مقررات ملی مبحث هشتم طرح واجرای ساختمانهای بامصالح بنايی

مقدمه ویرایش سوم

استفاده از مصالح بنایی در اجرای ساختمان ها از دیر باز در ایران رواج داشته است. اکثر ساختمان های موجود در کشور، به ویژه در شهرهای کوچک، بخش ها، روستاها و هم چنین در بافت های فرسوده و قدیمی کلان شهرها از نوع مصالح بنایی می باشند. آسیب پذیر بودن این ساختمان ها در زمین لرزه های گذشته، که عمدتا ناشی از عدم رعایت صحیح ضوابط فنی می باشد، اهمیت تدوین، به روزرسانی و ترویج مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان را آشکار می سازد. اولین کمیته تخصصی مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، تحت عنوان "ساختمان های مصالح بنایی" در سال ۱۳۷۶ شروع به فعالیت نمود. در ابتدا، با توجه به رواج اجرای سنتی این نوع ساختمان در ایران، که عمدتا مغایر با ضوابط فنی ساختمان های مقاوم در برابر زلزله می باشد، کمیته تخصصی تصمیم گرفت این مبحث را بر اساس تجربیات بومی و امکانات موجود در کشور بومی سازی نماید و طی مباحث جداگانه: ساختمان های آجری، خشتی و سنگی غیرمسلح و کارانداز، مبحث را بر مبنای نیاز آن زمان جامعه مهندسی ایران تدوین و در سال ۱۳۸۴ ارائه نمود. با پیشرفت صنعت ساخت و ساز و فراهم گردیدن امکان استفاده از مصالح جدید در اقصی نقاط کشور، در ویرایش دوم مبحث، مباحث ساختمان های سنتی خشتی، سنگی و آجری غیرمسلح تجمیع و محدودتر گردیده و جهت آشنایی جامعه مهندسان، مبحث بنایی مسلح به صورت مقدماتی و محدود وارد مبحث گردید.

با توجه به اهتمام جدی دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان جهت بازنگری و بروز نمودن مباحث، پس از تدوین آخرین ویرایش مبحث هشتم در سال ۱۳۹۲، کمیته جدید مبحث، بالفاصله ارزیابی و بازنگری مبحث را آغاز نمود. در مسیر به روز رسانی مبحث و همگام کردن آن با آیین نامه های معتبر بین المللی و نیاز امروز صنعت ساختمان کشور، در ویرایش جدید، بحث ساختمان های بنایی مسلح به صورت جامع ارائه شده است. هم چنین، با توجه به وجود امکانات فنی و اقتصادی ساخت ساختمان های بنایی با کلاف در اقصی نقاط کشور و نظر به آسیب پذیر بودن ساختمان های بنایی سنتی غیرمسلح (بدون کلاف)، بحث اخیر از مبحث هشتم حذف شده است. با برگزاری جلسات متعدد کمیته تخصصی، پیش نویس ویرایش جدید این مبحث آماده شد و در معرض نظرخواهی صاحب نظران و مهندسان قرار گرفت و به تصویب شورای تدوین مقررات ملی ساختمان رسید. در این ویرایش نسبت به ویرایش پیشین تغییرات زیر انجام شده است:

تغییرات ویرایش جدید

1. فصل اول - تعاریف

در فصل اول ویرایش جدید، تعاریف اولیه مورد نیاز این مبحث، در مقایسه با ویرایش قبلی، به میزان قابل ملاحظه ای گسترده تر ارائه شده است. هم چنین، با توجه به روابط طراحی ارائه شده در فصل چهارم و فصل های دیگر مبحث، علائم اختصاری مورد استفاده در مبحث در ویرایش جدید این فصل تعریف شده اند.

2. فصل دوم - خصوصیات مصالح

فصل دوم از ویرایش جدید به معرفی خصوصیات مصالح مورد استفاده می پردازد که نسبت به ویرایش پیشین مفصل تر بوده و اطلاعات بیشتری در رابطه با انواع و ویژگی های مصالح در اختیار مهندسان قرار می دهد.

3. فصل سوم - ضوابط عمومی

در ویرایش جدید این مبحث، فصل سوم تحت عنوان "ضوابط عمومی" مورد بازنگری مفصل قرار گرفته است؛ به ویژه ضوابط مربوط به اعضای غیرسازه ای به صورت مربوط در این فصل گنجانده شده است.

4. فصل چهارم - ساختمان های بنایی مسلح

فصل چهارم ویرایش جدید به ارائه ضوابط "ساختمان های بنایی مسلح" اختصاص داده شده است. این ساختمان ها با توجه به عملکرد مناسب در برابر زلزله، در کشورهای پیشرفته لرزه خیز نیز مورد استفاده قرار می گیرند. لذا کمیته بازنگری مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان وقت قابل ملاحظه ای را صرف تکمیل و گسترش این فصل از مبحث نموده و با افزودن مبحث مربوط به بارگذاری، تحلیل و طراحی ساختمان های بنایی مسلح به روش مقاومت نهایی، مجموعه ای کامل در اختیار جامعه مهندسان قرار داده است. امید است تکمیل این فصل از مبحث، مشوقی باشد برای استفاده گسترده از ساختمان بنایی مسلح در ایران.

5. فصل پنجم - ساختمان های بنایی با کلاف

فصل پنجم ویرایش جدید مبحث، تحت عنوان "ساختمان های بنایی با کلاف"، به طور کلی دوباره نویسی شده است. این فصل نسبت به ویرایش قبلی گسترش قابل ملاحظه ای یافته و بسیاری از ابهامات و کمبودهای موجود بر طرف گردیده است.

6. حذف فصل ششم

همان گونه که اشاره شد، در ویرایش جدید مبحث، فصل ششم ویرایش قبلی تحت عنوان "ساختمان های بنایی غیر مسلح" حذف و قسمت هایی از فصل حذف شده، شامل اجرای انواع سقف ها به فصل پنجم ویرایش جدید افزوده شده است.

امید است که پس از بیش از بیست سال که از تشکیل اولین کمیته تخصصی مبحث هشتم می گذرد، ویرایش جدید مبحث پاسخگوی نیازهای امروز جامعه مهندسی ساختمان کشور باشد. ویرایش جدید مبحث هشتم نیز بی شک عاری از کمبود و ابهام نمی باشد، لذا از محققان و مهندسان محترم خواهشمندیم نظرات اصلاحی و تکمیلی خود را جهت بررسی در اختیار این کمیته قرار دهند.

کمیته تخصصی مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان

1-8 کلیات

هدف

هدف از این مبحث، ارائه حداقل ضوابط و مقرراتی است که با رعایت آن ها میزان مناسبی از مقاومت پایداری، بهره برداری، پایایی و یک پارچگی در ساختمان های با مصالح بنایی، مطابق تعاریف زیر، جهت حصول اهداف مقرر در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، به دست می آید.

الف - مقاومت

منظور از مقاومت آن است که، ساختمان و اعضای آن در طول عمر مفید ساختمان بارهای وارده را به خوبی تحمل کنند و آسیب قابل ملاحظه نبیند.

ب - پایداری

منظور از پایداری آن است که حالت تعادل بین بارهای وارده به ساختمان، در جزء و یا کل، تحت تاثیر تغییرشکل های ایجاد شده در آن دچار اختلال نشده و پیکره اصلی ساختمان و اعضای آن حفظ شده و دچار فروریزش نشوند.

پ - بهره برداری

منظور از بهره برداری آن است که ساختمان عملکرد مورد انتظار خود را در طول عمر مفید ساختمان حفظ کند و افزایش تغییرشکل ها یا ترک خوردگی ها و ارتعاشات زیاد، مانعی برای استفاده کنندگان ایجاد نکند.

ت - پایایی

منظور از پایایی آن است که مصالح تشکیل دهنده شامل واحدهای مصالح بنایی، ملات، فولاد و بتن و ترکیب آن ها چنان در نظر گرفته شوند که با شرایط محیط و بهره برداری سازگاری کافی داشته باشند و شرایط موجود محیط موجب فرسودگی و یا انهدام زود هنگام آن ها نشود.

ث - یک پارچگی

منظور از یک پارچگی آن است که اعضای ساختمان و اتصالات بین آنها چنان تنظیم شوند که یک یا چند مسیر مناسب برای عبور بارهای وراه به سمت شالوده فراهم شده و همبستگی کل ساختمان تامین شود.

دامنه کاربرد

این مبحث شامل ضوابط طراحی مهندسی و ساخت ساختمان های بنایی است و برای آن دسته از اعضای سازه ای و غیرسازه ای تدوین شده است که در ساخت آن ها از مصالح بنایی استفاده می شود. مصالح مصرفی در ساخت ساختمان های بنایی باید ضوابط مندرج در این مبحث را دارا باشند و باید طوری انتخاب شوند که ضوابط طراحی از نظر ایمنی، عملکرد سازه ای، پایایی و شکل ظاهری سازه با توجه کافی به شرایط محیطی تأمین شود.

استانداردهای پذیرفته شده در این مبحث، استانداردهای ملی ایران است و باید در همه زمینه ها به آن ها رجوع شود. اگر در مورد بخشی از مسائل اشاره شده در این مبحث، استانداردهای داخلی تهیه نشده باشد، استانداردهای معتبر بین المللی باید مورد ملاحظه قرار گیرد.

ضوابط کلی و مقررات مربوط به ساختمان های بنایی باید در چارچوب مفاد مندرج در این مبحث و سایر مباحث مرتبط مقررات ملی ساختمان باشد.

این مبحث از مقررات ملی ساختمان شامل ساختمان های زیر می باشد:

الف - ساختمان بنایی مسلح

ساختمان بنایی مسلح ساختمانی است که با آجر، سنگ یا بلوک سیمانی یا ترکیبی از آن ها ساخته شده و در آن میلگرد فولادی به همراه مصالح بنایی برای تحمل نیرو به کار می روند. در این ساختمان ها معمولاً از واحد بنایی برای تحمل فشار و از میلگرد فولادی برای تحمل کشش استفاده می شود.

ب - ساختمان بنایی با کلاف

ساختمانی است که با آجر، سنگ یا بلوک سیمانی یا ترکیبی از آن ها ساخته شده و در آن تمام بارهای قائم و نیروهای جانبی توسط دیوارها تحمل می شوند. کلاف در این ساختمان ها با نقش محصورکنندگی خود باعث افزایش یکپارچگی ساختمان می شود.

تعریف ها

در این مبحث، واژه ها و عبارت های تعریف شده به صورت زیر مورد استفاده قرار می گیرند و در مورد سایر اصطلاحات، مفهوم عام آن ها مورد نظر است.

آجر

نوعی از مصالح بنایی می باشد که در گونه های رسی، شیلی و شیستی، مارنی، ماسه آهکی، بتنی و در شکل های گوناگون تولید شده و در ساخت واحد بنایی از آن استفاده می شود.

آجر راسته

آجری است که در چینش عضو بنایی در امتداد عضو قرار می گیرد.

آجر کله

آجری است که در چینش عضو بنایی عمود بر امتداد عضو قرار می گیرد.

آجر نما

آجری است که به طور ویژه برای نمای ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.

ابعاد مشخصه

به ابعادی از اجزای ساختمان مانند آجر و بند گفته می شود که کلیه محاسبات ابعاد بر مبنای آن ها صورت می گیرد.

ابعاد اسمی واحد مصالح بنایی

ابعاد اسمی واحد مصالح بنایی برابر است با ابعاد مشخصه، به اضافه نصف ضخامت بند یا بندهایی که در اطراف آن قرار دارد (به تعریف واحد مصالح بنایی مراجعه شود).

ابعاد واقعی

ابعاد واقعی عبارت است از ابعاد اندازه گیری شده اجزاء بنایی مانند آجر، جرز، ستون و دیوار.

ارتفاع مؤثر

قسمتی از دیوار یا ستون است که برای محاسبه نسبت لاغری در نظر گرفته می شود.

المان مرزی

محدوده انتهایی دیواری می باشد که برای مقاومت در برابر نیروهای درون صفحه طراحی شده و توسط میلگردگذاری مسلح می شود. این محدوده می تواند ضخیم تر و یا هم ضخامت با دیوار باشد. جزئیات اجرایی آن به گونه ای است که الزامات ویژه ای را برآورده سازد.

بار مرده

بار ساکنی است که توسط یک عضو تحمل شده و بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان محاسبه می شود.

بار زنده

سرباری است که توسط یک عضو تحمل شده و بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان محاسبه می شود.

بار بهره برداری

باری است که بدون در نظر گرفتن ضرایب فزاینده بار، بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، قابل محاسبه است.

بار ضریب دار

باری است که با در نظر گرفتن ضرایب فزاینده بار، بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان محاسبه می شود.

بست دیوار

نوعی وسیله مکانیکی است که برای اتصال دو یا چند قطعه با عضو بنایی به یکدیگر به کار گرفته می شود. این وسیله شامل مهارها، قالب های دیوار و گیره ها می شود.

بنایی غیرمسلح

قطعه، عضو و یا ساختمان بنایی است که در تحلیل و طراحی آن مقاومت مصالح بنایی در نظر گرفته می شود ولی از مقاومت میلگردها، در صورت وجود، صرف نظر می شود.

بنایی مسلح

قطعه، عضو و یا ساختمان بنایی است که در تحلیل و طراحی آن هم مقاومت مصالح بنایی و هم مقاومت میلگردها در نظر گرفته می شود. در بنایی مسلح، میلگردهای فولادی برای تحمل کشش، برش و فشار طراحی می شوند.

بند بستر (افقی)

لایه افقی ملات است که واحدهای مصالح بنایی بر روی آن قرار داده می شوند.

بند کله (قائم)

بند قائم بین واحدهای مصالح بنایی است که با ملات یا دوغاب پر می شود.

بند گلویی

فضایی خالی است که به صورت قائم در طول یک جداره بنایی و قسمت ساخته شده پشت آن قرار دارد و با ملات یا دوغاب پر می شود.

بین تسطیح

بتنی است با مقاومت کم که جهت تسطیح زمین برای اجرای پی از آن استفاده می شود.

بشت بند

عضوی است سازه ای با ضخامت کافی که در فواصل معینی از امتداد دیوار به منظور تأمین تکیه گاه جانبی یا تحمل بارهای متمرکز قائم، عمود بر امتداد دیوار ساخته می شود.

پوسته

به جداره خارجی واحد مصالح بنایی توخالی گفته می شود.

پوشش دوغاب

ضخامت دوغابی است که وجه خارجی میلگرد، مهار و یا قالب های مدفون در آن را در بر می گیرد.

پوشش بنایی

ضخامتی از ترکیب واحدهای مصالح بنایی، ملات و یا دوغاب است که وجه خارجی میلگرد، مهار و یا قالب های مدفون در آن را در بر می گیرد.

پوشش ملات

ضخامت ملاتی است که وجه خارجی میلگرد، مهار و یا قالب های مدفون در آن را در بر می گیرد.

پنج مهار

پیچی است که برای مهار و یا اتصال قطعات بنایی به یکدیگر استفاده شده و در دو نوع سردار و خمیده تولید می شود.

پیوند ممتد

نوعی چیدمان واحدهای مصالح بنایی است که فاصله افقی بندهای کله (قائم) در آن، در ردیف های متوالی، حداقل یک چهارم طول واحد مصالح بنایی باشد.

پی

قسمتی از پی سازی است که به منظور توزیع مناسب تر بار ساختمان بر روی سطح وسیع تری از زمین، بر روی شالوده و در زیر دیوار با استفاده از بتن مسلح، اجرا می شود.

تغییرمکان نسبی طبقه

اختلاف تغییرمکان در بالا و پایین طبقه مورد نظر است که از حاصل ضرب تغییرمکان محاسبه شده از یک تحلیل ارتجاعی در ضریب افزایشده $ C_d $ بر اساس فصل چهارم این مبحث، به دست می آید.

تنگ

میلگردی است که برای مهار میلگردهای طولی در یک عضو سازه ای استفاده می شود.

تیر اتصال

المانی است افقی یا مایل از جنس بتن آرمه که در داخل دیوار بنایی اجرا شده، دارای میلگرد طولی بوده و کاملا دوغاب ریزی شده باشد.

تیر بنایی

یک عضو بنایی افقی است که بین دو تکیه گاه قرار گرفته و برای نیروهای خمشی و برشی طراحی می شود.

تیر تیغه

قسمتی از تیغه است که به صورت افقی بین دو تکیه گاه قرار می گیرد.

تیر عمیق

تیر بنایی است که نسبت دهانه به عمق موثر آن در دهانه های پیوسته از 3 و در دهانه های ساده از 2 کمتر باشد.

تیغه (دیوار جداگر)

عضو غیرسازهای سبک و با ضخامت کم است که برای جدا کردن فضاهای داخل ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.

جان

دیوارهای داخلی واحد مصالح بنایی توخالی است، به همان نحو که در واحد بنایی قرار می گیرد.

جداره

به قسمتی پیوسته از یک عضو بنایی اطلاق می شود که ضخامتی برابر یک واحد بنایی داشته باشد.

جرز

عضو قائم مجزایی است که طول (بعد افقی) آن نسبت به عرض (ضخامت) بیشتر از 3 و کمتر و یا برابر 6 باشد و ارتفاع آن نیز از 5 برابر طولش کمتر باشد.

چگالی حقیقی

جرم موجود در واحد حجم واقعی ماده است.

چگالی ظاهری

جرم موجود در واحد حجم ظاهری ماده است.

حفره

فضایی خالی است که مساحت بزرگترین سطح مقطع آن بیش از 1000 میلی متر مربع باشد.

خاموت

میلگردی است که برای مقاومت در برابر برش در اعضای خمشی استفاده می شود.

خریشته

اتاق کوچک ورودی پشت بام از پلکان می باشد.

درز لرزه ای (انقطاع)

فاصله بین دو ساختمان مجاور، یا دو قسمت جدا شده یک ساختمان است که برای جلوگیری از برخورد دو ساختمان یا دو قسمت جدا شده تحت ارتعاش ناشی از زلزله ایجاد می شود.

دوغاب

مخلوطی از مصالح سنگی ریزدانه و سیمان است که آب کافی (در حدی که اجزای تشکیل دهنده ی آن از یکدیگر جدا نشوند) به آن اضافه می شود. به دوغاب، ملات روان نیز گفته می شود.

دیافراگم

یک سیستم کف یا سقف است که درون صفحه به صورت صلب عمل نموده و برای انتقال نیروهای جانبی به دیوارهای برشی و یا دیگر اعضای سیستم باربر جانبی طراحی می شود.

دیوار

عضوی قائم است که طول آن بیشتر از شش برابر عرض (ضخامت) آن باشد.

دیوار باربر

دیواری است که بار قائم، به همراه لنگر خمشی ناشی از خروج از مرکزیت آن بار را تحمل می کند.

دیوار برشی بنایی

دیواری است که برای مقاومت در برابر بارهای جانبی که در صفحه دیوار عمل می کنند طراحی شده است.

دیوار برشی بنایی غیرمسلح

دیوار برشی بنایی است که مقاومت آن در برابر بارهای جانبی درون صفحه، صرفاً توسط مصالح بنایی تامین می شود، هر چند ممکن است دارای حداقل میلگرد و اتصالات باشد.

دیوار برشی بنایی مسلح

دیوار برشی بنایی است که مقاومت آن در برابر بارهای جانبی درون صفحه، تواماً توسط مصالح بنایی و میلگرد تسلیح تامین می شود.

دیوار جداگر (تیغه)

دیواری است غیرباربر که برای جداسازی فضاهای داخل ساختمان از آن استفاده می شود.

دیوار چند جداره

دیواری است که از دو و یا چند جداره بنایی مستقل که توسط هسته بتنی، ملات و یا دوغاب و بست به یکدیگر متصل شده باشند، تشکیل شده باشد.

دیوار سازه ای

دیواری است که برای مقاومت در برابر بارهای قائم یا جانبی و یا هر دو طراحی شده باشد و از اجزای اصلی پایداری ساختمان در طول عمر آن است.

دیوار غیرباربر

دیواری است که به طور عمده هیچ باری غیر از وزن و اینرسی خود را تحمل نمی کند.

دیوار محوطه

دیواری است غیر باربر که برای جداسازی یک محوطه خارج از ساختمان از آن استفاده می شود.

دیوار مسلح

دیواری است که در آن فولاد، بتن یا ملات و واحد بنایی با هم، بارهای قائم و افقی را تحمل می کنند.

دیوار میان تهی

دیواری است دو یا چند جداره که بین جداره ها فضای خالی باشد.

دیوار نسبی

نسبت مجموع سطح مقطع دیوارهای سازه ای در هر طبقه و در هر امتداد، که در برابر بار زلزله در آن امتداد مقاومت می کنند، به کل مساحت آن طبقه می باشد.

رگ (یا رج)

مجموعه ای از واحدهای مصالح بنایی است که در یک ردیف اجرا می شوند.

زنجاب

خیس کردن واحدهای مصالح بنایی به حالت اشباع با سطح خشک قبل از استفاده در عضو بنایی برای جلوگیری از مکیده شدن آب ملات و در نتیجه جلوگیری از کاهش چسبندگی بین واحد بنایی و ملات می باشد.

ستون

عضو سازه ای قائمی است که بعد بزرگ مقطع آن از سه برابر بعد کوچک مقطع تجاوز نکند و ارتفاع آن حداقل چهار برابر بعد کوچک مقطع باشد.

ستون مسلح

ستونی است که در آن فولاد، بتن و واحد بنایی با هم، بارهای قائم و جانبی را تحمل می کنند.

سوراخ

فضایی خالی است که مساحت بزرگترین سطح مقطع آن کمتر از 1000 میلی متر مربع باشد.

شالوده

قسمتی از پی سازی است که به منظور توزیع مناسب تر بار ساختمان بر روی سطح وسیع تری از زمین، زیر پی و یا کلاف زیر دیوار اجرا می شود.

شفته آهک

ماده ای تشکیل شده از دانه های سنگی، خاک، آهک هیدراته شونده و آب می باشد که عمدتا در زیرسازی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.

ضخامت مؤثر

ضخامت یک دیوار یا ستون است که برای محاسبه نسبت لاغری آن در نظر گرفته می شود.

ضریب کاهش مقاومت

ضریبی است که در مقاومت اسمی ضرب شده و مقاومت طراحی بدست می آید.

عضو بنایی

عضو سازه ای یا غیرسازه ای ساخته شده از واحد بنایی مانند دیوار، جرز، ستون و یا سقف می باشد.

غوره گل

نوعی اندود بام است که از ترکیب خاک رس و گچ ساخته شده و در سقف های چوبی مسطح برای پایدار کردن عناصر پوششی سقف و شیب بندی استفاده می شود.

کاه گل

نوعی اندود است که از ترکیب خاک رس و کاه ساخته شده و به عنوان عایق رطوبتی برای سقف و دیوارهای بیرونی استفاده می شود.

کلاف

مجموعه ای پیوسته متشکل از اعضای کششی و فشاری افقی و قائم می باشد که اعضای بنایی اصلی ساختمان را محصور کرده و باعث یکپارچگی ساختمان می شود.

کلاف افقی

عضوی از کلاف است که در راستای افقی و معمولاً در پای دیوارها، در زیر یا در تراز سقف ها و در تراز بالا یا پایین بازشوها قرار می گیرد.

کلاف قائم

عضوی از کلاف است که در راستای قائم و معمولاً در انتها یا میان دیوارها و اطراف بازشوها ساخته می شود.

کرسی چینی

قسمتی از پی سازی است که به منظور رسیدن به تراز مورد نظر برای اجرای پی یا کلاف زیر دیوار انجام می شود.

لاریز

گونه ای چینش دیوار است که رگ های متوالی به صورت پله ای اجرا شده و به این ترتیب دیوار می تواند در دو و یا چند نوبت چیده شود.

لایه

هر مقطع قائم پیوسته یک دیوار است که ضخامتی برابر یک واحد بنایی دارد.

مدول ارتجاعی

نسبت تنش قائم به کرنش متناظر با آن در کشش و یا فشار قبل از تنش حد تسلیم مصالح می باشد.

مدول برشی

نسبت تنش برشی به کرنش برشی کمتر از تنش حد تسلیم مصالح می باشد.

مساحت بستر

مساحت سطحی است که در صفحه ی بند بستر در تماس با ملات باشد.

مساحت خالص

مساحت کل، منهای مساحت هسته های فاقد دوغاب، شکاف ها، سوراخ ها، حفره ها و فرورفتگی ها و سطوح فاقد تماس با ملات می باشد.

مساحت کل

کل مساحت مقطع عرضی واحد مصالح بنایی یا عضو بنایی مورد نظر می باشد.

مساحت مؤثر

حداقل مساحت بستر واحدهای توخالی یا مساحت کل واحدهای توپر به اضافه مساحتی که دوغاب ریزی شده است، می باشد.

مالت

مخلوطی از مصالح سنگی، آب و چسباننده هایی مانند سیمان، آهک و یا گچ می باشد که برای چسباندن واحدهای مصالح بنایی به یکدیگر استفاده می شود.

مقاومت اسمی

مقاومت محاسباتی یک عضو می باشد.

مقاومت طرح (طراحی)

مقاومت اسمی یک عضو می باشد که در ضریب کاهش مقاومت مناسب ضرب شده است.

مقاومت لازم

مقاومت مورد نیاز برای مقاومت در برابر بارها می باشد.

مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، $ f_m $

مقاومت فشاری حداقل واحد بنایی است که بر حسب نیروی فشاری بر واحد سطح خالص مقطع محاسبه شده و واحد بنایی مورد استفاده باید آن را به عنوان مبنای محاسبات و طراحی بر طبق نقشه های اجرایی برآورده سازد.

منشور

ترکیبی از واحدهای بنایی و درزهای ملات، با یا بدون دوغاب است که به عنوان یک نمونه آزمایشگاهی برای اندازه گیری مشخصات مصالح بنایی به کار می روند.

مهار

میله فلزی، سیم یا تسمه ای است که عضو بنایی را به تکیه گاه سازه ای آن محکم می کند.

میلگرد بستر

عریبی است متشکل از تعدادی مفتول یا میلگرد عرضی که به صورت نردبانی یا زیگزاگ به دو میلگرد طولی جوش داده شده و در اندازه های مناسب در بند بستر نصب می شود.

میلگرد طولی

میلگردی است که در راستای محور طولی عضو قرار می گیرد.

میلگرد عرضی

میلگردی است که در راستای عمود بر محور طولی عضو قرار می گیرد.

نمای مهار شده

نمای بنایی است که به پشت خود با استفاده از مهارهایی متصل شده است و در راستای قائم نیز به پی مناسب و یا اعضای مخصوص تکیه دارد.

نمای بنایی

یک لایه بنایی است که سطح تمام شده دیوار را تامین می کند و نیروهای درون صفحه و یا برون صفحه را مستقیم به پشت خود انتقال می دهد، اما اثر آن در افزایش مقاومت و سختی دیوار منظور نمی شود.

واحد بنایی

بخشی از عضو بنایی است که شامل ترکیبی از واحد مصالح بنایی و ملات است.

واحد مصالح بنایی

یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده واحد بنایی شامل: آجر، سنگ یا بلوک سیمانی می باشد.

واحد مصالح بنایی توپر

واحد مصالح بنایی کاملاً همگنی است که هیچ گونه حفره یا سوراخی در آن وجود نداشته باشد.

واحد مصالح بنایی توخالی

واحد مصالح بنایی دارای فضاهای خالی اعم از سوراخ، حفره و فرورفتگی است که مجموع حجم آنها برابر با 35 تا 70 درصد از حجم کل واحد باشد.

واحد مصالح بنایی سوراخ دار

واحد مصالح بنایی است که دارای یک یا چند سوراخ با مجموع حجم کمتر از 35 درصد حجم کل واحد باشد.

هسته بتنی

لایه بتن مسلح محصور بین دو جداره بنایی می باشد.

هشت گیر

نوعی چینش دیوار که برای وصل کردن دو قسمت از یک دیوار و یا دو دیوار متقاطع که به صورت دندانه های مختلف جدید شده باشند، انتهای رگ های متوالی به نوبت اجرا شوند.

