود.
ت) سطوح خارجی مخزن فولادی دفنی باید با پوشش مقاوم در برابر اثر رطوبت و خوردگی خاک، حفاظت شود.
(1) مخزن فولادی دفنی باید اتصال زمین داشته باشد.
ث) در صورت نصب مخزن در محلی که به سبب بالا بودن سطح آب زیرزمینی یا احتمال جریان سیل، امکان شناور شدن آن وجود دارد، باید با مهار کردن مخزن روی پیِ بتنی یکپارچه، از شناور شدن آن جلوگیری کرد.
ج) همهٔ لوله های مرتبط به مخزن دفنی باید از بالای مخزن به آن متصل شوند.
(1) مخزن دفنی باید به وسیلهٔ اندازه گیری سطح مایع داخل آن مجهز باشد.
(2) مخزن دفنی باید مجهز به لولهٔ هوادهی باشد که فضای داخل مخزن را پیوسته به هواي آزاد خارج مربوط کند.
14 -12 -2 -5 نصب مخزن در خارج از ساختمان و بر روی زمین
الف) در نصب مخازن بر روی زمین و در محوطهٔ اختصاصی ساختمان و یا روی بام آن، باید الزامات مندرج در این قسمت از مقررات اجرا شود.
(1) اگر مخزن بر روی زمین نصب می شود، گنجایش آن نباید از 2500 لیتر (660 گالن) بیشتر باشد.
(2) اگر چند مخزن به طور موازی بر روی زمین نصب می شوند، گنجایش کلی آن ها نباید از 2500 لیتر (660 گالن) بیشتر باشد.
(3) اگر مخزن روی بام زیرزمین یا روی بام پایین ترین طبقه نصب می شود، گنجایش آن نباید از 240 لیتر بیشتر باشد.
ب) مخزن روی زمین باید در محل مناسب و حفاظت شده نصب شود.
(1) مخزن باید در محلی نصب شود که در معرض ضربات فیزیکی قرار نداشته باشد.
(2) مخزن باید در برابر عوامل جوی (رطوبت هوا، باران، برف، باد و جزآنها) محفوظ باشد.
(3) مخزن یا مجموعهٔ مخازن باید داخل حوضچه ای از جنس بتن، فولاد یا سایر مصالح مقاوم در برابر سوخت و عوامل جوی قرار گیرد. گنجایش حوضچه دست کم باید برابر با گنجایش بزرگ ترین مخزن باشد. فاصلهٔ دیوارهٔ داخلی حوضچه از مخازن دست کم باید 500 میلی متر (20 اینچ) باشد.
(4) فاصلهٔ مخزن از خط محدودهٔ محوطهٔ اختصاصی ساختمان (ملک)، دیوار خارجی ساختمان و یا راه های عمومی، نباید از مقادیر جدول (14 -12 -2 -5) کمتر باشد.
| گنجایش مخزن | تا 1000 لیتر | 1001 تا 2500 لیتر |
| کمینه فاصله تا نزدیک ترین ساختمان و راه عمومی در مجاورت ملک | 3 متر | 3 متر |
| کمینه فاصله تا محدودهٔ محوطهٔ ساختمان (ملک) | 3 متر | 5 متر |
1 متر = 28/3 فوت
1 لیتر = 264/0 گالن
(5) فاصلهٔ مخزن سوخت مایع از مخزن گاز مایع نباید کمتر از 6 متر (20 فوت) باشد.
پ) مخزن سوخت مایع که بر روی زمین خارج از ساختمان قرار می گیرد، باید روی پیِ مستحکم بتنی یا دیگر مواد ساختمانی نسوختنی، به طور مطمئن و استوار نصب شود.
ت) مخزن روی زمین باید مجهز به وسیله ای برای اندازه گیری مقدار مایع داخل آن باشد.
ث) مخزن روی زمین باید به لولهٔ پرکن، لولهٔ هوادهی و شیر تخلیه مجهز باشد.
(1) قطر اسمی لولهٔ هوادهی باید دست کم با مقادیر جدول (14 -12 -3 -2) برابر باشد.
(2) دهانهٔ لولهٔ پرکن باید در جایی قرار گیرد که انتقال سوخت مایع به داخل مخزن به آسانی امکان پذیر باشد.
(3) شیر تخلیه باید در زیر مخزن قرار گیرد.
ج) فقط یک مخزن به گنجایش حداکثر 2500 لیتر (660 گالن)، یا دو مخزن که گنجایش کل آن ها بیش از 2500 لیتر (660 گالن) نباشد، می تواند به عنوان مخزن تغذیه مستقیماً به مشعل دستگاه با سوخت مایع وصل شود.
(1) این دو مخزن ممکن است با لوله به هم متصل شوند و لولهٔ پرکن و هوادهی مشترک داشته باشند.
(2) درصورت نصب موازی دو مخزن به ترتیبی که در (1) مقرر شده، این دو مخزن باید روی یک پی مشترک نصب و با قطعات فولادی به هم مهار شوند، به طوری که سطح بالای دو مخزن در یک تراز قرار گیرد. فاصلهٔ دو مخزن نباید از 900 میلی متر (3 فوت) کمتر باشد.
چ) درصورتی که ضرورت نصب مخزن سوخت مایع با گنجایش بیش از 2500 لیتر (660 گالن) در محوطهٔ ساختمان و روی زمین مورد تأیید قرار گیرد، تعیین گنجایش، نوع ساخت و چگونگی نصب آن باید برابر الزامات مندرج در NFPA 31 و مورد تأیید "شرکت ملی نفت ایران" باشد.
14 -12 -2 -6 نصب مخزن داخل ساختمان
الف) مخزن تغذیه سوخت مایع باید طبق الزامات مندرج در این بخش در داخل ساختمان (روی کف طبقات) نصب شود. این مخزن ممکن است محصور یا غیرمحصور باشد.
(1) مخزن محصور مخزنی است که در فضای بسته و جداگانه ای قرار دارد که با جدارهای دست کم 3 ساعت مقاوم در برابر آتش، از بقیهٔ فضاهاي ساختمان جدا شده است.
ب) مخازن غیرمحصور
(1) اگر مخزن غیرمحصور در طبقه ای غیر از پایین ترین طبقهٔ ساختمان و در محلی با جدارهای غیر مقاوم در برابر آتش قرار می گیرد، گنجایش آن نباید از 40 لیتر (6/10 گالن) بیشتر باشد.
(2) اگر مخزن در طبقه ای غیر از پایین ترین طبقه ساختمان و در محلی با جدارهای دست کم دو ساعت مقاوم در برابر آتش قرار می گیرد، گنجایش آن نباید بیشتر از 240 لیتر (4/63 گالن) باشد.
(3) گنجایش یک یا چند مخزن که در پایین ترین طبقه ساختمان که جدارهای آن دست کم دو ساعت در برابر آتش مقاوم است قرار می گیرد، نباید از 2500 لیتر (660 گالن) بیشتر باشد.
(4) هر مخزن یا سیستم ذخیره سوخت باید دارای لوله های پرکن و هوادهی باشد.
(5) دو مخزن مقرر در (3)، ممکن است با لوله به هم مرتبط شوند و لوله های پرکن و هوادهی مشترک داشته باشند.
(6) فاصلهٔ مخزن تغذیه غیرمحصور با هر منبع گرم کننده باید دست کم دو متر باشد.
(7) دهانهٔ انتهای لوله های پرکن و هوادهی مخزن باید در خارج از ساختمان قرار گیرد.
(8) قطر اسمی لولهٔ هوادهی مخزن باید دست کم برابر مقادیر جدول (14 -12 -3 -2) باشد. قطر این لوله نباید از قطر بزرگ ترین لولهٔ پرکن یا برداشت مخزن کمتر باشد.
(9) مخزن باید روی پیِ بتنی یا دیگر مواد ساختمانی نسوختنی، به طور مطمئن و استوار نصب شود، چنان که امکان جابجا شدن، لغزیدن و یا غلتیدن نداشته باشد.
(10) مخزن باید مجهز به وسیله ای برای اندازه گیری مقدار مایع داخل آن باشد. برای اندازه گیری مقدار مایع داخل مخزن، استفاده از لولهٔ شیشه ای سطح نما یا لولهٔ پلاستیکی مجاز نیست.
(11) اتصال تخلیهٔ مخزن باید در پایین ترین نقطهٔ زیر مخزن قرار گیرد و مجهز به شیر قطع و وصل بدون نشت باشد.
(12) مخزن غیرمحصور باید با ابعاد و گنجایشی انتخاب شود که جابه جایی آن، به عنوان یک واحد، از ورودی ساختمان تا محل نصب، امکان پذیر باشد.
(13) مخزن باید در محل مناسب و حفاظت شده و دور از دسترس افراد غیرمسئول نصب شود.
(14) مخزن باید در محلی نصب شود که در معرض ضربات فیزیکی قرار نداشته باشد.
(15) هر دهانهٔ باز استفاده نشده از یک مخزن باید با یک درپوش جوشی یا دنده ای گازبند مسدود شود.
پ) مخازن محصور
(1) مخزن سوخت مایع با گنجایش بیش از 2500 لیتر (660 گالن) که در داخل ساختمان قرار می گیرد، باید در محل جداگانه و محصور نصب شود.
(2) دیوارها، کف و سقف و درِ اتاقک محل نصب مخزن باید دست کم سه ساعت در برابر آتش مقاوم باشد. درِ ورودی این اتاقک باید به خارج از ساختمان باز شود.
(3) اتاقک محل نصب مخزن نباید به فضای داخلی ساختمان راه داشته باشد.
(4) مخزن محصور باید طوری نصب شود که از اطراف، بالا و پایین، همهٔ سطوح آن قابل بازرسی و تعمیر باشد.
(5) سوخت مایع باید به کمک پمپ از مخزن محصور به مشعل دستگاه منتقل شود.
(6) دهانهٔ لولهٔ پرکن و لولهٔ هوادهی مخزن باید در خارج از ساختمان قرار گیرد.
(7) قطر اسمی لولهٔ هوادهی مخزن باید دست کم برابر مقادیر جدول (14 -12 -3 -2) باشد. قطر این لوله نباید از قطر بزرگ ترین لولهٔ پرکن یا برداشت مخزن کمتر باشد.
(8) مخزن باید به وسیله ای برای اندازه گیری مقدار مایع داخل آن مجهز باشد.
(9) اتاقک مخزن محصور باید امکان تعویض هوای کافی داشته باشد.
(10) اتاقک محل قرارگیری مخزن سوخت باید دارای یک در ضدآتش خودبسته شو مطابق الزامات استاندارد NFPA 80 باشد. ورود به این اتاق باید توسط شیب راهه یا آستانه ای باشد که دست کم 150 میلی متر (6 اینچ) از کف اتاقک ارتفاع داشته باشد.
14 -12 -2 -7 مخزن کمکی
الف) هر مخزن کمکی باید توسط پمپ انتقال سوخت و از طریق یک مسیر لوله کشی به هم پیوسته و یکپارچه پر شود.
ب) مخزن کمکی باید بالاتر از مخزن ذخیره ای باشد که مخزن کمکی را پر می کند.
پ) مخزن کمکی باید اتصال سرریز داشته باشد و سرریز آن باید به مخزن اصلی بریزد.
14 -12 -3 لوله کشی سوخت مایع
14 -12 -3 -1 کلیات
الف) لوله کشی انتقال سوخت مایع از مخزن ذخیره یا مخزن تغذیه تا مشعل دستگاه و در صورت لزوم پمپ کردن و گرم کردن سوخت مایع، باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات اجرا شود.
ب) سیستم سوخت رسانی باید برای حداکثر مصرف سوخت و نیز حداکثر فشاری که برای تغذیهٔ مشعل لازم است، طراحی و اجرا شود.
پ) چنانچه روی لولهٔ انتقال سوخت مایع، غیر از پمپ مشعل، پمپ دیگری نصب می شود، این پمپ باید از نوع جابجایی مثبت باشد. پمپ باید براساس استاندارد UL 343 ساخته شده و به تأیید رسیده باشد.