۱-۱-۸ علائم اختصاری

علائم اختصاری

علامت	تعریف
A_b	مساحت سطح مقطع پیچ مهار (میلی متر مربع)
A_brg	مساحت مقطع مهار (میلی متر مربع)
A_g	مساحت کل مقطع یک عضو (میلی متر مربع)
A_n	مساحت خالص مقطع یک عضو (میلی متر مربع)
A_nv	مساحت خالص برشی (میلی متر مربع)
A_pt	مساحت کششی تصویر شده یک مخروط دایره ای قائم بر سطح مصالح بنایی (میلی متر مربع)
A_pv	مساحت برشی تصویر شده نیم مخروط دایره ای قائم بر سطح مصالح بنایی (میلی متر مربع)
A_s	سطح مقطع میلگردهای کششی (میلی متر مربع)
A_st	سطح مقطع میلگردهای قرار داده شده در وصله که در انتهای میلگردهای وصله شده و به صورت عرضی نسبت به آن ها قرار گرفته اند (میلی متر مربع)
A_sc	سطح مقطع کل میلگردهای طولی که به صورت عرضی محصور شده اند (میلی متر مربع)
A_v	سطح مقطع میلگردهای برشی (میلی متر مربع)
A₁	سطح بارگذاری شده (میلی متر مربع)
A₂	سطح تکیه گاه مهار، معادل حداکثر سطحی از تکیه گاه، هم مرکز و متشابه با سطح مقطع بارگذاری شده (میلی متر مربع)
a	عمق بلوک تنش فشاری معادل متناظر با مقاومت اسمی (میلی متر)
B_an	بار کششی مجاز پیچ مهار (نیوتن)
B_anb	بار کششی مجاز پیچ مهار زمانی که شکست مصالح بنایی کنترل کننده است (نیوتن)
B_ann	مقاومت کششی اسمی پیچ مهار (نیوتن)
B_annb	مقاومت کششی اسمی پیچ مهار زمانی که شکست مصالح بنایی کنترل کننده است (نیوتن)
B_annp	مقاومت کششی اسمی پیچ مهار زمانی که بیرون کشیده شدن پیچ کنترل کننده است (نیوتن)
B_anns	مقاومت کششی اسمی پیچ مهار زمانی که تسلیم کششی پیچ کنترل کننده است (نیوتن)
B_ap	بار کششی مجاز پیچ مهار زمانی که بیرون کشیده شدن پیچ کنترل کننده است (نیوتن)
B_as	بار کششی مجاز پیچ مهار زمانی که تسلیم کششی پیچ کنترل کننده است (نیوتن)
B_vn	بار برشی مجاز بر یک پیچ مهار (نیوتن)
B_vnb	بار برشی مجاز بر یک پیچ مهار زمانی که شکست بنایی کنترل کننده است (نیوتن)
B_vnc	بار برشی مجاز بر یک پیچ مهار زمانی که خردشدگی مصالح بنایی کنترل کننده است (نیوتن)
B_vn	مقاومت برشی اسمی یک پیچ مهار (نیوتن)
B_vn	مقاومت برشی اسمی یک پیچ مهار زمانی که شکست بنایی کنترل کننده است (نیوتن)
B_vnc	مقاومت برشی اسمی یک پیچ مهار زمانی که خردشدگی مصالح بنایی کنترل کننده است (نیوتن)
B_vnpry	مقاومت برشی اسمی یک پیچ مهار زمانی که بیرون آمدن پیچ مهار کنترل کننده است (نیوتن)
B_vns	مقاومت برشی اسمی یک پیچ مهار زمانی که تسلیم پیچ مهار کنترل کننده است (نیوتن)
B_vpry	بار برشی مجاز بر یک پیچ مهار زمانی که بیرون آمدن پیچ مهار کنترل کننده است (نیوتن)
B_vs	بار برشی مجاز بر یک پیچ مهار زمانی که تسلیم پیچ مهار کنترل کننده است (نیوتن)
b	عرض مقطع (میلی متر)
b_a	کل بار محوری طراحی وارد بر پیچ مهار (نیوتن)
b_af	بار محوری ضریب دار وارد بر پیچ مهار (نیوتن)
b_v	کل بار برشی طراحی وارد بر پیچ مهار (نیوتن)
b_vf	بار برشی ضریب دار وارد بر پیچ مهار (نیوتن)
b_w	عرض تیر (میلی متر)
C_d	ضریب تشدید تغییر شکل
c	فاصله بین تار حداکثر کرنش فشاری و محور خنثی (میلی متر)
C_d'	ضریب افزایش تغییر مکان
D	بار مرده (ساکن) و یا نیروهای و لنگرهای داخلی مربوط به آن
D	عرض ساختمان یا طبقه
d	عمق مؤثر یا فاصله بین تار حداکثر تنش فشاری تا مرکز سطح میلگردهای کششی (میلی متر)
d_b	قطر اسمی میلگرد یا پیچ مهار (میلی متر)
d_v	عمق مؤثر یک عضو در راستای برش (میلی متر)
E	بار زلزله و یا نیروهای و لنگرهای داخلی مربوط به آن
E_bb	مدول ارتجاعی تیرهای محیطی (مگاپاسکال)
E_bc	مدول ارتجاعی ستون های محیطی (مگاپاسکال)
E_c	مدول ارتجاعی بتن در فشار (مگاپاسکال)
E_g	مدول ارتجاعی دوغاب در فشار (مگاپاسکال)
E_m	مدول ارتجاعی واحد بنایی در فشار (مگاپاسکال)
E_s	مدول ارتجاعی فولاد (مگاپاسکال)
E_v	مدول برشی واحد بنایی (مگاپاسکال)
e	خروج از مرکزی بار محوری (میلی متر)
e_b	فاصله بین ابتدا خم پیچ مهار خمیده تا انتهای قلاب پیچ (میلی متر)
e_u	خروج از مرکزی نیروی $P_{uf}$ (میلی متر)
F	فشار جانبی سیالات و یا نیروهای و لنگرهای داخلی مربوط به آن
F_a	تنش مجاز فشاری برای تحمل بار محوری تنها (مگاپاسکال)
F_b	تنش مجاز فشاری برای تحمل خمش تنها (مگاپاسکال)
F_s	تنش مجاز کششی یا فشاری در میلگردها (مگاپاسکال)
F_v	تنش مجاز برشی (مگاپاسکال)
F_vm	تنش مجاز برشی قابل تحمل توسط واحد بنایی (مگاپاسکال)
F_vs	تنش مجاز برشی قابل تحمل توسط میلگردهای برشی (مگاپاسکال)
f_a	تنش فشاری محاسباتی در واحد بنایی ناشی از بار محوری تنها (مگاپاسکال)
f_b	تنش فشاری محاسباتی در واحد بنایی ناشی از خمش تنها (مگاپاسکال)
f_i	ضریب کاهش سربار
f_g	مقاومت فشاری مشخصه دوغاب (مگاپاسکال)
f_m	مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی (مگاپاسکال)
f_r	مدول گسیختگی واحد بنایی (مگاپاسکال)
f_s	تنش کششی و فشاری محاسباتی در میلگردها (مگاپاسکال)
f_v	تنش برشی محاسباتی در واحد بنایی (مگاپاسکال)
f_y	مقاومت تسلیم مشخصه فولاد میلگرد و پیچ مهاری (مگاپاسکال)
G_c	مدول برشی بتن (مگاپاسکال)
G_g	مدول برشی دوغاب (مگاپاسکال)
G_m	مدول برشی بنایی (مگاپاسکال)
H	فشار جانبی خاک و یا نیروهای و لنگرهای داخلی مربوط به آن
H	ارتفاع مؤثر ساختمان
H	ارتفاع مؤثر ستون، دیوار و یا جرز (میلی متر)
h	ارتفاع مؤثر عضو
h_inf	بعد قائم میانقاب (میلی متر)
h_s	ارتفاع طبقه
h_w	ارتفاع کل دیوار یا بخشی از دیوار که مورد نظر است (میلی متر)
I	ضریب اهمیت ساختمان
I_bb	گشتاور دوم سطح تیر محیطی برای خمش در صفحه میانقاب (میلی متر به توان چهار)
I_bc	گشتاور دوم سطح ستون محیطی برای خمش در صفحه میانقاب (میلی متر به توان چهار)
I_cr	گشتاور دوم سطح مقطع ترک خورده یک عضو (میلی متر به توان چهار)
I_eff	گشتاور دوم سطح مقطع مؤثر یک عضو (میلی متر به توان چهار)
I_g	گشتاور دوم سطح مقطع کل یک عضو (میلی متر به توان چهار)
I_n	گشتاور دوم سطح مقطع خالص یک عضو (میلی متر به توان چهار)
J	نسبت فاصله بین مرکز سطح نیروهای فشاری خمشی تا مرکز سطح نیروهای کششی خمشی به عمق $d$
K	بعدی که برای محاسبه طول مهاری میلگرد به کار می رود (میلی متر)
k_c	ضریب خزش واحد بنایی به ازای یک مگاپاسکال
k_e	ضریب انبساط غیرقابل بازگشت رطوبتی مصالح بنایی رسی
k_t	ضریب انبساط حرارتی بنایی بر درجه سانتی گراد
L	بار زنده و یا نیروهای و لنگرهای داخلی مربوط به آن
L	دهانه خالص بین تکیه گاه ها (میلی متر)
L_r	بار زنده یا بار سقف
l_b	طول مدفون مؤثر پیچ های مهاری سردار یا خمیده (میلی متر)
l_be	فاصله لبه ای پیچ مهاری (حداقل طول اندازه گیری شده از لبه آجرکاری تا سطح پیچ مهاری) (میلی متر)
l_d	طول مهاری (گیرایی) یا طول همپوشانی میلگردهای مستقیم (میلی متر)
l_e	طول مدفون معادل تأمین شده توسط قلاب های استاندارد که از ابتدا قلاب اندازه گیری شده است (میلی متر)
l_eff	طول مؤثر دهانه برای یک تیر عمیق (میلی متر)
l_inf	طول میانقاب در پلان (میلی متر)
l_w	طول کل دیوار یا بخشی از دیوار در راستای نیروی برشی (میلی متر)
M	لنگر بیشینه در مقطع مورد بررسی (نیوتن-میلی متر)
M_a	لنگر بیشینه در عضو در اثر بار اعمال شده برای محاسبه تغییر شکل (نیوتن-میلی متر)
M_cr	لنگر مقاوم اسمی نظیر ترک خوردگی (نیوتن-میلی متر)
M_n	ظرفیت خمشی اسمی (نیوتن-میلی متر)
M_ser	لنگر خمشی بهره برداری در نیمه ارتفاع هر عضو با در نظر گرفتن اثرات $P-\Delta$ (نیوتن-میلی متر)
M_u	لنگر ضریب دار (نیوتن-میلی متر)
n	نسبت مدول ارتجاعی فولاد به واحد بنایی
N_u	نیروی فشاری ضریب دار که عمود بر صفحه شامل برش ضریب دار $V_{u}$ ناشی از ترکیب بار مورد بررسی وارد می شود (نیوتن)
N_v	نیروی فشاری عمود بر صفحه برشی (نیوتن)
P	نیروی فشاری محوری (نیوتن)
P_a	نیروی محوری فشاری مجاز در یک عضو مسلح (نیوتن)
P_e	بار کمانش اولر (نیوتن)
P_n	مقاومت اسمی محوری (نیوتن)
P_u	بار محوری ضریب دار (نیوتن)
P_uf	بار ضریب دار ناشی از سطح بارگیر مربوط به کف یا سقف (نیوتن)
P_uw	وزن دیوار با ضریب مربوط به مقطع مورد نظر (نیوتن)
Q	گشتاور اول سطح حول محور خنثی برای سطحی بین دورترین تار و صفحه ای که در آن تنش برشی محاسبه می شود (میلی متر به توان سه)
Q_E	تأثیر نیروهای افقی زلزله
q_ninf	ظرفیت خمشی اسمی خارج از صفحه میانقاب بر واحد سطح (پاسکال)
R	بار باران یا نیروهای و لنگرهای مرتبط با آن
R	ضریب رفتار برای طراحی به روش تنش مجاز
R_u	ضریب رفتار برای طراحی به روش مقاومت نهایی
r	شعاع ژیراسیون (میلی متر)
S	بار برف یا نیروهای و لنگرهای مرتبط با آن
S_a	مدول مقطع برای سطح مقطع خالص برای یک عضو (میلی متر به توان سه)
S_n	مقاومت اسمی مقطع
S_u	نیروی عمل کننده در مقطع
s	فاصله میلگردها (میلی متر)
t	ضخامت اسمی عضو (میلی متر)
t_inf	ضخامت مشخصه میانقاب (میلی متر)
t_netinf	ضخامت خالص میانقاب (میلی متر)
t_sp	ضخامت مشخصه یک عضو (میلی متر)
v	تنش برشی (مگاپاسکال)
V	نیروی برشی (نیوتن)
V_m	مقاومت برشی اسمی (نیوتن)
V_ninf	مقاومت برشی اسمی افقی درون صفحه میانقاب (نیوتن)
V_nm	مقاومت برشی اسمی تأمین شده توسط واحد بنایی (نیوتن)
V_ns	مقاومت برشی اسمی تأمین شده توسط میلگردهای برشی (نیوتن)
V_u	نیروی برشی ضریب دار (نیوتن)
W	بار باد یا نیروهای و لنگرهای مرتبط با آن
w_inf	عرض المان فشاری معادل (میلی متر)
w_strut	تصویر افقی عرض المان قطری (میلی متر)
w_u	بار ضریب دار یکنواخت خارج از صفحه (میلی متر)
z	بازوی لنگر داخلی بین نیروهای فشاری و کششی در یک تیر عمیق (میلی متر)
α_arch	پارامتر عملکرد قوسی افقی برای میانقاب (نیوتن به توان یک چهارم)
γ	ضریب وزن مخصوص
γ_m	ضریب کاهش مقاومت
Δ_a	جابجایی نسبی مجاز طبقه (میلی متر)
Δ_m	جابجایی نسبی طبقه تحت اثر زلزله طرح (میلی متر)
Δ_u	جابجایی نسبی غیرخطی یا جابجایی نسبی واقعی طبقه (میلی متر)
δ_b	ضریب بزرگی لنگر
δ_s	جابجایی های محاسبه شده با استفاده از نیروهای زلزله تعریف شده توسط آیین نامه با فرض رفتار ارتجاعی (میلی متر)
δ_u	تغییر شکل افقی در وسط ارتفاع تحت ترکیب های بار تنش مجاز (میلی متر)
δ_x	تغییر مکان کف یا سقف در تراز $x$
δ_xe	تغییر مکان محاسبه شده با استفاده از روابط تئوری ارتجاعی
ε_mu	حداکثر کرنش قابل استفاده فرض شده واحد بنایی
λ	ضریب محصورشدگی میلگردها در وصله پوششی
θ	زاویه قطر میانقاب نسبت به افق (درجه)
λ	پارامتر مشخصه برای میانقاب
ρ	نسبت میلگرد
ρ_max	حداکثر نسبت میلگرد کششی خمشی
φ	ضریب کاهش مقاومت

2-8 مشخصات مصالح و کنترل کیفیت

کلیات

مصالح مصرفی در ساخت ساختمان های مشمول این مبحث باید علاوه بر ویژگی های مندرج در مباحث پنجم، نهم و دهم مقررات ملی ساختمان، دارای مشخصات این فصل نیز باشند. در صورتی که برای مصالحی در این فصل و مباحث پنجم و نهم مقررات ملی ساختمان، ضوابطی تصریح نشده باشد، ویژگی های مصالح باید مطابق با استانداردهای ملی ایران (بیوست 1-پ-8) بوده و کیفیت مصالح باید بر مبنای نتایج آزمایش های مناسب تعیین شده و به تأیید مهندس ناظر برسد. در مورد مصالح مصرفی ساختمان های مشمول این مبحث رعایت موارد کلی زیر الزامی است: - برای کاهش وزن ساختمان، لازم است تا حد امکان از مصالحی که نسبت مقاومت به وزن آن ها زیاد است برای عضویت سازه ای و از مصالح سبک برای عضویت غیرسازه ای استفاده شود. - کلیه مصالح مصرفی در ساختمان های مشمول این مبحث باید به گونه ای انبار شوند که در زمان استفاده تمیز و از نظر فنی برای استفاده مورد نظر، مناسب باشند.

مصالح ساختمانی

سنگ دانه ها

مصالح سنگی بتن سیمانی و آهکی، باید سخت، تمیز و بادوام بوده و از هرگونه پوسیدگی و لایه های تورم پذیر یا تراکم پذیر (هنگام مجاورت با هوا) و مواد شیمیایی مضر برای بتن و میلگرد و لایه های ست، کلوخه های رسی و ذرات میکا عاری باشد. مشخصات سنگ دانه های مصرفی باید با موارد عنوان شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و استاندارد ملی ایران، شماره 2-2-3 مطابقت داشته باشد.

چسباننده ها

سیمان

با توجه به ملاحظات طراحی و شرایط محیطی، در ساخت ساختمان های بنایی می توان از سیمان بنایی، سیمان پرتلند نوع یک دو یا سه، سیمان سرپاروای و سیمان پرتلند سرپاروای انواع (ب-س)، (ب-س-ک) و (س)، سیمان پرتلند پوزوالنی، سیمان پرتلند آهکی و سیمان پرتلند سفید استفاده کرد. ویژگی های انواع مختلف سیمان مطابق با استانداردهایی است که در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان اشاره شده است. به دلیل ناسازگاری، اختلاف سیمان با گچ مجاز نمی باشد.

سیمان بنایی:

سیمانی است که در تهیه انواع ملات و دوقاب مورد استفاده در بنایی غیرمسلح می توان به کار برد (استاندارد ملی ایران، شماره 2-2-3-10). استفاده از سیمان بنایی در بنایی مسلح و اعضای بتنی و بتن آزما در ساختمان های بنایی غیر مسلح، مانند کلاف ها و پی و همچنین در جایی که میلگرد وجود دارد، مجاز نمی باشد. برای شناسایی سیمان بنایی و پرهیز از مصرف آن در ساخت بتن، این نوع سیمان را زنگی تولید می کنند.

آهک

آهک مصرفی می تواند حسب مورد در ساخت ملات، شفته، بتن آهکی و اندودکاری مورد استفاده قرار گیرد. آهک در انواع زیر برای مصارف ساختمانی استفاده می شود.

1- آهک هیدراته هیدرولیکی (استاندارد ملی ایران، شماره 2-2-3-11)، عمدتا برای ساخت ملات و شفته آهکی.

2- آهک هیدراته پرداخت (استاندارد ملی ایران، شماره 2-2-3-12)، عمدتا برای اندودکاری.

3- آهک هیدراته بنایی (استاندارد ملی ایران، شماره 2-2-3-14)، برای مصارف عمومی بنایی.

آهک زنده (استاندارد ملی ایران، شماره 5717). از آهک زنده پیش از شگفته شدن نباید برای مصارف ساختمانی استفاده شود.

آهک باید به صورت شرایط با دوقاب مصرف شود. ویژگی های آهک باید مطابق با ضوابط مندرج در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و استانداردهای ملی مربوطه باشد.

گچ

گچ عمدتا برای مصارف اندودکاری مورد استفاده قرار می گیرد. هم چنین، از ملات گچ و خاک می توان برای اجرای تاق آجری در سقف های تاق ضربی استفاده کرد. استفاده از گچ در ساخت اعضای سازه ای، چه به تنهایی و یا به صورت متقابل با سیمان، مجاز نمی باشد، ولی استفاده از ملات گچ برای چسباندن قطعات بنایی غیرسازه ای مجاز است. گچ مورد استفاده در کارهای بنایی باید با ضوابط مندرج در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و استانداردهای ملی مربوطه، از جمله استاندارد ملی ایران (شماره 12015-1)، مطابقت داشته باشد.

خاک رس

خاک رس مصرفی باید عاری از مواد آلی، ریشه گیاهان و سایر بقایای نیاتی باشد و خاصیت واگرایی نداشته باشد.

آب

آب مصرفی باید بر اساس استاندارد ملی ایران، شماره 14748، تمیز و صاف بوده و عاری از مقادیر زبان آور روغن ها، اسیدها، قلیایی ها، نمک ها، مواد فندی، مواد آلی یا مواد دیگری باشد که ممکن است به کارهای ساختمانی به ویژه بتن، ملات ها، میلگرها و سایر اقلام مدفون در کار آسیب پرسانند. آب زلال، بی پو، بی زنگ و بدون طعم را می توان در ساخت بتن و ملات مورد استفاده قرار داد. مصرف آبی که دارای خرده است برای ساختن بتن و ملات مناسب نیست. همچنین آب گل آلود را باید قبل از مصرف از میان حوضچه های تعشین گذراند و یا با روش های دیگر تصفیه کرد.

واحد مصالح بنایی

واحدهای مصالح بنایی بر حسب شکل ظاهری به سه نوع تقسیم می شود: الف- واحدهای مصالح بنایی توبر ب- واحدهای مصالح بنایی سوراخدار ب- واحدهای مصالح بنایی توجّالی (انواع 2 و 1)

ضوابط هندسی واحدهای مصالح بنایی در جدول 1-2-8 آمده است.

جدول 1-2-8 ضوابط هندسی گروه های مختلف آجر رسی و بلوک های سیمانی

آجر رسی یا بلوک سیمانی	توجّالی	سوراخدار
بلوک سیمانی	آجر رسی	بلوک سیمانی
نوع 2	نوع 1	نوع 2	نوع 1
حجم فضاهای خالی نسبت به حجم کل
> 0/60	> 0/50	> 0/25	> 0/55	> 0/45	> 0/35
≤ 0/70	≤ 0/60	≤ 0/50	≤ 0/70	≤ 0/55	≤ 0/45
حجم هر فضای خالی نسبت به حجم کل
محدود به مساحت (رجوع به بند)	≤ 0/125	≤ 0/125	محدود به مساحت (رجوع به بند)
مساحت هر فضای خالی
برای چندخره	محدود	محدود	برای چندخره
میلی متر مربع ≤ 18000	به حجم	به حجم	میلی متر مربع ≤ 28000
برای تک خره	(رجوع به بند)		برای تک خره
میلی متر مربع ≤ 18000			میلی متر مربع ≤ 18000
مجموع ضخامت جل ها و پوست ها در هر امتداد نسبت به کل طول یا عرض در همان امتداد:
بدون محدودیت	≥ 0/20	≥ 0/30	بدون محدودیت	≥ 0/20	≥ 0/30	≥ 0/30

در مناطق با خطر نسبی زلزله خیلی زیاد و زیاد (به آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، استاندارد 28000 رجوع شود)، واحدهای مصالح بنایی توجّالی که در دیوارهای سازه ای مورد استفاده قرار می گیرند باید دارای شرایط زیر باشند: - واحدهای مصالح بنایی توجّالی نوع 3 و 2 تنها در دیوارهای غیرسازه ای مجاز است.

در واحدهای مصالح بنایی سوراخ دار و توخالی، سوراخ ها باید عمود بر سطح بزرگ واحد مصالح بنایی و به طور یک نواخت در سطح آن توزیع شوند. در آجرهای رسی اندازه سوراخ های مربعی میلی متر محدود شود و ضخامت پوسته بیش از و قطر سوراخ های دایره ای باید حداکثر به25 میلی متر باشد. در صورت تأمین نشدن میلی متر و جداره داخلی بین دو سوراخ بیش از10 15 شرایط فوق، بکار بردن این واحدهای مصالح بنایی فقط در دیوارهای غیرساز .های مجاز است

جان آجر توخالی باید در کل عرض واحد مصالح بنایی امتداد یابد.

واحدهای مصالح بنایی بر حسب ساختار، کاربرد و نوع ماده به انواع: آجر ارسی، ماسه آهکی،بنتي و سبک)، بلوک (بتني و سفالی) و سنگ تقسیم می.شوند

آجر

آجر، بر اساس مواد خام استفاده شده در ساخت، به انواع زیر تقسیم می:شود

الف) آجر رسی، شیلی، شیستی و مارنی: آجری است که از پختن خشت خام رسی یا مخلوط مرطوب دست می آید. از این نوع آجر در ساخت اعضای سازه ای وشده شیل، شیست و مارن به فشرده .)1450۷ و ،(استانداردهای ملی ایران، شماره۷شود غیرسازه ای، از جمله نما، استفاده می

ب) آجر ماسه آهکی: آجری است که از مخلوط ماسه سیلیسی یا سیلیکاتی و آهک ساخته می شود. از این نوع آجر در ساخت اعضای سازه ای و غیرسازه ای، از جمله نما، استفاده می.شود

ب) آجر بتنی: نوعی بلوک سیمانی توپر است که در اندازه های آجر ساخته شده و در ساخت اعضای .)16211سازه ای و غیرسازه ای و هم چنین کشسازی استفاده می( شود استاندارد ملی ایران، شماره

ت) آجر سبک: آجری است که از مواد رسی و افزودنی های هواژا ساخته شده و در ساخت اعضای غیرسازه ای و به عنوان پرکننده در اعضای سازه ای استفاده می.شود

ویژگی های انواع مختلف آجر باید مطابق با ضوابط و استانداردهایی باشد که در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان آورده شده است. در مواردی که به عنوان و شماره استانداردها در این فصل و یا در مبحث پنجم اشاره نشده باشد، استانداردهای ملی ایران و در غیر این صورت استانداردهای معتبر خارجی ملک عمل می باشند. علاوه بر این، موارد زیر نیز باید رعایت شوند:

1- آجر باید کاملاً پخته، یک باریو به سخت باشد و هرگاه یا یک آجر به آجر دیگر ضربه ای وارد آید، صدای مشخص زنگداری تولید شود.

2- استفاده از تکه آجر، شامل: سه چارک یا سفقد (سه چهارم آجر)، نیمه (نصف آجر)، چارک (یک چهارم آجر) و کلوك (باره آجر) در جایی که استفاده از آجر کامل یا آجر با اندازه بزرگتر مقدرون نباشد، مجاز است.

3- آجر از هر نوع باید در زمان آجرا کاملاً تمیز و زنجاب باشد.

4- مقاومت فشاری آجر، که در اعضای سازه ای مورد استفاده قرار می گیرد، باید منطبق با مشخصات طراحی و حداقل 5 مگاپاسکال باشد.

5- چگالی حقیقی هر دو نوع آجر توپر و سوراخدار، بجز آجر سبک، نباید از 1700 و چگالی ظاهری آن ها از 1300 کیلوگرم بر متر مکعب کمتر باشد. چگالی ظاهری آجر سبک نباید از 1000 کیلوگرم بر متر مکعب بیشتر باشد.

6- آجر نماید برای از محاسبه ظاهری مانند ترک خوردگی، شورودگی، آلونک و نظایر آن باشد.

7- درصد جذب آب برای آجرهای در مجاورت آب مانند آجرهای نما نباید بیش از 5 درصد باشد.

بلوک سفالی

بلوک های سفالی توخالی شامل بلوک سفالی دیواری و بلوک سفالی سقفی می باشند.

الف) بلوک دیواری:

بلوک های سفالی دیواری به دو دسته تقسیم می شوند:

1- بلوک سفالی با سوراخ های قائم، مطابق با ویژگی های مندرج در استاندارد ملی ایران، شماره 7121 به دو صورت باربر و غیر باربر استفاده می شود. برای استفاده از بلوک سفالی به عنوان عنصر باربر در اعضای سازه ای، لازم است سوراخ های بلوک با بتن، ملک یا دوقاب کاملاً پرشوند.

2- بلوک سفالی با سوراخ های افقی، مطابق با ویژگی های مندرج در استاندارد ملی ایران، شماره 7122 صرفاً به صورت غیر باربر در اعضای غیر سازه ای مورد استفاده قرار می گیرد.

ب) بلوک سقفی:

.29-9-2 های مندرج در استاندارد ملی ایران، شمارهبلوک سقفی توخالی، مطابق با ویژگی به عنوان پرکننده در سقف تیرچه بلوک استفاده می شود.

بلوک سیمانی

بلوک های سیمانی به دو صورت توخالی (سوراخ دار) و توپر تولید و مورد استفاده قرار می گیرند. بلوک های سیمانی توخالی شامل بلوک سیمانی دیواری و بلوک سیمانی سقفی می باشند.

الف) بلوک های توخالی دیواری:

بلوک های سیمانی توخالی که در ساختمان مصرف می شود باید مطابق با ویژگی های مندرج در و موارد زیر باشند: 78/ استفاده ملی ایران، شماره82

بلوک های ساخته شده از شن و ماسه طبیعی رودخانه ای با شکسته، دارای وزن ویژه معمولی و -1 کیلوگرم کیلوگرم بر متر مکعب هستند. بلوک های با وزن ویژه کمتر از1200 در حدود2000 و2000 بزرگ بین1200بر متر مکعب را سبک به حساب می آورند. در صورتی که وزن ویژه کیلوگرم در متر مکعب باشد آنرا نیمه سبک به شمار می آورند.

برای بلوک های سیمانی مورد استفاده در دیوار باربر، خالصه ضوابط ضخامت جا ها و پوسته ها -2 آمده است. 2-2-8 در جدول

پیمانه شن (به 3/ محلوط بتن مصرفی در ساخت بلوک باید از یک پیمانه سیمان پرتلند و5 -3 لیتر 130-150 پیمانه ماسه و 2/ درشتی حداکثر نصف ضخامت نازک ترین دیواره بلوک) و5 لیتر آب برای بتن نارزیده در هر متر مکعب تشکیل شده 160-180 آب برای بتن لرزیده یا باشد، اختالط می تواند با دست یا ماشین انجام شود.

بلوک سیمانی توخالی به دو صورت باربر و غیرباربر استفاده می شود. برای استفاده از بلوک -4 های بلوک با بتن با مالتسیمانی به عنوان عنصر باربر در اعضای سازه ای، الزم است سوراخ کامال پر شوند.

سنگ

الف) الزامات کلی

استفاده از قلوه سنگ مجاز نیست مگر اینکه به صورت شکسته و در ابعاد مورد نظر این فصل -2 .مصرف شود

میلی .متر و حداکثر به اندازه پهنای دیوار باشد 150 ابعاد قطعه سنگ مصرفی باید حداقل -3 .استفاده از سنگ های کوچک تر فقط به عنوان پرکننده مجاز است

استفاده مجدد از سنگ های مصرف شده در صورتی که با شرایط این فصل منطبق باشند مجاز -4 .است

سنگ های مصرفی در اقلیم های سرد باید در برابر یخبندان پایدار بوده و ضوابط مندرج در -5 را تأمین نمایند. ،استانداردهای مربوطه، از جمله استاندارد ملی ایران، شماره13959

ب) حداقل ضوابط الزم برای سنگ های مصرفی

مگاپاسکال باشد. جذب مقاومت فشاری سنگ مورد استفاده در عضو بنایی باربر نباید کمتر از15 و ضریب افت مقاومت سنگ در آب، در مورد سنگ های باربر و نما %های رگی حداکثر5آب سنگ سنگ های آهکی% است. جذب آب مجاز برای سنگ های آهکی متراکم15% دست کم70 .تعیین شده است % و در مورد توف ها30% متخلخل25

ضریب افت مقاومت سنگ در آب عبارت است از نسبت مقاومت فشاری نمونه خیس شده **:تعریف** ساعت به مقاومت فشاری همان سنگ در حالت خشک در آب به مدت حداقل24

فوالد

میلگرد

ویژگی های میلگردهای گرم نورد شده فوالدی باید مطابق با استاندارد ملی ایران، شماره3122 -1 و مبحث پنجم و نهم مقررات ملی ساختمان و میلگردهای فوالدی تولید شده به روش کشش و مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و سرد باید مطابق با استاندارد ملی ایران، شماره11558 .المللی باشند میلگردهای گالوانیزه باید مطابق با استانداردهای معتبر بین

میلگردهای فوالدی باید تمیز و عاری از پوسته های رنگ، روغن، گرد و خاک و هر نوع آلودگی -2 .دیگر باشند

فوالدهای ساختمانی

1- قطعات فوالدی اعم از نیم ترهای نورد شده و ورق باید از نواقصی که به مقاومت یا شکل ظاهری آن ها لطمه می زند، عاری باشند. استفاده از قطعات زنگ زده و پوسته پوسته شده مجاز نیست، مگر اینکه به وسيله ماسه پاشی با برس زنی کاملاً تمیز شوند. در این حالت، چنان چه سطح مقطع نیم ترها ضعیف شده باشد، سطح واقعی ضعیف شده باید در محاسبات منظور شود.

2- خواص فوالدهای ساختمانی باید مطابق مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و استانداردهای ملی ایران، از جمله استانداردهای شماره 1396۸، 1394۴ باشد.

اتصال دهنده ها

بست های دیوار و مهارهایی که با سیم های فوالدی ساخته می شوند و دیگر بست ها و مهارهای فوالدی، باید مطابق با استانداردهای ملی ایران و یا در صورت عدم وجود استاندارد ملی باید مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی تهیه و استفاده شوند. بست ها و مهارهای ساخته شده از مس، برنج یا دیگر فلزات مقاوم در برابر خوردگی باید دارای مقاومت تسلیم حداقل برابر با 200 مکاپاسکال باشند.

شبکه فوالد جوش شده

شبکه فوالدی جوش شده باید مطابق با استاندارد ملی ایران باشد.

ملات

ملات تازه، ماده ای است خمیری که از اختلال ماده چسباننده، مانند خمیر سیمان، و ماده پرکننده، مانند سنگ دانه ریز، ساخته شده و در صورت نیاز به مشخصات ویژه کاربری، از مواد افزودنی در آن استفاده می شود. از ملات برای چسباندن واحدهای مصالح بنایی به یکدیگر، تامین بستری برای توزیع بار، اندودکاری، نماسازی و بندگشی استفاده می کنند. برای ساخت و استفاده از ملات باید ضوابط این بخش و ضوابط مندرج در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان اعمال شوند.

انواع ملات

ملات های مورد استفاده در ساختمان های بنایی موضوع این مبحث به انواع زیر تقسیم می شوند.

الف) ملات ماسه - سیمان: کیلوگرم سیمان این ملات متشکل از ماسه و سیمان با عیار حداقل200 در متر مکعب ملات می باشد. رعایت موارد زیر برای ملات ماسه-سیمان ضروری است:

1- برای زودگیر کردن ملات ماسه-سیمان نباید به آن گچ افزوده شود.

2- برای شمشه گیری ملات ماسه-سیمان نباید از گچ استفاده نمود.

ب) ملات ماسه - سیمان - آهک (باتاره): این ملات متشکل از ماسه، سیمان و آهک با عیار حداقل کیلوگرم آهک در متر مکعب ملات می باشد. 100 کیلوگرم سیمان و125

ب) ملات گچ و خاک (گل و گچ): این ملات متشکل از خاک (رس و ماسه) و گچ با نسبت وزنی 1 به 1 می باشد.

ت) ملات بنایی: این ملات مخلوطی است از چسباننده های غیرآلی، سنگ دانه، آب و برخی افزودنی ها و عمدة در نازک کاری ساختمان، مانند بندکشی، مورد استفاده قرار می گیرد.

موارد کاربرد و ملا حظات ساخت ملات

1- ملات ماسه-سیمان در ساخت دیوار (یا جزز و یا ستون) آجری، بلوک سیمانی و سنگی استفاده می شود.

2- ملات ماسه-سیمان-آهک صرفا در ساخت دیوار (یا جزز و یا ستون) آجری استفاده می شود.

3- برای اجرای جان بناء بام و بالکن و قسمت طره ای دوکش ها باید منحصراً از ملات ماسه-سیمان استفاده شود.

4- ملات گچ و خاک، به علت زودگیر بودن، برای اجرای سقف های تلق ضربی استفاده می شود.

5- استفاده از ملات های آهکی و گلی در ساخت عناصر بنایی مجاز نمی باشد. از این ملات ها می توان در اندودکاری، نماستاری و بندکشی استفاده نمود.

6- برای اندازه گیری نسبت مواد تشکیل دهنده ملات باید از ابزار دقیق اندازه گیری وزنی و یا حجمی استفاده شود.

- برای اختالط ملات های سیمانی (ماسه –سیمان و باتارد)، باید تا حد ممکن از دستگاه های مخلوط کن استفاده شود.

- ملات هایی که سفت شده اند را نباید با افزودن آب، دوباره در هم آمیخت و استفاده نمود.

مقاومت فشاری ملات

به لحاظ مقاومتی، مطابق استاندارد ملی ایران، شماره 7-6-2 ملات ها به چهار گروه ملات خیلی قوی (M10)، ملات قوی (M15)، ملات متوسط (M10) و ملات ضعیف (M1-M5) و به شرح زیر تقسیم می شوند.

الف) ملات خیلی قوی: این ملات دارای مقاومت فشاری 28 روزه برابر با بیش از 20 مگاپاسکال بوده و برای ساخت عناصر بنایی در زیر سطح زمین استفاده می شود.

ب) ملات قوی: این ملات دارای مقاومت فشاری 28 روزه برابر با بیش از 15 مگاپاسکال بوده و برای دیوارهایی که به مقاومت خمشی زیاد نیاز دارند و برای جان بناها و دودکش ها استفاده می شود.

پ) ملات متوسط: این ملات دارای مقاومت فشاری 28 روزه برابر با بیش از 10 مگاپاسکال بوده و برای ساخت عناصر بنایی معمولی استفاده می شود.

ت) ملات ضعیف: ملات با مقاومت کم که فقط برای نازک کاری مورد استفاده قرار می گیرد.

تبصره: مقاومت فشاری ملات سازه ای (خیلی قوی، قوی و متوسط) نباید از مقاومت فشاری واحد های مصالح بنایی مورد استفاده کمتر باشد.

دوغاب

دوغاب، ماده ای است روان، که از اختالط ماده جسیاننده، مانند سیمان و سنگ دانه ریز و آب کافی ساخته می شود. از دوغاب برای پر کردن بین عناصر بنایی و یا تقویت آن ها استفاده شده و به دو نوع دوغاب بنایی و دوغاب سیمانی تقسیم می شود.

دوقاب بنایی

این نوع دوقاب در ساختمان های بنایی به عنوان پرکننده بین عناصر بنایی کاربرد دارد. انواع دوقاب، مقاومت فشاری آن، نسبت اختالط مصالح مورد استفاده در آن و بقیه ویژگی ها باید مطابق استاندارد ملی ایران، شماره 8۸۷۱ باشد.

دوقاب سبمانی

دوقاب سبمانی برای تقویت عناصر بنایی مورد استفاده قرار می گیرد. پس از ساخت هر پنج ردیف آجر (و یا معادل آن بلوک سبمانی و یا سنگ)، عمل دوقاب ریزی سبمانی انجام می شود و این عمل باید تا پایان ساخت کامل عنصر بنایی ادامه یابد. موارد زیر باید در دوقاب ریزی مورد توجه قرار گیرند:

1- دوقاب سبمانی باید به نسبت حجمی یک سبمان و یک ماسه ساخته شود.

2- دوقاب سبمانی باید در کمترین زمان ممکن بعد از اختالط و پیش از آغاز گرفتن سبمان مصرف شود.

3- استفاده از دوقاب سبمانی که در آن گیرش سبمان اتفاق افتاده و سخت شده، مجاز نیست. همچنین، نباید از دوقابی که از شروع اختالط آن بیش از ۱/۵ ساعت گذشته است، استفاده شود.

4- الزم است از پخ زدن دوقاب سبمانی حداقل تا ۲۴ ساعت پس از اجراء جلوگیری شود.

افزودنی های ملات و دوقاب

الف) مخلوط های ضدیخ: مایعات ضدیخ، نمک ها با سایر مواد مشابه نباید در ملات یا دوقاب بکار روند.

ب) هوادهی: استفاده از مواد هوا را برای ساخت دوقاب و ملات، در مناطق سردسیر که خطر پخ زدگی وجود دارد، مجاز می باشد.

ب) رنگ ها: فقط اکسید معدنی خالص، کربن سیاه یا رنگ های پلاستیکی را می توان در ساخت ملات یا دوقاب بکار برد. مقدار کربن سیاه موجود باید به حداکثر ۳ درصد وزن سبمان محدود شود.

شفته آهکی

از شفته آهکی برای تقویت الیه های زیر پی استفاده می شود. در ساخت و استفاده از شفته آهکی موارد زیر باید منظور شود:

1- مقدار آب لازم برای شفته آهکی بستگی به کارآیی و مقاومت مورد نیاز دارد. با حفظ کارآیی مورد نیاز، هر اندازه آب کمتر مصرف شود مقاومت بیشتری حاصل می شود.

2- مقدار آهکی که در ساختن شفته آهکی باید مصرف شود بستگی به مقاومت مورد نیاز و مقدار خاک رس دارد.

3- وجود دانه های سنگی درشت در شفته، مشروط بر اینکه مجموعه دانه بندی مناسبی داشته باشد، بالمانع است.

4- بهترین خاک برای ساختن شفته آهکی، خاک با دانه بندی پیوسته است که ریزدانه آن از 25 درصد و خاک رس آن از 15 درصد خاک کمتر نباشد.

5- کاهش حجم ناشی از خشک شدن شفته آهکی، که به سبب وجود خاک رس و آب زیاد اتفاق می افتد، باید مورد توجه قرارگیرد.

بتن

بتن مخلوطی از سیمان، سنگ دانه، آب و افزودنی ها می باشد که در ساخت پی، کلاف بتنی و هسته های بتنی بنایی مسلح استفاده می شود. کیفیت بتن از نظر مقاومت، پایایی و سایر نیازهای ویژه محیطی باید با ضوابط مندرج در مبحث پنجم و مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و ضوابط زیر مطابقت داشته باشد.

1- حداقل عبار سیمان 250 کیلوگرم در هر مترمکعب بتن می باشد.

2- حداقل مقاومت فشاری 28 روزه بتن مورد استفاده در کلاژن ها 20 مگاپاسکال می باشد.

3- حداقل مقاومت فشاری 28 روزه بتن مورد استفاده در پی 20 مگاپاسکال می باشد.

4- حداقل مقاومت فشاری 28 روزه بتن مورد استفاده در بنایی مسلح 20 مگاپاسکال می باشد.

5- برای پی سازی استفاده از بتن خرده سنگی با مصرف حداقل 20 درصد بتن با مقاومت فشاری 28 روزه 20 مگاپاسکال و 30 درصد سنگ لاشه یا خرده سنگی، مجاز است.

چوب

در ساختمان های مصالح بنایی از چوب عمدتا در ساخت سقف های شیب دار و اعضای غیر سازه ای مانند پلکان، در وینجره و نما یا کف پوش داخلی استفاده می شود. چوب مورد استفاده باید علاهم بر برآورده کردن الزامات مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان، دارای ضوابط زیر باشد:

1- چوب مصرفی باید عاری از معایب خشک شدن، رگه های معدنی، شیره گیاهی و دیگر معایب، مندرج در استاندارد ملی ایران، شماره 1375 باشد.

2- رطوبت الول های مصرفی باید با شرایط اقلیمی و مورد مصرف تناسب داشته باشد.

3- خصوصیات فیزیکی و مکانیکی چوب های طبیعی، در انواع مختلف گونه های چوب و در جهات طولی، شعاعی و مماسی تند درخت با یکدیگر متفاوتند، بنابراین، هنگام مصرف باید به این عوامل توجه کرد.

4- لازم است ارزیابی کارکرد تیرهای چوبی باربر که در عضو ساختمانی تحت خمش قرار می گیرند، تحت الزامات و روش های آزمون استاندارد ملی ایران، شماره 12389-1 انجام بپذیرد.

5- چوب مصرفی باید با استفاده از مواد مناسب در برابر تهاجم موزیه شده باشد و در برابر پوسیدگی محافظت شود.

ویژگی های مکانیکی مصالح

ویژگی های مکانیکی مصالح را می توان مقادیر مندرج در جدول 2-2-8 در نظر گرفت. در صورت لزوم، مقادیر واقعی را می توان با استفاده از آزمون بر مبنای استاندارد ملی ایران و در صورت عدم وجود استاندارد ملی، با استفاده از استانداردهای معتبر به دست آورد. در صورت به دست آوردن ویژگی های مکانیکی توسط آزمون، نتایج حاصل نباید بیش از 25% متفاوت با مقادیر مندرج در جدول 2-2-8 در نظر گرفته شوند.

جدول 3-2-8 ویژگی های مکانیکی مصالح

ورکی	مصالح
فرلاد	بنی و ملات	بنایی بلوک سیمانی
$ E_x = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $	$ E_y = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $	$ E_m = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $
$ G_x = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $	$ G_y = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $	$ G_m = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $
محل ارزیابی (GPa)
مدول برشی (GPa)
ضریب انساط حرارتی mm/mm/°C
ضریب ارزیابی حجم رطوبتی (mm/mm)
ضریب خزنی (MPa)
$ k_i = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $	$ k_c = \frac{1}{2} \times 10^{-6} $

می باشد.

(1) در محاسبه مدول ارزیابی، مقاومت فشاری بنایی، بان، ملات و دوقاب به مگاپاسکال (MPa) می باشد.

ارزیابی مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی

مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی $ f_m $ حداقل مقاومت فشاری در نظر گرفته شده در طراحی برای واحد بنایی (منشور واحدهای مصالح بنایی و ملات) می باشد. ارزیابی مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی بر مبنای یکی از دو روش، آزمایش نمونه منشوری و روش تخمین به شرح زیر است.

روش آزمایش نمونه منشوری

آزمایش نمونه منشوری مطابق با استاندارد ملی ایران یا استانداردهای معتبر دیگر انجام می شود. مقاومت فشاری واحد بنایی که بر مبنای نمونه های منشوری تعیین می شود، باید مساوی یا بیشتر از مقاومت مشخصه $ f_m $ باشد. این مقاومت بر مبنای آزمایش نمونه $ 28 $ روزه می باشد. آزمایش نمونه منشوری واحد بنایی باید با شرایط زیر انجام شود:

1- یک مجموعه پنج تایی از نمونه های منشوری واحد بنایی قبل از اجرا ساخته و مطابق استاندارد ملی ایران آزمایش شوند. مصالح مورد استفاده در ساخت نمونه ها از همان مصالحی انتخاب شوند که در ساخت ساختمان مورد استفاده قرار خواهد گرفت. نمونه ها باید تحت نظر مهندس ناظر در یک موسسه مجاز ساخته و آزمایش شوند.

در صورتی که کل تنش های مجاز در طراحی مورد استفاده قرار گیرند، در حین اجرا برای هر 450 -2 مترمربع از مساحت دیوار، یک سری سه تابی از نمونه های منشوری، مطابق ضوابط استاندارد ملی ایران ساخته و آزمایش شوند. حداقل یک سری سه تابی از نمونه های منشوری برای هر ساختمان الزم است.

در صورتی که نصف تنش های مجاز در طراحی مورد استفاده قرار گیرد، ساخت و آزمایش نمونه های کارگاهی الزم نیست. اخذ گواهی تامین کننده مصالح مبنی بر تایید مقاومت فشاری مشخصه $ f_m $ در حین با قبل از تحویل مصالح به محل اجرا الزم است تا اطمینان حاصل شود که مصالح مورد استفاده در اجرا، همانند مصالحی است که برای ساخت نمونه های منشوری، قبل از اجرا مشخص شده است.

تبصره: هنگامی که مهندس نظر در انطباق مقاومت فشاری واحد بنایی اجرا شده، با مقاومت فشاری مشخصه مورد نظر تردید کند، برای کنترل مقاومت الزم است نمونه های منشوری از واحد بنایی اجرا شده استخراج و مطابق مورد 2 بند 1-4-2-8 آزمایش شوند.

روش تخمین

در این روش، مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، با توجه به مقاومت فشاری مشخصه واحد مصالح بنایی و نوع ملک مصرفی (بند 3-6-2-8) بر اساس جدول 4-2-8 برای اجرا رسمی و جدول 2-9 برای بلوک سیمانی تخمین زده می شود. مقاومت فشاری واحدهای مصالح بنایی سوراخدار و توخالی، بر مبنای حداقل مساحت خالص محاسبه می شود. اگر واحدهای مصالح بنایی توخالی با دوقاب پر شود، دوقاب باید با ضوابط استاندارد ملی ایران (88/1) مطابقت داشته باشد.

جدول 4-2-8 مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، $ f_m $ بر حسب مقاومت فشاری آجر رسی

مقاومت فشاری مشخصه آجر (MPa)	مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، $ f_m $ (MPa)
ملات ماسه-سیمان نوع خیلی قوی یا قوی	ملات ماسه-سیمان نوع خیلی قوی یا قوی متوسط
3/0	3/5	≥ 10
2/8	3/4	9
2/5	3/0	8
2/3	3/8	7
2/0	2/4	6
1/7	2/0	5
1/4	1/8	4
1/0	1/4	3

جدول 4-2-9 مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، $ f_m $ بر حسب مقاومت فشاری بلوک سیمانی

مقاومت فشاری مشخصه بلوک سیمانی (MPa)	مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، $ f_m $ (MPa)
ملات ماسه-سیمان نوع خیلی قوی یا قوی متوسط	ملات ماسه-سیمان نوع خیلی قوی یا قوی متوسط
19	20	≥ 35
16	17	25
12	13	20
9	10	13
6	6	9

مدول گسیختگی واحد بنایی

مدول گسیختگی واحد بنایی با توجه به نوع مصالح بنایی، امتداد تنش و نوع ملات مصرفی (بند 2-2-8) بر اساس جدول 4-2-8 تخمین زده می شود.

جدول 6-2-8 مدول گسیختگی واحد بنایی $ f_r $ (MPa)

نوع ملت
ملت ماسه-سیمان	ملت ماسه-سیمان نوع خیلی قوی با قوی
ملت ماسه-سیمان نوع متوسط
امتداد تنش کششی خمشی و نوع مصالح بنایی
عموج بر بندهای افقی:
واحدهای توپر
واحدهای توخالی:
دوقاب نشده
کاملا دوقاب شده
موازی بندهای افقی:
واحدهای توپر
واحدهای توخالی:
دوقاب نشده یا قسمتی دوقاب شده
کاملا دوقاب شده

کارآیی مصالح سیمانی

کارآیی مصالح سیمانی، شامل: بتن، ملت ماسه-سیمان و دوقاب سیمان (گروت)، بر مبنای میزان نشست آزمایش اسالمی باید در محدوده های زیر قرار داشته باشد.

بتن: 150 تا 50 میلی متر

ملت: 200 تا 100 میلی متر

دوقاب: 270 تا 200 میلی متر

3-8 ضوابط عمومی

کلیات 1-3-8

در طراحی و اجرای ساختمان های موضوع این مبحث، علاوه بر الزامات عمومی مندرج در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، رعایت ضوابط عمومی زیر نیز الزامی است.

ساختگاه 2-3-8

احداث ساختمان های مشمول این مبحث بر روی زمین های ناپایدار یا در معرض سیل، مجاز نمی باشد. منظور از زمین ناپایدار زمینی است که احتمال وقوع پدیده هایی مانند روانگرایی، نشست زیاد، نشست نسبی، سنگ ریزش و زمین لغزش در آن وجود داشته باشد یا اینکه زمین متشکل از خاک رس حساس باشد.

پیوستگی سازه ای 3-3-8

پیوستگی سازه ای 1-3-3-8

در مورد اعضای سازه ای ساختمان های مشمول این مبحث رعایت موارد کلی زیر الزامی است:

1- تمامی اعضای ساختمان باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروها به طور یک پارچه عمل کند.

2- دیوارهای باربر باید در یک راستای قائم بدون انفصال تا پی ادامه داشته باشند.

3- کل ساختمان باید از نظر واژگونی پایدار باشد.

4- دیوارها باید به تمام کف ها، سقف ها و سایر عناصری که برای دیوار تکیه گاه جانبی تأمین می کنند به نحو مناسبی مهار شوند.

درز لرزه ای (انقطاع) 2-3-1

لازم است دو ساختمان مجاور هم را با ایجاد درز لرزه ای از یکدیگر جدا کرد. علاوه بر این، چنان چه نسبت ابعاد پلان ساختمان بزرگتر از مقادیر متدرج در فصل چهارم و پنجم این مبحث باشد و نیز وجود پیشامدگی ها در پلان بیش از حد مجاز باشد، لازم است ساختمان را با استفاده از درزهای لرزه ای به قسمت های مجاز تقسیم کرد.

در اجرای درز لرزه ای، باید ملزومات زیر رعایت گردد.

1- درز لرزه ای نباید از 10 میلی متر به ازای هر یک متر ارتفاع کوتاه ترین ساختمان و یا قسمت جدا شده ساختمان و یا 50 میلی متر، هر کدام بیشتر است، کمتر باشد.

2- لازم است درز لرزه ای در تمام ارتفاع قسمت های جدا شده، از جمله در تراز کف ها و کلاف های افقی اجرا شود، ولی لازم نیست در پی مشترک دو قسمت جدا شده ادامه یابد.

3- درز لرزه ای باید عاری از هرگونه مصالح ساختمانی ازجمله نخاله بوده و مناسب است با مواد پرکننده نرم پر شود.

اعضای سازه ای 4-3-1

پی سازی 1-4-3-1

رعایت ملاحظات ژئوتکنیکی مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان در طراحی پی ضروری است. در طراحی و اجرای پی بتنی برای ساختمان های بنایی مسلح و بنایی با کلاف باید ضوابط موجود در مباحث هفتم و نهم مقررات ملی ساختمان رعایت شوند. در پی سازی با شالوده و کلاف بتنی برای ساختمان های بنایی با کلاف باید ضوابط متدرج در بند 2-5-0-8 رعایت شوند.

ابعاد هندسی مؤثر در دیوار و ستون 2-4-3-1

عرض (ضخامت) مؤثر 1-2-4-3-1

عرض مؤثر دیوار و ستون به شرح زیر می باشد

الف) دیوار تک جداره

عرض مؤثر دیوار تک جداره واحدهای توپر یا میان خالی، ضخامت کل دیوار بدون در نظر گرفتن نازک کاری می باشد

ب) دیوار چندجداره

چنان چه فضای بین جداره ها با ملات یا دوغاب پر شده باشد، برابر با عرض مؤثر دیوار چندجداره، ضخامت کل دیوار و چنان چه فضای بین جداره ها پر نشده باشد، برابر با جمع ضخامت های جداره ها، بدون در نظر گرفتن نازک کاری می باشد.

ج) ستون

عرض مؤثر ستون مستطیلی در امتداد مورد نظر، برابر با عرض ستون، بدون در نظر گرفتن نازک کاری است. عرض مؤثر برای ستون های غیر مستطیلی، بعد یک ستون مربعی با همان ممان اینرسی، حول محوری می باشد که در ستون واقعی مورد نظر است.

ارتفاع مؤثر 2-2-4-3-8

ارتفاع مؤثر دیوار و ستون، برابر با ارتفاع آزادی است که بین تکیه گاه های جانبی بالا و پایین و در امتداد عمود بر محور مورد نظر قرار دارد. برای اعضایی که در بالا و در امتداد عمود بر محور مورد نظر، دارای تکیه گاه نیستند، ارتفاع مؤثر، دو برابر ارتفاع عضو از بالای آن تا تکیه گاه پایین است.

مساحت مؤثر 3-2-4-3-8

مساحت مؤثر ستون و دیوار ساخته شده از واحدهای توخالی برابر است با مساحت خالص بستر و برای ستون و دیوار ساخته شده از واحدهای توپر برابر است با مساحت خالص به اضافه مساحتی که در آن دوغاب ریخته شده باشد. اگر از واحدهای توخالی با حفره های عمود بر امتداد تنش استفاده شده باشد، مساحت مؤثر، کوچک ترین عدد از دو مقدار حداقل مساحت بستر یا حداقل مساحت مقطع عرضی خواهد بود. اگر بندهای افقی تورفته باشند، مساحت مؤثر به همان نسبت کاهش خواهد یافت. مساحت مؤثر برای دیوارهای توخالی باید مقداری باشد که از جداره های تحت بار به دست می آید.

حداقل ضخامت دیوار سازه ای 2-4-3-8

دیوار بنایی غیر مسلح 1-3-4-3-8

ضخامت اسمی دیوار سازه ای غیر مسلح نباید از 200 میلی متر کمتر باشد.

دیوار بنایی مسلح 2-3-4-3-8

ضخامت اسمی دیوار سازه ای مسلح نباید از 150 میلی متر کمتر باشد. در مورد دیوار باربر بنایی مسلح با واحد آجر سوراخ دار، ضخامت اسمی 100 میلی متر مجاز است، به شرط آن که مقاومت واحد سطح خالص بیشتر از 5/5 مگاپاسکال باشد، نسبت لاغری بزرگتر از 25 نباشد، واحدها در پیوند معتدل قرار گیرند، اندازه قطر میلگرد بیشتر از 12 میلی متر نباشد و حداکثر یک میلگرد با یک وصله در هر سوراخ قرار گیرد.

دیوار چندجداره 4-4-3-8

فاصله بین کلیه جداره های دیوار چندجداره باید توسط دوغاب، ملات یا بتن پر شود. همچنین، جداره ها باید با بسته های مقاوم در برابر خوردگی یا میلگردهای بستر و یا با هم پوشانی واحدهای مصالح بنایی به یکدیگر متصل شوند. لازم است بسته های فولادی یا میلگردهای بستر با سطح مقطع حداقل برابر با 20 میلی متر مربع در فواصل افقی و قائم حداکثر برابر با 500 میلی متر در دیوار کار گذاشته شوند.

کنترل نسبت لاغری 5-4-3-8

الف) کنترل نسبت لاغری دیوار

نسبت لاغری در دیوار از تقسیم ارتفاع مؤثر بر عرض (ضخامت) مؤثر و یا تقسیم طول مؤثر بر عرض مؤثر، هر کدام که بیشتر است، به دست می آید. در دیوارهای سازه ای غیرمسلح، نسبت لاغری نباید از 20 بیشتر شود. در دیوارهای سازه ای مسلح، این نسبت به مقادیر جدول 1-3-8 محدود می شود.

شرایط تکیه گاهی	حداکثر نسبت لاغری
نگهداری شده	30
نگهداری شده از بالا	40
دیوار برشی	15

ب) کنترل نسبت لاغری در ستون

نسبت لاغری در ستون از تقسیم ارتفاع مؤثر ستون بر عرض مؤثر در هر امتداد، هر کدام که بیشتر است، به دست می آید. در ستون های غیرمسلح، نسبت لاغری نباید از 15 بیشتر باشد. در ستون های مسلح، این نسبت به عدد 20 محدود می شود. در محاسبات باید حداکثر خروج از مرکزیتی معادل 10 درصد بعد ستون در هر امتداد در نظر گرفت.

تکیه گاه دیوار 6-4-3-8

تکیه گاه جانبی را می توان بوسیله دیوارهای متقاطع، ستون ها، پشت بندها و یا کلاف های قائم که با فاصله افقی معینی از یکدیگر قرار گرفته باشند، با بوسیله پی، کف ها، سقف، تیرها یا کلاف های افقی که بطور عمودی دارای فاصله معینی باشند، تأمین کرد. در صورتی که از تیر به عنوان تکیه گاه جانبی استفاده شود، فاصله آزاد بین تیرها یا کلاف ها نباید از 32 برابر حداقل عرض مساحت ناحیه فشاری بیشتر باشد.

توضیح: منظور از ناحیه فشاری، ناحیه ای از مقطع عضو است که تحت خمش در فشار قرار می گیرد. عرض این ناحیه در بنایی غیرمسلح، نصف عرض مؤثر دیوار و در بنایی مسلح، چنان چه میلگردها در وسط مقطع قرار داشته باشند، تقریبا یک چهارم عرض مؤثر دیوار می باشد.

بازشو 7-4-3-8

بازشوها باید حتی الامکان کوچک بوده و در قسمت های مرکزی دیوار قرار گیرند. در دیوارهای سازه ای، در صورت امکان باید از تعبیه پیش از یک بازشو در یک راستای قائم پرهیز شود. در غیر این صورت، باید پیرامون بازشوها به نحو مناسب (مندرج در فصل چهارم و فصل پنجم) با میلگرد یا کلاف تقویت شود.

نعل درگاه 8-4-3-8

1- نعل درگاه می تواند از مصالحی مانند بنایی مسلح، فولاد، بتن مسلح درجا و یا بتن مسلح پیش ساخته باشد. در طبقه زیر زمین، استفاده از نعل درگاه فولادی مجاز نمی باشد.

2- بار وارد بر نعل درگاه عبارت است از بخشی از دیوار مثلثی شکل که اضلاع جانبی آن با افق زاویه 60 درجه می سازد. تمام بار مثلث به اضافه کف ها و تیرها باید در طراحی نعل درگاه در نظر گرفته شوند.

3- طول تکیه گاه تیر نعل درگاه در هر طرف باید حداقل 350 میلی متر یا یک دهم طول دهانه، هر کدام که بیشتر است، در نظر گرفته شود.

خرپشته 9-4-3-8

چنانچه سطح زیر بنای خرپشته بیش از 25 درصد سطح زیر بنای طبقه زیر خود باشد، خرپشته به عنوان یک طبقه محسوب شده و باید ضوابط بند 2-0-4 و 2-4-5-8 را برآورده نماید. در غیر این صورت، خرپشته به عنوان یک طبقه محسوب شده ولی لازم است ضوابط زیر را رعایت کند.

1- در ساختمان های بنایی مسلح، دیوارهای سازه ای و سقف خرپشته باید بر اساس بارهای ثقلی و جانبی وارد بر آنها طراحی گردند.

2- در ساختمان های بنایی با کلاف، لازم است ضوابط مربوط به دیوار نسبی طبقه، در هر دو امتداد، مطابق بند 2-3-5-8 رعایت گردند.

3- در ساختمان های بنایی با کلاف، لازم است کلاف بندی ساختمان، شامل کلاف های قائم و افقی، در خرپشته نیز اجرا شود.

میلگرد بستر 10-4-3-8

میلگرد بستر پیش ساخته از میلگردها و یا سیم های طولی و عرضی باید دارای حداقل یک میلگرد و یا سیم عرضی با قطر حداقل 2 میلی متر در هر 0/2 مترمربع از مساحت دیوار باشد. میلگردهای طولی باید کاملاً در ملات بند افقی قرار داده شوند. میلگردهای بستر باید همه جداره های دیوار دو یا چند جداره را در بر گیرند.

بست بنایی 11-4-3-8

در اعضای بنایی دو و یا چند جداره، لازم است از بست های فولادی برای اتصال جداره های دیوار به یکدیگر استفاده نمود. بست فولادی می تواند از انواع: مفتول پاپیونی، تسمه و یا میلگرد آجدار باشد. فاصله افقی و قائم این بست ها از یکدیگر نباید از 500 میلی متر کمتر باشد.

پیچ های مهاری مدفون 12-4-3-8

پیچ های مهار از میلگرد خم شده باید دارای یک قالب با خم 90 درجه و قطر داخلی سه برابر قطر پیچ، به اضافه طول مستقیمی مساوی 1/5 برابر قطر پیچ بعد از انتهای آزاد باشند. پیچ های مهار با مهره دارای یک مهره استاندارد خواهند بود. پیچ های مهار صفحه، دارای صفحه ای خواهند بود که به بدنه پیچ جوش می شود تا معادل پیچ مهار با مهره را تأمین کند.

عمق مؤثر مدفون برای پیچ های مهار صفحه یا پیچ های مهار با مهره، برابر با طول مدفون است که از سطح واحد مصالح بنایی تا سطح باربر صفحه یا مهره مهار در امتداد عمود اندازه گیری می شود. عمق مؤثر مدفون برای مهار با میلگرد خم شده، طول توکاری است که از سطح واحد بنایی تا سطح باربر خم، منهای یک برابر قطر پیچ مهار در امتداد عمود اندازه گیری می شود. همۀ پیچ ها، باید در ملات یا دوغاب بین پیچ و واحد مصالح بنایی محصور شوند، مگر پیچ های به قطر 12 میلی متر که آنها را می توان در بندهای افقی با ضخامت حداقل 6 میلی متر جای داد. حداقل فاصله مرکز تا مرکز پیچ ها 40 برابر قطر پیچ است.

حفاظت از میلگردهای بستر، بست ها و پیچ های مهاری 13-4-3-8

بست ها، پیچ های مهاری با میلگردهای بستر باید با ملاتی که حداقل ضخامتش 15 میلی متر است در برابر هوازدگی پوشش داده شوند. در مواردی که از میلگرد بستر یا بست دیوار در بند بستر استفاده می شود، ضخامت ملات بین واحدهای مصالح بنایی و میلگرد بستر یا بست دیوار نباید کمتر از 6 میلی متر باشد.

اعضای غیرسازه ای 5-3-8

دیوار غیرسازه ای جداگر 1-5-3-8

دیوار غیرسازه ای جداگر می تواند از آجر، بلوک سفالی یا بتنی و یا قطعات پیش ساخته گچی و نظایر آن ساخته شود. عرض دیوار جداگر آجری نباید از 100 میلی متر و عرض دیوار جداگر بلوک سفالی و قطعات پیش ساخته گچی نباید از 80 میلی متر کمتر باشد. دیوار جداگر آجری باید صرفا با آجر سوراخ دار و ملات ماسه سیمان ساخته شود.

حداکثر ارتفاع مجاز دیوار غیرسازه ای از تراز کف مجاور 2/5 متر یا سی برابر عرض دیوار باشد. در صورت تجاوز از این حد، باید با استفاده از مهارهای افقی مناسب، مانند کلاف، (مطابق بند 3-5-5-8) این الزام محقق شود. مهار افقی باید در طول دیوار به طور پیوسته ادامه یافته و به نزدیک ترین عناصر قائم سازه ای مهار شود.

طول آزاد دیوار غیرسازه ای بین دو پشت بند یا کلاف نباید از چهل برابر عرض دیوار و یا 5 متر بیشتر باشد، در غیر این صورت، لازم است با تعبیه مهار قائم مانند کلاف (مطابق بند 5-5-8) یا پشت بند در طول دیوار، این الزام محقق شود. مهار قائم باید در تمام ارتفاع دیوار به طور پیوسته ادامه یافته و به نزدیک ترین عناصر افقی سازه ای مهار شود.

دیوارهای غیرسازه ای که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارند باید در تراز سقف کاملا مهار شوند.

لبه قائم دیوار غیرسازه ای نباید آزاد باشد. این لبه باید به یک دیوار سازه ای و یا غیرسازه ای عمود بر آن و یا عنصر قائم که به همین منظور از فولاد، بتن آرمه و یا چوب ساخته شده است، با اتصال مناسب مهار شود.

6- برای اتصال اعضای غیرسازه ای به اعضای سازه ای باید از طرح هایی استفاده شود که صدمات وارد به عضو غیرسازه ای در اثر تغییرشکل اعضای سازه ای به حداقل برسد.

7- در صورتی که دیوار غیرسازه ای و دیوار تکیه گاه عمود بر آن به طور هم زمان و یا به صورت الریز چیده شوند، اتصال بین دو دیوار کافی تلقی می شود، ولی چنان چه دیوار غیرسازه ای بعد از احداث دیوار تکیه گاه و بدون اتصال به آن ساخته شود باید دو دیوار در محل تقاطع به نحو مناسبی به یکدیگر متصل شوند. در غیر این صورت، لبه کناری دیوار غیرسازه ای آزاد تلقی شده و باید عنصر قائم در این لبه تعبیه شود. دو دیوار غیرسازه ای عمود بر هم نیز باید به نحو مناسب به یکدیگر متصل شوند.

8- در دیوار غیرسازه ای غیرمسلح که با واحدهای مصالح بنایی (آجر و بلوک سفالی یا سیمانی) ساخته شده و طول آن از 2/5 متر بیشتر باشد، لازم است در سه تراز مختلف در ناحیه یک سوم میانی ارتفاع دیوار از میلگرد بستر استفاده شود. میلگرد بستر باید شامل حداقل دو میلگرد طولی، هر کدام به قطر حداقل 6 میلی متر، که در فاصله ای برابر دوسوم ضخامت دیوار از یکدیگر به صورت قرینه در بند بستر قرار می گیرند، باشد. این میلگردها باید توسط میلگردهای عرضی به قطر حداقل 6 میلی متر و در فواصل حداکثر 250 میلی متر به یکدیگر متصل شوند. میلگردهای بستر باید بدون انفصال در سرتاسر دیوار تا محل کلاف های قائم ادامه یافته و در داخل آن ها مهار شوند.

کفسازی 2-5-3-8

در کفسازی طبقات و بام، باید الزامات زیر رعایت شوند.

1- برای شیب بندی کف و بام استفاده از مصالح سنگین، مانند خاک و یا بتن معمولی مجاز نمی باشد.

2- لوله های تاسیساتی باید از داخل قسمت شیب بندی عبور داده شوند.

سقف کاذب 3-5-3-8

در اجرای سقف کاذب، علاوه بر رعایت الزامات مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، رعایت موارد زیر نیز الزامی است:

1- آویزهای سقف کاذب به اعضای اصلی ساختمان (سقف، کلاف و یا دیوار سازه ای) با اتصال مناسب وصل شوند.

2- از آویزهایی استفاده شود که مقاومت کافی داشته و در برابر عوامل خورنده و زنگزدگی مقاوم باشند.

3- تعداد و فاصله آویزها بسته به نوع پوشش سقف کاذب محاسبه و برآورد شود، اما در هر حال نباید از 3 عدد در هر متر مربع سقف کمتر باشد.

4- آویزها باید شاقولی و صاف باشند.

5- بار وارد از سقف کاذب به سقف اصلی در طراحی سقف اصلی منظور شود.

6- چنانچه تأسیسات حرارتی در فضای بین سقف اصلی و سقف کاذب قرار می گیرند، ایجاد درز انبساط در اطراف سقف کاذب به منظور تأمین جا برای تغییرمکان های حرارتی ضروری است.

پلکان 4-5-3-8

پلکان می تواند از انواع بتن آرمه، فولادی یا چوبی ساخته شود. در اجرای پلکان الزامات مندرج در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان و الزامات زیر باید رعایت شود:

1- طول هر پله نباید از 1/10 متر کمتر باشد.

2- عرض قفسه پله دارای پاگرد نباید از 2/40 متر کمتر باشد.

3- عرض با شعاع پاگرد نباید از طول پله کمتر باشد.

4- ارتفاع آزاد پلکان در تمام طول مسیر نباید از 2/05 متر کمتر باشد.

5- تعداد پله های بین دو پاگرد نباید از 12 پله بیشتر باشد.

6- پهنه کف هر پله نباید از 280 میلی متر کمتر و ارتفاع آن باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن از 640 میلی متر بیشتر نباشد.

آسانسور و بالابر 5-5-3-8

1- نصب آسانسور و بالابر در ساختمان های بنایی مسلح و با رعایت ضوابط مندرج در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان مجاز می باشد.

2- نصب آسانسور در ساختمان های بنایی با کلاف در صورتی مجاز است که دیوارهای چاه آسانسور در تمام ارتفاع ساختمان از بنایی مسلح و با بتن مسلح ساخته شده و به نحو مناسب به یکدیگر و عناصر سازه ای ساختمان، مانند کف ها و کلاف های افقی، متصل شوند. همچنین، لازم است پروفیل های فولادی نگهدارنده بالابر و آسانسور با استفاده از پیچ مهار به نحو مناسب به عناصر سازه ای ساختمان، مانند کلاف ها، کف ها و دیوارهای بتنی یا بنایی مسلح وصل گردند.