(1) بر روی لولهٔ خروجی پمپ باید شیر اطمینان فشار نصب شود، تا در صورت بالا رفتن فشار از فشار طراحی سیستم، شیر اطمینان به طور خودکار باز شود و سوخت اضافی را خارج کند.
(2) لولهٔ تخلیهٔ شیر اطمینان باید سوخت مایع را به مخزن ذخیره برگرداند. بر روی این لوله نباید شیر یا هیچ مانع دیگری نصب شود.
(3) پمپ سوخت مایع باید به طور خودکار روشن و خاموش شود، تا در مواقعی که کار پمپ لازم نباشد، خاموش بماند.
ت) در صورت نصب گرم کن سوخت مایع بر روی سیستم سوخت رسانی، باید روی لولهٔ خروجی از گرم کن، شیر اطمینان فشار نصب شود، تا اگر فشار ناشی از انبساط سوخت مایع از فشار طراحی سیستم بالاتر رود، شیر اطمینان به طور خودکار باز شود و سوخت مایع اضافی را خارج کند.
(1) لولهٔ تخلیهٔ شیر اطمینان باید سوخت مایع را به مخزن ذخیره برگرداند. روی این لوله نباید شیر یا هیچ مانع دیگری نصب شود.
(2) اگر گرم کن سوخت از نوع کویل بخار آب باشد حداکثر فشار بخار کویل نباید از 103 کیلوپاسکال نسبی (15 پوند بر اینچ مربع نسبی) بیشتر باشد. اگر برای کاهش فشار بخار از شیر کاهنده فشار استفاده می شود، این شیر باید فشار را به 103 کیلوپاسکال نسبی (15 پوند بر اینچ مربع نسبی) یا کمتر محدود کند. در این صورت شیر اطمینان بعد از شیر کاهنده فشار باید برای 34/5 کیلوپاسکال (5 پوند بر اینچ مربع) بیشتر از فشار شیر کاهنده تنظیم شود و پیش بینی لازم برای محدود کردن دمای بخار آب به 121 درجهٔ سلسیوس (250 درجهٔ فارنهایت) صورت گیرد.
(3) اگر گرم کن سوخت از نوع کویل آب گرم باشد، گرم کن باید از نوع غیرمستقیم بوده و دمای آب به 121 درجهٔ سلسیوس (250 درجهٔ فارنهایت) محدود شود.
(4) اگر گرم کن از نوع برقی است، گرم کن باید مجهز به ترموستات مناسب و مورد تأییدی باشد که دمای سوخت را به کمتر از پایین ترین دمای اشتعال سوخت محدود کند.
(5) اگر در مخزن گرم کن نصب می شود باید پیش بینی لازم به عمل آمده باشد تا سطح سوخت نتواند به حدی کاهش یابد که سطح گرم کن بیرون از سوخت قرار گیرد.
ث) بر روی خطوط لوله کشی سوخت مایع و در نقاط زیر، باید شیر قطع و وصل قابل دسترسی نصب شود:
(1) خط لولهٔ تغذیهٔ سوخت مایع به هر مشعل، در نقطه ای نزدیک به مشعل؛
(2) خط لوله از مخزن به داخل ساختمان، در نقطهٔ ورود لوله به داخل ساختمان. (در مورد مخزن های داخل یا روی زمین می توان شیرها را روی مخزن نصب کرد).
(3) خط لولهٔ خروجی از مخزن ذخیرهٔ روی زمین داخل یا خارج ساختمان، در نقطه ای نزدیک به مخزن؛
(4) خط لولهٔ تخلیهٔ مخزن روی زمین داخل یا خارج ساختمان، در نقطه ای نزدیک به مخزن.
ج) در طراحی و اجرای لوله کشی سوخت مایع، به نکات زیر باید توجه کرد:
(1) لوله و دیگر اجزای لوله کشی که در خاک دفن می شوند، باید دست کم در عمق 450 میلی متر (18 اینچ) از سطح زمین قرار گیرند و در برابر رطوبت و خوردگی محافظت شوند.
(2) اگر لوله در زمینی نصب می شود که سطح آب زیرزمینی بالاست و یا در معرض سیل احتمالی قرار دارد، باید لوله و دیگر اجزای لوله کشی در برابر نیروهای هیدرواستاتیک و هیدرودینامیک وارده مقاوم باشند و در محل نصب محکم و ثابت شوند.
(3) لولهٔ زیرزمینی باید در مسیری نصب شود که دست کم 500 میلی متر (20 اینچ) از اسکلت ساختمان فاصله داشته باشد. مسیر لوله کشی زیرزمینی باید طوری انتخاب شود که زیرِ لوله، خارج از خط 45 درجه رسم شده از سطح باربرِ پی، قرار گیرد.
(4) پیش از انتخاب مسیر و تعیین نقاط تکیه گاه و بست لوله ها، باید در مورد انقباض و انبساط لوله ها پیش بینی های لازم شده باشد.
(5) فاصلهٔ دو تکیه گاه مجاور باید حداکثر برابر مقادیر جدول (14 -12 -3 -1) در نظر گرفته شود.
| قطر اسمی لوله | 20 میلی متر | 25 | 32 | 40 | 50 | 65 | 80 | 100 | |
| قطر اسمی لوله | اينچ | 3/4 | 1 | 1 | 1/2 | 2 | 2/5 | 3 | 4 |
| فاصلهٔ دو تکیه گاه (متر) - لوله کشی فولادی | 2/10 | 2/10 | 2/10 | 2/70 | 3/00 | 3/40 | 3/70 | 4/30 | |
| فاصلهٔ دو تکیه گاه (متر) - لوله کشی مسی | 1/50 | 1/80 | 2/10 | 2/40 | 2/40 | 2/70 | 3/00 | 3/70 |
1 متر = 28/3 فوت
(6) در صورت نیاز به خم کاری، باید لوله برای انجام خم کاری مناسب و تأیید شده باشد. خم کاری لوله باید با تجهیزات مورد تأیید انجام شود. شعاع خم کاری نباید از حد مجاز برای ساختار لوله کمتر باشد.
(7) تکیه گاه و بست لوله باید از جنس لوله باشد تا از خوردگی ناشی از اثر گالوانیک جلوگیری شود.
14 -12 -3 -2 لولهٔ هوادهی مخزن
الف) لولهٔ هوادهی مخزن سوخت مایع باید از بالاترین قسمت مخزن وارد آن شود و حداکثر تا 25 میلی متر (1 اینچ) در داخل مخزن ادامه یابد.
(1) شیب لولهٔ هوادهی باید به سمت مخزن باشد.
(2) بر روی لولهٔ هوادهی مخزن نباید شیر یا هیچ مانع دیگری نصب شود.
ب) دهانهٔ انتهای لولهٔ هوادهی مخزن باید در فضای خارج از ساختمان واقع شود.
(1) این دهانه باید دست کم 3 متر (10 فوت) با هر بازشو ساختمان فاصلهٔ افقی یا قائم داشته باشد. اگر دهانهٔ انتهای لوله از دیوار ساختمان خارج می شود، محل قرارگرفتن آن باید دست کم 3 متر (10 فوت) از تراز زمین محوطهٔ اطراف ساختمان یا هر معبر دیگر، بالاتر باشد.
(2) لولهٔ هوادهی در خارج از ساختمان باید در برابر عوامل جوی مقاوم و در برابر ضربات فیزیکی محفوظ باشد.
(3) دهانهٔ انتهای لولهٔ هوادهی مخزن باید با کلاهک دارای توری مقاوم در برابر عوامل جوی، حفاظت شود. سطح آزاد این کلاهک باید دست کم برابر سطح مقطع لولهٔ هوادهی باشد. ابعاد سوراخ های توری نباید از 5 میلی متر (2/0 اینچ) کمتر باشد.
پ) قطر اسمی لولهٔ هوادهی مخزن سوخت مایع باید دست کم با مقادیر جدول (14 -12 -3 -2) برابر باشد.
| گنجایش مخزن | لیتر | قطر اسمی لوله هوادهی (میلی متر) | قطر اسمی لوله هوادهی (اینچ) |
| تا 2000 | 32 | 1 | |
| 2001 تا 11350 | 40 | 1/2 | |
| 11351 تا 37800 | 50 | 2 | |
| 37801 تا 75600 | 65 | 2/5 | |
| 75601 تا 132300 | 80 | 3 |
1 لیتر = 264/0 گالن
(1) اگر لولهٔ هوادهی چند مخزن مشترک باشد، قطر اسمی آن باید از بزرگ ترین قطر اسمی لولهٔ هوادهی جداگانهٔ هر یک از مخزن ها، طبق جدول (14 -12 -3 -2)، یک اندازه بزرگ تر باشد.
(2) دهانهٔ انتهای لولهٔ هوادهی مخزن باید دست کم 500 میلی متر (20 اینچ) از دهانهٔ انتهای لولهٔ پرکن آن بالاتر باشد.
(3) لوله های هوادهی سوخت مایع نباید با لوله های پرکن، خطوط لولهٔ رفت و برگشت مشعل و یا خطوط سرریز از مخزن های کمکی اتصال مستقیم داشته باشد.
(4) دهانهٔ لولهٔ هوادهی باید به حد کافی بالای سطح زمین قرار داشته باشد تا با برف یا یخ مسدود نشود.
(5) لوله های هوادهی مخزن های دارای گرم کن باید تا محلی ادامه یابند که بخارهای تخلیه شده سوخت از لولهٔ هوادهی به سهولت پراکنده شود.
14 -12 -3 -3 لولهٔ پرکن مخزن
الف) لولهٔ پرکن مخزن سوخت مایع باید از بالاترین قسمت مخزن وارد آن شود و تا 100 میلی متر (4 اینچ) بالاتر از کف مخزن ادامه یابد.
(1) شیب لولهٔ پرکن باید به سمت مخزن باشد.
ب) دهانهٔ انتهای لولهٔ پرکن مخزن باید در فضای خارج از ساختمان و در جایی واقع شود که پر کردن مخزن به آسانی امکان پذیر باشد.
(1) این دهانه باید دست کم 600 میلی متر (24 اینچ) از هر بازشو ساختمان فاصله داشته باشد.
(2) این دهانه باید درپوش مناسب داشته باشد و در دسترس افراد غیرمسئول قرار نگیرد.
پ) اگر دو مخزن لولهٔ پرکن مشترک داشته باشند، باید سطح بالای دو مخزن در یک تراز قرار گیرد. جریان ثقلی سوخت مایع از مخزنی به مخزن دیگر مجاز نیست.
(1) اگر دو مخزن لولهٔ پرکن مشترک داشته باشند، باید روی لولهٔ انشعاب از این لولهٔ مشترک، که جداگانه به هر مخزن متصل می شود، شیر قطع و وصل نصب شود.
14 -12 -3 -4 لولهٔ رفت و برگشت
الف) لولهٔ رفت، که سوخت مایع را از مخزن به گنجایش بیش از 2500 لیتر (660 گالن) به مشعل دستگاه می رساند، باید از قسمت بالای مخزن به آن متصل شود و تا 100 میلی متر (4 اینچ) بالاتر از کف آن ادامه یابد.
(1) در صورتی که مخزن در خارج ساختمان و روی زمین قرار داشته باشد، لولهٔ رفت ممکن است از نقطه ای زیرِ تراز سطح مایع، دست کم به اندازهٔ 100 میلی متر (4 اینچ) بالاتر از کف مخزن، به آن متصل شود. در این صورت، باید روی لولهٔ رفت در نزدیک مخزن، شیر قطع و وصل قابل دسترسی نصب شود.
(2) در صورتی که مخزن تغذیه زیرِ تراز نصب مشعل دستگاه قرار گیرد، لولهٔ رفت سوخت مایع باید به سمت مخزن شیب داشته باشد.
ب) لولهٔ برگشت سوخت از مشعل دستگاه یا پمپ، باید از قسمت بالای مخزن وارد آن شود و تا 100 میلی متر (4 اینچ) بالاتر از کف مخزن ادامه یابد.
(1) بر روی لولهٔ اصلی برگشت سوخت مایع به مخزن هیچ شیری نباید نصب شود.
(2) در صورتی که برای برگشت سوخت چند مشعل از یک لولهٔ برگشت مشترک استفاده شود، باید روی خط برگشت هر یک از مشعل ها شیر یک طرفه نصب شود.
پ) قطر لولهٔ رفت و برگشت سوخت مایع تغذیهٔ مشعل باید دست کم 20 میلی متر (3/4 اینچ) باشد.
ت) سیستم سوخت رسانی باید برای حداکثر فشار مورد نیاز دستگاه های با سوخت مایع طراحی شده باشد. به کار بردن هوا یا سایر گازها برای تحت فشار قرار دادن مخازن مجاز نمی باشد.
14 -12 -3 -5 سطح نمای مخزن
الف) هر مخزن که سطح مایع درون آن توسط یک پمپ خودکار ثابت نگه داشته نمی شود، باید مجهز به وسیله ای برای اندازه گیری تراز سطح مایع باشد.
ب) اگر وسیلهٔ اندازه گیری از نوع میلهٔ مدرج باشد، میله باید تا کف مخزن ادامه یابد.
(1) اطراف میلهٔ اندازه گیری در محل دهانهٔ ورود آن به مخزن، باید با سرپوش مورد تأیید محافظت شود تا مانع خروج هوای آغشته به گاز از مخزن شود.
(2) اندازه گیری سطح مایع درون یک مخزن داخل ساختمان توسط میلهٔ مدرج مجاز نمی باشد.
پ) سطح نمای مخزن داخل ساختمان که در ارتباط مستقیم با مشعل دستگاه است، نباید از نوع لولهٔ شیشه ای یا پلاستیکی انتخاب شود، تا از احتمال شکسته شدن یا پاره شدن آن و خروج سوخت مایع پیشگیری شود.
ت) هر مخزن سوخت مایع داخل ساختمان که دارای لوله های پرکن و هوادهی است باید مجهز به وسیله ای باشد که به طریق شنیداری یا دیداری رسیدن سطح سوخت مخزن به سطح ایمن تعریف شده را اعلام کند.
ث) وسایل نشان دهنده یا اعلام کنندهٔ سطح مایع باید چنان طراحی و اجرا شده باشند که بخار سوخت نتواند به درون ساختمان وارد شود. این وسایل باید مطابق استاندارد UL180 باشند.
14 -12 -3 -6 انتخاب مصالح
الف) لوله، فیتینگ، شیر و دیگر اجزای لوله کشی سوخت مایع باید مطابق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات، انتخاب شوند.
(1) الزامات مندرج در »(14 -10) لوله کشی« نیز تا جایی که با این بخش از مقررات تناقض نداشته باشد، باید مراعات شود.
ب) لوله و دیگر اجزای لوله کشی باید برای شرایط کار سیستم انتقال سوخت مایع (دمای کار و فشار کار طراحی) و نیز نوع سوخت مورد استفاده، مناسب باشد.
پ) برای انبساط و انقباض و لرزش باید تمهیدات مناسب درنظر گرفته شود. در صورت لزوم باید لوله ها به اتصالات انعطاف پذیر مجهز شوند یا به گونه ای اجرا شوند که در صورت نشست مخزن، آب بندی اتصالات از بین نرود.
ت) انتخاب لوله و فیتینگ
(1) جنس لوله و فیتینگ باید فولادی سیاه یا مسی باشد. در لوله کشی انتقال سوخت مایع، استفاده از لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه مجاز نیست.
(2) لوله های فولادی سیاه درزدار و مسی و فیتینگ های آن ها باید مطابق یکی از استانداردهای مندرج در جدول (14 -12 -3 -6) "ت" باشد.
(3) در شرایط دشوار، که لوله در محیط خورنده نصب می شود یا در معرض ضربات فیزیکی قرار دارد و نیز در صورت خم کردن، لولهٔ فولادی سیاه باید از نوع بی درز باشد.
(4) شیلنگ و اتصالات قابل انعطاف باید براساس استاندارد UL 536 انتخاب شود.
| نام | نوع | استاندارد بین المللی | استاندارد اروپایی | استاندارد آمریکایی | استاندارد ملی | ملاحظات |
| لوله | فولادی سیاه درزدار | ISO 65 (وزن متوسط) | BS EN10255 (وزن متوسط) | ASTM A53 ASTM A106 ASTM A254 ASTM A539 | ISIRI 423 | در لوله کشی فولادی سیاه |
| لوله | مسی یا آلیاژهای مس | --- | DIN EN 1057 BS 61 | ASTM B43 ASTM B302 ASTM B75 ASTM B88 | --- | در لوله کشی مسی |
| فیتینگ | فولادی جوشی | ISO 3419 | --- | --- | --- | در لوله کشی فولادی سیاه |
| فولادی دنده ای | ISO 4145 | --- | --- | --- | در لوله کشی فولادی سیاه | |
| چدن چکش خوار | ISO 49 | --- | --- | --- | در لوله کشی فولادی سیاه | |
| مسی | ISO 2016 | DIN EN 1254-1,2,5,6 | --- | --- | در لوله کشی مسی | |
| اتصال | دنده ای | ISO 7-1 | DIN 5156 DIN 5157 EN-10226 | --- | --- | در لوله کشی فولادی سیاه |
| جوشی | --- | DIN 1910-100 DIN EN 14610 DIN 1910-11 BS 2633 | --- | --- | در لوله کشی فولادی سیاه | |
| لحیم کاری | ISO 2016 | EN 1254-1 | --- | --- | در لوله کشی مسی |
ث) اتصال
(1) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ، و فیتینگ به فیتینگ باید برای شرایط کار طراحی سیستم مناسب و آب بند، و نیز برای کار با نوع سوخت مایع مورد استفاده متناسب باشد.
(2) در لوله کشی فولادی و مسی، اتصال باید براساس یکی از استانداردهای مندرج در جدول (14 -12 -3 -6) "ت" انجام گیرد.
(3) دو قطعه فولادی و مسی باید با واسطهٔ فیتینگ های دی الکتریک یا فیتینگ برنجی یا برنزی به یکدیگر متصل شوند.
(4) در لوله کشی مسی، در نقاطی که اتصال باید بازشدنی باشد، مانند اتصال به شیرهای برنجی یا برنزی دنده ای، اتصال باید از نوع فیتینگ فشاری باشد.
(5) اتصال لحیمی موئینگی در لوله کشی مسی باید از نوع لحیم کاری سخت باشد. مفتول لحیم کاری باید با توجه به شرایط کار سیستم و نوع سوخت مایع مورد استفاده، انتخاب شود. لحیم کاری باید مطابق یکی از استانداردهای مندرج در (14 -12 -3 -6) "ت" اجرا شود.
ج) انتخاب شیر
(1) شیرهایی که در لوله کشی سوخت مایع به کار می رود باید از جنس برنجی، برنزی یا فولادی باشد. در لوله کشی سوخت مایع، استفاده از شیرهای چدنی مجاز نیست. شیرهای کشویی و کف فلزی باید از نوع درجا چرخ باشند.
(2) شیرهای برنجی یا برنزی مخصوص اتصال دنده ای، و شیرهای فولادی مخصوص اتصال فلنجی، باید مطابق یکی از استانداردهای مندرج در جدول (14 -12 -3 -6) "ج" باشند.
| شیر | جنس | نوع اتصال | استاندارد ملی | استاندارد جهانی | استاندارد اروپایی | استاندارد ژاپن |
| کشویی | برنجی یا برنزی | دنده ای | --- | --- | BS 5154 | JIS B2011 |
| کشویی | فولادی | فلنجی | --- | --- | DIN 3352-5 | --- |
| کف فلزی | برنجی یا برنزی | دنده ای | --- | --- | --- | JIS B2011 |
| کف فلزی | فولادی | فلنجی | --- | --- | --- | JIS B2071 JIS B2082 |
| یک طرفه | برنجی یا برنزی | دنده ای | --- | --- | --- | JIS B2011 |
| یک طرفه | فولادی | فلنجی | --- | --- | --- | --- |
14 -12 -4 آزمایش
14 -12 -4 -1 کلیات
الف) مخازن ذخیره و تغذیه و نیز لوله کشی سوخت مایع، پس از نصب و پیش از بهره برداری، باید طبق الزامات مندرج در این بخش از مقررات آزمایش شوند.
(1) در مدت آزمایش، سطوح مخزن و لوله کشی و اتصالات آن باید بازدید و از مقاومت آن ها در برابر فشار آزمایش اطمینان حاصل شود.
(2) در صورت مشاهدهٔ نشت، قطعهٔ معیوب باید تعویض یا تعمیر و آزمایش تکرار شود.
(3) ترمیم هر نقطه از سطوح فلزی مخزن، لوله کشی و اتصالات آن که نشت کرده باشد، با کوبیدن و ضربات فیزیکی مجاز نیست.
14 -12 -4 -2 آزمایش مخزن
الف) مخزن سوخت مایع باید با هوا و یا هر گاز دیگر خنثی، آزمایش شود.
(1) فشار آزمایش باید برابر حداکثر فشار وارده بر کف مخزن، زمانی که لولهٔ پرکن و هوادهی از سوخت پر شده است، باشد.
(2) در هیچ حالی فشار آزمایش نباید از 21 کیلوپاسکال (3 پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.
(3) مدت آزمایش باید دست کم یک ساعت باشد.
(4) در آزمایش باید از فشارسنج با درجه بندی از صفر تا دو برابر فشار آزمایش استفاده شود.
14 -12 -4 -3 آزمایش لوله کشی
الف) لوله کشی سوخت مایع باید با آب یا هوا یا هر گاز دیگر خنثی طبق استاندارد NFPA31، آزمایش شود.
(1) فشار آزمایش باید برابر حداکثر فشار محتمل در پایین ترین نقطهٔ لوله کشی و حداقل 35 کیلوپاسکال (5 پوند بر اینچ مربع) باشد.
(2) لوله های مکش باید با فشار خلأ 500 میلی متر جیوه (68 کیلوپاسکال) (69/19 اینچ جیوه / 10 پوند بر اینچ مربع) آزمایش شوند.
(3) مدت آزمایش باید دست کم 30 دقیقه باشد.
(4) فشارسنج مورد استفاده در آزمایش، باید با درجه بندی از صفر تا دو برابر فشار آزمایش و با فواصل درجه بندی 7 کیلوپاسکال (یک پوند بر اینچ مربع) باشد.
(5) فواصل درجه بندی خلا سنج باید 12 میلی متر جیوه (5/0 اینچ جیوه) باشد.
14 -13 تبرید
14 -13 -1 کلیات
14 -13 -1 -1 دامنه کاربرد
الف) سیستم های تبرید، که در آن ها سردکردن از طریق تبخیر و چگالش سیال صورت می گیرد، باید طبق الزامات مندرج در این فصل از مقررات طراحی، نصب و بازرسی شوند.
(1) لوله کشی سیستم تبرید، مخازن تحت فشار و لوازم اطمینان فشار نیز باید طبق الزامات این فصل طراحی و اجرا شود.
(2) مخزن ذخیره دائمی مبرد و دیگر اجزا و متعلقات آن، بخشی از سیستم تبرید است و باید مشمول الزامات این فصل شود.
ب) دستگاه های سیستم تبرید، که به طور یک پارچه در کارخانه ساخته و سرهم شده اند، باید با رعایت الزامات مندرج در یکی از استانداردهای زیر آزمایش شده باشند:
ISIRI 6985-1, 2, 3, 4 UL 207, 412, 471, 1995 BS EN 12693
14 -13 -1 -2
هر بخش از سیستم تبرید که در معرض آسیب فیزیکی باشد، باید به روش مورد تأیید حفاظت شود.
14 -13 -1 -3
لوله کشی های آب و فاضلاب به دستگاه باید با رعایت الزامات مندرج در »مبحث شانزدهم مقررات ملی - تأسیسات بهداشتی« اجرا شود.
14 -13 -1 -4
لوله کشی گاز سوخت و اجزا و متعلقات آن در سیستم تبرید، باید با رعایت الزامات مندرج در »مبحث هفدهم - لوله کشی گاز طبیعی« طراحی و اجرا شود.
14 -13 -1 -5
در ساخت و نصب سیستم تبرید، الزامات مندرج در »فصل سوم - مقررات کلی« باید رعایت شود.