3- نصب بالابر در ساختمان های بنایی با کلاف مجاز است. لازم است که بالابر به نحو مناسب به عناصر سازه ای ساختمان، از جمله کلاف ها، متصل شود.

نما 6-5-3-8

نمای ساختمان بنایی می تواند از انواع آجری، سنگی یا سیمانی باشد. در اجرای نما لازم است الزامات زیر رعایت شود.

1- حداکثر ضخامت نما 50 میلی متر می باشد، مگر آن که نما همزمان با عضو اجرا شده و واحدهای مصالح بنایی نما و عضو به نحو مناسب هم پوشانی شده باشند.

2- اتصالات نما به سازه باید توانایی انتقال نیروی زلزله ایجاد شده در اثر جرم نما به سازه پشتیبان را دارا باشند. همچنین این اتصالات باید بتوانند تغییرمکان در اعضای سازه ای پشتیبان را به شکل مناسبی به نما منتقل کنند.

3- نما باید قابلیت تحمل شرایط اقلیمی ویژه هر منطقه را دارا بوده و تا آنجا که ممکن است، در ساخت آن از مصالح سبک و انعطاف پذیر استفاده شود.

4- نما باید با سطح پشت کار اتصال مناسب و کافی داشته باشد تا توانایی انتقال نیروهای متقابل وجود آید.

جان پناه 7-5-3-8

دیوار جان پناه اطراف بام و بالکن ها می تواند از نوع بنایی مسلح یا بنایی با کلاف بر اساس ضوابط مندرج در فصل های مربوطه باشد.

1. ارتفاع جان پناه بنایی از کف تمام شده باید حداکثر 700 میلی متر برای بنایی مسلح و 1000 میلی متر برای بنایی با کلاف و ضخامت آن حداقل 200 میلی متر باشد.

2. در ساخت جان پناه از ملات باتارد نمی توان استفاده نمود.

دودکش و هواکش 8-5-3-8

1. دودکش و هواکش باید به صورت روکار اجرا شده و نباید از داخل عناصر سازه ای پیوسته، مانند دیوار، جرز، ستون، تیر، نعل درگاه و یا کلاف های افقی و قائم عبور داده شوند.

2. دودکش و هواکش و عناصر بنایی محافظ آنها باید به نحو مناسب به اعضای سازه ای پشت کار مانند دیوار وصل شوند.

3. دودکش و هواکش باید به صورت یکپارچه از طبقات پایین تا پشت بام و یا تراز مورد نظر ادامه یابند.

4. دودکش باید در ارتفاعی برابر با ارتفاع جان پناه به روش مناسبی به جان پناه مهار شود.

5. ساخت دودکش با واحد بنایی غیر مسلح در ارتفاع بالاتر از تراز بام مجاز نیست.

6. چنانچه ارتفاع دودکش بیش از 1/5 متر از تراز بام باشد، لازم است دودکش به وسیله عناصر قائم فولادی یا بتن مسلح به گونه مناسبی تقویت و در تراز روی بام مهار شود.

یادگیر 9-5-3-8

1. ساخت یادگیر با واحد بنایی غیرمسلح مجاز نیست، مگر آن که به وسیله عناصر قائم و افقی (کلاف) فولادی یا بتن مسلح به نحو مناسب تقویت شود.

2. یادگیر و عناصر تقویت کننده مورد فوق باید به نحو مناسبی به اعضای سازه ای در تراز بام مهار شوند.

لوله ها و مجاری توکار 10-5-3-8

تعبیه لوله ها و مجاری توکار در عناصر سازه ای، چه به صورت افقی و یا قائم، در صورتی مجاز می باشد که قطر آنها از یک ششم ضخامت عضو سازه ای کمتر باشد. این لوله ها و مجاری نباید باعث قطع و یا خم شدن میلگردهای تسلیح شوند. همچنین، تعبیه چند لوله یا مجرا در مجاورت هم مجاز نمی باشد. حداقل فاصله بین دو لوله یا مجرای مجاور 750 میلی متر می باشد. چنانچه، به هر دلیل، نیاز به عبور مجرای بزرگتر از یک ششم ضخامت عضو از درون اعضای سازه ای باشد، آن قسمت از عضو که مجرا از آن عبور می کند، به عنوان یک انفصال یا بازشو به حساب آمده و ضوابط مربوط به بازشو به آن اعمال می شود.

عایق رطوبتی 11-5-3-8

عایق رطوبتی باید ضوابط متدرج در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و الزامات زیر را برآورده نماید.

1- اجرای عایق رطوبتی در موارد زیر لازم است:

- الف- بام های تخت، شیب دار و قوسی

- ب- ایوان ها

- پ- کف ها (در تماس با زمین نمناک و کف سرویس ها و آشپزخانه)

- ت- دیوارهای زیرزمین و دیوارهای در تماس با زمین نمناک

- ث- سایر قسمت ها از قبیل کف پنجره های در تماس با محیط اطراف، درپوش و دیوار جان پناه، دودکش ها و نماهایی که در معرض بوران قرار می گیرند.

2- اگر عایق کاری با قیر و گونی و یا گونی قیر اندود انجام می شود، باید موارد زیر رعایت شوند:

- الف- ایجاد زیرسازی مناسب برای انجام عایق کاری ضروری است.

- ب- عایق کاری به هنگام بارندگی مجاز نیست.

- پ- عایق کاری بر روی سطوح مرطوب مجاز نیست.

- ت- قیرهای جامد را تا هنگامی که گرم و روانند باید مصرف کرد.

- ث- عایق کاری در هوای سرد (زیر ۴ درجه سلسیوس) مجاز نیست.

- ج- مصرف میخ برای محکم کردن لایه های عایق کاری مجاز نیست.

- چ- لایه های عایق باید از هر طرف حداقل ۱۰۰ میلی متر همپوشانی داشته و با قیر کاملاً به هم چسبانده شوند. در همپوشانی لایه ها باید لایه های رویی در سمت قرار گیرند که مطابق شیب بندی انجام شده آب از روی آن ها به سمت لایه زیری سرریز شود.

- ح- هنگامی که عایق کاری در بیش از یک لایه انجام می شود، لایه های متوالی عایق باید عمود بر هم قرار گیرند.

- خ- سطوح عایق کاری شده باید پس از تکمیل با لایه محافظی پوشانده شوند.

- د- عایق کاری با عایق های رطوبتی آماده، باید مطابق روش های توصیه شده توسط تولیدکنندگان و بر اساس مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان انجام شود.

- ذ- استفاده از کاه گل به عنوان عایق رطوبتی بر روی سقف های آجری قوسی و چوبی مسطح مجاز می باشد.

- ر- اطراف ساختمان تا فاصله یک متر باید با شیب ۳ درصد برای عدم نفوذ آب برف و باران به دیوار، با بتن سیمانی، بتن آسفالتی یا مصالح مناسب دیگر پوشیده شود.

- ز- عایق رطوبتی زیر دیوار باید الزامات زیر را رعایت کند.

الف- لایه عایق رطوبتی باید تا کف های تمام شده بیرونی و درونی ساختمان ادامه یافته و حداقل به اندازه ۱۰۰ میلی متر در کف مهار شود.

ب- در دیوارهای بیرونی، لازم است تراز اجرای عایق رطوبتی حداقل ۲۰۰ میلی متر بالاتر از تراز کف تمام شده بیرون ساختمان باشد.

پ- در دیوارهای درونی، مناسب است عایق رطوبتی در تراز کف تمام شده اجرا شود. در صورت اجرای عایق رطوبتی در هر تراز دیگری پایین تر از تراز کف تمام شده، لازم است عایق رطوبتی تا تراز کف تمام شده ادامه یافته و حداقل ۱۰۰ میلی متر در کف مهار شود.

تاسیسات ۱۲-۵-۳-۸

تاسیسات ساختمان های بنایی باید بر مبنای ضوابط مندرج در مبحث های چهاردهم و شانزدهم مقررات ملی ساختمان طراحی و نصب شوند.

1- کلیه تاسیسات باید در جای خود به اعضای سازه ای و غیرسازه ای ساختمان به نحو مناسب مهار شوند.

2- در نصب و اتصال تاسیسات به اعضای سازه ای ساختمان نباید هیچ گونه خسارت سازه ای به این اعضا وارد شود.

3- تاسیسات نباید در داخل اعضای سازه ای ساختمان قرار گرفته و یا از درون آنها عبور داده شوند، مگر مواردی که در بند 10-5-3-8 مجاز شده باشند.

دیوار محوطه 6-3-8

در ساخت دیوار محوطه بنایی، الزامات زیر باید رعایت شوند.

1- دیوار محوطه می تواند از انواع بنایی مسلح، بنایی با کلاف و یا بنایی غیرمسلح باشد. ساخت دیوار محوطه بنایی غیرمسلح بدون کلاف برای ساختمان های با اهمیت خیلی زیاد و اهمیت زیاد (گروه های خطر پذیری 1 و 2 متدرج در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان) و در معابر پر تردد مجاز نمی باشد.

2- طول پیوسته دیوار محوطه نباید از 20 متر بیشتر باشد. در غیر این صورت، لازم است دیوار توسط درز انقطاع به دو و یا چند قسمت تقسیم شده، به گونه ای که طول هر قسمت از 20 متر بیشتر نباشد.

3- نسبت ارتفاع به عرض دیوار محوطه نباید از 10 بیشتر باشد.

4- ارتفاع دیوار محوطه بنایی نباید از 2 متر، برای دیوار بنایی غیرمسلح و 3 متر، برای دیوار بنایی با کلاف بیشتر باشد. چنان چه ارتفاع دیوار محوطه از 3 متر بیشتر باشد، لازم است علاوه بر رعایت الزامات دیگر، دیوار و عناصر مقاومتی آن (میلگرد یا کلاف)، به همراه پی دیوار برای نیروهای جانبی خارج از صفحه محاسبه و طراحی گردند.

5- لازم است در زیر دیوار محوطه، پی بتنی و یا کلاف افقی بتنی زیر دیوار (مطابق بند 3-2-5-5-8 و یا بند 4-2-5-5-8) تعبیه شود. لازم است پی و یا کلاف زیر دیوار برای مقابله با واژگونی دیوار کنترل شود.

6- در طراحی و اجرای دیوار محوطه از نوع بنایی مسلح، دیوار و پی آن باید برای نیروی افقی خارج از صفحه ناشی از بار زلزله، بار باد و بارهای دیگر محاسبه و طراحی گردد. در طراحی و ساخت دیوار محوطه بنایی مسلح باید ضوابط فصل چهارم این مبحث رعایت شود.

7- در اجرای دیوار محوطه از نوع بنایی با کلاف، باید ضوابط بند 7-6-5-8 این مبحث نیز رعایت شود.

4-8 ساختمان های بنایی مسلح

1-۴-۸ کلیات

این فصل شامل حداقل ضوابط برای طراحی و ساخت ساختمان های بنایی مسلح می باشد. در طراحی و اجرای ساختمان های بنایی مسلح، علاوه بر رعایت الزامات عمومی ذکر شده در فصل سوم، رعایت ضوابط این فصل الزامی می باشد.

1-1-۴-۸ تعریف

ساختمان مصالح بنایی مسلح نوعی ساختمان بنایی است که اعضای سازه ای آن شامل دیوار، تیر، ستون و یا جزئی با قرار گرفتن میلگردهای فولادی درون هسته بتنی و یا درون حفره های واحدهای بنایی سوراخ دار که توسط ملات یا دوغاب پر شده باشند، مسلح شوند (شکل 1-۴-۸) سقف این ساختمان ها می تواند از نوع تیرچه بلوک، طاق ضربی، بتن آرمه، کامپوزیت و یا هر نوع سقف مناسب دیگری که در ساخت ساختمان های بتن آرمه و فولادی استفاده می شود، باشد.

۲-1-۴-۸ محدوده کاربرد

حداکثر ارتفاع ساختمان های بنایی مسلح ۱۵ متر از تراز پایه یا حداکثر ۵ طبقه با احتساب زیرزمین می باشد.

۳-1-4-8 مصالح

مصالح مصرفی باید با کلیه مقررات و ضوابط ارائه شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و فصل دوم و چهارم این مبحث مطابقت داشته باشند.

۴-1-4-8 طراحی

در این فصل، ضوابط طراحی ساختمان بنایی مسلح به روش مقاومت نهایی ارائه شده است. در طراحی به روش مقاومت نهایی، رعایت ضوابط مذکور در بند 6-4-8 و دیگر ضوابط مذکور در این فصل الزامی است. طراحی ساختمان بنایی مسلح به روش تنش مجاز، بر مبنای ضوابط مذکور در پیوست 2-ب-8 مجاز می باشد.

۲-۴-۸ بارگذاری

1-۳-۴-۸ ضوابط بار

۱- بارهای طراحی باید منطبق بر الزامات مندرج در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و ضوابط مندرج در این بخش محاسبه شوند. میزان کاهش سربار نیز بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان مجاز است.

۲- برای انتقال بارهای وارده به زمین، مسیرهای بار باید پیوسته و دارای مقاومت و سختی کافی باشند.

۲-۴-۴-۸ مقاومت در برابر بارهای جانبی

طراحی ساختمان بنایی مسلح باید به نحوی انجام شود که ساختمان علاوه بر تحمل بارهای ثقلی، در برابر بارهای جانبی، نظیر بار ناشی از باد و زلزله، مقاومت لازم را دارا باشد و قادر به تحمل تغییرشکل های ناشی از آنها نیز باشد.

۲-۴-۴-۸ انتقال بار در اتصال اعضای قائم و افقی

انتقال بار در اتصال بین اعضای قائم و افقی باید بر اساس الزامات زیر باشد.

۱- دیوارها، ستون ها و جزئیها باید برای مقاومت در برابر بارها، لنگرها و برش ها در محل اتصال به اعضای افقی طراحی شوند.

۲- تاثیر تغییرشکل جانبی و انتقالی اعضای تامین کننده تکیه گاه جانبی باید لحاظ شود.

۳- ابزارهایی که برای اتصال اعضا استفاده می شوند باید برای نیروهای ایجاد شده در آنها طراحی شوند.

۴-۴-۴-۸ توزیع بارهای جانبی

نیروهای جانبی باید بین عناصر باربر جانبی به نسبت سختی آنها توزیع شده و الزامات این بخش را برآورده سازند.

۱- بال های دیوارهای متقاطع، که بر اساس بند 10-6-4-8 طراحی شده اند، باید در محاسبه سختی در نظر گرفته شوند.

۲- توزیع بار باید تاثیر پیچش افقی سازه ناشی از عدم تقارن سازه ای را دربرگیرد.

5-3-4-8 تاثیر عوامل دیگر

تاثیر نیروها و یا تغییرشکل های ناشی از ارتعاشات، ضربه، جمع شدگی، انبساط، تغییر درجه حرارت، نشست های غیریکنواخت و تغییرمکان های غیر همسان نیز، در صورت لزوم، باید در طراحی مد نظر قرار گیرند.

6-3-4-8 ترکیب بارها

در طراحی اعضای سازه ای به روش مقاومت نهایی، حداکثر تلاش های ناشی از ترکیب های مختلف بار باید بر مبنای ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان باشد.

7-3-4-8 ضریب رفتار

ضریب رفتار برای ساختمان بنایی مسلح جهت طراحی به روش مقاومت نهایی برابر با چهار (4) می باشد.

8-3-4-8 تغییرمکان نسبی طبقه

رعایت محدودیت تغییرمکان نسبی طبقات بر اساس ضوابط این بند الزامی است. تغییرمکان نسبی طبقه عبارت است از اختلاف تغییرمکان های افقی مرکز جرم کف و سقف در هر طبقه، در صورت وجود نامنظمی در پلان بیشترین اختلاف تغییرمکان های لبه ساختمان در کف و سقف طبقه به عنوان تغییرمکان نسبی طبقه محسوب می شود. چنان چه تغییرمکان طبقه در اثر پیچش زیاد باشد، مقدار تغییرمکان نسبی باید شامل اثر پیچش نیز باشد. در محاسبه سختی اعضا برای محاسبه تغییرمکان لازم است از مقطع ترک خورده عضو استفاده شود.

1-8-2-4-8 محاسبه تغییرمکان نسبی طبقه

تغییرمکان نسبی هر طبقه Δ_M طبق رابطه 1-4-8 محاسبه می شود.

Δ_M = C_d Δ_eu (1-4-8)

در این رابطه:

C_d = ضریب افزایش تغییرمکان که برای ساختمان بنایی مسلح برابر 3/0 منظور می شود.

Δ_eu = جابجایی نسبی طبقه تحت اثر زلزله طرح با استفاده از روش های تحلیل خطی.

2-8-2-4-8 تغییرمکان نسبی مجاز طبقه

تغییرمکان نسبی مجاز هر طبقه ناشی از بارهای جانبی Δ_g برای دیوارهای طره و دوسر گیردار، به ترتیب 0/10 و 0/7 می باشد. اگر دوره تناوب طبیعی ساختمان برابر با بیشتر از 0/7 ثانیه باشد، تغییرمکان نسبی مجاز باید 20 درصد کمتر از مقادیر داده شده در این بند در نظر گرفته شود.

9-2-4-8 سختی جانبی

در هر طبقه، حداقل 80 درصد سختی جانبی طبقه باید توسط دیوارهای باربر برشی تامین شود.

۲-۴-۸ تحلیل

تحلیل ساختمان بنایی مسلح باید بر اساس ضوابط این بند انجام پذیرد.

1-2-4-8 مدل های سازه ای ساده شده

برای تحلیل ساختمان بنایی مسلح می توان از مدل های سازه ای ساده شده استفاده نمود و تحلیل به روش دستی و یا با استفاده از نرم افزارهای معتبر قابل انجام می باشد. مدل سازه ای ساختمان از مجموعه ای از اعضا و اجزاء به شرح زیر تشکیل می شود.

1-2-4-8 عضو خطی

عضو خطی به عضوی اطلاق می شود که در آن یکی از ابعاد (طول یا ارتفاع) به مقدار قابل ملاحظه ای بزرگتر از دو بعد دیگر باشد. در این عضو، فاصله بین دو مقطع با لنگرهای خمشی صفر باید حداقل دو برابر ارتفاع عضو باشد. تیرها و ستون ها ازجمله اعضای خطی می باشند.

2-1-3-4-8 عضو صفحه ای

عضو صفحه ای به عضوی اطلاق می شود که در آن یکی از ابعاد (ضخامت) به مقدار قابل ملاحظه ای کوچکتر از دو بعد دیگر باشد. دال ها، دیوارها، جرزها، تیرتیزه ها و پوسته ها از جمله اعضای صفحه ای می باشند که به صورت زیر تعریف می شوند:

الف) دال: دال عضو صفحه ای است که علاوه بر تحمل بارهای ثقلی می تواند بارهای جانبی را با عملکرد دیافراگمی انتقال دهد. عضو صفحه ای در صورتی دال محسوب می شود که تحت بار گسترده، فاصله بین مقاطع با انحناء صفر آن حداقل چهار برابر ضخامت آن باشد.

ب) دیوار: دیوار عضو صفحه ای است که علاوه بر تحمل بارهای ثقلی و جانبی درون صفحه خود می تواند بارهای خارج از صفحه را نیز تحمل نماید.

ج) جرز و تیرتیزه: جرز و تیرتیزه اعضای دیواری شکل هستند که نشیمن گاه های آن ها غیرپیوسته است. این اعضا علاوه بر نیروهای درون صفحه خود، تحت تأثیر خمش و برش خارج از صفحه نیز قرار می گیرند.

د) پوسته: پوسته عضو صفحه ای است که بیشتر تحت اثر بارهای عمود بر صفحه خود قرار گرفته و به علت شکل هندسی، نیروهای موثر درون صفحه آن در مقایسه با خمش و برش خارج از صفحه قابل ملاحظه است.

۳-۱-۳-۴-۸ عضو سه بعدی

عضو سه بعدی به عضوی اطلاق می شود که در آن هیچ یک از ابعاد اختلاف قابل ملاحظه ای با دو بعد دیگر نداشته باشند.

۲-۳-۴-۸ روش تحلیل

در این مبحث، در تحلیل ساختمان بنایی مسلح تمام تلاش ها در مقاطع مختلف اعضا با فرض خطی بودن رفتار مصالح و کوچک بودن تغییرشکل های ایجاد شده و بر اساس تئوری ارتجاعی تعیین می شوند. این روش تحلیل را می توان در انواع ساختمان های بنایی و در طراحی به روش مقاومت نهایی مورد استفاده قرار داد.

۴-۴-۸ الزامات میلگردگذاری

در این بخش الزامات ویژه میلگردگذاری در تیرها، ستون ها، جرزها و دیوارها آورده شده است.

1-۴-۴-۸ الزامات میلگردها

- اندازه قطر میلگرد اصلی نباید از ۲۸ میلی متر بیشتر باشد.

- در دیوار و جرز، قطر میلگرد اصلی نباید بیشتر از یک هشتم ضخامت اسمی دیوار یا یک چهارم هر یک از موارد زیر باشد:

- الف: بعد کوچک حفره

- ب: ضخامت هسته مسلح

- درصد نسبی میلگردهای اصلی در هر حفره یا هسته مسلح دیوار نباید بیش از ۴ درصد در محل های بدون وصله و ۸ درصد در محل وصله میلگردها باشد. هم چنین در یک حفره دیوار نباید بیش از ۲ میلگرد جایگذاری شود.

تعریف: درصد نسبی میلگرد، نسبت سطح مقطع میلگرد به مساحت حفره و یا هسته مسلح معادل می باشد.

2-4-4-8 فاصله میلگردها

1- فاصله آزاد بین میلگردهای موازی، بجز در ستون ها و جرزها، نباید کمتر از قطر اسمی میلگردها و 25 میلی متر، هر کدام که بیشتر است باشد.

2- در ستون ها و جرزها، فاصله آزاد بین میلگردهای اصلی نباید از هیچ یک از دو مقدار 1/5 برابر قطر اسمی میلگرد و 40 میلی متر کمتر باشد.

3- محدودیت فواصل آزاد بین میلگردها باید برای فاصله آزاد بین یک وصله پوششی و وصله ها یا میلگردهای مجاور نیز رعایت شود.

4- فاصله آزاد بین یک میلگرد اصلی و هر سطح واحد بنایی نباید کمتر از 15 میلی متر باشد. برای میلگرد بستر که در بند بستر قرار می گیرد، این فاصله حداقل 6 میلی متر می باشد.

3-4-4-8 مهار میلگردهای خمشی

1- فشار یا کشش محاسبه شده در میلگرد در هر مقطع از اعضای سازه ای باید در هر طرف آن مقطع به وسیله طول گیرایی مستقیم، قالب یا وسایل مکانیکی، یا ترکیبی از آن ها تامین شود. از قالب ها نباید برای مهار میلگردهای تحت فشار استفاده کرد.

2- الزم است انتهای میلگرد کششی را به وسیله قالب استاندارد خم شده در ارتفاع جان مهار کرد و یا با میلگرد موجود در وجه مخالف عضو به صورت پیوسته اجرا نمود.

3- مقطع بحرانی برای مهار میلگرد در اعضای خمشی عبارتند از نقاط تنش حداکثر و نقاطی در طول دهانه که در آن نقاط میلگرد مجاور قطع یا خم می شود.

4- میلگرد باید از نقطه ای که از نظر مقاومت خمشی دیگر به آن نیازی نیست تا فاصله ای برابر با بزرگترین دو مقدار 12 برابر قطر اسمی میلگرد و عمق مؤثر عضو امتداد یابد، مگر در تکیه گاه های ساده و در انتهای آزاد اعضای طره ای.

5- میلگرد خمشی نباید در یک ناحیه کششی قطع شود، مگر اینکه یکی از شرایط زیر برآورده شود:

الف- برش در نقطه قطع میلگرد از دو سوم ظرفیت برشی، با در نظر گرفتن مقاومت میلگردهای برشی موجود، فراتر نرود.

ب- سطح مقطع میلگرد امتداد یافته حداقل دو برابر مقدار لازم برای خمش در نقطه قطع باشد و برش از سه چهارم ظرفیت برشی مقطع فراتر نرود.

6- میلگردهای فشاری در اعضای خمشی باید توسط تنگ و در صورت نیاز بست مهار شوند. قطر تنگ یا بست نباید کمتر از ۶ میلی متر و فاصله بین آن ها نباید بیشتر از ۱۶ برابر قطر اسمی میلگرد یا ۴۸ برابر قطر تنگ یا بست باشد. این تنگ ها و بست ها باید در طولی که در آن به فولاد فشاری نیاز هست به کار روند.

1-۳-۴-۴-۸ مهار میلگرد لنگر مثبت

1- حداقل یک سوم میلگردهای لنگر مثبت در اعضای با تکیه گاه ساده و یک چهارم میلگردهای لنگر مثبت در اعضای پیوسته باید در امتداد همان وجه عضو به داخل تکیه گاه امتداد یابند. در تیرها چنین میلگردهایی باید حداقل ۱۵۰ میلی متر به داخل تکیه گاه امتداد یابند.

2- هرگاه عضو خمشی قسمتی از یک سیستم اصلی مقاوم در برابر بار جانبی است، میلگردهای لنگر خمشی مثبت که طبق مورد ۱ لازم است به داخل تکیه گاه امتداد یابند، باید به گونه ای مهار شوند که بتوانند در بر تکیه گاه به مقاومت تسلیم (f_y) برسند.

۲-۳-۴-۴-۸ مهار میلگرد لنگر منفی

1- میلگرد لنگر منفی در یک عضو پیوسته (سراسری)، گیردار یا طره ای باید به وسیله طول مهاری، قالب و یا مهار مکانیکی در داخل عضو تکیه گاهی، یا با عبور از آن، مهار شود.

2- حداقل یک سوم کل میلگرد کششی تامین شده برای لنگر منفی در یک تکیه گاه باید در آن سوی نقطه عطف و حداقل به اندازه عمق موثر عضو یا یک شانزدهم طول آزاد دهانه، دارای طول مهاری باشد.

3-۳-۴-۴-۸ طول مهاری

طول مهاری مورد نیاز میلگرد در کشش و فشار باید با استفاده از رابطه ۲-۴-۸ محاسبه شود، اما نباید از ۲۰۰ میلی متر کمتر در نظر گرفته شود.

l_d = (1.5d_b²f_yγ)/(K√f_m) (3-4-8)

در معادله فوق، مقدار K نباید از حداقل پوشش بنایی و یا 9 برابر قطر میلگرد، هر کدام کمتر است، بیشتر باشد. همچنین مقدار γ باید برای میلگردهای با قطر 10 تا 16 میلی متر برابر با 1، برای میلگردهای با قطر 22 میلی متر برابر با 1.3 و برای میلگردهای با قطر 25 میلی متر و بیشتر برابر با 1.5 در نظر گرفته شود. طول مهاری میلگردهای با پوشش اپوکسی باید 1.5 برابر مقدار محاسبه شده از رابطه 2-4-8 در نظر گرفته شود.

4-4-4-8 مهار میلگردهای برشی

1- میلگرد برشی باید به اندازه عمق عضو، منهای پوشش میلگرد، ادامه یابد. میلگرد برشی باید در هر دو انتها بر اساس تنش محاسباتی مهار شود.

2- به غیر از محل تقاطع دیوارها، انتهای یک میلگرد افقی برشی باید دور میلگرد قائم لبه دیوار با یک قالب 180 درجه مهار شود.

3- در محل تقاطع دیوارها، میلگرد افقی برشی باید دور میلگرد قائم لبه دیوار با یک قالب استاندارد 90 درجه خم شده و در دیوار متقاطع به طور افقی حداقل به اندازه طول مهاری ادامه یابد.

4- انتهای میلگردهای برشی (خاموت) تک شاخه و L شکل باید به یکی از روش های زیر مهار شود:

الف- توسط یک قالب استاندارد با طول مدفون موثری معادل نصف طول مهاری (l_d/2) ساق میلگرد برشی. طول مدفون موثر برابر است با فاصله بین وسط ارتفاع موثر مقطع (d) تا ابتدای خم قالب.

ب- برای میلگرد به قطر 16 میلی متر و کمتر، توسط خم 135 درجه حول میلگردهای طولی با طول مدفون موثری معادل یک سوم طول مهاری (l_d/3) ساق میلگرد برشی.

5- هر خم یک میلگرد برشی L شکل باید یک میلگرد طولی را در برگیرد.

6- طول وصله ساق های میلگردهای برشی U شکل یا تک شاخه که یک واحد بسته را تشکیل می دهند برابر 1.3l_d می باشد.

7- میلگردهای طولی که به عنوان میلگرد برشی خم می شوند، اگر به داخل یک ناحیه کششی امتداد یابند با میلگرد طولی آن ناحیه وصله شوند و چنان چه به داخل ناحیه فشاری امتداد یابند بعد از نیمه ارتفاع مؤثر عضو (d/2) مهار شوند.

5-4-4-8 تنگ های ستون مسلح

تنگ های ستون باید با ضوابط زیر مطابقت داشته باشند:

- میلگردهای طولی باید توسط تنگ هایی به قطر حداقل 6 میلی متر بسته شوند.

- فاصله قائم تنگ ها نباید از کمترین مقادیر زیر، بیشتر شود:

الف- 16 برابر قطر میلگردهای طولی

ب- 48 برابر قطر تنگ

ج- کوچکترین بعد عضو فشاری

- تنگ ها باید به گونه ای قرار گیرند که میلگردهای طولی، حداقل یک در میان، توسط دو ساق تنگ مهار شوند. زاویه داخلی بین دو ساق نباید از 135 درجه بیشتر باشد. در صورتی که فاصله آزاد بین میلگردهای طولی بیش از 150 میلی متر باشد، باید به وسیله تنگ اضافی مهار شود.

- تنگ ها باید با فواصل تعیین شده در تمام طول عضو قرار داده شوند. فاصله اولین تنگ از سطح فوقانی شالوده یا دال طبقه تحتانی و آخرین تنگ از زیر پایین ترین میلگردهای دال یا کنسول سرستون طبقه فوقانی نباید از نصف فواصل تعیین شده بیشتر باشد.

- در مواردی که تیرها یا دال ها از چهار طرف به یک ستون متصل می شوند، می توان تنگ ها را در مقطعی که حداکثر 75 میلی متر پایین تر از میلگرد طولی تحتانی کم عمق ترین عضو متصل می باشد، متوقف کرد.

6-4-4-8 پوشش میلگرد و سیم

- برای میلگرد باید حداقل پوشش بنایی زیر تأمین شود:

الف- در مواردی که نمای بنایی در معرض خاک یا هوای بیرونی قرار دارد، پوشش میلگردهای به قطر بزرگتر از 16 میلی متر برابر با 50 میلی متر و برای میلگردهای به قطر 16 میلی متر یا کمتر، برابر با 40 میلی متر در نظر گرفته شود.

ب- در مواردی که نمای بنایی در معرض خاک یا هوای بیرونی قرار ندارد، پوشش میلگرد برابر 20 میلی متر در نظر گرفته شود.

- میلگرد طولی بستر باید کاملاً در ملات مدفون شود. حداقل پوشش بنایی برای حالتی که در معرض خاک یا هوای بیرونی باشد برابر با 20 میلی متر و برای حالتی که در معرض خاک یا هوای بیرونی نباشد برابر با 15 میلی متر می باشد.

- در صورتی که بنایی در معرض خاک یا هوای بیرونی قرار داشته باشد و یا در دیوارهای داخلی که در معرض میانگین رطوبت نسبی بیش از 75 درصد باشند، باید از میلگرد یا سیم فولادی ضد زنگ و یا دارای روکش گالوانیزه یا اپوکسی استفاده شود.

7-4-4-8 قالب

در مورد قالب موارد زیر باید رعایت شود:

1- کاربرد قالب در مناطق کششی تیر مجاز نمی باشد، مگر در انتهای تیرهای دوسر ساده و طره ای یا در تکیه گاه انتهایی تیرهای سرتاسری و گیردار.

2- در صورت وجود کشش، طول معادل برای قالب استاندارد 13 برابر قطر میلگرد می باشد.

3- قالب ها را نباید در مهار میلگردهای تحت فشار مؤثر دانست.

4- از هر وسیله مکانیکی که قادر باشد میلگرد را بدون آسیب رساندن به واحد بنایی به نحو مناسب مهار کند، می توان به جای قالب استفاده کرد. در صورت استفاده از این وسایل مکانیکی، لازم است کفایت آنها از طریق انجام آزمایش های معتبر به تایید برسد.

1-7-4-4-8 قالب های استاندارد

قالب استاندارد در کشش باید برای تامین مهار در طول مدفونی معادل l_e در نظر گرفته شود:

l_e = 13d_b (۳-۴-۸)

هم چنین، قالب های استاندارد باید موارد زیر را برآورده کنند:

1- خم ۱۸۰ درجه و اضافه طولی معادل ۴ برابر قطر میلگرد که نباید از ۶۵ میلی متر کمتر باشد.