14 -13 -1 -6
نقاط دسترسی به مدار مبرد در خارج از ساختمان، باید به روش های مناسب از دسترس افراد متفرقه دور نگه داشته شوند.
14 -13 -2 مبردها
14 -13 -2 -1 کلیات
الف) برای هر سیستم تبرید باید مبردی انتخاب شود که سیستم تبرید برای کار با آن طراحی شده است.
ب) کاربرد مبردهایی که نام آن ها در جدول (14 -13 -2 -3) نیامده است، باید از نظر سازگاری با محیط زیست مورد تأیید سازمان های مسئول قرار گیرد.
پ) مبردهای با مشخصات متفاوت نباید با هم مخلوط شوند، مگر سازنده آن را مجاز اعلام کرده باشد.
(1) در صورتی که سازنده دستگاه، برای بهبود شرایط روغن کاری در دمای پایین، اضافه کردن مبرد دوم را توصیه کرده باشد، نوع و درصد اضافه کردن آن باید مطابق دستور سازنده باشد.
ت) مبردهای مورد استفاده در سیستم تبرید باید کار نکرده، بازیافتی یا احیا شده با رعایت ردیف (14 -13 -2 -1) "ث" (1)، با درجه خلوص مقرر در این فصل باشد.
(2) در صورت اجازه سازنده دستگاه، می توان برای درجه خلوص مبرد الزاماتی دیگر در نظر گرفت.
ث) مبردهای بازیافتی:
(1) مبردی که از یک دستگاه تبرید و تهویه مطبوع بازیافت می شود نباید در سیستم دیگری غیر از آن به کار رود. مبرد بازیافت شده باید پیش از استفاده مجدد، از صافی مناسب گذرانده و رطوبت گیری شود. اگر مبرد بازیافت شده دارای علائم آشکار آلودگی باشد نباید مورد استفاده قرار گیرد، مگر آن که مجدداً احیا شود.
ج) تغییر در نوع مبرد:
نوع مبرد دستگاه تبرید در صورتی که بیش از 100 کیلوگرم (220 پوند) از گروه A1، یا بیش از 13/6 کیلوگرم (30 پوند) از هر نوع دیگری باشد، نباید پیش از دریافت تأیید کتبی تطابق مشخصات مبرد جدید با مبرد قبلی، تغییر داده شود.
چ) تخلیه مبرد باید با رعایت مقررات NFPA-1 و NFPA-30 انجام شود.
14 -13 -2 -2 گروه بندی مبردها از نظر سمی بودن و آتش گیری
الف) گروه بندی مبردها از نظر سمی بودن و نیز آتش گیری، مطابق جدول (14 -13 -2 -2) می باشد.
| افزایش سمی بودن | شدت افزایش شعله ور شدن |
| سمی شدید | B3 |
| سمی | B2 |
| کمی سمی | B1 |
| غیرقابل شعله ور شدن | A1 |
| شعله خفیف | A2 |
| شعله شدید | A3 |
14 -13 -2 -3 طبقه بندی مبردها:
الف) مبردها مطابق جدول (14 -13 -2 -3) طبقه بندی می شوند.
جدول (14 -13 -2 -3): طبقه بندی مبردها، مقدار مبرد و حد بالای میزان مبرد در محل کار شامل اطلاعاتی درباره نام مبرد، فرمول شیمیایی، طبقه بندی (مانند A1، A2، B1 و غیره)، مقدار مجاز در فضای کاربری (به واحدهای مختلف)، و درجه خطر (H-F-R) است. به عنوان مثال:
- R-11: A1، 2-0-0، 1100 ppm
- R-32: A2، 1-4-0، 36000 ppm
- R-290 (پروپان): A3، 2-4-0، 7000 ppm
- R-717 (آمونیاک): B2، 3-3-0، 320 ppm
- R-744 (دی اکسید کربن): A1، 2-0-0، 40000 ppm
شرح علائم اختصاری:
a) درجه مخاطرات در تطابق با NFPA 704 به ترتیب: بهداشتی (H) - آتش گیری (F) - واکنش شیمیایی (R)
b) در صورت ارائه تحلیلی که نشان دهد حداکثر غلظت مبرد در محیط از مقدار IDLH تجاوز نمی کند، تقلیل به درجه 1-0-0 مجاز است.
c) کاربرد 3-1-0 هرگاه تمام تأسیسات در فضای خارج باشد.
d) مواد تخریب کننده لایه اوزون که برای تأسیسات جدید ممنوع شده اند.
e) TLV-TWA: بالاترین غلظت مبرد که افراد می توانند به مدت 8 ساعت در روز و 40 ساعت در هفته در معرض آن قرار گیرند.
f) طبقه بندی شعله ور شدن 2L (زیرمجموعه کلاس 2) بر اساس استاندارد ASHRAE 34.
14 -13 -3 طبقه بندی سیستم های تبرید از نظر احتمال نشت مبرد
14 -13 -3 -1
سیستم های تبرید، از نظر درجه احتمال نشت مبرد ناشی از اتصالات معیوب و گازبندی های نامطمئن، طبق جدول (14 -13 -3 -1) طبقه بندی می شوند.
الف) سیستم های 1 و 2 سیستم های با احتمال نشت بالا می باشند.
ب) سیستم های 3 و 4 و 5 سیستم های با احتمال نشت پایین محسوب می شوند.
| ردیف | نوع سیستم | هوا یا ماده ای که باید سرد یا گرم شود | منبع سرما یا گرما |
| 1 | سیستم مستقیم | ||
| 2 | سیستم غیرمستقیم پاششی باز | ||
| 3 | سیستم غیرمستقیم پاششی باز دو مرحله ای | ||
| 4 | سیستم غیرمستقیم بسته | ||
| 5 | سیستم غیرمستقیم بسته مرتبط با هوای آزاد |
14 -13 -4 کاربرد سیستم های تبرید در ساختمان های مختلف
14 -13 -4 -1 طبقه بندی ساختمان ها با کاربری های مختلف:
الف) کاربری درمانی و مراقبتی:
ساختمان هایی که ساکنان آن ها، به سبب معلولیت، ضعف یا زندانی بودن، نتوانند بدون کمک محل خود را ترک کنند، مانند بیمارستان، خانه سالمندان، نوزادخانه و ساختمان های با سلول های بسته.
ب) کاربری مراکز اجتماعات:
ساختمان هایی که به سبب زیادی جمعیت، خروج سریع افراد از آن ها ممکن نباشد، مانند سالن اجتماعات، کلاس درس، مسجد، ایستگاه راه آهن، فرودگاه، رستوران، سینما و تئاتر.
پ) کاربری مسکونی:
ساختمان هایی که تسهیلات کامل برای زندگی مستقل ساکنان فراهم شده باشد، مانند خوابگاه، هتل، مجتمع آپارتمانی و خانه ویلایی.
ت) کاربری تجاری:
ساختمان هایی که مرکز کسب وکار، خدمات و خریدوفروش است، مانند ساختمان اداری، فروشگاه (جز مراکز تجاری خیلی بزرگ) و انبار غیرصنعتی.
ث) کاربری تجاری بزرگ:
ساختمان های تجاری بزرگ که بیش از 100 نفر در ترازهای بالاتر یا پایین تر از سطح خیابان برای خرید اجتماع کنند.
ج) کاربری صنعتی و سردخانه ها:
ساختمان هایی که ورود به آن ها برای عموم آزاد نباشد و برای تولید و انبار کردن محصولات صنعتی احداث شده باشد.
چ) کاربری مشترک:
ساختمان هایی که فضاهای آن دو یا چند کاربری متفاوت داشته باشد. در صورت جداسازی فضاها با دیوارهای مقاوم در برابر آتش، الزامات هر کاربری در محدوده خود رعایت شود. در غیر این صورت، الزامات کاربری با شرایط سخت گیرانه تر برای تمام فضاها اعمال می شود.
14 -13 -4 -2 الزامات کاربرد سیستم های تبرید در کاربری های مختلف:
الف) موتورخانه:
(1) جز در ساختمان های صنعتی، در صورتی که مقدار مبرد در یک مدار مستقل تبرید، بیشتر از مقادیر تعیین شده در جدول (14 -13 -2 -3) باشد، تمام اجزای سیستم تبرید حاوی مبرد باید در موتورخانه یا خارج از ساختمان قرار گیرند.
(2) در صورتی که سیستم با مبردهای مخلوطی کار کند که نام آن ها در جدول (14 -13 -2 -3) نیامده است، الزامات مندرج در (14 -13 -4 -2) "الف" (1) رعایت شود.
(3) هنگامی که مبردهای A1 و B1 به کار برده می شود، موتورخانه باید با رعایت الزامات (14 -13 -5) و زمانی که از مبردهای A3، B2، A2 و B3 استفاده می شود، با رعایت الزامات (14 -13 -6) ساخته، نصب و نگهداری شود.
(4) موارد استثناء:
- سیستم های تبریدی که دارای مبرد کمتر از 3 کیلوگرم (6/6 پوند) باشند، صرف نظر از نوع مبرد در طبقه بندی ایمنی، لازم نیست حتماً در موتورخانه قرار گیرند.
- لوله کشی ارتباطی سیستم تبرید بین دستگاه های مستقر در موتورخانه و اجزای نصب شده در فضای خارج ساختمان می تواند از فضاهای دیگر ساختمان نیز عبور نماید.
ب) ساختمان های با کاربری درمانی و مراقبتی:
(1) در اجزای سیستم های تبرید که در فضاهای ساختمان های درمانی و مراقبتی قرار دارند، مقدار مبرد نباید از 50 درصد مقادیر جدول (14 -13 -2 -3) تجاوز کند، بجز آشپزخانه، آزمایشگاه و فضای نگهداری و تشریح جسد.
(2) در فضاهای این ساختمان ها از جمله موتورخانه، مقدار کل مبردهای گروه A3، B2، A2 و B3 نباید بیشتر از 250 کیلوگرم (550 پوند) باشد.
پ) سیستم های تهویه مطبوع:
(1) در سیستم های تهویه مطبوع مخصوص ایجاد شرایط مناسب برای آسایش افراد (غیر از ساختمان های صنعتی)، حتی اگر مقدار مبرد در یک مدار مستقل تبرید، از مقادیر جدول (14 -13 -2 -3) تجاوز نکند، در سیستم های با احتمال نشت بالا، نباید از مبردهای B2، B1 و B3 استفاده شود.
ت) ساختمان های غیرصنعتی:
(1) در ساختمان های غیرصنعتی اگر مقدار مبرد در یک مدار مستقل تبرید، از مقادیر جدول (14 -13 -4 -2) "ت" (1) بیشتر باشد، مبردهای A2 و B2 نباید در سیستم های با احتمال نشت بالا به کار رود. در این ساختمان ها نباید از مبردهای گروه A3 و B3 استفاده شود.
(2) رعایت موارد مندرج در ردیف (14 -13 -4 -2) "ت" (1)، در آزمایشگاه هایی که سطح زیربنای آن برای هر نفر از کارکنان دست کم 9 مترمربع (100 فوت مربع) باشد، الزامی نیست.
| نوع سیستم تبرید | درمانی مراقبتی | مراکز اجتماعات | مسکونی | دیگر مکان ها |
| سیستم تبرید جذبی بسته: • در راهروهای خروجی | 0 | 0 | 1/5 | 1/5 |
| • خارج ساختمان و نزدیک آن | 0 | 0 | 10 | 10 |
| • سایر قسمت های ساختمان | 0 | 3 | 3 | 3 |
| سایر سیستم های تبرید: • در غیر از راهروهای خروجی | 0 | 0 | 3 | 3 |
ث) همه کاربری ها:
(1) وزن مجموع مبردهای گروه A3، B2، A2 و B3، جز R-717 (آمونیاک)، نباید از 500 کیلوگرم (1100 پوند) بیشتر باشد.
ج) حفاظت از تجزیه مبرد:
وقتی وسیله ای با شعله باز یا سطح داغ با دمای بیش از 426 درجه سلسیوس در اتاقی نصب شود که در آن سیستم تبریدی با دست کم 3 کیلوگرم مبرد در یک مدار مستقل نصب شده است، بر روی آن وسیله باید یک هود و سیستم تخلیه هوا نصب شود تا گرما و محصولات احتراق را به فضای خارج تخلیه کند، مگر در موارد زیر:
- اگر ماده مبرد R-718، R-717 یا R-744 باشد؛
- در جایی که هوای احتراق مستقیماً از هوای آزاد تأمین و با کانال به شعله برسد؛
- اگر آشکارساز مبرد در محل نصب شود که در صورت نشت مبرد، شعله را به طور خودکار خاموش کند.
14 -13 -4 -3 محاسبه حجم فضاها تحت پوشش سیستم تبرید
الف) در صورت قرارگرفتن بخش های دارای مبرد یک سیستم تبرید در یک یا چند فضای ساختمان که بین آن ها بازشو دائمی یا کانال هوا وجود ندارد، برای تعیین حداکثر مقدار مجاز مبرد، باید حجم کوچک ترین فضای اشغال شده توسط افراد در محاسبه منظور شود.
ب) در صورت قرار داشتن اواپراتور یا کندانسور یک سیستم تبرید در کانال هوای یک سیستم هوارسانی که چند فضا را هوارسانی می کند، برای تعیین حداکثر مقدار مجاز مبرد، باید حجم کوچک ترین فضایی که با آن سیستم هوارسانی می شود در محاسبه وارد شود.
(1) اگر سیستم هوارسانی به گونه ای باشد که امکان کاهش مقدار هوای دریافتی هر کدام از فضاها تا کمتر از مقدار حداکثر هوارسانی وجود نداشته باشد، کل حجم فضاها می تواند برای تعیین حداکثر مقدار مجاز مبرد به کار رود.
پ) اگر فضای داخل سقف کاذب به عنوان پلنوم برای هوای ورودی یا بازگشت سیستم هوارسانی منظور شده باشد، برای تعیین حداکثر مقدار مجاز مبرد، باید فضای داخل سقف کاذب هم در محاسبه حجم فضای تحت پوشش وارد شود.
14 -13 -5 الزامات عمومی در موتورخانه سیستم تبرید
14 -13 -5 -1 ساختمان موتورخانه
الف) ورود به موتورخانه باید منحصر به فرد یا افراد مسئول باشد. لازم است که بر روی در یا درهای ورودی موتورخانه، جمله «ورود افراد متفرقه ممنوع» ثبت شود.
ب) موتورخانه باید با ابعاد مناسب باشد و دستگاه های آن نیز به گونه ای استقرار یابد که فضای کافی برای دسترسی به آن ها، با رعایت الزامات مندرج در «فصل سوم - مقررات کلی» این مبحث، فراهم باشد.
(1) در صورت نصب دستگاه هایی در فضای بالای مسیرهای تردد درون موتورخانه، لازم است در زیر آن ها، فضایی دست کم به ارتفاع 2/20 متر (6/6 فوت)، برای آمد و شد وجود داشته باشد.
پ) درهای موتورخانه باید از نوع خودبسته شو، بی خطر و هوابند باشد و به سوی خارج فضای موتورخانه باز شود.
ت) موتورخانه نباید بازشویی به فضاهای دیگر ساختمان داشته باشد، تا امکان نفوذ مبرد نشت یافته احتمالی به فضاهای دیگر ساختمان، فراهم نباشد.
(1) نصب بازشو برای راه فرار از موتورخانه مجاز است.
(2) اگر در موتورخانه، کانال هوا یا دستگاه هوارسان با فشار داخلی کمتر از فشار هوای موتورخانه نصب می شود، باید جداره کانال و دستگاه کاملاً هوابند باشد.
(3) تعبیه دریچه های بازدید و دسترسی بر روی کانال های هوا و هوارسان در موتورخانه، به شرط درزبندی کامل، مجاز است.
14 -13 -5 -2 آشکارساز مبرد
الف) موتورخانه تبرید باید مجهز به آشکارساز نشت مبرد، با اعلام خطر دیداری و شنیداری، باشد.
ب) آشکارساز یا لوله نمونه گیری که هوا را به سمت آشکارساز هدایت می کند، باید در محل هایی از موتورخانه نصب شود که مبرد نشت یافته احتمالی بیشترین غلظت را در آن محل ها خواهد داشت.
پ) اعلام خطر آشکارساز باید، پیش از تجاوز غلظت مبرد نشت یافته از حد بالای میزان مبرد در محل کار (TLV-TWA) که در جدول (14 -13 -2 -3) داده شده است، به کار افتد.
(1) در صورتی که موتورخانه، طبق (14 -13 -5 -4)، تهویه دائمی داشته باشد، نصب آشکارساز برای سیستم تبرید آمونیاکی الزامی نیست.
ت) برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم های آشکارساز، اعلام خطر و تهویه مکانیکی موتورخانه، باید طبق دستورالعمل کارخانه سازنده، آزمایش های دوره ای انجام شود.
14 -13 -5 -3 دستگاه های با سوخت مایع یا گاز
الف) دستگاه های با سوخت مایع یا گاز با شعله باز، که هوای احتراق را از فضای موتورخانه می گیرند، نباید در موتورخانه تبرید نصب شوند، جز در موارد زیر:
- نوع مبرد آب یا گازکربنیک باشد؛
- اگر هوای لازم برای احتراق سوخت دستگاه های داخل موتورخانه مستقیماً از طریق کانال از خارج گرفته شود و کانال در تمام مسیر کاملاً هوابند باشد، یا آشکارساز نشت مبرد مستقیماً به سوخت پاش مربوط باشد.
14 -13 -5 -4 تهویه هوا
الف) موتورخانه تبرید باید مجهز به سیستم تهویه هوا مکانیکی باشد.
(1) استفاده از هواکش چندسرعته یا نصب چند هواکش، برای تغییر مقدار هوای تخلیه، مجاز است.
(2) در صورت قرار داشتن سیستم تبرید در چهارطاقی یا اسکلت باز به هوای آزاد و در فضایی به فاصله دست کم 6 متر (20 فوت) از هر بازشو ساختمان، تهویه مجاز است مکانیکی یا طبیعی باشد.
فرمول: F = 0.138 √G
F = سطح مفید دهانه بازشو (مترمربع)
G = جرم مبرد در بزرگ ترین سیستم تبرید در موتورخانه (کیلوگرم)
ب) تخلیه هوا
(1) تخلیه هوای موتورخانه باید با رعایت الزامات «فصل پنجم – تخلیه هوا» انجام شود.
(2) دهانه تخلیه مکانیکی هوای موتورخانه به خارج باید در محلی قرار گیرد که از مرز ملک دست کم 6 متر (20 فوت) فاصله داشته باشد.
پ) هوای ورودی از بیرون
- هم زمان با تخلیه هوای موتورخانه تبرید، باید هوای آزاد از بیرون جایگزین هوای تخلیه شده شود.
- دهانه های ورود هوا از بیرون باید در محلی قرار گیرد که هوای تخلیه شده دوباره به موتورخانه باز نگردد.
- سیستم تهویه هوای موتورخانه تبرید نباید با سیستم تهویه هوای فضاهای دیگر ساختمان مشترک باشد.
- دهانه های ورود هوا باید دارای توری مقاوم در برابر خوردگی با چشمه های دست کم 6/5 میلی متری باشند.
ت) مقدار تهویه هوا:
به جز سیستم تبرید آمونیاکی، سیستم های تهویه هوا مکانیکی باید قادر به تهویه حداقل مقدار هوا در شرایط عادی و اضطراری باشند. حداقل مقدار تهویه هوا برای سیستم های آمونیاکی 30 بار تهویه هوا در ساعت می باشد.
(1) مقدار تهویه هوا در شرایط کار عادی:
هنگام حضور کارکنان در موتورخانه تبرید، مقدار تخلیه هوای مکانیکی نباید از بیشینه ارقام زیر کمتر باشد:
- 0/0025 مترمکعب در ثانیه برای هر مترمربع (0/5 فوت مکعب در دقیقه به ازای هر فوت مربع) از سطح موتورخانه؛
- 0/009 مترمکعب در ثانیه (20 فوت مکعب در دقیقه) برای هر نفر؛
- به میزانی که افزایش دمای هوای موتورخانه نسبت به دمای هوای خارج، بیش از 10 درجه سلسیوس (18 درجه فارنهایت) نشود.
(2) مقدار تهویه هوا در شرایط اضطراری:
هنگام اعلام خطر آشکارساز، حجم تخلیه مکانیکی هوا در واحد زمان (Q)، بسته به جرم مبرد در بزرگ ترین قسمت سیستم تبرید (G)، نباید از مقدار محاسبه شده زیر کمتر باشد:
Q = k √G
در سیستم SI: k = 0/07، G بر حسب کیلوگرم، Q بر حسب مترمکعب در ثانیه
در سیستم IP: k = 100، G بر حسب پوند، Q بر حسب فوت مکعب در دقیقه
14 -13 -5 -5 لوله تخلیه شیر اطمینان
الف) خروجی سیستم ایمنی، فیوز و تخلیه شیر اطمینان که در موتورخانه قرار می گیرد، باید با لوله تا خارج از ساختمان ادامه یابد، به طوری که دهانه انتهایی لوله تخلیه آن دست کم 4/6 متر (15 فوت) از زمین مجاور بالاتر بوده و دست کم 6 متر (20 فوت) از هر بازشوی ساختمان فاصله داشته باشد.
14 -13 -6 الزامات ویژه در موتورخانه سیستم تبرید
14 -13 -6 -1
اگر سیستم تبرید به ترتیبی که در (14 -13 -4 -2) "الف" (3) مقرر شده حاوی مبردهایی از نوع B2، A3، A2 و B3 باشد، علاوه بر الزامات مقرر در (14 -13 -5)، الزامات ردیف های (14 -13 -6 -2) تا (14 -13 -6 -5) نیز باید در مورد موتورخانه آن رعایت شود.
14 -13 -6 -2 ساختمان موتورخانه
الف) ساختمان موتورخانه باید با جدارهای گازبند و دست کم یک ساعت مقاوم در برابر آتش، از فضاهای دیگر ساختمان کاملاً جدا باشد.
ب) هرگونه بازشو بین موتورخانه و فضاهای دیگر ساختمان، باید به حفاظ های مورد تأیید مجهز باشد. درها باید از نوع خودبسته شو، گازبند و دست کم یک ساعت مقاوم در برابر آتش باشند.
(1) غلاف لوله هایی که از دیوارها، سقف و کف موتورخانه وارد می شوند باید کاملاً گازبند باشد.
(2) بازشوی دیوارهای خارجی موتورخانه نباید زیر معابر خروجی، راه پله ها و راه های فرار، قرار گیرند.
(3) هر موتورخانه باید دست کم یک در خروجی داشته باشد که مستقیماً به خارج از ساختمان باز شود.
14 -13 -6 -3
دستگاه با شعله باز یا سطح داغی که به طور پیوسته دمایی بالاتر از 427 درجه سلسیوس (800 درجه فارنهایت) دارد، نباید در موتورخانه نصب شود.
14 -13 -6 -4
سیستم تهویه هوای موتورخانه هایی که مبرد آن آمونیاک است باید پیوسته کار کند، مگر در شرایط زیر:
الف) موتورخانه به آشکارساز مبرد مجهز باشد تا به طور خودکار سیستم تهویه هوا را به کار اندازد و در صورت رسیدن مقدار گاز آمونیاک نشت یافته به 1000 ppm، سیستم اعلام خطر را فعال کند.
14 -13 -6 -5 کنترل از دور
الف) تجهیزات کنترل از دور دستگاه های موتورخانه تبرید باید در محلی مناسب و مورد تأیید، در خارج از موتورخانه و نزدیک در ورودی اصلی آن، نصب شود.
ب) یک کلید اضطراری در معرض دید، درون محفظه ای با شیشه ی شکستنی (یا پوششی مجاز)، برای قطع کمپرسورها، پمپ ها و شیرهای مبرد، باید در محل کنترل از دور نصب شود.