2- خم ۹۰ درجه و اضافه طولی معادل ۱۲ برابر قطر میلگرد.

3- برای میلگرد برشی و تنگ با قطر ۱۶ میلی متر یا کمتر، خم ۹۰ درجه یا خم ۱۳۵ درجه و اضافه طولی برابر ۶ برابر قطر میلگرد که نباید کمتر از ۶۵ میلی متر باشد.

۸-۴-۴-۸ حداقل قطر خم برای میلگرد

قطر داخلی خم میلگرد، به جز برای تنگ ها، نباید از مقادیر مندرج در جدول ۱-۴-۸ کمتر باشد. برای تنگ های ساخته شده از میلگرد با قطر ۱۶ میلی متر و کوچکتر، قطر داخلی خم نباید از ۴ برابر قطر میلگرد کمتر باشد. برای میلگرد های بزرگتر از ۱۶ میلی متر، قطر خم باید مطابق با مقادیر مندرج در جدول ۱-۴-۸ باشد.

نوع خم	مقاومت تسلیم فولاد (MPa)	قطر میلگرد (d_b)	حداقل قطر داخلی خم
خم معمولی	۲۴۰	۱۰ تا ۲۲ میلی متر	۶d_b
خم معمولی	۳۴۰ تا ۴۰۰	۱۰ تا ۲۵ میلی متر	۶d_b
خم معمولی	بیش از ۴۰۰	بزرگتر از ۲۵ میلی متر	۸d_b

۹-۴-۴-۸ وصله میلگردها

وصله میلگردها باید مطابق یکی از موارد زیر باشد:

1- وصله پوششی: حداقل طول وصله پوششی برای میلگردها بزرگترین مقدار ۳۰۰ میلی متر و مقدار محاسبه شده برای طول مهاری بر اساس رابطه (۲-۴-۸) است.

2- وصله جوشی: یک وصله جوشی باید حداقل ۱۲۵ درصد مقاومت تسلیم (f_y) میلگرد در کشش و یا فشار را تامین کند.

3- وصله مکانیکی: یک وصله مکانیکی باید حداقل ۱۲۵ درصد مقاومت تسلیم (f_y) میلگرد در کشش و یا فشار را تامین کند.

۱۰-۴-۴-۸ دسته کردن میلگردها

بجز در تیرهای عمیق، میلگرد تسلیح نباید در هیچ عضو بنایی به صورت دسته شده استفاده شود.

۵-۴-۸ الزامات اجرای بنایی

در اجرای اعضای بنایی رعایت نکات زیر الزامی است:

- ۱. در ساخت هر لایه یا جداره بنایی از یک نوع واحد بنایی استفاده شود.

- ۲. قبل از اجراء لازم است واحدهای مصالح بنایی زنجاب شوند تا آب ملات را به خود جذب نکنند.

- ۳. اجرای بنایی باید با ملات ماسه سیمان یا حداقل ملات ماسه سیمان آهک (باتارد) با نسبت اختلاط مندرج در بند ۶-۲-۲-۸ و با اطمینان از تأمین مقاومت فشاری تعیین شده در این بند انجام شود.

- ۴. در هر عضو بنایی، هر واحد مصالح بنایی حداقل به اندازه یک چهارم طول خود با واحدهای رگ قبلی هم پوشانی داشته باشد.

- ۵. امتداد رگ ها کاملاً افقی باشد.

- ۶. بندهای قائم در دو رگ متوالی، در یک امتداد نبوده و شاقولی باشند.

- ۷. ضخامت بندهای افقی و قائم ملات نباید کمتر از ۱۰ میلی متر و بیشتر از ۱۲ میلی متر باشد. چنان چه میلگرد بستر یا بست دیوار در بند قرار داده شوند، می توان ضخامت بند را، با توجه به قطر میلگرد یا بست و حداقل ۶ میلی متر پوشش ملات، حداکثر تا ۲۰ میلی متر افزایش داد.

- ۸. بندهای قائم باید از ملات پر شوند.

- ۹. هر رگ دیوارچینی باید در تمام دیوارهای ساختمان هم زمان اجرا شده و در یک سطح بالا آورده شود. هم چنین، استفاده از روش هشتگیر در ساخت دیوارهای ممتد و متقاطع مجاز نمی باشد.

- ۱۰. دیوارچینی باید کاملاً شاقولی باشد.

- ۱۱. اگر دیوارچینی به طور هم زمان میسر نباشد، می توان قسمت هایی از دیوار را به صورت پله ای ساخت.

- ۱۲. دیوارهای چندجداره که برای عملکرد مرکب طراحی می شوند و دارای هسته بنایی می باشند باید به یکی از دو صورت زیر اجرا شوند:

الف- جداره های بنایی توسط اجزای کله به یکدیگر وصل شوند.

ب- جداره های بنایی توسط بست دیوار به یکدیگر وصل شوند.

- ۱۳. اجزای کله که برای اتصال جداره های اعضای بنایی استفاده می شوند، باید الزامات زیر را تأمین نمایند:

الف- مجموع سطح اجزای کله باید حداقل ۴ درصد سطح عضو باشد و به صورت یکنواخت توزیع شده باشند.

ب- اجزای کله ای که جداره های مجاور عضو بنایی را متصل می کنند، باید حداقل ۷۵ میلی متر در لایه بنایی عضو مدفون شوند.

- ۱۴. بست هایی که برای اتصال جداره های عضو بنایی بکار برده می شوند باید ضوابط زیر را برآورده نمایند:

الف- سیم به قطر ۴ میلی متر: حداقل یک بست در هر ۰٫۲۵ مترمربع سطح عضو

ب- سیم به قطر ۵ میلی متر: حداقل یک بست در هر ۰٫۵۰ مترمربع سطح عضو

حداکثر فاصله بین بست ها در امتداد افقی ۹۰۰ میلی متر و در امتداد قائم ۶۰۰ میلی متر می باشد.

پ- استفاده از بست های دیواری مستطیلی برای اتصال جداره ها با هر نوع مصالح بنایی مجاز است.

ت- استفاده از بست های Z شکل برای اتصال جداره های عضو بنایی که در ساخت آن از واحدهای بنایی توخالی استفاده نشده است، مجاز می باشد.

ج- از بست های نردبانی یا خرپایی که به عنوان میلگرد بستر استفاده می شوند نیز می توان به جای بست دیوار استفاده کرد.

- ۱۵. اعضای بنایی باید پس از اجرا حداقل به مدت سه روز به صورت مرطوب نگه داشته شوند.

۶-۴-۸ طراحی بر مبنای روش مقاومت نهایی

طراحی اعضای بنایی مسلح بر مبنای روش مقاومت نهایی بر اساس ضوابط مندرج در این بخش انجام می شود. کلیه اجزای سازه ای باید در حالت مقاومت نهایی محاسبه شوند و در هر مقطع باید رابطه عمومی زیر همواره برقرار باشد:

φS_n ≥ S_u (۴-۴-۸)

در این رابطه، S_u نیروی ایجاد شده در مقطع تحت بارهای ضریب دار، S_n مقاومت اسمی مقطع و φ ضریب کاهش مقاومت است. مقاومت اسمی مقطع باید متناسب با مشخصات هندسی و مکانیکی مقطع عضو در برابر آن نیرو و با توجه به شرایط تعادل نیروها و سازگاری تغییرشکل ها محاسبه شود. نیروهای ایجاد شده در مقطع نیز شامل نیروی محوری، لنگر خمشی و نیروی برشی با توجه به تحلیل سازه تحت ترکیبات بار، موضوع بند ۶-۲-۴-۸ محاسبه می شوند.

1-۶-۴-۸ فرضیات طراحی

روش طراحی مقاومت نهایی بر فرضیات زیر استوار است:

۱- میلگرد کاملاً توسط بنایی در بر گرفته شده و سازگاری کرنش بین بنایی و میلگرد وجود دارد، به طوری که بارهای اعمالی به صورت مرکب تحمل می شوند.

۲- مقاومت اسمی مقاطع بنایی مسلح برای ترکیب خمش و بار محوری باید بر اساس اعمال شرایط تعادل و سازگاری کرنش ها باشد.

۳- توزیع کرنش در عمق مقطع، خطی در نظر گرفته می شود.

۴- حداکثر کرنش قابل استفاده در دورترین الیاف فشاری بنایی برابر با 0/002 برای بنایی آجر رسی و 0/002 برای بنایی بلوک سیمانی فرض می شود.

۵- مقدار تنش میلگرد در محدوده ارتجاعی از حاصل ضرب مدول ارتجاعی در کرنش میلگرد به دست می آید ولی نباید از تنش تسلیم (f_y) بیشتر در نظر گرفته شود. برای کرنش های بزرگتر از کرنش تسلیم، تنش در میلگرد باید مستقل از کرنش و برابر با مقاومت تسلیم در نظر گرفته شود.

۶- در محاسبات خمش و نیروهای محوری باید از مقاومت کششی بنایی صرف نظر کرد، ولی برای محاسبه خیز، مقاومت کششی بنایی باید در نظر گرفته شود.

۷- تنش بنایی در دورترین الیاف فشاری برابر با 0/80 مقاومت مشخصه بنایی (f′_m) است که در ناحیه فشاری و تا عمق 0/8 فاصله بین الیاف فشاری حداکثر و محور خنثی به صورت یکنواخت توزیع می شود.

2-6-4-8 مقاومت اسمی

1-2-6-4-8 مقاومت خمشی اسمی

- مقاومت خمشی اسمی (M_n) یک مقطع باید بر اساس فرضیات طراحی بند 1-6-4-8 و ضوابط این بخش تعیین شود. کمترین مقاومت خمشی اسمی در امتداد عضو نباید کمتر از یک چهارم حداکثر مقاومت خمشی اسمی در امتداد عضو باشد.

2-2-6-4-8 مقاومت محوری اسمی

- مقاومت محوری اسمی (P_n) یک مقطع باید بر اساس فرضیات طراحی بند 1-6-4-8 و ضوابط این بخش تعیین شود.

- مقاومت محوری اسمی نباید از مقدار محاسبه شده توسط رابطه 5-4-8 یا رابطه 6-4-8 فراتر رود.

الف - برای اعضایی که مقدار h/r در آنها از 100 کمتر است:

P_n = 0.8 [0.8 f′_m(A_n - A_st) + f_y A_st] [1 - (h/140r)²] (5-4-8)

ب- برای اعضایی که مقدار h/r در آنها برابر و یا بیشتر از 100 است:

P_n = 0.8 [0.8 f′_m(A_n - A_st) + f_y A_st] [(70r/h)²] (6-4-8)

3-2-6-4-8 مقاومت برشی اسمی

مقاومت برشی اسمی V_n باید با استفاده از رابطه 7-4-8 و روابط 8-4-8 و 9-4-8 محاسبه شود.

V_n = V_nm + V_ns (7-4-8)

V_n باید محدودیت های بندهای (الف) تا (ج) را تامین نماید:

الف- در جایی که M_u / V_ud_v ≤ 2/15 است:

V_n ≤ 0.5 A_nv √f′_m (8-4-8)

ب- در جایی که M_u / V_ud_v ≤ 1/0 است:

V_n ≤ 0.33 A_nv √f′_m (9-4-8)

ج- حداکثر مقدار V_n در شرایطی که نسبت M_u/V_ud_v بین دو مقدار 1/0 و 2/15 باشد، را می توان با استفاده از درون یابی خطی بدست آورد.

د- مقدار M_u/V_ud_v باید به صورت یک عدد مثبت در نظر گرفته شود.

1-3-2-6-4-8 مقاومت برشی اسمی بنایی

مقاومت برشی تامین شده توسط بنایی (V_nm) باید با استفاده از رابطه 10-4-8 محاسبه شود.

V_nm = 0.083 [4.0 - 1.75 (M_u/V_ud_v)] A_nv √f′_m + 0.25 P_u (10-4-8)

2-3-2-6-4-8 مقاومت برشی اسمی میلگرد

مقاومت برشی تامین شده توسط میلگرد برشی (V_ns) باید با استفاده از رابطه 11-4-8 محاسبه شود.

V_ns = 0.5 (A_v/s) f_y d_v (11-4-8)

3-3-2-6-4-8 مقاومت اسمی لهیدگی بنایی

مقاومت اسمی لهیدگی بنایی باید از حاصل ضرب مساحت لهیدگی در f′_m محاسبه شود. مساحت لهیدگی برای بارهای متمرکز نباید از مقادیر زیر بیشتر شود:

الف- A₁ √(A₂ / A₁)

ب- 2A₁

3-6-4-8 ضرایب کاهش مقاومت

ضرایب کاهش مقاومت برای استفاده در محاسبه مقاومت طراحی بر اساس مقادیر داده شده در جدول 2-4-8 در نظر گرفته می شوند.

عضو	شرایط	ضریب کاهش مقاومت
پیچ مهار	جاری شدن فولاد پیچ مهار	0.9
اعضای بنایی مسلح	سایر شکست ها	0.5
اعضای بنایی مسلح	لهیدگی	0.6
اعضای بنایی مسلح	خمش، نیروی محوری یا ترکیب خمش و نیروی محوری	0.9
اعضای بنایی مسلح	برش	0.8

4-6-4-8 حداکثر میلگردهای کششی خمشی

برای عضو خمشی بنایی، حداکثر سطح مقطع میلگردهای کششی خمشی با در نظر گرفتن تعادل نیروهای محوری مقطع و رعایت شرایط زیر محاسبه می شود:

1- توزیع کرنش در مقطع باید به صورت خطی، متناظر با کرنش در دورترین میلگرد کششی، معادل 1/5 برابر کرنش تسلیم و کرنش فشاری حداکثر در بنایی، مطابق مورد 4 بند 1-6-4-8 در نظر گرفته شود.

2- فرضیات طراحی بند 1-6-4-8 باید اعمال شوند.

3- تنش در هر میلگرد باید برابر حاصل ضرب مدول ارتجاعی فولاد در کرنش آن میلگرد در نظر گرفته شود و نباید بیش از f_y منظور شود.

4- نیروهای محوری باید بر اساس ترکیب بار D+0.75L+0.525E محاسبه شوند.

5- تاثیر میلگردهای فشاری یا میلگردهای مهار جانبی را می توان برای محاسبه حداکثر میلگرد کششی خمشی در نظر گرفت.

۵-۶-۴-۸ طراحی تیر

در طراحی تیر باید الزامات فصل سوم و الزامات این بخش در نظر گرفته شود. نیروهای طراحی تیر باید بر اساس تحلیلی که در آن تاثیر سختی نسبی اعضای سازه ای در نظر گرفته شده است، بدست آمده باشند. تاثیر ترک خوردگی بر سختی عضو باید لحاظ شود.

1-5-6-4-8 الزامات عمومی

- نیروی محوری فشاری ضریب دار در تیر نباید از 0/05f′_mA_n تجاوز کند.

- تیر باید کاملا با ملات یا دوغاب بنایی پر شود.

2-5-6-4-8 الزامات ابعادی

- عرض تیر نباید کمتر از 150 میلی متر باشد.

- عمق تیر نباید کمتر از 200 میلی متر باشد.

- طول دهانه تیر، که به صورت یک پارچه با تکیه گاه ها اجرا نشده باشد، باید برابر دهانه خالص به علاوه عمق تیر در نظر گرفته شود اما لازم نیست از فاصله مرکز به مرکز تکیه گاه ها بیشتر شود.

- در تیرهای پیوسته، برای محاسبه لنگر خمشی، طول دهانه باید برابر فاصله مرکز به مرکز تکیه گاه ها در نظر گرفته شود.

- وجه فشاری تیر باید دارای تکیه گاه جانبی مناسب در فواصل حداکثر 22 برابر عرض تیر یا 500 میلی متر، هر کدام کمتر باشد، در نظر گرفته شود.

- طول نشیمن تیر در راستای دهانه نباید از 100 میلی متر کمتر باشد.

3-5-6-4-8 کنترل خیز

تیر بنایی باید به گونه ای طراحی شود که سختی کافی برای محدود ساختن تغییرشکل هایی را که تاثیر نامطلوب بر مقاومت و بهره برداری سازه دارند داشته باشد. چگونگی محاسبه خیز و محدودیت های آن بر مبنای بندهای زیر می باشد:

1-3-5-6-4-8 محاسبه خیز

خیز تیر بنایی مسلح باید با استفاده از رابطه مناسب بار-تغییرشکل با در نظر گرفتن شرایط انتهایی مناسب محاسبه شود. در صورت عدم محاسبه مقدار سختی بر اساس روش های تحلیلی جامع تر، خیز آنی باید با استفاده از گشتاور دوم موثر مقطع I_eff به شرح زیر محاسبه شود:

I_eff = I_n (M_cr/M_a)³ + I_cr [1 - (M_cr/M_a)³] ≤ I_n (12-4-8)

1- در تیرهای پیوسته، گشتاور دوم موثر مقطع I_eff را می توان متوسط مقادیر محاسبه شده توسط رابطه (12-4-8) برای مقاطع بحرانی لنگر خمشی مثبت و منفی در نظر گرفت.

2- برای تیر با مقطع یکنواخت، گشتاور دوم موثر مقطع I_eff را می توان از رابطه (12-4-8) محاسبه شده در وسط دهانه برای دهانه دو سر ساده و در تکیه گاه برای دهانه طره ای، به دست آورد.

3- لنگر نظیر ترک خوردگی M_cr را می توان با استفاده از مدول گسیختگی f_r در جدول 2-8 به دست آورد.

2-3-5-6-4-8 محدودیت خیز

1- خیز محاسبه شده برای تیر نباید از l/240 (طول دهانه = l)، تحت بارهای بهره برداری مرده و زنده، فراتر رود.

2- خیز تیر زمانی که طول دهانه آن از 8 برابر عمق موثر آن (d) بیشتر نشود نیاز به کنترل ندارد.

4-5-6-4-8 میلگردهای طولی

میلگردهای طولی تیر باید علاوه بر الزامات مندرج در بند 4-4-8 الزامات زیر را نیز برآورده نمایند:

1- اختلاف در قطر میلگردهای طولی یک تیر نباید از یک شماره میلگرد فراتر رود. حداکثر دو شماره میلگرد باید در یک تیر به کار رود.

2- مقاومت خمشی اسمی یک تیر نباید کمتر از ۱/۳ لنگر نظیر ترک خوردگی تیر (M_cr) باشد. مدول گسیختگی (f_r) برای این محاسبات باید از جدول ۶-۲-۸ محاسبه شود.

3- در صورتی که فولاد کششی تامین شده در تمامی مقاطع حداقل یک سوم بیش از مقدار مورد نیاز از تحلیل باشد، الزامی به رعایت مورد (۲) نمی باشد.

۵-۵-۶-۴-۸ میلگردهای عرضی

میلگرد عرضی باید در جایی که نیروی برشی ضریب دار (V_u) از مقاومت برشی تامین شده توسط بنایی (φV_nm) بیشتر باشد، استفاده شود. نیروی برشی ضریب دار (V_u) باید آثار بار جانبی را نیز در برگیرد. زمانی که میلگرد عرضی لازم باشد ضوابط زیر باید رعایت شوند:

1- میلگرد عرضی باید یک میلگرد تک شاخه بوده و در هر انتهای آن یک قالب ۱۸۰ درجه ایجاد شود.

2- میلگرد عرضی باید حول میلگردهای طولی قالب شود.

3- حداقل مساحت میلگرد عرضی برابر با 0.0007b_ws است.

4- اولین میلگرد عرضی نباید در فاصله ای بیش از یک چهارم عمق موثر تیر (d) نسبت به انتهای تیر اجرا شود.

5- فاصله بین میلگردهای عرضی نباید از نصف عمق موثر تیر بیشتر شود.

۶-۶-۴-۸ طراحی تیر عمیق

در طراحی تیر عمیق باید علاوه بر موارد ۵ و ۶ بند ۶-۵-۶-۴-۸ الزامات این بخش نیز رعایت شود.

1-۶-۶-۴-۸ طول موثر دهانه

طول موثر دهانه (l_eff) باید برابر فاصله مرکز به مرکز تکیه گاه ها یا ۱/۱۵ برابر دهانه آزاد، هر کدام کمتر است، در نظر گرفته شود.

2-6-6-4-8 بازوی لنگر داخلی

در صورتی که بازوی لنگر داخلی (z) بین نیروهای فشاری و کششی با روشی جامع محاسبه نشده باشد، این مقدار می تواند به روش زیر محاسبه شود:

الف- برای دهانه های ساده: z = 0.6l_eff

ب- برای دهانه های پیوسته: z = 0.5l_eff

3-6-6-4-8 میلگردهای خمشی

میلگرد خمشی باید در ناحیه کششی تیر در عمقی برابر نصف کل عمق تیر (d_v) قرار گیرد. حداکثر فاصله میلگردهای خمشی افقی نباید از یک پنجم عمق کل تیر و یا 400 میلی متر، هرکدام کمتر است، بیشتر شود. استفاده از میلگردهای دسته شده به عنوان میلگردهای خمشی افقی در تیرهای عمیق مجاز است. میلگردهای خمشی افقی باید برای تامین مقاومت تسلیم میلگرد در بر تکیه گاه ها مهار شوند.

4-6-6-4-8 میلگردهای برشی

میلگرد برشی باید در جایی که نیروی برشی ضریب دار (V_u) از مقاومت برشی تامین شده توسط بنایی (φV_nm) بیشتر باشد، استفاده شود. نیروی برشی ضریب دار (V_u) باید آثار بار جانبی را نیز در برگیرد. زمانی که میلگرد عرضی لازم باشد، الزامات زیر باید رعایت شود:

- حداقل سطح مقطع میلگردهای برشی قائم برابر با 0.0005b_ws باشد.

- میلگردهای برشی افقی باید سطح مقطعی برابر با بیشتر از نصف مساحت میلگردهای قائم برشی داشته باشند. این میلگردها باید به طور مساوی در دو وجه تیر، زمانی که عرض تیر از 200 میلی متر بیشتر باشد، به طور یک نواخت توزیع شوند.

- فاصله میلگردهای برشی نباید از یک پنجم کل عمق تیر یا 400 میلی متر فراتر رود.

5-6-6-4-8 مجموع میلگردها

مجموع سطح مقطع میلگردهای افقی و قائم باید حداقل 0/001 سطح مقطع ناخالص تیر عمیق باشد. (b_wd_v)

۷-۶-۴-۸ طراحی ستون

در طراحی ستون باید الزامات فصل سوم و الزامات این بخش در نظر گرفته شود. نیروهای طراحی ستون باید بر اساس تحلیلی که در آن تأثیر سختی نسبی اعضای سازه ای در نظر گرفته شده است، به دست آمده باشد. در محاسبه سختی جانبی باید مشارکت تمامی تیرها، جرزها و ستون ها در نظر گرفته شود. تأثیر ترک خوردگی بر سختی عضو باید لحاظ شود.

1-7-6-4-8 الزامات عمومی

ستون باید کاملا با ملات یا دوغاب بنایی پر شود.

2-7-6-4-8 الزامات ابعادی

1- بعد مقطع ستون در هر جهت نباید از 200 میلی متر کمتر باشد.

2- بعد بزرگ مقطع ستون نباید از 3 برابر بعد کوچک مقطع بیشتر باشد.

3- فاصله آزاد بین تکیه گاه های جانبی ستون نباید از 20 برابر بعد کوچک مقطع ستون بیشتر باشد.

4- نسبت ارتفاع ستون به کوچک ترین بعد آن نباید از 20 بیشتر باشد.

3-7-6-4-8 میلگردهای طولی

1- حداقل تعداد میلگردهای طولی ستون برابر با چهار می باشد. حداقل یک میلگرد باید در هر گوشه ستون قرار گیرد.

2- مساحت میلگرد طولی نباید از 0/04A_n بیشتر باشد.

3- مساحت میلگرد طولی نباید از 0/005A_n کمتر باشد.

4-7-6-4-8 میلگردهای عرضی (تنگ)

میلگردهای عرضی به صورت تنگ باید بر اساس ضوابط بند 5-4-4-8 و الزامات زیر انتخاب و اجرا شوند.

1- فاصله میلگردهای عرضی ستون نباید از 200 میلی متر بیشتر باشد. میلگردهای عرضی باید از نوع تنگ های ویژه به قطر حداقل 10 میلی متر با ضوابط زیر باشد.

2- تنگ ویژه ستون باید در دو انتها دارای قالب ویژه باشد. حداقل طول این قالب باید 6 برابر قطر میلگرد یا 100 میلی متر، هرکدام که بیشتر است، بوده و زاویه خم آن 135 درجه باشد. این قالب ها باید میلگرد طولی ستون را در برگیرند و به درون ستون نفوذ کنند. قالب ها باید الزامات بند 7-4-4-8 را نیز تأمین نمایند.

۸-۶-۴-۸ طراحی جرز

در طراحی جرز باید الزامات فصل سوم و الزامات این بخش در نظر گرفته شود. نیروهای طراحی جرز باید بر اساس تحلیلی که در آن تاثیر سختی نسبی اعضای سازه ای در نظر گرفته شده است، به دست آمده باشند. نیروی فشاری ضریب دار روی جرز نباید از 0/3f′_mA_n فراتر رود.

1-8-6-4-8 الزامات ابعادی

1- طول اسمی جرز نباید کمتر از 3 برابر و بیشتر از 6 برابر ضخامت جرز باشد.

2- در صورتی که نیروی محوری ضریب دار در موقعیت لنگر خمشی حداکثر کمتر از 0/05f′_mA_n باشد، می توان طول اسمی جرز را برابر با ضخامت جرز در نظر گرفت.

3- ارتفاع آزاد جرز نباید بیشتر از 5 برابر طول اسمی جرز باشد.

4- ضخامت اسمی جرز نباید کمتر از 150 میلی متر و بیشتر از 400 میلی متر باشد.

5- فاصله آزاد بین تکیه گاه های جانبی یک جرز نباید از ۲۵ برابر ضخامت جرز بیشتر باشد. در صورتی که فاصله بین تکیه گاه های جانبی یک جرز بزرگتر از ۲۵ برابر ضخامت جرز باشد، طراحی جرز باید بر اساس ضوابط مربوط به طراحی دیوار انجام پذیرد.

2-8-6-4-8 میلگردهای طولی

جرزی که تحت نیروهای رفت و برگشتی درون صفحه قرار دارد باید به طور متقارن حول محور خنثی میلگردگذاری شود. میلگردگذاری طولی جرز باید مطابق با موارد زیر باشد:

1- در هر کدام از حفره های انتهایی جرز باید حداقل یک میلگرد تعبیه شود.

2- مساحت میلگرد طولی نباید از ۰/۰۰۷b_wd کمتر باشد.

3- میلگرد طولی باید به صورت یک نواخت در عمق جرز توزیع شود.

3-8-6-4-8 میلگردهای عرضی

میلگردهای عرضی باید در جایی که نیروی برشی ضریب دار (V_u) از مقاومت برشی تأمین شده توسط بنایی (φV_nm) بیشتر باشد، استفاده شود. نیروی برشی ضریب دار (V_u) باید آثار بار جانبی را نیز در برگیرد. زمانی که میلگرد عرضی لازم باشد، رعایت ضوابط زیر الزامی است:

1- میلگرد عرضی باید دور میلگردهای طولی انتهایی، با یک قالب ۱۸۰ درجه مهار شود.

2- در محل تقاطع با دیوار، می توان میلگرد عرضی را با یک قالب استاندارد ۹۰ درجه دور میلگرد قائم دیوار مهار نمود.

۹-۶-۴-۸ طراحی دیوار

در طراحی دیوار بنایی مسلح باید الزامات فصل سوم و الزامات این بخش در نظر گرفته شود. نیروهای طراحی دیوار باید با در نظر گرفتن تاثیر سختی نسبی اعضای سازه ای تحلیل شده و به دست آیند. تاثیر ترک خوردگی بر سختی عضو باید لحاظ شود.

1-9-6-4-8 الزامات ابعادی

1- ضخامت اسمی دیوار سازه ای مسلح نباید از 150 میلی متر کمتر باشد. در مورد دیوار باربر بنایی مسلح با واحد مصالح بنایی آجر سوراخ دار، ضخامت اسمی 100 میلی متر مجاز است، به شرط آنکه الزامات زیر برآورده شود:

الف- مقاومت واحد سطح خالص بیشتر از 5/5 مگاپاسکال باشد.

ب- نسبت لاشری بزرگتر از 25 نباشد.

ج- واحدها در پیوند ممتد قرار داشته باشند.

د- اندازه قطر میلگرد بیشتر از 12 میلی متر نباشد و

ه- حداکثر یک میلگرد با یک وصله در هر سوراخ قرار گیرد.

2- نسبت ارتفاع به عرض دیوار سازه ای مسلح نباید از مقادیر مندرج در جدول 1-3-8 بیشتر باشد.

2-9-6-4-8 میلگردگذاری دیوار

کلیه دیوارها باید در دو راستای افقی و قائم میلگردگذاری شوند. در میلگردگذاری دیوارها رعایت ضوابط زیر الزامی است:

1- مساحت میلگرد افقی و قائم هر کدام نباید کمتر از 0/0007 مساحت کل مقطع، به ترتیب، قائم و عرضی دیوار باشد. هم چنین، مجموع مساحت میلگردهای افقی و قائم باید حداقل 0/002 مساحت کل مقطع عرضی دیوار باشد.

2- حداقل 120 میلی متر مربع از میلگردهای قائم باید در گوشه ها، در محدوده 400 میلی متری بازشوها، 200 میلی متری درزهای انقطاع و 200 میلی متری انتهای دیوار قرار داده شوند. میلگردهای قائم کنار بازشوها لازم نیست برای بازشوهای با عرض کوچک تر از 400 میلی متر تامین شوند، مگر اینکه میلگردهای طولی توسط این بازشو قطع شده باشند. در این صورت لازم است به اندازه میلگردهایی که قطع می شوند، میلگرد اضافی در دو طرف بازشو قرار داده شود. این میلگردها باید به اندازه 600 میلی متر در هر طرف از گوشه بازشو فراتر روند. چنان چه فضای کافی برای این امر تامین نباشد، لازم است انتهای این میلگردها با خم 90 درجه قالب شوند و یا با قالب 180 درجه به میلگردهای افقی مهار شوند.

3- میلگردهای افقی که در بستر قرار می گیرند باید حداقل دو میلگرد طولی، هر کدام به قطر حداقل ۶ میلی متر باشند.

4- لازم است در بالا و پایین بازشو میلگرد افقی تعبیه شود و حداقل به مقدار ۶۰۰ میلی متر یا ۴۰ برابر قطر میلگرد، هر کدام که بیشتر است، پس از بازشو ادامه داده شود. بالاترین میلگرد افقی نباید پایین تر از ۲۰۰ میلی متر از زیر سقف تعبیه شود. میلگرد افقی کنار بازشو لازم نیست برای بازشوهای کوچک تر از ۴۰۰ میلی متر تامین شود، مگر اینکه میلگردهای طولی توسط این بازشو قطع شده باشند. در این صورت، لازم است به اندازه میلگردهایی که قطع می شوند، میلگرد مازاد در بالا و پایین بازشو قرار داده شود. این میلگردها باید به اندازه ۶۰۰ میلی متر در هر طرف از گوشه بازشو فراتر روند. چنانچه فضای کافی برای این امر تامین نباشد، لازم است انتهای این میلگردها با خم ۹۰ درجه قالب شوند و یا با قالب ۱۸۰ درجه به میلگردهای قائم مهار شوند.

5- فاصله میلگردهای قائم نباید از یک سوم طول دیوار، یک سوم ارتفاع دیوار و یا ۶۰۰ میلی متر بیشتر شود.

6- فواصل میلگردهای افقی نباید از یک سوم طول دیوار، یک سوم ارتفاع دیوار و یا ۶۰۰ میلی متر فراتر روند. این میلگردها باید به طور یک نواخت در دیوار توزیع شده و در دوغاب مدفون شوند.

7- قطر میلگرد نباید از ۱۰ میلی متر کمتر باشد (به غیر از میلگرد بستر که ممکن است به عنوان تمام یا بخشی از حداقل میلگرد مورد نیاز، در نظر گرفته شود).

8- میلگردها باید در اطراف گوشه های دیوار و در محل تقاطع دیوارها به صورت پیوسته قرار داده شوند، مگر اینکه دیوارهای متقاطع از یکدیگر جدا باشند.

9- فقط میلگردهای افقی که در دیوار یا عضو به صورت پیوسته قرار دارند باید در محاسبه سطح میلگرد افقی منظور شوند.

10- انتهای میلگردهای برشی افقی باید دور میلگردهای قائم با قالب استاندارد مهار شوند.

3-9-6-4-8 میلگردگذاری دیوار جدا از سیستم لرزه ای سازه

دیوار بنایی که جزئی از سیستم باربر جانبی نیست، باید در راستای درون صفحه خود از سیستم باربر جانبی مجزا شود، مگر در مواردی که برای باربری ثقلی به آن نیاز است. اتصالات جداکننده باید بر اساس سازگاری تغییرمکان های جانبی نسبی طبقات طرح شوند. دیوار جدا از سیستم لرزه-ای سازه باید دارای حداقل میلگرد افقی برابر با 0/0007 سطح مقطع عرضی دیوار باشد. این ضابطه باید با توزیع یکنواخت میلگرد بستر یا با میلگردهای افقی که فاصله آن ها از یکدیگر بیش از 600 میلی متر نباشد و بطور کامل در ملات یا دوغاب مدفون باشند، برآورده شود.