(1) این تجهیزات باید در صورت تجاوز مقدار بخار مبرد درون موتورخانه از حد بیشینه اندازه گیری آشکارساز مبرد و یا 25 درصد پایین ترین حد انفجار (LEL)، هر کدام که بیشتر باشد، به صورت خودکار خاموش شوند.
پ) یک کلید اضطراری برای به کار انداختن سیستم تهویه هوای موتورخانه، باید در محل کنترل از دور نصب شود.
14 -13 -7 لوله کشی سیستم تبرید
14 -13 -7 -1 کلیات
الف) طراحی لوله کشی سیستم تبرید باید مطابق با ASME B31.5 یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر انجام شود.
ب) جنس لوله های خطوط انتقال مبرد می تواند از فولاد کربنی مطابق ردیف 14 -13 -7 -2 و یا لوله های مسی و برنجی مطابق 14 -13 -7 -3 باشد.
14 -13 -7 -2 لوله های فولادی (فولاد کربنی)
الف) لوله های خطوط مایع مبردهای نوع B2، A3، A2 و B3، در قطرهای اسمی 40 میلی متر (1/2 اینچ) و کوچکتر، باید با ضخامت جدار دست کم معادل رده 80 باشند.
ب) لوله های خطوط مایع مبردهای نوع A1 و B1، در قطرهای اسمی 150 میلی متر (6 اینچ) و کوچکتر، باید با ضخامت جدار دست کم معادل رده 40 باشند.
پ) لوله های خطوط مایع مبردهای نوع B2، A3، A2 و B3، در قطرهای اسمی 50 میلی متر (2 اینچ) تا 150 میلی متر (6 اینچ) و لوله های مکش و تخلیه، در قطرهای اسمی 150 میلی متر (6 اینچ) و کوچکتر، باید با ضخامت جدار دست کم معادل رده 40 باشند.
14 -13 -7 -3 لوله های مسی و برنجی
الف) لوله های مسی و برنجی با اندازه های استاندارد، که مقدار مس آن ها در آلیاژ کمتر از 80 درصد نباشد، باید مطابق استاندارد ASTM B42 و ASTM B43 یا دیگر استانداردهای مشابه مورد تأیید باشند.
ب) لوله های مسی که در سیستم تبرید به کار می روند باید از نوع بدون درز سخت، رده L، K یا M، کشیده شده یا به آرامی خنک شده و مطابق استاندارد ASTM B280 و ASTM B88 یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر باشد.
پ) نوع اتصال لوله های مسی در لوله کشی سیستم تبرید با مبردهای B2، A3، A2 و B3، باید لحیمی مویینگی سخت باشد.
(1) در این لوله کشی ها، اتصال لحیمی مویینگی نرم مجاز نیست.
(2) اتصال مکانیکی در لوله کشی مسی در قطرهای خارجی بزرگتر از 22 میلی متر (7/8 اینچ)، مجاز نیست.
14 -13 -7 -4 اجرای لوله کشی
لوله های سیستم تبرید که از فضاهای باز قابل رفت وآمد عبور می کنند، نباید در ارتفاعی کمتر از 2200 میلی متر (7 فوت و 3 اینچ) از سطح زمین نصب شوند، بجز در مواردی که لوله ها به سقف چسبیده باشند. لوله های سیستم تبرید نباید در شفت بالابر، آسانسور یا هر شفتی که مسیر اجسام متحرک بوده یا شفت هایی که دارای بازشو به قسمت های مسکونی یا راه های خروج است، قرار داده شود. همچنین این لوله ها نباید در راه پله ها، پاگردها و مسیرهای خروج نصب شوند.
الف) لوله کشی در کف های بتنی
لوله های سیستم تبرید که در کف های بتنی نصب شده اند، باید درون داکت قرار بگیرند. لوله ها باید برای جلوگیری از آسیب های ناشی از ارتعاش، تنش و خوردگی، عایق بندی و مهار شوند.
ب) لوله های سیستم تبرید به جز در موارد زیر نباید از کف، سقف و یا بام عبور کنند:
- لوله هایی که طبقه زیرزمین را به طبقه اول ساختمان مرتبط می کنند.
- لوله هایی که بالاترین طبقه ساختمان را به اتاقک تجهیزات یا موتورخانه روی بام مرتبط می کنند.
- لوله هایی که دو طبقه مجاور تحت پوشش یک سیستم تبرید را به هم مرتبط می کنند.
- لوله های سیستم تبرید مستقیم که مقدار مبرد آن از مقادیر جدول (14 -13 -2 -3) برای کوچک ترین فضای اشغال شده (که لوله ها از آن عبور می کنند) فراتر نمی رود.
پ) به جز در موارد صنعتی، لوله هایی که تجهیزات مکانیکی مختلف را به هم مرتبط می کنند و مقدار مبرد در آن ها از جدول (14 -13 -2 -3) فراتر می رود، به یکی از دو صورت زیر باید اجرا شوند:
- لوله ها در داخل شفت کاملاً گازبند و مقاوم در مقابل آتش، یا شفت دارای بازشو به طبقات تحت پوشش سیستم تبرید قرار داشته باشند.
- لوله ها در خارج از ساختمان در فضایی قرار داشته باشند که با هوای آزاد بیرون یا فضای تحت پوشش سیستم تبرید در ارتباط باشد، مشروط بر این که این فضا به عنوان شفت هوا، پاسیو یا هر فضای مشابه دیگر استفاده نشود.
ت) لوله کشی باید در داخل لوله یا کانال سخت و یا قابل انعطاف قرار گیرد.
(1) قطعاتی از لوله کشی بین واحد تقطیر و نزدیک ترین رایزرها، به شرطی که طول کلی آن بیش از 1800 میلی متر (6 فوت) نباشد، لازم نیست در داخل لوله یا کانال حفاظت شود.
(4) لوله کشی سیستم تبرید که دمای سطح خارجی آن در شرایط کار عادی، کمتر از نقطه شبنم هوای مجاور است و در نقاطی نصب می شود که چگالش بخار آب موجود در هوا موجب خطر و آسیب رساندن به افراد یا دستگاه های برقی یا هر تجهیزات دیگر است، باید با روش های مورد تأیید حفاظت شوند.
(5) لوله کشی سیستم تبرید باید به موازات دیوارها، سقف و کف انجام شود.
چ) لوله کشی سیستم تبرید باید در مسیری اجرا شود که اتصالات آن همواره امکان بازدید و دسترسی داشته باشند.
14 -13 -7 -5 شیرهای قطع کامل
الف) در سیستم های با کمپرسور ضربه ای که مقدار مبرد سیستم بیش از 3 کیلوگرم (6/6 پوند) است، در نقاط زیر باید شیر قطع کامل نصب شود:
- در ورود به هر کمپرسور و هر واحد تقطیر؛
- در خروج از هر کمپرسور، هر واحد تقطیر و هر دریافت کننده مایع.
ب) در سیستم های زیر نصب شیر قطع کامل لازم نیست:
- سیستم هایی که تخلیه مبرد دارند و می توانند تمام مبرد را در یک دریافت کننده یا مبدل گرمایی، ذخیره کنند؛
- سیستم هایی که دارای ملحقات دائمی یا قابل حمل تخلیه مبرد باشند؛
- سیستم تبرید یک پارچه.
پ) در سیستم های با کمپرسور پیستونی ضربه ای که مقدار مبرد سیستم بیش از 45 کیلوگرم (100 پوند) است، علاوه بر نقاطی که در ردیف "الف" (1) آمده، در ورودی هر دریافت کننده مایع نیز باید شیر قطع کامل نصب شود. نصب این شیر بر روی لوله ورودی به دریافت کننده یک واحد تقطیر، یا در ورودی دریافت کننده ای که جزئی از کندانسور است، الزامی نیست.
(3) شیر قطع کامل، بر روی لوله کشی مسی سیستم تبرید از نوع نرم و قابل انعطاف و با قطر خارجی کمتر از 22 میلی متر (7/8 اینچ)، باید مجهز به بست و تکیه گاه نگه دار جداگانه و مستقل از لوله ها باشد.
(4) در نقاطی از لوله کشی که مشخصه و کارکرد شیر قطع کامل به روشنی معلوم نیست، عملکرد مورد نظر شیر باید با نصب پلاک بر روی آن مشخص گردد.
14 -13 -8 آزمایش در کارگاه
14 -13 -8 -1
هر قسمت حاوی مبرد از سیستم تبرید، جز کمپرسور، کندانسور، مخازن، اواپراتور، شیر اطمینان، فشارسنج و سیستم کنترل، که این ها در کارخانه آزمایش شده اند، باید پس از اجرای کامل عملیات نصب و پیش از راه اندازی، برای اطمینان از گازبند بودن آن ها، در کارگاه آزمایش نشت شود. آزمایش باید در فشاری دست کم برابر فشار طراحی یا نقطه تنظیم شیر اطمینان انجام گیرد.
14 -13 -8 -2 آزمایش در کارگاه در موارد دیگر
الف) مخازن حاوی گاز که به طور پیوسته به سیستم تبرید متصل نیست، لازم نیست در کارگاه آزمایش شوند.
ب) سیستم های با شیر اطمینان که به طور محدود شارژ شده باشند، باید با فشاری معادل 1/5 برابر نقطه تنظیم شیر اطمینان، در کارگاه آزمایش شوند. اگر این سیستم ها در کارخانه با فشاری معادل 1/5 برابر فشار طراحی آزمایش شده باشند، پس از نصب در کارگاه، کافی است که با فشار طراحی آزمایش شوند.
پ) کمپرسورهای سانتریفیوژ و یا دوار: در آزمایش فشار در کارگاه، برای کمپرسورهای سانتریفیوژ و دوار سیستم تبرید، باید فشار طرف پایین به عنوان فشار آزمایش کارگاهی برای کل سیستم در نظر گرفته شود.
14 -13 -8 -3 گاز مورد استفاده در آزمایش
الف) آزمایش در کارگاه باید با گازهای خنثی و خشک مانند نیتروژن و یا گاز کربنیک، انجام شود.
(1) در آزمایش کارگاهی، استفاده از اکسیژن، هوا و گازهای سوختنی و یا مخلوطی از این گازها، مجاز نیست.
(2) کاربرد هوای فشرده برای آزمایش سیستم تبرید با مبرد آمونیاکی (R-717)، مجاز است.
(3) پیش از شارژ کردن مبرد، سیستم باید کاملاً از گاز آزمایش تخلیه شود.
14 -13 -8 -4 وسیله آزمایش
الف) وسیله ای که برای آزمایش سیستم تبرید در کارگاه به کار می رود باید به تجهیزاتی برای محدود کردن یا کاهش فشار مجهز باشد و در خروجی آن فشارسنج نصب شده باشد.
14 -13 -8 -5 گواهی آزمایش
الف) برای آزمایش سیستم های تبرید حاوی مبردی با وزن 25 کیلوگرم (55 پوند) یا بیشتر، باید گواهی آزمایش صادر شود.
ب) در گواهی آزمایش، نام مبرد و فشار آزمایش طرف پایین و طرف بالا باید درج شود.
پ) گواهی آزمایش باید به امضای نصب کننده برسد و جزو بخشی از مدارک طرح نگه داری شود.
14 -15 کاهش فاصله مجاز
14 -15 -1 دامنه کاربرد
14 -15 -1 -1 کمینه فاصله های مجاز مقرر شده در فصل های این مبحث، بین مواد سوختنی و اجزای تأسیسات مکانیکی، مانند دودکش، رابط دودکش، سیستم تعویض هوا و هودهای آشپزخانه و دستگاه های با سوخت جامد، مایع و گاز، ممکن است طبق الزامات مندرج در این فصل »(14 -15) کاهش فاصله مجاز« و محدودیت های مقرر شده در آن، کاهش یابد.
الف) اگر سازنده حداقل فاصله مجاز در دستگاه های با سوخت جامد را 300 میلی متر (12 اینچ) یا کمتر تعیین کرده باشد، الزامات این فصل در مورد کاهش فاصله مجاز نباید در باره آن عمل شود.
ب) اگر سازنده حداقل فاصله مجاز در دستگاه های با سوخت جامد را بیش از 300 میلی متر (12 اینچ) تعیین کرده است، الزامات این فصل نباید این فاصله را به کمتر از 300 میلی متر (12 اینچ) کاهش دهد.
پ) الزامات این فصل نباید برای کاهش فاصله های مجاز مقرر شده برای دودکش های قائم با مصالح بنایی منظور شود.
ت) الزامات این فصل نباید برای کاهش فاصله های مجاز مقرر شده برای شومینه های با مصالح بنایی منظور شود.
ث) الزامات این فصل نباید برای کانال های تخلیه هوای آشپزخانه که در یک شافت بسته قرار دارد، منظور شود.
14 -15 -2 کلیات
14 -15 -2 -1
برای کاهش فاصله مجاز بین مواد سوختنی و سطوح گرم دستگاه ها و اجزای تأسیسات گرمایی، می توان از قطعات محافظ استفاده کرد.
14 -15 -2 -2
قطعات محافظ، پایه ها و تکیه گاه های آن ها باید از مواد نسوختنی ساخته شده باشند.
الف) حائل هایی که، برای ایجاد فاصله هوایی بین قطعات محافظ و مواد سوختنی قرار می گیرند، باید از مواد نسوختنی باشند.
ب) فاصله حائل ها و قطعات محافظ با سطوح گرم دستگاه ها و اجزای تأسیسات گرمایی، در هر صورت نباید از 25 میلی متر (1 اینچ) کمتر باشد.
پ) در صورت وجود فضای خالی و فاصله هوایی میان قطعات محافظ و سطوح سوختنی محافظت شده، در اطراف و لبه های قطعات محافظ و حائل های آن نیز باید چنین فضایی پیش بینی شود، به طوری که هوا به صورت وزش در این فضا جریان یابد.
14 -15 -3 جدول کاهش فاصله مجاز
14 -15 -3 -1
فاصله های مجاز بین سطوح گرم دستگاه ها و اجزای تأسیسات گرمایی با مواد و مصالح سوختنی باید براساس یکی از روش های مقرر شده در جدول (14 -15 -1) کاهش یابد.
الف) یادداشت های جدول شماره (14 -15 -1):
- عایق پشم سنگ به صورت پتویی یا تخته ای که در جدول آمده است، با وزن مخصوص 128 کیلوگرم بر متر مکعب (8 پوند بر فوت مکعب) و دمای ذوب 816 درجه سلسیوس (1500 درجه فارنهایت) است؛
- عایق پشم شیشه که در جدول آمده است، با ضریب هدایت گرمایی 0/036 وات بر متر کلوین (0/25 Btu در ساعت بر فوت مربع درجه فارنهایت به ازای هر اینچ) یا کمتر است؛
- عایق تخته ای که در ساختار محافظ به کار می رود باید از جنس نسوختنی باشد.
| انواع قطعات محافظ | سطوح افقی از مواد و مصالح سوختنی در بالای سطوح گرم | سطوح افقی از مواد و مصالح سوختنی در زیر سطوح گرم یا سطوح قائم در مجاورت سطوح گرم | ||||||
| فاصله مجاز بدون قطعات محافظ | 150 | 230 | 450 | 900 | 150 | 230 | 450 | 900 |
| ورق فولادی گالوانیزه به ضخامت اسمی حداقل 0/6 میلی متر که روی عایق پشم شیشه یا پشم سنگ به ضخامت 25 میلی متر قرار گیرد و به فاصله 25 میلی متر از مواد و مصالح سوختنی نصب شود. | 80 | 80 | 150 | 300 | 80 | 120 | 230 | 450 |
| ورق فولادی گالوانیزه به ضخامت اسمی حداقل 0/6 میلی متر که به فاصله 25 میلی متر از مواد و مصالح سوختنی نصب شود. | 50 | 80 | 150 | 300 | 80 | 120 | 230 | 450 |
| دو لایه از ورق فولادی گالوانیزه به ضخامت اسمی حداقل 0/6 میلی متر که با فاصله هوایی 25 میلی متر قرار گیرد و به فاصله 25 میلی متر از مواد و مصالح سوختنی نصب شوند. | 80 | 80 | 150 | 300 | 80 | 120 | 230 | 450 |
| دو لایه از ورق فولادی گالوانیزه به ضخامت اسمی حداقل 0/6 میلی متر که بین آن ها عایق پشم شیشه به ضخامت 25 میلی متر قرار گیرد و به فاصله 25 میلی متر از مواد و مصالح سوختنی نصب شوند. | 80 | 80 | 150 | 300 | 80 | 120 | 230 | 450 |
| عایق تخته ای به ضخامت 12 میلی متر که روی عایق پشم شیشه یا پشم سنگ به ضخامت 25 میلی متر قرار گیرد و بلافاصله بعد از مواد و مصالح سوختنی نصب شود. | 100 | 150 | 300 | 600 | 80 | 120 | 230 | 450 |
| تیغه آجری به ضخامت 90 میلی متر که به فاصله 25 میلی متر از دیواری با مواد و مصالح سوختنی نصب شود. | — | — | — | — | 150 | 150 | 150 | 300 |
| تیغه آجری به ضخامت 90 میلی متر که بلافاصله بعد از دیواری با مواد و مصالح سوختنی نصب شود. | — | — | — | — | 120 | 150 | 300 | 600 |
1 میلی متر = 0/0394 اینچ
پیوست 1 — استانداردهای مرجع
فهرست استانداردهایی که در این مبحث به آن ها ارجاع شده است:
1 - استانداردهای ملی ایران (ISIRI):
- استاندارد ملی شماره 423 — لوله های فولاد کربنی مناسب برای دنده پیچ کردن مطابق ISO 7-1
- استاندارد ملی شماره 433 — اندازه های مخازن فرآورده های نفتی
- استاندارد ملی شماره 1219 — آب گرم کن گازسوز مخزن دار برای مصارف خانگی — ویژگی ها و روش های آزمون
- استاندارد ملی شماره 2-1219 — آب گرم کن گازسوز مخزن دار — ویژگی ها و روش های آزمون مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 1-1220 — بخاری گازسوز دودکش دار — ویژگی ها و روش های آزمون
- استاندارد ملی شماره 2-1220 — بخاری گازسوز دودکش دار — مشخصات فنی و روش تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 1228 — آب گرم کن های نفتی
- استاندارد ملی شماره 1-1562 — وسایل برقی خانگی — ایمنی — الزامات
- استاندارد ملی شماره 21-2-1562 — وسایل برقی خانگی — الزامات ویژه آب گرم کن های برقی مخزن دار
- استاندارد ملی شماره 35-2-1562 — وسایل برقی خانگی — الزامات ویژه آب گرم کن های فوری
- استاندارد ملی شماره 40-2-1562 — وسایل برقی خانگی — ایمنی — الزامات ویژه پمپ های گرمایی، دستگاه های تهویه مطبوع و رطوبت گیرهای الکتریکی
- استاندارد ملی شماره 53-2-1562 — وسایل برقی خانگی — ایمنی — الزامات ویژه وسایل گرمایشی سونا و کابین های مادون قرمز
- استاندارد ملی شماره 2-1563 — آب گرم کن های برقی خانگی — مشخصات فنی و روش آزمون تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 1798 — دنده پیچ های لوله های گاز و اتصالات نوع پیچی برای موادی که آب بندی توسط دنده پیچ صورت می گیرد
- استاندارد ملی شماره 1828 — آب گرم کن گازسوز فوری دیواری برای مصارف خانگی — ویژگی ها و روش های آزمون
- استاندارد ملی شماره 2-1828 — آب گرم کن فوری گازسوز — مشخصات فنی و روش تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 3363 — شیرهای کشویی چدنی — ویژگی ها
- استاندارد ملی شماره 3527 — ویژگی ها و روش های آزمون شاخص پیچشی مخزن نفت آب گرم کن و بخاری (دودکش دار)
- استاندارد ملی شماره 4071 — شیرهای یک طرفه چدنی برای مصارف عمومی — ویژگی ها
- استاندارد ملی شماره 4231 — طراحی و ساخت دیگ های بخار و آب داغ از نوع پوسته ای با ساختمان جوش شده
- استاندارد ملی شماره 4473 — دیگ چدنی شوفاژ مخصوص گرمایش مرکزی و آب گرم مصرفی
- استاندارد ملی شماره 4841 — شیرهای پروانه ای
- استاندارد ملی شماره 2-4910 — کولر آبی خانگی — مشخصات فنی و روش آزمون تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 5363 — پکیج های گازسوز گرمایش مرکزی نوع B11,B11bs مجهز به مشعل های اتمسفریک با توان ورودی اسمی حداکثر 70 کیلووات
- استاندارد ملی شماره 2-6016 — کولر گازی یا پمپ گرما از نوع اتاقی بدون کانال (سرد یا سرد و گرم) — روش اندازه گیری مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 6771 — لوله های فولادی برای آبرسانی و فاضلاب
- استاندارد ملی شماره 6942 — کولر گازی و/یا پمپ گرمای هوا به هوا با کانال (سرد و/یا سرد و گرم) — روش های آزمون تعیین مقادیر عملکرد
- استاندارد ملی شماره 1-6985 تا 4-6985 — سیستم های سرمایشی و پمپ های گرما — الزامات ایمنی و زیست محیطی (چهار قسمت)
- استاندارد ملی شماره 7268 — بخاری گازسوز بدون دودکش — ویژگی ها و روش های آزمون
- استاندارد ملی شماره 2-7268 — بخاری گازسوز بدون دودکش — مشخصات فنی و روش تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل تأییدیه انرژی
- استاندارد ملی شماره 2-7342 — میزان مصرف انرژی و برچسب انرژی بخاری های برقی خانگی و مشابه
- استاندارد ملی شماره 1-7696 تا 5-7696 — آزمون های مقاومت در برابر آتش — دمپرهای ضدآتش در سیستم های توزیع هوا
- استاندارد ملی شماره 7911 — دیگ های فولادی جوش شده برای گرمایش مرکزی و آب گرم مصرفی (ظرفیت 44 کیلووات تا 3 مگاوات)
- استاندارد ملی شماره 1-9330 تا 5-9330 — لوله های فولادی جوش داده شده برای مقاصد تحت فشار
- استاندارد ملی شماره 10635 — برج های خنک کن تر — مشخصات فنی و روش آزمون تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 10638 — کولرهای گازی یا پمپ های گرمای اسپلیت — مشخصات فنی و روش آزمون تعیین میزان مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
- استاندارد ملی شماره 11005 — دیگ های گرمایش مرکزی گازسوز — الزامات خاص برای تولید آب گرم مصرفی
- استاندارد ملی شماره 2-11563 — جوشکاری و فرآیندهای وابسته — آماده سازی اتصال — قسمت 2
- استاندارد ملی شماره 12118 تا 12120 — وسایل نفت سوز — مقررات عمومی و روش های آزمون
- استاندارد ملی شماره 12156 — پکیج های گازسوز گرمایش مرکزی نوع C با توان حداکثر 70 کیلووات
- استاندارد ملی شماره 1-12753 تا 5-12753 — سیستم های لوله کشی چندلایه برای آب سرد و گرم
- استاندارد ملی شماره 1-13205 تا 5-13205 — سیستم های لوله کشی پلی اتیلن با پیوند عرضی (PE-X)
- استاندارد ملی شماره 1-13252 تا 5-13252 — سیستم های لوله کشی پلی اتیلن مقاوم در دمای بالا (PE-RT)
- استاندارد ملی شماره 14553 — پکیج های گازسوز گرمایش مرکزی — الزامات ویژه برای پکیج های چگالشی
2 - استانداردهای بین المللی:
- ASME: B16.3, B16.5, B16.9, B16.10, B16.11, B16.15, B16.18, B16.22, B16.24, B16.26, B16.51, B31.5
- ANSI: Z21.47, Z223.1/NFPA 54
- ASHRAE: استانداردهای 15, 34, 62.1, 62.2
- ASTM: A53, A106, A254, A539, B42, B43, B75, B88, B280, B302, D2846, E84, F441, F442, F876, F877, F1281, F1282, F1974, F2623, F2769
- BSI: BS 61, BS 2633, BS 2790, BS 5154, BS 7291-1
- CSA: F379-1, Z21.47/CSA 2.3, C22.1
- DIN: DIN 1910-11, DIN 1910-100, DIN 3352-5, DIN 4102, DIN 5156, DIN 5157, DIN 16833, DIN 16834, DIN 16836, DIN 16837, DIN 16892, DIN 16893, DIN 50930-6
- EN: EN 1252-2, BS EN 558, BS EN 593, BS EN 1057, BS EN 1092-1 تا 4, BS EN 1171, BS EN 1254-1 تا 8, BS EN 1503-1 تا 4, BS EN 1984, BS EN 2082-2, BS EN 10220, BS EN 10226-1 تا 3, BS EN 10241, BS EN 10242, BS EN 10253-1,2, BS EN 10255, BS EN 12285-1,2, BS EN 12288, BS EN 12502-1 تا 5, BS EN 12693, BS EN 12953-1 تا 13, BS EN 13709, BS EN 13741, BS EN 13789, BS EN 14610, BS EN 15034, BS EN 15501, BS EN 15502-1,2-1, BS EN 16767
- ISO: ISO 7.1, ISO 49, ISO 65, ISO 274, ISO 2016, ISO 3419, ISO 4145, ISO 4200, ISO 5996, ISO 7005-1 تا 3, ISO 10294-1 تا 5, ISO 15875-1 تا 5, ISO 21003-1 تا 5, ISO 22391-1 تا 5
- JIS: JIS B 2011, JIS B 2031, JIS B 2071
- MSS: MSS SP-80
- NFPA: NFPA 1, 30, 31, 37, 54, 70, 72, 88A, 409
- UL: UL 58, UL 80, UL 127, UL 142, UL 174, UL 180, UL 181, UL 207, UL 268, UL 268A, UL 343, UL 412, UL 443, UL 471, UL 499, UL 536, UL 555, UL 555S, UL 723, UL 727, UL 729, UL 867, UL 900, UL 907, UL 1046, UL 1316, UL 1453, UL 1812, UL 1815, UL 1995, UL 2043
پیوست 2 — تعاریف
(این بخش در فایل ها به صورت سربرگ وجود دارد اما محتوای کامل آن در متن اصلی قبلاً پوشش داده شده است. در صورت نیاز به متن کامل تعاریف، باید از فایل اصلی جداگانه استخراج شود.)