4-9-6-4-8 طراحی دیوار برای بارهای خارج از صفحه

الزامات این بخش برای طراحی دیوار در برابر بارهای خارج از صفحه می باشد. محاسبات لنگر و تغییرشکل در این بند بر اساس شرایط تکیه گاه ساده در بالا و پایین دیوار می باشند. برای شرایط دیگر تکیه گاهی و گیرداری، لنگر و تغییرشکل باید با استفاده از اصول تحلیل سازه محاسبه شوند. همچنین، تنش محوری ضریب دار دیوار باید الزامات رابطه 13-4-8 را برآورده سازد.

P_u = (w_uh²)/8 + P_uf(e_u/2) + P_uδ_u (13-4-8)

چنانچه نسبت ارتفاع موثر به ضخامت اسمی (h/t) از 30 فراتر رود، تنش محوری ضریب دار نباید از 0.05f′_m بیشتر شود.

لنگر و نیروی محوری ضریب دار باید در وسط ارتفاع دیوار محاسبه شده و در طراحی استفاده شود. لنگر ضریب دار M_u در وسط ارتفاع دیوار باید با استفاده از رابطه 14-4-8 محاسبه شود.

P_u = P_uw + P_uf (15-4-8)

تغییر شکل ناشی از بارهای ضریب دار (δ_u) باید از روابط 17-4-8 و 18-4-8 با جایگزینی M_ser با δ_s بدست آید.

ب - مقاومت محوری خمشی و برشی اسمی

مقاومت محوری خمشی و برشی اسمی با استفاده از ضوابط بند ۸-۴-۶-۲ به دست می آیند.

پ - کنترل خیز وسط ارتفاع:

خیز افقی وسط ارتفاع (δ_s) تحت بارهای محوری و جانبی بهره برداری (بدون ضریب) باید به رابطه ۱۶-۴-۸ محدود شود:

δ_s = 0.007h (۱۶-۴-۸)

اثرات P-Δ باید در محاسبه خیز لحاظ شوند. خیز وسط ارتفاع باید با استفاده از رابطه ۱۷-۴-۸ یا ۱۸-۴-۸ محاسبه شود:

الف- برای M_ser ≤ M_cr:

δ_s = (5M_serh²)/(48E_mI_g)

(۱۷-۴-۸)

ب- برای M_cr < M_ser < M_n:

δ_s = (5M_crh²)/(48E_mI_g) + (5(M_ser-M_cr)h²)/(48E_mI_cr)

(۱۸-۴-۸)

در روابط (۱۷-۴-۸) و (۱۸-۴-۸):

- لنگر نظیر ترک خوردگی دیوار باید با استفاده از مدول گسیختگی (f_r) ارائه شده در جدول ۲-۸ محاسبه شود.

cr) باید بر اساس فرضیات طراحی (بند ۱-۶-۴-۸) محاسبه شود. تأثیر بارهای محوری را می توان در محاسبه I_cr لحاظ کرد.

- در غیاب تحلیل های جامع تر برای محاسبه سختی، معادل اینرسی مقطع ترک خورده برای یک دیوار باید با استفاده از روابط ۱۹-۴-۸ و ۲۰-۴-۸ محاسبه شود.

I_cr = n (A_s + (P_ut_sp)/(f_yd)) (d - c)² + (bc³)/3

(19-4-8)

که در آن:

c = (A_sf_y + P_u)/(0.64f′_mb)

(20-4-8)

5-9-6-4-8 طراحی دیوار برای بارهای درون صفحه

طراحی دیوار برای تلاش های ناشی از بارهای درون صفحه مطابق با ضوابط این بخش می باشد.

1-5-9-6-4-8 طراحی برای خمشی و نیروی محوری

طراحی دیوار برای لنگر خمشی و نیروی محوری درون صفحه بر اساس ضوابط زیر انجام می شود.

1- لنگر خمشی حداکثر در دیواری که با یک انحنا تغییر شکل می دهد در پای دیوار محاسبه شده و در دیواری که با دو انحنا تغییر شکل می دهد می توان آن را از حاصل ضرب نیروی برشی ضریب دار درون صفحه دیوار در نصف ارتفاع آزاد دیوار محاسبه کرد.

2- مقاومت خمشی و محوری اسمی باید بر اساس بندهای 1-2-6-4-8 و 2-2-6-4-8 محاسبه شوند.

3- میلگردهای طولی خمشی، یا به صورت یک نواخت در طول دیوار و یا به صورت متقارن در دو انتهای دیوار و یا درون المان های مرزی دیوار، با رعایت الزامات آرایش میلگردها، مندرج در بند 4-4-8 قرار داده شوند.

4- چنان چه دیوار برشی بر اساس الزامات بند 3-5-9-6-4-8 طراحی شده باشد، الزامات مربوط به حداکثر میلگرد مندرج در بند 4-6-4-8 نباید در نظر گرفته شود.

2-5-9-6-4-8 طراحی برای برش

طراحی دیوار برای نیروی برش درون صفحه بر اساس ضوابط زیر انجام می شود:

1- مقاومت برشی طراحی باید از برش متناظر با 1/25 برابر مقاومت خمشی اسمی، M_n المان بیشتر باشد.

2- مقاومت برشی اسمی باید بر اساس بند 3-2-6-4-8 محاسبه شود.

3- چنان چه نیروی برشی ضریب دار از مقاومت اسمی برشی بنایی کمتر باشد، باید میلگرد برشی حداقل بر اساس ضوابط بند 2-9-6-4-8 استفاده شود.

4- چنان چه نیروی برشی ضریب دار از مقاومت اسمی برشی بنایی بیشتر باشد، باید میلگرد برشی بر اساس بند 2-3-2-6-4-8 محاسبه شود.

5- میلگردهای برشی (A_v) به صورت افقی در دیوار تعبیه می شوند.

6- علاوه بر میلگردهای برشی افقی، لازم است میلگردهای قائم به میزان حداقل یک سوم A_v در دیوار تعبیه شوند. این میلگردها باید به صورت یکنواخت در دیوار توزیع شده و نباید فاصله بین آنها از ۶۰۰ میلی متر بیشتر شود.

3-5-9-6-4-8 المان های مرزی دیوار

کنترل نیاز به المان مرزی:

- اجرای المان های مرزی در دیوارهای تحت برش درون صفحه که یکی از شرایط زیر را دارا باشند الزامی نمی باشد:

الف- برای دیوارهای با مقطع متقارن:

P_u ≤ 0.14 A_gf′_m

M_u/V_ud_v ≤ 1.0

V_u ≤ 0.25 A_n√f′_m

ب- برای دیوارهای با مقطع نامتقارن:

P_u ≤ 0.05 A_gf′_m

M_u/V_ud_v ≤ 3.0

V_u ≤ 0.25 A_n√f′_m

چنان چه المان های مرزی بر اساس مورد نیاز باشد، الزامات زیر باید برآورده شود:

الف- المان های مرزی باید از دورترین تار فشاری حداقل به اندازه بزرگ ترین (c/2) ادامه باشد.

ب- در مقاطع بال دار، المان مرزی باید شامل عرض موثر بال در فشار بوده و به اندازه حداقل 300 میلی متر در جان ادامه یابد.

ج- میلگردهای عرضی المان مرزی باید به اندازه حداقل طول مهاری میلگردهای المان مرزی در زیر دیوار ادامه باشد، مگر اینکه المان مرزی به پی ختم شود که در این صورت میلگردهای عرضی باید حداقل 300 میلی متر در پی ادامه باشد.

د- میلگردهای افقی دیوار باید برای رسیدن به مقاومت تسلیم (f_y) درون هسته المان مرزی مهار شوند.

10-6-4-8 دیوارهای متقاطع

دیوارهای متقاطع باید الزامات زیر را برآورده سازند.

1-10-6-4-8 الزامات عمومی

واحدهای مصالح بنایی باید دارای چینشی با هم پوشانی مناسب باشند.

مشارکت بال ها در مقابله با بارهای وارده باید در نظر گرفته شود.

عرض موثر بال در هر سمت جان باید کم ترین مقادیر زیر در نظر گرفته شود:

الف- عرض واقعی بال در هر سمت.

ب- چنان چه بال در فشار باشد، شش برابر ضخامت اسمی بال.

ج- چنان چه بال در کشش خمشی باشد: سه چهارم ارتفاع دیوار (کف تا کف).

طراحی برای برش، شامل انتقال برش در سطوح تماس باید بر اساس بند 9-6-4-8 صورت گیرد.

2-10-6-4-8 الزامات اتصال دیوارهای متقاطع

اتصال دیوارهای متقاطع باید بر اساس الزامات زیر انجام شود:

در دیوارهای ممتد، میلگردهای افقی دیوارها باید بدون قطع و یا وصله شدن در محل اتصال، به طول حداقل برابر 500 میلی متر از بر اتصال، ادامه داشته باشند.

در تقاطعی که یک و یا هر دو دیوار ادامه نمی یابند، میلگردهای افقی دیواری که ادامه نمی یابد باید با خم 90 درجه، به طول حداقل برابر 500 میلی متر از بر اتصال، در دیوار متقاطع مهار شوند.

علاوه بر الزامات فوق، باید حداقل یکی از الزامات زیر نیز در تقاطع اجرا شود.

واحدهای بنایی در تمام ارتفاع محل تماس باید با هم پوشانی مناسب به یکدیگر قفل شوند.

دیوارها با استفاده از اتصالات فولادی که در داخل هسته میانی و یا حفره واحد بنایی دوغاب شده قرار می گیرند، مطابق ضوابط زیر در ارتفاع مهار شوند:

الف- اتصال فولادی باید دارای حداقل سطح مقطع 200 میلی متر مربع و طول 700 میلی متر باشد.

ب- حداکثر فاصله اتصالات فولادی 1/2 متر می باشد.

ج- میلگرد اتصال مسلح در فواصل حداکثر 1/2 متر تامین شود. مساحت میلگرد در هر میلگرد اتصال نباید کمتر از 200 میلی متر مربع در هر متر ارتفاع دیوار باشد. میلگردها باید در هر سمت اتصال مهار شوند.

11-6-4-8 پیچ مهار

پیچ مهار باید بر اساس ضوابط این بند طراحی شود.

1-11-6-4-8 مقاومت اسمی بدست آمده از آزمایش

حداقل پنج نمونه پیچ مهار باید بر اساس استانداردهای معتبر تحت آزمایش قرار گیرند. شرایط بارگذاری در آزمون باید بیانگر شیوه استفاده مورد انتظار از پیچ مهار باشد.

مقاومت اسمی پیچ مهار نباید از 65 درصد میانگین نیروی متناظر با زوال نمونه ها حاصل از آزمون بیشتر در نظر گرفته شود.

2-11-6-4-8 مقاومت اسمی محاسباتی

مقاومت اسمی پیچ مهار سرد و پیچ مهار خمیده مدفون در ملات یا دوغاب بر اساس ضوابط زیر به دست می آید.

1-2-11-6-4-8 مقاومت کششی اسمی پیچ مهار سرد

مقاومت کششی اسمی پیچ مهار سرد (B_an) با استفاده از رابطه 22-4-8 (چنان چه مقاومت کششی با شکست کششی مصالح بنایی کنترل شود) و با رابطه 23-4-8 (چنان چه مقاومت کششی با تسلیم فولاد کنترل شود) به دست می آید. مقاومت کششی محوری طراحی (φB_an) نیز از حاصل ضرب ضریب کاهش مقاومت در کم ترین مقدار به دست آمده از روابط 22-4-8 و 23-4-8 به دست می آید.

B_anb = 0.33A_pt√f′_m (22-4-8)

B_ans = A_bf_y (23-4-8)

2-2-11-6-4-8 مقاومت کششی اسمی پیچ مهار خمیده

مقاومت کششی اسمی پیچ مهار خمیده مدفون (B_an) با استفاده از رابطه 24-4-8 (چنان چه مقاومت کششی با شکست کششی مصالح بنایی کنترل شود)، یا رابطه 25-4-8 (چنان چه مقاومت کششی با بیرون کشیده شدن پیچ مهار کنترل شود) و یا رابطه 26-4-8 (چنان چه مقاومت کششی با تسلیم فولاد کنترل شود) به دست می آید. مقاومت کششی محوری طراحی نیز (φB_an) از حاصل ضرب ضریب کاهش مقاومت در کم ترین مقدار به دست آمده از روابط 24-4-8 الی 26-4-8 به دست می آید.

B_anb = 0.33 A_pt √f′_m (24-4-8)

B_anp = 1.5 f′_m e_b d_b + 2.07 π (l_b + e_b + d_b) d_b (25-4-8)

B_ans = A_b f_y (26-4-8)

در رابطه (25-4-8) e_b فاصله بین ابتدای خم پیچ مهار تا انتهای قالب پیچ می باشد.

3-2-11-6-4-8 مقاومت برشی پیچ مهار سرد و خمیده

مقاومت برشی اسمی پیچ مهار سرد و خمیده با استفاده از رابطه 27-4-8 (چنان چه مقاومت برشی با خرد شدن مصالح بنایی کنترل شود) یا رابطه 28-4-8 (چنان چه مقاومت برشی با بیرون کشیده شدن پیچ مهار کنترل شود) یا رابطه 29-4-8 (چنان چه مقاومت برشی با تسلیم فولاد کنترل شود) به دست می آید. مقاومت برشی طراحی (φB_vn) نیز از حاصل ضرب کم ترین مقدار به دست آمده از روابط 27-4-8 الی 30-4-8 در ضریب کاهش مقاومت به دست می آید.

B_vnb = 0.33A_pv√f′_m (27-4-8)

B_vnc = 3216√f′_m A_b (28-4-8)

B_vnpry = 2.0B_anb = 0.67A_pt√f′_m (29-4-8)

B_vns = 0.6A_bf_y (30-4-8)

4-2-11-6-4-8 پیچ مهار تحت ترکیب کشش محوری و برش

پیچ مهار که تحت ترکیب کشش محوری و برش قرار دارد باید رابطه 31-4-8 را برآورده نماید.

(b_af/φB_an) + (b_vf/φB_vn) ≤ 1.0 (31-4-8)

12-6-4-8 طراحی و اجرای پی

پی ساختمان بنایی مسلح با در نظر گرفتن تلاش های محوری، خمشی، برشی و لهیدگی ناشی از اعمال بارهای ثقلی و جانبی وارد از عناصر قائم ساختمان، به صورت پی بتن مسلح نواری و یا مرکب و بر اساس ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان طراحی می شود. در اجرای پی، تعبیه میلگرد ریشه برای کلیه میلگردهای عمودی عناصر قائم دیوار، جرز و ستون، با سطح مقطعی حداقل برابر سطح مقطع میلگرد قائم و با در نظر گرفتن ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، الزامی است.

13-6-4-8 طراحی و اجرای دال و دیافراگم

دال ها و سقف ساختمان بنایی مسلح می تواند از انواع تیرچه بلوک، بتن آرمه و یا هر دال مهندسی دیگری، که توان و یک پارچگی لازم جهت انتقال نیروهای ثقلی و جانبی به عناصر مقاوم ساختمان را داشته باشد، انتخاب شود. تحلیل و طراحی دال و دیافراگم، بسته به نوع آن، بر اساس ضوابط زیر انجام می پذیرد.

1-13-6-4-8 دال تیرچه بلوک

دال تیرچه بلوک اساساً یک دال بنایی مسلح است. این دال در ابتدا برای پوشش سقف در ساختمان های بنایی مسلح (به ویژه بنایی مسلح با بلوک سیمانی) ابداع گردید، هر چند در حال حاضر از آن برای پوشش سقف در ساختمان های دیگر، از جمله ساختمان های بتن آرمه و فولادی نیز استفاده می شود. طراحی سقف تیرچه بلوک باید بر مبنای دستورالعمل ها و استانداردهای معتبر انجام پذیرد. در اجرای سقف تیرچه بلوک رعایت ضوابط زیر الزامی است.

1- سقف باید از طریق تیرچه ها و میلگرد اتصال به نحو مناسب به اعضای باربر بنایی مسلح متصل شود.

2- میلگردهای حرارتی مورد استفاده در بتن پوشش سقف باید حداقل به قطر ۶ میلی متر بوده و در فواصل حداکثر ۲۵۰ میلی متر، به صورت کاملا کشیده، در جهت عمود بر تیرچه ها قرار داده شوند. رعایت فاصله حداقل ۲۰ میلی متر بین شبکه میلگرد پوشش بتن و سطح بلوک ها و همچنین حداقل ۲۰ میلی متر پوشش بتن روی شبکه میلگرد حرارتی الزامی است.

3- ضخامت پوشش بتن روی بلوک ها نباید از ۵۰ میلی متر کمتر و از ۷۰ میلی متر بیشتر باشد.

4- چنان چه دهانه تیرچه ها از ۴ متر بیشتر باشد، لازم است تیرچه ها به وسیله کلاف عرضی که عرض مقطع آن حداقل ۱۰۰ میلی متر باشد به هم متصل شوند. این کلاف باید دارای حداقل ۲ میلگرد اصلی سراسری، هر کدام به قطر حداقل ۱۰ میلی متر (یکی در بالا و یکی در پایین مقطع کلاف) باشد.

5- در صورت وجود طره در سقف، لازم است در بالای طره میلگردهایی حداقل به اندازه میلگردهای پایین طره و به طول حداقل ۱/۵ متر تعبیه شوند.

2-13-6-4-8 دال بتن آرمه

در ساختمان های بنایی مسلح، لازم است طراحی و اجرای کف ها و سقف بتن آرمه بر اساس ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان انجام شود.

3-13-6-4-8 دال طاق ضربی

در ساختمان های بنایی مسلح، لازم است اجرای کف ها و سقف طاق ضربی بر اساس ضوابط بند 5-8 انجام شود.

۷-۴-۸ اجرای اعضای بنایی مسلح

روش های گوناگونی برای اجرای اعضای بنایی آجری، بلوک سیمانی و یا ترکیب این دو وجود دارد. نمونه هایی از روش های اجرایی اعضای بنایی مسلح در بند 7-4-8 راهنمای این مبحث آورده شده است.

۸-۴-۸ الزامات غیرسازه ای

1-8-4-8 نماسازی

در نماسازی ساختمان باید الزامات بند 6-5-3-8 رعایت شود.

2-8-4-8 دیوار جداگر

در ساختمان های بنایی مسلح، دیوار جداگر، به عنوان یک عضو غیرسازه ای می تواند از نوع بنایی مسلح، بنایی غیرمسلح و یا انواع دیگر باشد. در ساخت دیوارهای جداگر بنایی، الزامات زیر باید رعایت شود:

1-2-8-4-8 دیوار جداگر بنایی مسلح

دیوار غیرسازه ای جداگر بنایی مسلح باید برای لنگرهای خارج از صفحه ناشی از اینرسی لرزه ای خود محاسبه و طراحی شود.

1- عرض دیوار جداگر آجری نباید از 100 میلی متر و عرض دیوار جداگر بلوک سفالی یا بتنی نباید از 80 میلی متر کمتر باشد. دیوار جداگر آجری باید صرفا با آجر سوراخ دار و ملات ماسه-سیمان ساخته شود.

2- ارتفاع دیوار جداگر بنایی مسلح از تراز کف مجاور نباید از 4 متر یا چهل برابر عرض دیوار بیشتر باشد. در صورت تجاوز از این حد، باید با استفاده از مهارهای افقی مناسب مانند کلاف (مطابق بند 3-5-5-5)، این الزام محقق شود. مهار افقی باید در طول دیوار به طور پیوسته ادامه یافته و به نزدیک ترین عناصر قائم سازه ای مهار شود. در تحلیل و طراحی دیوار جداگر، می توان سهم باربری مهارهای افقی را لحاظ نمود.

3- طول آزاد دیوار جداگر بنایی مسلح، بین دو عضو سازه ای مسلح، نباید از 5 متر یا پنجاه برابر عرض دیوار بیشتر باشد. در صورت تجاوز از این حد، باید با استفاده از مهارهای قائم مناسب مانند دیوار یا جرز مسلح متعامد و یا ستون بنایی مسلح و یا کلاف (مطابق بند 5-5-5)، این الزام محقق شود. مهار قائم باید در تمام ارتفاع دیوار به طور پیوسته ادامه یافته و به نزدیک ترین عناصر افقی سازه ای مهار شود. در تحلیل و طراحی دیوار جداگر، می توان سهم باربری مهارهای قائم را لحاظ نمود.

4- دیوار غیرسازه ای جداگر باید به نحو مناسب به اعضای سازه ای مانند دیوار، جرز، تیر، کف و پی متصل شوند. برای این منظور، لازم است میلگردهای دیوار جداگر در اعضای سازه ای مهار شوند.

5- برای اتصال دیوار جداگر به اعضای سازه ای باید از طرح هایی استفاده شود که تنش های وارد به دیوار جداگر در اثر تغییرشکل اعضای سازه ای به حداقل برسد.

2-2-8-4-8 دیوار جداگر بنایی غیرمسلح

دیوار غیرسازه ای بنایی غیرمسلح باید الزامات بند 1-5-3-8 را برآورده نماید.

3-8-4-8 پلکان

در ساخت پلکان، باید الزامات بند 4-5-3-8 رعایت شود.

4-8-4-8 آسانسور و بالابر

نصب آسانسور و بالابر در ساختمان های بنایی مسلح، با رعایت ضوابط مندرج در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان مجاز می باشد. علاوه بر آن باید الزامات فصل سوم این مبحث (بند 2-۵-۳-۸) نیز رعایت شود.

5-8-4-8 کف سازی

در کف سازی طبقات و پاگرد باید الزامات بند 2-۵-۳-۸ رعایت شود.

6-8-4-8 تاسیسات

تاسیسات ساختمان های بنایی مسلح باید بر مبنای ضوابط مندرج در مبحث مربوطه مقررات ملی ساختمان طراحی و نصب شوند. علاوه بر آن باید الزامات بند 2-۵-۳-۸ نیز رعایت شود.

7-8-4-8 دیوار محوطه

در ساختمان های بنایی مسلح، دیوار محوطه به عنوان یک عضو غیرسازه ای می تواند از نوع بنایی مسلح، بنایی غیرمسلح و یا انواع دیگر باشد. در ساخت دیوار محوطه بنایی، باید الزامات بند 2-۴-۸ رعایت شود.

۵-۸ ساختمان های بنایی با کلاف

کلیات 1-۵-۸

ساختمان بنایی با کلاف، ساختمانی است که با آجر، بلوک سیمانی و یا سنگ ساخته شده و در آن تمام و یا قسمتی از بارهای قائم و تمام بار جانبی در هر دو امتواد اصلی ساختمان توسط دیوارهای بنایی غیرمسلح تحمل می شوند. در این ساختمان ها، جهت حفظ انسجام و پیوستگی اعضای اصلی ساختمان، شامل دیوارها، سقف و شالوده، از کلاف بندی استفاده می شود.

محدوده کاربرد 2-۵-۸

این فصل از مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان شامل حداقل ضوابط برای اجرای ساختمان های بنایی با کلاف می باشد. رعایت محدودیت ارتفاع، تعداد طبقات و پلان ساختمان طبق ضوابط بند ۴-۵-۸ الزامی است.

مصالح 3-۵-۸

مصالح مصرفی باید با کلیه مقررات و ضوابط ارائه شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و فصل دوم این مبحث مطابقت داشته باشد.

الزامات معماری 4-۵-۸

پلان ساختمان 1-4-۵-۸

پلان ساختمان باید واجد ویژگی های زیر باشد:

طول ساختمان از سه برابر عرض آن با 25 متر بیشتر نباشد.
نسبت به هر دو محور اصلی تقریباً قرینه باشد.

پیشامدگی های آن الزامات زیر را برآورده نماید:

الف- اندازه پیشامدگی در هر امتداد نباید از یک پنجم بعد ساختمان در همان امتداد بیشتر باشد. علاوه بر آن، بعد دیگر پیشامدگی نباید از مقدار پیشامده کمتر باشد.

ب- چنان چه اتصال قسمت پیشامده با ساختمان، بیش از نصف بعد ساختمان در آن امتداد باشد، این قسمت پیشامدگی تلقی نمی شود و در این صورت محدودیتی برای بعد دیگر وجود ندارد مشروط بر آن که پلان ساختمان نامتقارن نشود.

در صورت نداشتن هر یک از الزامات فوق، باید با ایجاد درز لرزه ای، مطابق بند 2-3-4-8 ساختمان را به قطعات مناسب تقسیم نمود. به گونه ای که هر قطعه واجد شرایط یاد شده باشد، لازم نیست که درز لرزه ای در پی ساختمان ادامه یابد.

ارتفاع و تعداد طبقات ساختمان 2-4-5-8

در مورد ساختمان های مشمول این فصل رعایت نکات زیر الزامی است:

حداکثر تعداد طبقات بدون احتساب زیرزمین به دو محدود می شود.
در احتساب تعداد طبقات، تراز روی سقف زیرزمین نباید نسبت به متوسط تراز زمین مجاور بیش از 1/5 متر باشد. در غیر این صورت، زیرزمین نیز به عنوان طبقه ای از ساختمان منظور می شود. علاوه بر آن، تفاوت تراز سقف زیرزمین با تراز زمین در پایین دست ساختمان نباید از 2 متر بیشتر باشد. در غیر این صورت، این طبقه نیز به عنوان یک طبقه منظور می شود.
حداکثر تعداد طبقات زیرزمین یک طبقه می باشد.
تراز روی بام نسبت به متوسط تراز زمین مجاور نباید بیش از 8 متر باشد.
ارتفاع طبقه (از روی کلاف زیر دیوار یا پی بتنی تا زیر سقف) نباید از 4 متر بیشتر باشد. چنان چه ارتفاع طبقه بیشتر از این مقدار در نظر گرفته شود، باید یک کلاف افقی اضافی در داخل دیوارها و در تراز حداکثر 4 متر بالاتر از روی کلاف زیر دیوار تعبیه شود. در صورت اخیر می توان ارتفاع طبقه را تا حداکثر 6 متر افزایش داد.
حداکثر ارتفاع زیرزمین، از روی پی بتنی یا کلاف زیر دیوار تا زیر سقف زیرزمین، ۲/۵ متر می باشد.

پیشامدگی سقف ۳-۴-۵-۸

در صورت وجود پیشامدگی سقف لازم است ضوابط زیر رعایت شوند:

طول پیشامده طره در مورد بالکن های سه طرف باز از ۱/۲ متر و برای بالکن های دو طرف باز از ۱/۵ متر بیشتر نباشد.
طره ها باید به خوبی در سقف طبقه مهار شوند.
روی هیچ قسمت پیشامدگی ساختمان نباید دیواری ساخته شود ولی ساخت جان پناه بنایی تا ارتفاع ۵۰۰ میلی متر از روی کف تمام شده مجاز است.

اختلاف سطح سقف در طبقه ۴-۴-۵-۸

حتی المقدور از ایجاد اختلاف سطح در طبقه پرهیز شود. چنان چه اختلاف سطح در طبقه بیشتر از ۶۰۰ میلی متر نباشد، باید در انتهای هر قسمت از سقف یک کلاف افقی مجزا در دیوار، حد فاصل دو قسمتی که اختلاف سطح دارند، اجرا شود و یا اینکه دو قسمت ساختمان به وسیله درز لرزه ای از یکدیگر جدا شوند. چنان چه اختلاف سطح بیش از ۶۰۰ میلی متر باشد، لازم است دو قسمت ساختمان بوسیله درز لرزه ای از یکدیگر جدا شوند.

الزامات سازه ای ۵-۵-۸

الزامات عمومی 1-5-5-8

در مورد ملاحظات سازه ای ساختمان های مشمول این فصل، رعایت موارد کلی زیر الزامی است:

تمامی اعضای ساختمان باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروهای وارده به طور یک پارچه عمل کند. به ویژه سقف باید با حفظ انسجام خود به صورت یک پارچه، علاوه بر تحمل و انتقال نیروی ثقلی، نیروی ناشی از زلزله را نیز به اعضای قائم منتقل نماید.
ساختمان باید دارای تقارن سازه ای مناسب باشد، در غیر این صورت باید از درز لرزه ای استفاده شود.
از قرار دادن اجزای ساختمانی، تأسیسات و یا اجسام سنگین روی طره ها، اعضای النگر، دهانه های بزرگ و بام پرهیز شود.

شالوده و پی 2-5-5-8

پی ساختمان های مشمول این فصل می تواند از نوع بتن مسلح و یا ترکیب کرسی چینی و کلاف بتنی زیر دیوار باشد. شالوده و پی ساختمان های مشمول این فصل لازم است با رعایت ضوابط زیر ساخته شوند:

شالوده 1-2-5-5-8

شالوده قسمتی از پی سازی است که زیر پی بتنی و یا کلاف بتنی زیر دیوار اجرا می شود. در ساخت شالوده الزامات زیر باید رعایت شوند.

شالوده باید در یک تراز ساخته شود و هر گاه احداث شالوده، به هر دلیل، در یک تراز ممکن نباشد، هر بخش از شالوده باید به صورت افقی در یک تراز قرار گیرد.
ساخت شالوده شیب دار مجاز نیست. در زمین های شیب دار چنان چه ساخت شالوده ساختمان در یک تراز ممکن نباشد باید از شالوده پلکانی استفاده شود، به طوری که قسمت های مختلف شالوده در جهت افقی حداقل 600 میلی متر هم پوشانی داشته و ارتفاع هر پله نباید بیش از 300 میلی متر باشد.
برای اجرای شالوده، پی کنی باید تا رسیدن به لایه خاک مقاوم انجام شود. همچنین، عمق پی کنی نباید از 800 میلی متر کمتر باشد.
عمق شالوده نباید از 500 میلی متر کمتر باشد. همچنین، عرض شالوده نباید از 1/5 برابر عرض کرسی چینی یا عرض دیوار (در صورت عدم وجود کرسی چینی) کمتر باشد.
در زمین های سنگی، که پی کنی بدون استفاده از دستگاه های ضربه ای دشوار می باشد، اجرای شالوده الزامی نیست.
شالوده باید به یکی از روش های زیر اجرا شود:
- شفته آهکی، با عیار حداقل 250 کیلوگرم آهک در مترمکعب.
- سنگ لاشه غوطه ای در بتن با عیار 250 کیلوگرم سیمان در مترمکعب.
- سنگ کاری با ملات ماسه-سیمان یا باتارد.
- بتن با عیار 250 کیلوگرم سیمان در مترمکعب.
اجرای شالوده به صورت خشک چینی یا سنگ مجاز نمی باشد.

کرسی چینی 2-2-5-5-8

کرسی قسمتی از پی سازی است که به منظور رسیدن به تراز مورد نظر برای اجرای پی یا کلاف زیر دیوار انجام می شود. در کرسی چینی رعایت موارد زیر الزامی است.

کرسی چینی باید از روی سطح بتن یا شفته آهک تسطیح روی شالوده تا پی بتنی و یا کلاف زیر دیوار ادامه داشته باشد.
عرض کرسی در تراز روی شالوده، نباید از بیشترین دو مقدار زیر کمتر باشد.
- نصف ارتفاع کرسی.
- مقادیر مندرج در جدول 1-5-8، بر حسب تعداد طبقات و نوع خاک ساختگاه.
عرض کرسی در تراز زیر دیوار باید حداقل 100 میلی متر بیشتر از عرض دیوار باشد.
لازم است کرسی چینی با 20 میلی متر ملات ماسه-سیمان یا نسبت سیمان به ماسه یک به دو پوشانده شود.
لازم است کرسی چینی با استفاده از سنگ لاشه، آجر با بلوک سیمانی توپر و ملات ماسه-سیمان یا ماسه-سیمان-آهک تعریف شده در فصل دوم این مبحث، اجرا شود.
در صورت استفاده از بلوک سیمانی حفره دار، لازم است حفره ها از بتن یا ملات کاملا پر شوند.
در زمین های مرطوب، در صورت استفاده از آجر در کرسی چینی، مصرف آجرهای ماسه آهکی یا رسی مرغوب (مهندسی) الزامی است.
در صورت نیاز، می توان کرسی چینی را در مقطع به صورت پله ای (هرمی) و با رعایت موارد فوق در رابطه با حداقل عرض در تراز زیر و بالای کرسی، اجرا کرد.

تعداد طبقات (با احتساب زیر زمین)	نوع خاک محل ساخت	نوع خاک محل ساخت
3	2	1
عرض کرسی چینی (میلی متر)
600	400	300
700	500	350
1000	700	400
خاک هایی که مقاومت آن ها بیش از 2 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.	خاک هایی که مقاومت آن ها بین 1/5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.	خاک هایی که مقاومت آن ها بین 1/5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.