واژه نامه فارسی–انگلیسی
| آب خنک کننده | Cooling water |
| آب سردکننده | Chilled water |
| آب گرم کن | Water Heater |
| آتریوم | Atrium |
| آسایش | Comfort |
| آشکارساز مبرّد | Refrigerant detector |
| آلاینده های هوا | Air pollutants |
| آویز | Hanger |
| اتصال | Joint |
| اتصال زمین | Earthing |
| اتصال فیتینگ فشاری | Compression fitting or flared joint |
| اتصال کوتاه | Short circuit |
| اتصال لحیمی موئینگی | Capillary soldering |
| اشغال / تصرف / کاربری | Occupancy |
| اندازه | Size |
| باتری سربی اسیدی اتمسفریک | Flooded lead-acid battery |
| باتری سربی اسیدی بسته، مجهز به شیر اطمینان | Valve regulated lead-acid battery |
| باتری نیکل کادمیوم اتمسفریک | Flooded nickel cadmium battery |
| بازگردانی هوا | Air recirculation |
| بخاری اتاقی با دودکش | Vented room heater |
| بخاری اتاقی بدون دودکش برچسب دار | Unvented room heater Labeled |
| پره- شعاعی | Radial blade |
| پشم سنگ | Mineral wool |
| پلنوم | Plenum |
| پی (فونداسیون) | Foundation |
| تبخیرکننده / اواپراتور | Evaporator |
| تخلیه هوا | Air exhausting |
| تصفیه هوا | Air cleaning |
| تعویض هوا / تهویه | Ventilation |
| تکیه گاه / بست | Support |
| تنظیم کننده مکش | Draft regulator |
| تنظیم مجدد خودکار | Automatic reset |
| تنظیم مجدد دستی | Manually reset |
| تهویه مکانیکی | Mechanical ventilation |
| تهویه مطبوع | Air conditioning |
| تهویه طبیعی | Natural ventilation |
| جابه جایی مثبت (پمپ) | Positive displacement |
| چگالش | Condensation |
| چگالنده / کندانسور | Condenser |
| چگالیده / کندانسیت | Condensate |
| حائل | Spacer |
| حداکثر فشار کار مجاز | Allowable maximum working pressure |
| حد بالای میزان مبرّد در محیط کار | Threshold limit value-time weighted average (TLV-TWA) |
| حد بیشینه اشتعال | Upper flammability limit |
| حد کمینه اشتعال | Lower flammability limit |
| حسگر | Sensor |
| حلقه انبساط | Expansion loop |
| خم انبساط | Expansion bend |
| در دسترس | Readily accessible |
| درز طولی | Seam |
| درز عرضی | Joint |
| دریافت کننده مایع | Liquid receiver |
| دستگاه با سوخت جامد، مایع، گاز یا برق | Appliance |
| دستگاه با دمای پایین | Low heat appliance |
| دستگاه با دودکش | Vented appliance |
| دستگاه با محفظه احتراق بسته برای سوخت جامد | Closed combustion solid fuel burning appliance |
| دستگاه بدون دودکش | Unvented appliance |
| دستگاه تهویه مطبوع اتاقی | Room air conditioner |
| دستگاه گرمایشی برقی | Electric heating appliance |
| دستگاه گرم کننده و خنک کننده ویژه | Specific appliance |
| دستگاه پخت و پز تجاری | Commercial cooking appliance |
| دستگاه یک پارچه | Self-contained equipment (Package) |
| دمای کار طراحی | Design working temperature |
| دمپر | Damper |
| دمپر آتش | Fire damper |
| دمپر دود | Smoke damper |
| دمپر کوران برگشت | Backdraft damper |
| دوخم | Offset |
| دودکش القایی | Induced draft venting |
| دودکش با دمای پایین | Low-heat chimney |
| دودکش پیش ساخته | Vent |
| دودکش رانشی | Forced-draft venting |
| دودکش قائم | Chimney |
| دهانه بازشوی خارجی | Outdoor opening |
| دیاگرام جریان | Flow diagram |
| دیگ | Boiler |
| دیگ خودکار | Automatic boiler |
| رده | Schedule |
| روز-درجه سرمایی سالانه | Annual degree day cooling (ADDC) |
| روز-درجه گرمایی سالانه | Annual degree day heating (ADDH) |
| ساختمان با درزهای معمولی | Ordinary construction |
| ساختمان با درزهای هوابند | Tight construction |
| سطح هود | Hood face area |
| سیستم با احتمال بالا | High probability system |
| سیستم با احتمال پایین | Low probability system |
| سیستم بسته | Closed system |
| سیستم بسته ولی مرتبط به هوای آزاد | Vented closed system |
| سیستم پاششی باز | Open-spray system |
| سیستم پاششی باز غیرمستقیم دو مرحله ای | Double-indirect open spray system |
| سیستم تبرید غیرمستقیم | Indirect refrigerant system |
| سیستم تبرید مستقیم | Direct refrigerant system |
| سیستم توزیع هوا | Air distribution system |
| سیستم غیرمستقیم بسته | Indirect closed system |
| سیستم غیرمستقیم بسته مرتبط به هوا | Indirect vented closed system |
| سیستم غیرمستقیم پاششی باز | Indirect open spray system |
| شاخص پیشروی شعله | Flame spread index |
| شاخص گسترش دود | Smoke developed index |
| شمعک | Pilot |
| شمعک دائمی | Continuous pilot |
| شمعک قطع شونده | Interrupted pilot |
| شمعک متناوب | Intermittent pilot |
| شومینه با مصالح بنایی | Masonry fireplace |
| شومینه ساخته شده در کارخانه | Factory built fireplace |
| شیر اطمینان بخار | Safety valve |
| شیر اطمینان فشار | Pressure relief valve |
| شیر پروانه ای | Butterfly valve |
| شیر درجا چرخ | Non-rising stem valve |
| شیر سماوری | Cock valve |
| شیر قطع خودکار گاز | Automatic gas shutoff valve |
| شیر قطع سریع | Quick closing valve |
| شیر قطع کامل | Stop valve |
| شیر کشویی | Gate valve |
| شیر کف فلزی | Globe valve |
| شیر یک طرفه | Check valve |
| ضربه قوچ | Water hammer |
| طرف فشار بالا | High-side pressure |
| طرف فشار پایین | Low-side pressure |
| عمل تخلیه مبرّد | Refrigerant pumpout function |
| غلاف تهویه شونده | Ventilation thimble |
| فاصله مجاز | Clearance |
| فاصله هوایی | Air space |
| فشار طراحی مخزن | Design pressure of the tank |
| فشار کار طراحی | Design working pressure |
| فضای با حجم ناکافی | Confined space |
| فضای با حجم کافی | Unconfined space |
| فضای با خطر | Hazardous location |
| فضای به طور غیرعادی درزبند | Unusually tight construction |
| فضای کاملاً بسته | Confined space |
| فولاد زنگ ناپذیر فهرست شده | Stainless steel Listed |
| فیلتر روغن | Grease filter |
| فیوز | Fusible link |
| قابل دسترس | Accessible |
| قطعات محافظ | Protective assembly |
| قطعه انبساط | Expansion joint |
| کاربری | Occupancy |
| کانال | Duct |
| کانال قائم | Riser duct |
| کانوپی | Canopy |
| کف کاذب / خمیده رو | Crawl space |
| کلاهک تعادل | Draft hood |
| کمپرسور ضربه ای | Positive displacement compressor |
| کمپرسور غیرپیستونی ضربه ای | Nonpositive displacement compressor |
| کنترل اطمینان خودکار قطع گاز | Safety shutoff device |
| کنترل اطمینان شمعک | Flame safeguard |
| کنترل اطمینان وجود حداقل اکسیژن | Oxygen depletion safety shutoff system (ODS) |
| کنترل اطمینان وجود شعله | Flame safeguard |
| کنترل تدریجی | Modulating control |
| کنترل حد دمای بالا | High limit |
| کوره بسته | Enclosed furnace |
| کوره هوای گرم | Furnace |
| کولر آبی | Evaporative cooler |
| گازبند | Gas tight |
| گزنون | Xenon |
| لحیم کاری سخت | Brazing |
| لحیم کاری نرم | Soldering |
| لرزه گیر لوله ای | Flexible connection |
| لوله رابط دودکش | Breaching connector |
| لوله-محوری | Tube-axial |
| مبرّد احیا شده | Reclaimed refrigerant |
| مبرّد بازیافتی | Recovered refrigerant |
| مبرّد تصفیه شده | Recycled refrigerant |
| مخزن با فشار جو | Atmospheric tank |
| مخزن تحت فشار | Pressure vessel |
| مخزن تغذیه | Supply tank |
| مخزن تغذیه ثقلی | Gravity tank |
| مخزن ذخیره | Storage tank |
| مخزن روزانه | Auxiliary tank |
| مرتبط | Interlock |
| مشعل | Burner |
| معبر قائم دود | Flue |
| مکش | Draft |
| مکش القایی | Induced draft |
| مکش طبیعی | Natural draft |
| منطقه آتش | Fire compartment |
| مواد سوختنی | Combustible materials |
| مواد نسوختنی | Noncombustible materials |
| موتورخانه | Machinery room |
| مورد تأیید | Approved |
| مهار | Anchor |
| نفوذ هوا به داخل | Infiltration |
| واحد تقطیر | Condensing unit |
| وزش | Convection |
| وسیله حذف ضربه قوچ | Water hammer arrestor |
| وسیله قطع خودکار گاز | Automatic gas shutoff device |
| فیتینگ | Fitting |
| فیتینگ فشاری | Compression fitting |
| هوا | Air |
| هوای احتراق | Combustion air |
| هوای بازگردانی شده | Recirculated air |
| هوای برگشت | Return air |
| هوای بیرون | Outdoor air |
| هوای تخلیه | Exhaust air |
| هوای دریافتی از بیرون | Make up air |
| هوای رفت | Supply air |
| هود | Hood |