پی بتن آرمه 3-2-5-5-8

در صورتی که از پی بتن آرمه استفاده شود، رعایت موارد زیر الزامی است:

مقاومت فشاری (مشخصه) بتن مورد استفاده در پی حداقل 20 مگاپاسکال باشد.
مقاومت کششی میلگرد مورد استفاده در پی حداقل 240 مگاپاسکال باشد.
در زیر پی، بتن نظافت به عرض حداقل 100 میلی متر بیشتر از عرض پی و ضخامت حداقل 50 میلی متر اجرا شود.
عرض پی نباید از 1/5 برابر عرض دیوار و یا 600 میلی متر، هر کدام که بیشتر است، کمتر باشد.
همچنین عمق پی نباید از 500 میلی متر کمتر در نظر گرفته شود.
میلگرد عرضی پی بر مبنای میزان میلگرد خمشی مورد نیاز یک پی نواری بتنی جهت انتقال نیروی محوری دیوار محاسبه شده و نباید از مقادیر مندرج در جدول 2-5-8 کمتر در نظر گرفته شود. همچنین، فاصله بین میلگردهای عرضی نباید از 200 میلی متر بیشتر باشد.
میلگرد طولی پی بر مبنای میزان میلگرد حرارتی مورد نیاز یک پی نواری بتنی در نظر گرفته می شود. برای این منظور می توان از میلگردهای به قطر 12 میلی متر با حداکثر فاصله 300 میلی متر استفاده نمود.

در مناطق سردسیر و دارای یخبندان، لازم است تراز روی پی حداقل 400 میلی متر زیر سطح زمین قرار گیرد.

تعداد طبقات (با احتساب زیر زمین)	نوع خاک محل ساخت
۳	۲	۱
حداقل اندازه میلگرد عرضی (خصلی)
خاک هایی که مقاومت آن ها بیش از 2 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.
12	22	27	26
14	22	27	26
خاک هایی که مقاومت آن ها بین 2 تا 15 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.
14	24	27	26
خاک هایی که مقاومت آن ها بین 15 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.

شالوده کرسی چینی و کلاف بتنی ۴-۲-۵-۵-۸

به جای پی بتنی می توان از شالوده کرسی چینی و کلاف بتنی استفاده کرد. چنان چه از شالوده کرسی چینی و کلاف بتنی استفاده شود، رعایت موارد زیر الزامی است.

کرسی چینی بر مبنای ضوابط مندرج در بند ۲-۲-۵-۵-۸ اجرا شود.
روی کرسی، کلاف بتنی زیر دیوار بر مبنای ضوابط مندرج در بند ۱-۶-۵-۵-۸ اجرا شود.
برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، لازم است لایه عایق رطوبتی مناسب بر روی کلاف زیر دیوار و یا در تراز مناسب در درز بستر دیوار اجرا شود.
در مناطق سردسیر و دارای یخبندان، لازم است تراز روی کلاف بتنی زیر دیوار حداقل 400 میلی متر زیر سطح زمین قرار گیرد.

دیوار ۳-۵-۵-۸

دیوارهای سازه ای و غیرسازه ای ساختمان های مشمول این فصل باید با رعایت ضوابط زیر اجرا شوند:

دیوار سازه ای 1-3-5-5-8

دیوار سازه ای به دیواری اطلاق می شود که بار ثقلی و بار جانبی (مانند زلزله) را حمل کند.
دیوار سازه ای می تواند با واحدهای مصالح بنایی آجر، سنگ و یا بلوک سیمانی اجرا شود. چنانچه از بلوک سیمانی حفره دار برای ساخت دیوار استفاده شود، لازم است که حفره های واحد مصالح بنایی در حین اجرا با بتن و یا ملات فشرده کاملا پر شود.
حداکثر طول مجاز دیوار محصور بین دو کلاف قائم 5 متر می باشد.
ارتفاع دیوارهای سازه ای باید با مفاد بند 2-4-5-8 تطبیق نماید.
حداکثر نسبت ارتفاع به ضخامت دیوار سازه ای 15 می باشد. همچنین، عرض (ضخامت) دیوار سازه ای در طبقات نباید از 200 میلی متر و در زیر زمین از 230 میلی متر کمتر باشد.
دیوارهای سازه ای طبقات باید در امتداد قائم پیوسته بوده و تا روی پی ادامه داشته باشند.
دیوارهای سازه ای باید به طور یکنواخت در دو امتداد عمود بر هم توزیع شوند.

دیوار نسبی 2-3-5-5-8

دیوار نسبی، به نسبت سطح مقطع دیوارهای سازه ای برشی یک طبقه در هر امتداد، که در برابر بار ناشی از زلزله در آن امتداد مقاومت می کنند، به کل مساحت طبقه اطلاق می شود. موارد زیر در محاسبه دیوار نسبی به حساب نمی آید.
دیوارهای غیرسازه ای (جدار)
دیوارهایی که ضخامت آنها از 200 میلی متر کمتر باشد.
دیوارهایی که طول آنها از یکسوم ارتفاع آنها کمتر باشد.
دیوارهایی که طول آنها از 10 متر کمتر باشد.
ستون ها و جرزهای کنار و بین بازشوها که نسبت طول به ارتفاع موثر آنها از یکسوم کمتر باشد.
بخش هایی از دیوار که در بالا و پایین بازشوها قرار دارند.
دیوارهایی که پس از اجرای سقف ساخته شده و به نحو مناسب به سقف وصل نگردیده باشند.

در ساختمان های موضوع این فصل در رابطه با دیوار نسبی الزامات زیر باید رعایت شوند:

در هر یک از امتدادهای طولی و عرضی ساختمان، مقدار دیوار نسبی مورد نیاز در هر طبقه، متناظر با خطر نسبی زلزله مندرج در آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله (استاندارد ۲۸۰۰)، نباید از مقادیر داده شده در جدول ۳-۵-۸ کمتر باشد.

نوع دیوار و تعداد طبقات	خطر نسبی زلزله	خطر نسبی متوسط و کم
	زیرزمین	طبقه اول	طبقه دوم	زیرزمین	طبقه اول	طبقه دوم
دیوار آجری	یک طبقه	-	-	-	-	-
	دو طبقه	-	-	-	-	-
دیوار بلوک سیمانی	یک طبقه	-	-	-	-	-
	دو طبقه	-	-	-	-	-
دیوار سنگی	یک طبقه	-	-	-	-	-
	دو طبقه	-	-	-	-	-

دیوارهای سازه ای قابل استفاده در محاسبه دیوار نسبی در هر طبقه و در هر امتداد باید به طور یک نواخت و قرینه در سطح طبقه پخش شوند، به گونه ای که فاصله بین مرکز سطح یک طبقه و مرکز سطح دیوارهای نسبی آن طبقه (خروج از مرکزیت) در هر امتداد از 5% بعد ساختمان در آن امتداد بیشتر نباشد. چنانچه این فاصله در هر کدام از دو امتداد از 5% بیشتر شود، لازم است به ازای هر یک درصد خروج از مرکزیت مازاد، مقادیر حداقل دیوار نسبی مندرج در جدول ۳-۵-۸ به اندازه یک درصد افزایش یابند (در 102 ضرب شوند). در هر صورت، در هر طبقه و در هر امتداد، خروج از مرکزیت بیش از 20% مجاز نمی باشد.

دیوار زیرزمین 3-3-5-5-8

رعایت موارد زیر برای دیوار زیرزمین الزامی است:

ارتفاع دیوار زیرزمین، از روی کلاف زیر دیوار تا زیر سقف به 2/5 متر محدود می شود.
ضخامت دیوار زیرزمین نباید از 230 میلی متر کمتر باشد.
ضخامت دیوار زیرزمین نباید از ضخامت دیوار طبقه هم کف کمتر باشد.
کلیه نعل درگاه ها در طبقه زیرزمین باید از بتن درجا و یا بنایی مسلح ساخته شده و به کلاف های قائم مجاور متصل شوند. استفاده از نعل درگاه فولادی در زیرزمین مجاز نمی باشد.
دیوارها باید در برابر نفوذ آب و رطوبت عایق کاری شوند.

دیوار غیرسازه ای (جدار) 4-3-5-5-8

دیوار غیرسازه ای باید، علاوه بر موارد ذکر شده در بند 1-5-3-8 الزامات زیر را نیز برآورده نماید:

دیوار غیرسازه ای منحصراً به منظور جداسازی فضاهای ساختمان به کار می رود. وزن این دیوار یا مستقیماً به وسیله شالوده یا با واسطه کف ها توسط دیوارهای سازه ای تحمل می شود.
لازم است کلیه لبه های افقی و قائم دیوار غیرسازه ای توسط عناصر افقی و قائم محصور و مهار شوند. این عناصر می توانند دیوار مجاور، پشت بند، دال، پی و یا کلاف باشند.

اجرای دیوار 5-3-5-5-8

در اجرای دیوارهای بنایی غیرمسلح سازه ای و غیرسازه ای رعایت نکات زیر الزامی است:

در ساخت دیوار از یک نوع واحد مصالح بنایی استفاده شود.
استفاده از آجرهای توپر که به صورت سنتی تولید می گردند (آجر فشاری یا گری)، به جز برای کرسی چینی و ساخت دیوار سازه ای زیرزمین، در چینش دیوار سازه ای و یا غیرسازه ای مجاز نمی باشد.
قبل از اجرا، لازم است واحدهای مصالح بنایی خیساب شوند تا آب ملات را به خود جذب نکنند.
دیوارچینی باید با ملات ماسه–سیمان یا ملات ماسه–سیمان–آهک (باتارد) با نسبت اختلاط مندرج در بند 2-4 و یا اطمینان از تأمین مقاومت فشاری تعیین شده در این بند انجام شود.
در چینش دیوار، هر واحد مصالح بنایی حداقل به اندازه یک چهارم طول خود با واحدهای رگ قبلی هم پوشانی داشته باشد.
امتداد رگ ها کاملاً افقی باشد.
بندهای قائم در دو رگ متوالی، در یک امتداد نبوده و شاقولی باشند.
ضخامت بندهای افقی و قائم ملات نباید کمتر از 10 میلی متر و بیشتر از 15 میلی متر باشد. چنانچه میلگرد بستر در بند قرار داده شود، می توان ضخامت بند را با توجه به قطر میلگرد و حداقل 6 میلی متر پوشش ملات، حداکثر تا 20 میلی متر افزایش داد.
بندهای قائم باید از ملات پر شوند.
در هر دیوار سازه ای بدون بازشو که طول آن از 2/5 متر بیشتر باشد، لازم است در سه تراز مختلف در ناحیه یک سوم میانی ارتفاع دیوار از میلگرد بستر استفاده شود. میلگرد بستر باید شامل حداقل دو میلگرد طولی، هر کدام به قطر حداقل 8 میلی متر، که در فاصله ای برابر دو سوم ضخامت دیوار از یکدیگر به صورت قرینه در بند بستر قرار می گیرند، باشد. این میلگرد باید توسط میلگرد های عرضی به قطر حداقل 6 میلی متر و در فواصل حداکثر 250 میلی متر به یکدیگر متصل شوند. میلگرد های بستر باید بدون انفصال در سرتاسر دیوار تا محل کلاف های قائم ادامه یافته و در داخل آن ها مهار شوند.
هر رگ دیوارچینی باید در کلیه دیوارهای ساختمان همزمان اجرا شده و در یک سطح بالا آورده شود. همچنین، استفاده از روش هشت گیر در ساخت دیوارهای ممتد و متقاطع مجاز نمی باشد.
اگر دیوارچینی به طور همزمان میسر نباشد، می توان قسمت هایی از دیوار را به صورت لازم الاجرا ساخت.
دیوارچینی باید کاملاً شاقولی باشد.
دیوار در محل اجرای کلاف های قائم بتن مسلح باید به صورت دندان دار (هشت گیر) اجرا شود. در این حالات، حداقل فاصله بین اجرای هشت گیر نباید از بعد لازم کلاف کمتر باشد. به جای استفاده از هشت گیر می توان در هنگام اجرای دیوار با تعبیه دو میلگرد افقی به قطر حداقل 8 میلی متر در هر 500 میلی متر ارتفاع دیوار، اتصال بین دیوار و کلاف را تأمین نمود. لازم است میلگردهای اتصال در هر طرف از کلاف قائم به اندازه 300 میلی متر درون بند بستر ادامه یابند.
دیوارها باید پس از اجرا حداقل به مدت سه روز به صورت ممتد مرطوب نگه داشته شوند.

بازشو 4-5-5-8

علاوه بر موارد ذکر شده در بند 7-4-3-8 رعایت ضوابط زیر در ساختمان های موضوع این فصل الزامی است:

بازشو نباید سبب قطع کلاف شود.
مجموع سطح بازشوها در هر دیوار سازه ای نباید از یکسوم سطح آن دیوار بیشتر باشد.
مجموع طول بازشوها در هر دیوار سازه ای نباید از یکسوم طول دیوار بیشتر باشد.
فاصله اولین بازشو از ابتدای طول دیوار نباید از دو سوم ارتفاع بازشو و یا 750 میلی متر کمتر باشد.
فاصله دو بازشو نباید از دو سوم ارتفاع کوچکترین بازشوی طرفین خود و همچنین از یک ششم مجموع طول آن دو بازشو کمتر باشد. در غیر این صورت جرز بین دو بازشو جزئی از بازشو منظور می شود و نباید آن را به عنوان دیوار سازه ای به حساب آورد.
هیچ یک از ابعاد بازشو نباید از 2 متر بیشتر باشد.
چنان چه هر کدام از موارد 2 تا 6 برآورده نشود، لازم است اطراف بازشوهای مربوطه، بر اساس ضوابط بند 3-5-5-8 کلاف بازشو تعبیه شود.

نعل درگاه 5-5-5-8

در اجرای نعل درگاه، علاوه بر موارد ذکر شده در بند 8-4-3-8 رعایت موارد زیر الزامی است:

در صورت استفاده از کلاف های قائم در اطراف بازشو، نعل درگاه باید به نحو مناسبی به آن ها متصل شود.
عرض نعل درگاه باید مساوی ضخامت دیوار باشد.
نعل درگاه روی بازشوهای مجاور باید به صورت یک سره اجرا شده و ضوابط طول تکیه گاه مندرج در مورد 3 بند 4-2 را نیز برآورده نماید.

کلاف بندی 6-5-8

کلاف بندی ساختمان های موضوع این فصل، جهت حفظ انسجام و پیوستگی اعضای اصلی ساختمان، شامل دیوارها، کف ها و پی الزامی است. کلاف بندی باید بر اساس ضوابط زیر انجام گیرد. همچنین، لازم است کلیه کلاف های افقی و قائم از بتن مسلح، با مقاومت مشخصه 20 مگاپاسکال ساخته شوند.

کلاف بندی افقی 1-6-5-8

الف) مشخصات و محل قرار دادن کلاف افقی:

در کلیه دیوارهای باربر، کلاف افقی باید در تراز زیر و تراز روی دیوار با رعایت ضوابط زیر ساخته شود:

در تراز زیر دیوار: عرض کلاف نباید از عرض دیوار و یا 250 میلی متر و ارتفاع آن نباید از دوسوم عرض دیوار و یا 250 میلی متر کمتر باشد.
در تراز روی دیوار: عرض کلاف نباید از عرض دیوار کمتر باشد، مگر در دیوارهای بیرونی که به منظور نما سازی می توان عرض کلاف را حداکثر تا 50 میلی متر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود، ولی در هر حالت عرض کلاف افقی نباید از 200 میلی متر کمتر باشد. ارتفاع کلاف نیز نباید از 200 میلی متر کمتر باشد. هنگام اجرای کلاف سقف، تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ شود. همچنین، چنان چه سقف از نوع دال بتن مسلح درجا ساخته شود، نیاز به کلاف افقی اضافی در تراز سقف نیست.

ب) مشخصات و محل قرار دادن میلگردها در کلاف افقی بتنی:

میلگردهای طولی باید از نوع آجدار با حداقل قطر 12 میلی متر باشند.
میلگردهای طولی باید حداقل چهار عدد بوده و در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند. در صورتی که عرض کلاف از 250 میلی متر فراتر رود تعداد میلگردهای طولی باید به 6 عدد و یا بیشتر افزایش داده شود به گونه ای که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 250 میلی متر بیشتر نباشد.
میلگردهای طولی باید با تنگ هایی به قطر حداقل 8 میلی متر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگ ها از یکدیگر نباید از 200 میلی متر بیشتر باشد. فاصله تنگ ها در طولی برابر با 450 میلی متر از بر کلاف قائم، که ناحیه بحرانی نامیده می شود، باید به 100 میلی متر کاهش یابد. در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف ها به یکدیگر، نباید میلگرد وصله شود.
پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید در مورد کلاف زیر دیوار از 50 میلی متر و در مورد کلاف سقف از 30 میلی متر کمتر باشد.

ج) اتصال کلاف های افقی:

در هر تراز، کلاف ها باید به یکدیگر متصل شوند تا کلاف بندی به صورت یک شبکه به هم پیوسته باشد.
میلگردها در محل تلاقی کلاف ها باید حداقل به اندازه 500 میلی متر هم پوشانی داشته باشند.
کلاف افقی نباید در هیچ جا منقطع باشد. در صورت نیاز به عبور لوله، قطر آن نباید بیش از یک ششم عرض کلاف باشد. عبور لوله نباید باعث قطع و یا جابجایی میلگردها شود. همچنین لوله آب گرم باید با عایق حرارتی پوشانده شود.

کلاف بندی قائم 2-6-5-8

الف) مشخصات و محل قرار دادن کلاف قائم

کلاف های قائم بتن مسلح باید در محل تقاطع دیوارهای سازه ای تعبیه شوند. در صورتی که طول دیوار بین دو کلاف بیشتر از 5 متر باشد باید کلاف های قائم اضافی با توزیع یکنواخت در فواصل حداکثر 5 متر در داخل دیوار، تعبیه شود.
عرض کلاف قائم نباید از عرض دیوار مجاور در هر جهت کمتر باشد، مگر در دیوارهای بیرونی که به منظور نماسازی می توان عرض کلاف را حداکثر تا 50 میلی متر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود، ولی در هر حالت هیچ یک از ابعاد مقطع کلاف قائم نباید از ۲۰۰ میلی متر کمتر باشد.
در ساختمان های دو طبقه و یا ساختمان های دارای زیرزمین، لازم است در کلیه گوشه های بیرونی ساختمان از کلاف قائم گوشه (دوبل)، مطابق مورد (ب) در زیر استفاده نمود.
طول کلاف قائم گوشه در هر امتداد گوشه، نباید از ۵۰۰ میلی متر و یا عرض دیوار متعامد به علاوه ۲۰۰ میلی متر، هر کدام بیشتر است، کمتر باشد.

ب) مشخصات و محل قرار دادن میلگردها در کلاف قائم بتنی تک

میلگردهای طولی باید از نوع آجدار با حداقل قطر ۱۲ میلی متر باشد.
حداقل چهار میلگرد طولی باید در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند و به نحو مناسبی با میلگردهای طولی کلاف افقی مهار شوند.
میلگردهای طولی باید با تنگ هایی به قطر حداقل ۸ میلی متر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگ ها از یکدیگر نباید از ۲۰۰ میلی متر بیشتر باشد. حداکثر فاصله تنگ ها در ناحیه بحرانی بالا و پایین کلاف باید به ۱۰۰ میلی متر کاهش یابد. طول ناحیه بحرانی در کلاف قائم از بر داخلی کلاف افقی محاسبه می شود و بزرگترین دو مقدار زیر می باشد.
- یک پنجم فاصله محور تا محور کلاف های افقی بالا و پایین دیوار
- دو برابر ضخامت کلاف قائم در راستای عمود بر دیوار
در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف ها به یکدیگر، نباید میلگرد وصله شود.
پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید از ۳۰ میلی متر کمتر باشد.
در صورتی که حداقل عرض مقطع کلاف از ۳۵۰ میلی متر بیشتر باشد، تعداد میلگردهای طولی باید به ۶ عدد و یا بیشتر افزایش داده شود، به طوری که فاصله هر دو میلگرد مجاور از ۳۵۰ میلی متر بیشتر نباشد.
میلگردهای طولی کلاف قائم طبقه زیرین باید حداقل به اندازه 250 میلی متر به صورت قائم و با خم 90 درجه، حداقل 200 میلی متر در داخل پی یا کلاف زیر دیوار مهار شوند.

ج) مشخصات و محل قرار دادن میلگردها در کلاف قائم بتنی گوشه (دوبل)

میلگردهای طولی باید از نوع آجدار با حداقل قطر 12 میلی متر باشد.
حداقل هشت میلگرد طولی باید با آرایشی مطابق بند 6-5-8-3 این مبحث و با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند و به نحو مناسبی به میلگردهای طولی کلاف افقی مهار شوند.
میلگردهای طولی باید با تنگ هایی به قطر حداقل 8 میلی متر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگ ها از یکدیگر نباید از 200 میلی متر بیشتر باشد. حداکثر فاصله تنگ ها در ناحیه بحرانی بالا و پایین کلاف باید به 100 میلی متر کاهش یابد. طول ناحیه بحرانی در کلاف قائم از بر داخلی کلاف افقی محاسبه می شود و بزرگترین دو مقدار زیر می باشد.
- یک پنجم فاصله محور تا محور کلاف های افقی بالا و پایین دیوار
- دو برابر ضخامت کلاف قائم در راستای عمود بر دیوار
در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف ها به یکدیگر، نباید میلگرد وصله شود.
پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید از 30 میلی متر کمتر باشد.
چنان چه عرض کلاف در هر امتداد از 350 میلی متر بیشتر باشد، تعداد میلگردهای طولی در آن امتداد و در هر ردیف باید به 3 عدد و یا بیشتر افزایش داده شود. به گونه ای که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 250 میلی متر بیشتر نباشد.
میلگردهای طولی کلاف قائم طبقه زیرین باید حداقل به اندازه 250 میلی متر به صورت قائم و با خم 90 درجه، حداقل 200 میلی متر در داخل پی یا کلاف زیر دیوار مهار شوند.

د) اتصال کلاف های قائم

کلاف های قائم باید به نحو مناسب به کلاف های افقی متصل شوند. در نقاط تقاطعی که کلاف قائم ادامه می یابد، میلگردهای طولی کلاف قائم باید بدون قطع شدن از درون کلاف افقی عبور نمایند. در نقاط تقاطعی که کلاف قائم ادامه نمی یابد، میلگردهای طولی کلاف قائم باید تا روی میلگردهای فوقانی کلاف افقی ادامه یافته و با خم 90 درجه حداقل به اندازه 500 میلی متر در داخل کلاف افقی مهار شوند. همچنین، کلاف های قائم باید به نحو مناسب به یکدیگر و به پی یا کلاف زیر دیوار متصل شوند.

کلاف بازشو ۳-۶-۵-۸

چنان چه بازشوها شرایط هندسی موارد ۴ تا ۶ بند ۵-۵-۸ را نداشته باشند، لازم است اطراف آنها کلاف بازشو اجرا شود. کلاف بازشو می تواند از جنس بتن آرمه و یا فولاد باشد.

الف) کلاف بازشوی بتن آرمه:

کلاف بازشوی بتن آرمه باید ضوابط زیر را برآورده سازد.

بعد کلاف بازشوی بتنی افقی و قائم، در امتداد دیوار، نباید از ۱۰۰ میلی متر کمتر باشد. همچنین، عرض کلاف بازشوی باید برابر با عرض دیوار باشد.
مقاومت فشاری بتن کلاف بازشوی بتن آرمه نباید از ۲۰ مگاپاسکال کمتر باشد.
لازم است کلاف بازشوی بتنی توسط دو میلگرد، هر کدام به قطر حداقل ۱۰ میلی متر که در فواصل حداکثر ۲۰۰ میلی متر توسط میلگردهای عرضی، به قطر حداقل ۶ میلی متر بسته شده باشند، مسلح شود. چنانچه عرض دیوار از ۲۵۰ میلی متر بیشتر باشد، لازم است از سه عدد و یا بیشتر میلگرد در عرض استفاده نمود، به گونه ای که فاصله بین میلگردها از ۲۵۰ میلی متر بیشتر نباشد.
لازم است کلاف بازشوی قائم، به وسیله یکی از دو روش دندان ای و یا اتصال میلگرد بستر به دیوار متصل شود.
لازم است کلاف های افقی و قائم بتنی بازشو به نحو مناسب به یکدیگر و به کلاف های قائم و افقی دیگر (کلاف ساختمان و کلاف بازشو) متصل گردند.

ب) کلاف بازشوی فولادی:

به جای استفاده از کلاف بازشوی بتنی، می توان از کلاف بازشوی فولادی مناسب استفاده نمود. در اجرای کلاف بازشوی فولادی، رعایت ضوابط زیر الزامی است.

سطح مقطع کلاف بازشوی فولادی نباید از 800 میلی متر مربع کمتر باشد.
لازم است کلاف بازشوی فولادی قائم، در فواصل حداکثر برابر با 400 میلی متر، توسط دو شاخه میلگرد بستر به قطر حداقل 10 میلی متر و به طول حداقل 300 میلی متر، به دیوار مجاور مهار شود.
لازم است کلاف های بازشوی افقی و قائم فولادی به نحو مناسب به یکدیگر و به کلاف های قائم و افقی بتنی متصل شوند.

جان پناه 7-5-5-8

در ساخت جان پناه الزامات زیر باید رعایت شوند:

ارتفاع جان پناه اطراف بام و بالکن ها از کف تمام شده نباید از 500 میلی متر بیشتر و ضخامت آن نباید از 200 میلی متر کمتر باشد.
لازم است دیوار جان پناه در فواصل حداکثر 5 متر توسط کلاف های قائم دیوار، که از طبقه زیر جان پناه ادامه می یابند، مهار شود.
لازم است بر روی جان پناه یک کلاف افقی بتن آرمه، به عمق حداقل 100 میلی متر و عرضی برابر با عرض جان پناه، که با حداقل دو میلگرد افقی به قطر 10 میلی متر مسلح می شود، اجرا شود. به جای استفاده از کلاف افقی بتن آرمه، می توان از کلاف افقی فولادی، مطابق بند 5-5-8 استفاده نمود.

سقف 8-5-5-8

سقف ساختمان های مشمول این فصل می تواند به صورت تخت، شیب دار و قوسی با رعایت شرایط زیر ساخته شود.

در زیر سقف، یک کلاف افقی مطابق بند 1-6-5-8 اجرا شود. هنگام اجرای کلاف سقف تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ شود.
بخش پرکننده سقف باید همزمان با سقف اجرا شده و تیرهای آن ادامه تیرهای سقف باشد.
طراحی و اجرای سقف از هر نوع باید بر اساس ضوابط صحیح بوده به گونه ای که انسجام سقف و اتصال آن به کلاف زیر سقف حفظ شود. در ادامه، ضوابط مربوط به اجرای سقف های موضوع این فصل آورده شده است.

سقف تاق ضربی 1-8-5-5-8

در طراحی و اجرای سقف تاق ضربی رعایت موارد زیر الزامی است.

تیرآهن های سقف باید بر اساس روش تنش مجاز و برای بارهای خدمت ساکن، سربار و زلزله (عمود بر صفحه سقف) طراحی شوند. به جای بار زلزله می توان بار ساکن را 50% افزایش داد.
فاصله بین تیرآهن های سقف نباید از ۱ متر بیشتر باشد.
خیز تاق آجری نباید از ۵۰ میلی متر کمتر باشد.
طول نشیمن تیرهای اصلی سقف بر روی کلاف افقی باید برابر عرض کلاف باشد.
تیرآهن های سقف باید در فواصل حداکثر ۲ متر توسط تیرآهن های عرضی (حداکثر یک شماره کمتر از تیرآهن اصلی) که در دل تیرآهن های سقف قرار می گیرند، به یکدیگر متصل شوند. لازم است تیرآهن های عرضی در محل تقاطع تیرآهن های اصلی با دیوار باربر (روی کلاف افقی) نیز اجرا شوند.
لازم است تیرآهن های عرضی با استفاده از اتصال مناسب نبشی و تسمه به تیرآهن های اصلی سقف و در صورت پیوسته بودن با استفاده از صفحه اتصال فولادی به کلاف بتنی متصل شوند.
لازم است تیرآهن های اصلی سقف با استفاده از صفحه اتصال فولادی به سطح بالایی کلاف افقی متقاطع متصل شوند.
چنانچه سقف تاق ضربی در تراز کلاف افقی اجرا شود، انتهای تیرآهن های اصلی سقف باید در تمام عرض کلاف بتنی، درون شبکه میلگرد کلاف قرار گرفته و به نحو مناسب به آن متصل شود.
تکیه گاه مناسبی برای پاتاق آخرین دهانه تاق ضربی تعبیه شود. این تکیه گاه می تواند با قرار دادن یک نیم ورق فولادی و اتصال آن با کلاف زیر خود یا جاسازی در کلاف بتنی تأمین شود.
لازم است تیرآهن های اصلی سقف با استفاده از تسمه فولادی، به عرض حداقل ۵۰ میلی متر و ضخامت حداقل ۵ میلی متر، به صورت ضربدری مهار شوند.
برای اجرای طاق آجری لازم است از آجر سوراخ دار و ملات گچ و خاک، مطابق بند 6-2-2-8 استفاده شود.

سقف تیرچه بلوک 2-8-5-5-8

طراحی سقف تیرچه بلوک باید بر مبنای دستورالعمل ها و استانداردهای معتبر انجام پذیرد. در اجرای سقف تیرچه بلوک، رعایت ضوابط بند 1-12-6-4-8 الزامی است. همچنین، لازم است با استفاده از میلگردهای اتصال، تیرچه های سقف به نحو مناسب به کلاف افقی متصل شوند.

سقف بتن آرمه 3-8-5-5-8

در ساختمان های بنایی با کلاف، لازم است طراحی و اجرای کف ها و سقف بتن آرمه بر اساس ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و با توجه به الزامات زیر انجام گیرد.

با توجه به نوع سیستم باربری این گونه ساختمان ها، در تحلیل دال بتن آرمه، لازم است شرایط تکیه گاهی دال به صورت صلب در نظر گرفته شود.
لازم است بتن ریزی دال بتن آرمه و کلاف افقی به صورت هم زمان اجرا شود.
در صورت اجرای دال بتن آرمه تخت، ضمن رعایت کلیه ضوابط طراحی و اجرای این نوع دال، می توان کلاف افقی سقف را اجرا نکرد، مشروط بر آن که اتصال مناسب بین کلاف های قائم دیوار و بازشو و دال تخت برقرار گردد.

سقف شیب دار 4-8-5-5-8

سقف شیب دار متشکل از خرپاهای چوبی یا فلزی، تیرچه های فرعی و پوشش مناسب روی تیرچه های فرعی می باشد. در اجرای این نوع سقف رعایت ضوابط زیر الزامی است:

حداکثر فاصله خرپاها از یکدیگر 4/5 متر می باشد.
خرپاهای سقف شامل اعضای فوقانی، تحتانی و اعضای مورب و یا قائم متصل کننده اعضای فوقانی و تحتانی می باشند.
در خرپاهای چوبی، اعضای فوقانی و تحتانی باید از چوب هایی با قطر حداقل ۸۰ میلی متر باشند.
در سقف های شیب دار چوبی، اعضای مورب و یا قائم باید از چوب هایی با قطر حداقل ۵۰ میلی متر و طول حداکثر ۱/۲ متر باشند.
فاصله مرکز به مرکز تقاطع های موجود روی اعضای فوقانی و تحتانی حداکثر ۱/۲ متر باشد.
اعضای مورب باید به طور مناسبی به اعضای فوقانی و تحتانی متصل شوند. همواره باید امتداد کلیه اعضا در یک اتصال از یک نقطه به نام مفصل بگذرد.
تیرچه ها باید به نحو مناسبی به اعضای فوقانی متصل شوند.
فاصله محور به محور تیرچه ها نباید بیشتر از ۶۰۰ میلی متر باشد.
حداقل قطر تیرچه های چوبی براساس جدول ۴-۵-۸ به دست می آید.

فاصله محور تا محور تیرچه های اصلی به میلی متر	دهانه تیرهای اصلی به متر
	4/5	4	3
400	160	150	130
500	170	160	130
600	180	170	130

تبصره: برای پوشش فلزی، اعداد این جدول در عدد ۷/۵ ضرب می شوند.

پوشش سقف شیب دار 1-4-8-5-5-8

پوشش روی تیرچه ها باید به روش مناسب، مانند یکی از روش های زیر اجرا شود:

الف) پوشش فلزی:

در این نوع پوشش، روی تیرچه ها با استفاده از ورق های فلزی موج دار پوشانده می شود. این ورق ها باید به وسیله پیچ های خم شده (پیچ سرخم) و واشرهای الاستیکی جهت آب بندی به تیرچه ها وصل شوند.

سقف چوبی تخته 5-8-5-5-8

سقف تخته از نوع چوبی متشکل از تیر، پوشش تخته یا نظیر آن، غلتک و اندود کاه گل یا اندودهای دیگر می باشد. در اجرای این نوع سقف رعایت موارد زیر الزامی است:

لازم است تیرهای اصلی سقف از نوع چوب چهارتراش باشند.
تیرهای اصلی سقف باید روی کلاف افقی سقف قرار گرفته و به نحو مناسب به آن متصل شوند.
فاصله محور تا محور تیرهای اصلی سقف نباید از ۶۰۰ میلی متر بیشتر باشد.
حداقل قطر یا عمق تیرها باید بر اساس جدول ۵-۸-۵ تعیین شود.
تیرهای اصلی سقف باید از هر طرف ساختمان حداقل ۳۰۰ میلی متر و حداکثر ۶۰۰ میلی متر به صورت طره ادامه باشد.
روی تیرها به وسیله تخته هایی با ضخامت حداقل ۱۰ میلی متر یا مصالح مناسب دیگر به صورت کاملاً به هم چسبیده پوشیده شود.
روی تخته ها با غلتک به ضخامت حداکثر ۱۰۰ میلی متر پوشیده شود.
به منظور عایق کاری، روی غلتک با کاه گل به ضخامت حداکثر ۳۰ میلی متر و یا انواع اندودهای رایج پوشیده شود.
درصورت استفاده از کاه گل، برای عایق کاری مجدد لایه کاه گل قبلی باید برداشته شود.

فاصله محور تا محور تیرهای اصلی به میلی متر	دهانه تیرهای اصلی به متر
	2	3	4	4/5
400	90	120	150	100
500	100	130	160	170
600	110	140	170	180

اتاق زیرشیروانی 9-5-5-8

در اجرای اتاق زیرشیروانی باید الزامات زیر رعایت شود.

چنان چه سطح زیربنای اتاق زیرشیروانی بیش از 25 درصد سطح زیربنای طبقه زیر خود باشد، اتاق زیرشیروانی به عنوان یک طبقه محسوب شده و باید ضوابط بند 2-4-5-8 را برآورده نماید.
لازم است ضوابط مربوط به دیوار نسبی طبقه، در هر دو امتداد، مطابق الزامات بند 2-5-5-8 رعایت شود.
لازم است سیستم کلاف بندی ساختمان، شامل کلاف های قائم و افقی، در اتاق زیرشیروانی نیز ادامه یابد.

الزامات غیرسازه ای 6-5-8

نماسازی 1-6-5-8

در نماسازی ساختمان بنایی با کلاف باید الزامات بند 2-5-5-8 رعایت شود.

دیوار جداگر 2-6-5-8

در ساخت دیوارهای غیرسازه ای جداگر، لازم است ضوابط بند 2-5-5-8 و بند 2-4-5-8 رعایت شود.

پلکان ۳-۶-۵-۸

در ساخت پلکان، علاوه بر الزامات بند ۴-۵-۳-۸ موارد زیر نیز باید رعایت شوند.

محاسبه بار وارد بر پلکان بر مبنای ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و طراحی پلکان بر مبنای ضوابط مبحث نهم و یا مبحث دهم مقررات ملی ساختمان می باشد.

لازم است کف پلکان در تراز کف به پی بتن آرمه یا کلاف افقی، در تراز پاگرد به کلاف افقی نیم طبقه و در تراز طبقه به کلاف افقی طبقه به نحو مناسب (مانند جزئیات ارائه شده در بند ۶-۸-۳ راهنمای این مبحث) متصل شود.

آسانسور و بالابر ۴-۶-۵-۸

نصب آسانسور و بالابر در ساختمان های موضوع این فصل، باید بر اساس ضوابط بند ۵-۵-۳-۸ باشد.

کف سازی ۵-۶-۵-۸

در کف سازی طبقات و بام، باید الزامات بند ۲-۵-۳-۸ رعایت شود.

تاسیسات ۶-۶-۵-۸

تاسیسات ساختمان های بنایی با کلاف باید بر مبنای ضوابط مندرج در مبحث مربوطه مقررات ملی ساختمان و با توجه به الزامات بند ۱۲-۵-۳-۸ طراحی و نصب شوند.

دیوار محوطه ۷-۶-۵-۸

در ساخت دیوار محوطه بنایی باید الزامات بند ۶-۳-۸ رعایت شود. در ساخت دیوار محوطه بنایی با کلاف، علاوه بر الزامات بند ۶-۳-۸ لازم است موارد زیر رعایت شود.

لازم است برای مهار دیوار بنایی، علاوه بر پی بنی و یا کلاف بنی زیر دیوار، از کلاف قائم و کلاف افقی روی دیوار استفاده شود.
طول آزاد دیوار بنایی با کلاف بین دو پشت بند یا کلاف قائم، نباید از ۵ متر بیشتر باشد.
ضوابط اجرای کلاف قائم دیوار، مشابه کلاف قائم ساختمان (بند 2-5-5-8) می باشد.
ضوابط اجرای کلاف افقی روی دیوار، چنان چه ارتفاع دیوار از 2 متر بیشتر نباشد، مشابه کلاف افقی روی جان پناه (مورد 3 بند 2-5-5-8) و چنان چه بیشتر از 2 متر باشد، مشابه کلاف افقی ساختمان (بند 1-6-5-8) می باشد.

خوب، ابتدا محتوای فایل PDF را بر اساس پارامترهای درخواستی پردازش و ساختاربندی می کنم. با توجه به محتوای ارائه شده، این سند یک **پیوست** (ضمیمه) از مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ایران است که فهرست استانداردهای ملی مرتبط را ارائه می دهد. از آنجایی که این محتوا خود یک فهرست است و ساختار فصل بندی داخلی مشابه مباحث اصلی را ندارد، عناوین اصلی را به عنوان `h2` و گروه های استانداردها را در لیست های ساده و خوانا ارائه می دهم. همچنین اصلاحات املایی (تبدیل "ي" به "ی" و "ك" به "ک") و یکدست سازی شماره استانداردها انجام شده است. در ادامه، خروجی نهایی به زبان فارسی و با فرمت درخواستی آمده است:

استانداردهای ملی ایران مرتبط با مبحث هشتم

پیوست 1-ب-8

سیمان و آهک

استاندارد ملی ایران، شماره 392: "سیمان- تعیین مقاومت فشاری و خمشی- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 2761: "آیین کاربرد حفاظت و انبار کردن سیمان در کارگاه ساختمانی"
استاندارد ملی ایران، شماره 2921: "سیمان سفید- ویژگی ها و معیارهای انطباق"
استاندارد ملی ایران، شماره 3432: "ویژگی های سیمان پرتلند پوزوالنی"
استاندارد ملی ایران، شماره 2516-2: "سیمان بنایی- قسمت دوم: روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 2517: "ویژگی های سیمان سرباره ای"
استاندارد ملی ایران، شماره 270: "آهک ساختمانی"
استاندارد ملی ایران، شماره 2725: "آهک هیدراته برای مصرف ساختمانی- ویژگی ها"

گچ و محصولات گچی

استاندارد ملی ایران، شماره 1161: "اسقف پوش گچی"
استاندارد ملی ایران، شماره [شماره نامشخص]: "گچی- بلوک های گچی- تعاریف، الزامات و روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 12015-1: "گچ های ساختمانی و اندودهای گچی آماده- قسمت اول: تعاریف و ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 12015-2: "گچ های ساختمانی و اندودهای گچی آماده- قسمت دوم: روش های آزمون"

ملات ها

استاندارد ملی ایران، شماره 706: "مالت های بنایی"
استاندارد ملی ایران، شماره 706-1: "ملات بنایی- قسمت اول: ملات اندودکاری بیرونی و داخلی- ویژگی"
استاندارد ملی ایران، شماره 706-2: "ملات بنایی- قسمت دوم: ملات برای کارهای بنایی- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 1903: "تهیه و بکار بردن ملات های بنایی- بخش اول: ملات های ماسه-سیمان بالزاد"
استاندارد ملی ایران، شماره 1930-1: "افزودنی های بتن، ملات و دوغاب- قسمت اول: الزامات مشترک"
استاندارد ملی ایران، شماره 1930-2: "افزودنی های بتن، ملات و دوغاب- قسمت دوم: افزودنی های بتن- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 1930-3: "افزودنی های بتن، ملات و دوغاب- قسمت سوم: افزودنی های ملات بنایی"
استاندارد ملی ایران، شماره 8871: "ملات دوغابی (روان ملات) برای بنایی- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 8945: "ملات- تعیین مقاومت چسبندگی ملات به قطعات بنایی- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 10445: "ملات سیمان هیدرولیکی- اندازه گیری روانی- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 2082: "اندازه گیری مقاومت فشاری ملات ها، دوغاب ها، رویه های یک پارچه و بتن های پلیمری مقاوم به مواد شیمیایی"
استاندارد ملی ایران، شماره 2087: "تعیین مقاومت خمشی و مدول الاستیسیته ملات ها، دوغاب ها، رویه های یک پارچه و بتن های پلیمری مقاوم به مواد شیمیایی"
استاندارد ملی ایران، شماره 4877: "ملات- نفوذ و نشت آب از میان دیوار بنایی- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 9150-2: "ملات بنایی- قسمت دوم: نمونه گیری توده ای (انبوهی) ملات و تهیه ملات های آزمایشی"
استاندارد ملی ایران، شماره 9150-3: "ملات بنایی- قسمت سوم: تعیین روانی ملات تازه (به وسیله میز روانی)"
استاندارد ملی ایران، شماره 9150-9: "ملات بنایی- روش آزمون- قسمت نهم: تعیین عمر کارایی و زمان تصحیح ملات تازه"
استاندارد ملی ایران، شماره 9150-10: "ملات بنایی- روش آزمون- قسمت دهم: تعیین مقاومت خمشی و فشاری ملات سخت شده"

سنگدانه ها و سنگ های ساختمانی

استاندارد ملی ایران، شماره 7514: "سنگدانه های ملات بنایی- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 698: "سنگ های ساختمانی-تعیین مقاومت فشاری- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 302: "سنگدانه های بتن- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 4977: "سنگدانه ها- دانه بندی سنگ دانه های ریز و درشت- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 7657: "سنگ دانه- سبک دانه برای بلوک های بنایی بتنی- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 8883: "سنگ دانه های روان ملات بنایی- ویژگی ها"

آجر، بلوک و قطعات بنایی

استاندارد ملی ایران، شماره 7: "آجر رسی- ویژگی ها و روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 7122: "مصالح ساختمانی- آجرهای رسی سبک غیر باربر با سوراخ های افقی و پنل های آجری رسی سبک غیر باربر با سوراخ های افقی- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 202-3: "بلوک های سقفی مورد مصرف در سقف های تیرچه بلوک- ویژگی ها و روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 7121: "مصالح ساختمانی- بلوک های سفالی دیواری باربر و غیر باربر با سوراخ های قائم- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 7134: "مصالح ساختمانی- آجرهای رسی سبک غیر باربر با سوراخ های افقی، پنل های آجری رسی سبک غیر باربر با سوراخ های افقی و آجرهای رسی سبک با سوراخ های قائم- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 71367: "آجر ماسه آهکی"
استاندارد ملی ایران، شماره 7001: "بلوک های سیمانی قسمت اول: ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 7002: "بلوک های سیمانی توخالی- قسمت دوم: روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 7782: "مصالح ساختمانی-بلوک های سیمانی سبک غیر باربر- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 4549: "بلوک بتنی سبک سلولی- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 9344: "اندازه گیری مقاومت چسبندگی خمشی مصالح بنایی- روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 9174: "قطعات بنایی- تعیین مقاومت خمشی قطعات بنایی بتنی- روش آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 91572-9: "اجزای فرعی برای ساختمان بنایی- قسمت نهم: تعیین مقاومت خمشی و مقاومت برشی نعل های درگاهی- روش آزمون"

عایق های رطوبتی و سقف

استاندارد ملی ایران، شماره 2952: "ویژگی های عایق های رطوبتی در ساختمان (قیر و گونی)"
استاندارد ملی ایران، شماره 3885-1: "عایق های رطوبتی قیری پیش ساخته بام- ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 698: "سقف-سقف های چوبی-ویژگی ها"

سازه های چوبی

استاندارد ملی ایران، شماره 9849: "سازه های چوبی- اتصالات ساخته شده با قیود مکانیکی- اصول اولیه تعیین مشخصه های مقاومتی و تغییر شکلی"

فولاد و مصالح فلزی

استاندارد ملی ایران، شماره 2133: "میلگردهای گرم نوردیده برای تسلیح بتن- ویژگی ها و روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 3694: "ورق فولادی گرم نوردیده با کیفیت ساختمانی"
استاندارد ملی ایران، شماره 8113-1: "فولاد برای تسلیح و پیش تنیدن بتن- روش های آزمون- قسمت اول: میلگرد، مفتول و سیم های تسلیح کننده"
استاندارد ملی ایران، شماره 8113-2: "فولاد برای تسلیح و پیش تنیدن بتن- روش های آزمون- قسمت دوم: شبکه جوش شده"
استاندارد ملی ایران، شماره 8133-3: "فولاد برای مسلح کردن بتن- قسمت سوم: شبکه فولادی-ویژگی ها"
استاندارد ملی ایران، شماره 12223-1: "فولادها برای آرماتوربندی بتن- کوپارهای متصل کننده- قسمت اول: الزامات های مکانیکی میله ها-آرماتوربندی"
استاندارد ملی ایران، شماره 12223-2: "فولادها برای آرماتوربندی بتن- کوپارهای متصل کننده- قسمت دوم: روش های آزمون های مکانیکی میله ها-آرماتوربندی"
استاندارد ملی ایران، شماره 1396-1: "نبشی های فولادی گرم نوردیده- قسمت اول: نبشی های بال مساوی-ویژگی ها و روش های آزمون"
استاندارد ملی ایران، شماره 16078: "اتصالات-پیچ های مهره خور، پیچ ها، میله های دوسر رزوه و مهره ها- نمادها و مشخصه ها"

خوب، محتوای فایل دوم (`ta-akhar.pdf`) را که مربوط به **پیوست ۲: طراحی به روش تنش مجاز** از مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان است، بر اساس پارامترهای درخواستی پردازش و ساختاربندی می کنم. این سند یک پیوست فنی است و ساختار سلسله مراتبی واضحی دارد. عناوین اصلی، زیربخش ها و فرمول ها با رعایت کامل اصول و پارامترهای ذکر شده (مانند تگ های `h2` تا `h6`، پاک سازی متن، قالب بندی فرمول ها و حذف هدر/فوتر) ارائه شده اند. در ادامه، خروجی نهایی به زبان فارسی و با فرمت درخواستی آمده است: ```html

پیوست 2- طراحی به روش تنش مجاز

پیوست 2-ب-8

طراحی به روش تنش مجاز

1-ب-2- کلیات

این پیوست شامل حداقل ضوابط برای طراحی و اجرای ساختمان های بنایی مسلح بر مبنای روش تنش مجاز می باشد. در طراحی و اجرای ساختمان های بنایی مسلح به روش تنش مجاز، علاوه بر رعایت الزامات عمومی ذکر شده در فصل سوم و فصل چهارم، رعایت ضوابط این پیوست ضروری می باشد.

1-ب-2- محدوده کاربرد

حداکثر ارتفاع ساختمان های بنایی مسلح 16 متر از تراز پایه یا حداکثر 5 طبقه با احتساب زیر زمین می باشد.

1-ب-2- مصالح

مصالح مصرفی باید با کلیه مقررات و ضوابط ارائه شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و فصل دوم و چهارم این مبحث مطابقت داشته باشند.

1-ب-2- بارگذاری

ضوابط بار 1-ب-2- ضوابط بار

بارهای طراحی باید منطبق بر الزامات مندرج در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و ضوابط مندرج در این پیوست محاسبه گردند.

برای انتقال بارهای وارده به زمین باید مسیرهای بار پیوسته و دارای مقاومت و سختی کافی باشند.

2-2-3- مقاومت در برابر بارهای جانبی

طراحی ساختمان بنایی مسلح باید به نحوی انجام شود که ساختمان علاوه بر تحمل بارهای ثقلی، در برابر بارهای جانبی، نظیر بار ناشی از باد و زلزله، مقاومت لازم را دارا باشد و قادر به تحمل تغییرشکل های ناشی از آنها نیز باشد.

2-2-4- انتقال بار در اتصالات افقی

انتقال بار در اتصالات افقی بین اعضا باید بر اساس الزامات زیر باشد.

دیوارها، ستون ها و جزئی ها باید برای مقاومت در برابر بارها، لنگرها و برش ها در محل اتصال به اعضای افقی طراحی شوند.

تاثیر تغییرشکل جانبی و انتقالی اعضای تامین کننده تکیه گاه جانبی باید لحاظ شود.

ابزارهایی که برای اتصال اعضا استفاده می شوند باید برای نیروهای ایجاد شده در آنها طراحی شوند.

2-2-5- توزیع بارهای جانبی

نیروهای جانبی باید بین عناصر باربر جانبی به نسبت سختی آنها توزیع شده و الزامات زیر را برآورده سازند.

بال های دیوارهای متقاطع باید در محاسبه سختی در نظر گرفته شوند.

توزیع بار باید تاثیر پیچش افقی سازه ناشی از خروج از مرکزیت بارهای باد یا زلزله، به دلیل توزیع غیریک نواخت جرم، را دربرگیرد.

8-3-3- تاثیر عوامل دیگر

تاثیر نیروها و یا تغییرشکل های ناشی از پیش تنیدگی، ارتعاشات، ضربه، جمع شدگی، انبساط، تغییر درجه حرارت، خزش، نشست های غیریک نواخت و تغییرمکان های غیر هم سان نیز باید در طراحی مد نظر قرار گیرند.

9-3-3- ترکیب بارها

در طراحی اعضای سازه ای به روش تنش مجاز، حداکثر تلاش های مقاطع ناشی از ترکیب های مختلف بار باید بر مبنای ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان مورد استفاده قرار گیرند.

10-3-3- ضریب رفتار

ضریب رفتار برای ساختمان بنایی مسلح جهت طراحی به روش تنش مجاز برابر با پنج و نیم ( R = 5.5 ) می باشد.

11-3-3- اصول تحلیل

تحلیل ساختمان بنایی مسلح باید بر اساس اصول زیر انجام پذیرد.

12-3-3- مدل های سازه ای ساده شده

برای تحلیل ساختمان بنایی مسلح می توان از مدل های سازه ای ساده شده استفاده نمود و تحلیل توسط روش های دستی و یا با استفاده از نرم افزارهای معتبر قابل انجام می باشد. مدل سازه ای ساختمان از مجموعه ای از اعضا به شرح بند 1-3-4-8 می باشد.

13-3-3- روش تحلیل

در تحلیل ساختمان بنایی جهت طراحی به روش تنش مجاز، لازم است از روش تحلیل خطی استفاده نمود. در این روش، تمام تلاش ها در مقاطع مختلف اعضا با فرض خطی بودن رفتار مصالح و کوچک بودن تغییرشکل های ایجاد شده و بر اساس تئوری ارتجاعی تعیین می شوند. این روش تحلیل را می توان در انواع ساختمان های بنایی و در طراحی به هر دو روش تنش مجاز و مقاومت نهایی مورد استفاده قرار داد. ولی در ساختمان های متشکل از اعضای باریک که در آنها تغییرمکان جانبی آزاد است، استفاده از این روش به شرطی مجاز است که ضریب لاغری ستون ها (kh/r) از 20 تجاوز نکند.

الزامات میلگردگذاری 4-2-ب-8

در میلگردگذاری اعضای ساختمان بنایی مسلح که بر اساس روش تنش مجاز طراحی می شوند، باید الزامات بند 4-4-8 و بند 2-6-4-8 رعایت گردند.

الزامات اجرای بنایی 5-2-ب-8

در اجرای اعضای بنایی ساختمان بنایی مسلح که بر اساس روش تنش مجاز طراحی می شوند، باید الزامات بند 5-4-8 رعایت گردند.

طراحی بر مبنای روش تنش مجاز 6-2-ب-8

طراحی اعضای بنایی مسلح بر مبنای روش تنش مجاز بر اساس ضوابط مندرج در این بخش انجام می شود. کلیه اجزای سازه ای باید بر اساس تنش مجاز طراحی شوند، به طوری که کلیه تنش ها در اعضا در محدوده ارتجاعی بوده و از محدوده مجاز تنش ها فراتر نروند.

فرضیات طراحی 1-6-2-ب-8

فرضیات روش طراحی تنش مجاز بر اساس تنش های مجاز و فرضیات توزیع خطی تنش-کرنش به قرار زیر است:

مقطع صفحه ای پیش از خمش، پس از خمش نیز مستوی باقی می مانند.

تنش، متناسب با کرنش است.

ترکیب اعضای بنایی، یک عضو همگن را تشکیل می دهد.

واحد بنایی هیچگونه تنش کششی را تحمل نمی کند.

میلگرد کاملا توسط ملات یا دوغاب محصور و با واحد بنایی پیوند دارد، به طوری که مجموعا دارای رفتار همگن بوده و در محدوده تنش های مجاز، عمل می کنند.

8-ب-2-6- مقاومت طراحی

نقشه های اجرایی باید حاوی مقاومت فشاری مشخصه بنایی (f_m) برای هر عضو از سازه باشند.

هر عضو سازه ای باید بر اساس مقاومت فشاری مشخصه بنایی (f_m) مربوط به آن عضو طراحی شود.

تنش های محاسباتی نباید از مقادیر مجاز این پیوست فراتر رود.

9-ب-2-6- تنش ها و نیروهای مجاز

10-ب-2-6- تنش های مجاز میلگرد فولادی

تنش کششی در میلگرد نباید از نصف تنش تسلیم مشخصه فولاد (f_y/2) بیشتر شود.

چنان چه میلگردهای عرضی مطابق الزامات بند 5-4-4-5- تامین شده باشند، تنش فشاری در میلگرد نباید از نصف تنش تسلیم مشخصه فولاد (f_y/2) بیشتر شود. در غیر این صورت، از ظرفیت فشاری میلگرد باید صرف نظر شود.

10-ب-2-6- بارهای مجاز پیچ مهار

بار مجاز کششی پیچ مهار با مهره، مدفون در ملات یا دوغاب، چنان چه شکست بنایی کنترل کننده باشد (B_ab)، از رابطه 1-2-ب-8 و چنان چه تسلیم کششی پیچ کنترل کننده باشد (B_as)، از رابطه 2-2-ب-8 محاسبه می شود.

B_ab = 0.11A_pt √f_m

(1-2-ب-8)

B_as = 0.64A_b f_y

(2-2-ب-8)

بار مجاز کششی پیچ مهار خمیده، مدفون در ملات یا دوغاب، چنان چه شکست بنایی کنترل کننده باشد (B_ab)، از رابطه 3-2-ب-8، چنان چه بیرون کشیده شدن پیچ کنترل کننده باشد (B_ap)، از رابطه 4-2-ب-8 و چنان چه تسلیم کششی پیچ کنترل کننده باشد (B_as), از رابطه 5-2-ب-8 محاسبه می شود.

B_ab = 0.11A_pt√f_m

(3-2-ب-8)

B_ap = 0.6f_m'e_bd_b + 0.83π(l_b + e_b + d_b)d_b

(4-2-ب-8)

B_as = 0.6A_bf_y

(5-2-ب-8)

بار مجاز برشی پیچ های مهار با مهره و خمیده مدفون در ملات یا دوغاب، چنان چه شکست بنایی کنترل کننده باشد (B_vb)، از رابطه 6-2-ب-8، چنان چه خردشدگی بنایی کنترل کننده باشد (B_vpy)، از رابطه 7-2-ب-8، چنان چه بیرون کشیده شدن پیچ کنترل کننده باشد (B_vc)، از رابطه 8-2-ب-8 و چنان چه تسلیم برشی پیچ کنترل کننده باشد (B_vs)، از رابطه 9-2-ب-8 محاسبه می شود.

B_vb = 0.11A_pp√f_m

(6-2-ب-8)

B_vc = 1072∜(f_m'A_b)

(7-2-ب-8)

B_vpy = 2.0B_ab = 2.5A_pt√f_m

(8-2-ب-8)

B_vs = 0.36A_bf_y

(9-2-ب-8)

پیچ مهار که تحت ترکیب کشش محوری و برش قرار دارد باید رابطه 10-2-ب-8 را برآورده نماید.

(b_a/B_a) + (b_v/B_v) ≤ 1.0

(10-2-ب-8)

بار مجاز پیچ مهار مورد استفاده در طراحی، نباید از 20 درصد میانگین نیروی متناظر با زوال نمونه ها (حاصل از آزمون) بیشتر باشد.

۸-ب-3-6-۳-۴-۲- نیروی فشاری مجاز بنایی

نیروی فشاری بنایی مسلح تحت نیروی فشاری خالص نباید از مقادیر داده شده در روابط 11-2-ب-۸ و 12-2-ب-۸ فراتر رود.

الف- برای اعضایی که در آنها $ \frac{h}{r} < 99 $:

$$ P_a = \big[ 0.25 f'_m A_n + 0.65 F_s A_{st} \big] \Big[ 1 - \Big(\frac{h}{140r}\Big)^2 \Big] $$

(11-2-ب-8)

ب- برای اعضایی که در آنها $ \frac{h}{r} > 99 $:

$$ P_a = \big[ 0.25 f'_m A_n + 0.65 F_s A_{st} \big] \Big[ \Big(\frac{70r}{h}\Big)^2 \Big] $$

(12-2-ب-8)

تنش فشاری در بنایی، ناشی از خمش یا ترکیب خمش و نیروی محوری، نباید از ۰.۴۵ برابر مقاومت فشاری مشخصه بنایی بیشتر شود. همچنین تنش فشاری ناشی از نیروی محوری ($f_a$) نباید از تنش مجاز فشاری برای تحمل بار محوری تنها ($F_a$) که بر اساس روابط 13-2-ب-۸ و 14-2-ب-۸ محاسبه می گردد، بیشتر شود.

برای اعضایی که $ \frac{h}{r} < 99 $:

$$ F_a = 0.25 f_m \Big[ 1 - \Big(\frac{h}{140r}\Big)^2 \Big] $$

(13-2-ب-8)

برای اعضایی که $ \frac{h}{r} > 99 $:

$$ F_a = 0.25 f_m \Big(\frac{70r}{h}\Big)^2 $$

(14-2-ب-8)

تنش برشی مجاز بنایی 4-3-6-2-ب-8

تنش برشی مجاز در بنایی مسلح ($F_v$) از رابطه 15-2-ب-8 به دست می آید.

$$ F_v = F_{vm} + F_{vs} $$

(15-2-ب-8)

در رابطه فوق $F_v$ نباید از مقادیر زیر فراتر رود:

الف- چنانچه $ M/V_d \leq 0.25 $ باشد:

$$ F_v = 0.25 \sqrt{f_m} $$

(16-2-ب-8)

ب- چنانچه $ M/V_d \geq 1.0 $ باشد:

$$ F_v = 0.18 \sqrt{f_m} $$

(17-2-ب-8)

ج- حداکثر مقدار $F_v$ برای مقادیر $0.25 < M/V_d < 1.0$ را می توان از درون یابی خطی به دست آورد.

تنش برشی مجاز بنایی $F_{vm}$ باید با استفاده از رابطه 18-2-ب-8 محاسبه شود:

$$ F_{vm} = 0.042 \Big[ (4.0 - 1.75 (M/V_d)) \sqrt{\frac{P_m}{A_n}} \Big] + 0.25 \frac{P}{A_n} $$

(18-2-ب-8)

در رابطه فوق $M/V_d$ باید همیشه مثبت در نظر گرفته شده و نیازی نیست از 1 بیشتر در نظر گرفته شود.

در دیوارهای برشی بنایی مسلح، تنش برشی مجاز بنایی $F_{vm}$ باید با استفاده از رابطه 19-2-ب-8 محاسبه شود:

$$ F_{vm} = 0.021 \Big[ (4.0 - 1.75 (M/V_d)) \sqrt{\frac{P_m}{A_n}} \Big] + 0.25 \frac{P}{A_n} $$

(19-2-ب-8)

در رابطه فوق M/Vd باید همیشه مثبت در نظر گرفته شده و نیازی نیست از 1 بیشتر در نظر گرفته شود.

تنش برشی مجاز تحمل شده توسط میلگردها (F_vs) باید با استفاده از رابطه 20-2-ب-8 محاسبه شود:

F_vs = 0.5 ( (A_v F_s d) / (A_n s) )

(20-2-ب-8)

تنش مجاز لهیدگی بنایی 5-3-6-2-ب-8

تنش لهیدگی در بنایی نباید از 33 درصد مقاومت فشاری مشخصه بنایی بیشتر شود. تنش لهیدگی باید بر روی سطح لهیدگی (A_bv) که نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد، محاسبه گردد.

A_bv ≤ A₁ √(A₂ / A₁)

A_bv ≤ 2A₁

در روابط فوق، مساحت A₂ سطح قائده تحتانی بزرگتر هرم قائم یا مخروطی است که دارای سطح باربر A₁ است. برای دیوارهایی که با پوشش مناسب چیده نشده اند، A₂ در محل درزهای قائم خاتمه می یابد.

طراحی برای فشار محوری و خمش 4-6-2-ب-8

اعضایی که تحت فشار محوری، خمش و یا ترکیبی از آنها قرار دارند باید مطابق الزامات این بند طراحی شوند.

1-4-6-2- ستون

نیروی فشاری بنایی مسلح تحت نیروی فشاری خالص در ستون نباید از مقادیر تعریف شده در بند 3-3-6-2 (روابط 11-2 و 12-2) فراتر رود.

نیروهای طراحی باید با فرض خروج از مرکزیت حداقل 0.1 هر بعد مقطع ستون، به عضو اعمال شود. هر محور باید به طور مستقل در نظر گرفته شود.

2-4-6-2- دیوار

نیروی فشاری بنایی مسلح تحت نیروی فشاری خالص در دیوار نباید از مقادیر تعریف شده در بند 3-3-6-2 (روابط 11-2 و 12-2) فراتر رود.

دیوارهای برشی بنایی مسلح با نسبت دهانه به ارتفاع (M/Vd) برابر با بیش از 1 و تحت نیروی محوری P بیش از 0.05f'_mA_n که تحت نیروی درون صفحه قرار دارند باید دارای حداکثر نسبت میلگرد کششی خمشی مطابق رابطه 21-2 باشد:

ρ_max = (n f'_m) / ( 2 f_y ( n + (f_y/f'_m) ) )

(21-2-ب-8)

حداکثر نسبت میلگرد نباید در راستای خارج از صفحه اعمال شود.

طراحی برای کشش محوری و کشش خمشی 5-6-2-ب-8

کشش محوری و کشش خمشی تماما باید توسط میلگردها تحمل شوند.

طراحی برای برش 6-2-ب-8

اعضایی که تحت نیروی برشی قرار دارند باید مطابق الزامات این بند طراحی شوند.

تنش برشی محاسباتی با استفاده از رابطه زیر به دست می آید:

f_v = V / A_nv

تنش برشی محاسباتی f_v نباید از تنش برشی مجاز F_v تعریف شده در بند 4-3-6-2-ب-8 بیشتر شود.

چنانچه تنش برشی محاسباتی f_v از تنش برشی مجاز بنایی F_vm بیشتر شود، لازم است از میلگرد برشی استفاده نمود. چنانچه میلگرد برشی لازم است، الزامات زیر باید اعمال شوند.

الف- میلگردهای برشی باید موازی با راستای اعمال نیروی برشی تامین شوند. فاصله میلگردهای برشی نباید از کمترین دو مقدار d/2 یا 1200 میلی متر بیشتر شود.

ب- میلگردهایی برابر حداقل یک سوم میلگردهای برشی باید عمود بر میلگردهای برشی تامین شوند. این میلگردها باید به طور یکنواخت توزیع شده و نباید فاصله بین آنها از 1200 میلی متر بیشتر شود.

در دیوارهای بنایی مسلح مرکب (چند لایه)، تنش های برشی در صفحات تماس بین لایه ها و درزهای میانی یا بین لایه ها و کله ها نباید از مقادیر زیر فراتر روند.

الف- 48 کیلو پاسکال برای هسته میانی اجرا شده با ملات

ب- 90 کیلو پاسکال برای هسته میانی اجرا شده با دوغاب

ج- 1.1 برابر ریشه دوم مقاومت فشاری مشخصه آجر کله

در طراحی تیرها، لازم است از تنش برشی حداکثر در تکیه گاه استفاده شود.

طراحی پی 7-2-ب-8

پی ساختمان بنایی مسلح با در نظر گرفتن تلاش های محوری، خمشی، برشی و لهیدگی ناشی از اعمال بارهای ثقلی و جانبی وارد از عناصر قائم ساختمان، به صورت پی بتن آرمه نواری و یا مرکب و بر اساس ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان طراحی می گردد. در اجرای پی، تعبیه میلگرد ریشه برای کلیه میلگردهای قائم عناصر قائم دیوار، جزئی و ستون، با سطح مقطعی حداقل برابر سطح مقطع میلگرد قائم و با در نظر گرفتن ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، الزامی است.

طراحی دال 8-2-ب-8

دال کف ها و سقف ساختمان بنایی مسلح می تواند از انواع تیرچه بلوک، بتن آرمه، دال مرکب، چوبی و یا هر دال مهندسی دیگری که توان و یک پارچگی لازم جهت انتقال نیروهای ثقلی و جانبی به عناصر مقاوم ساختمان را داشته باشد انتخاب گردد. تحلیل و طراحی دال، بسته به نوع، بر اساس ضوابط مندرج در بند 1-12-6-4-8 (دال تیرچه بلوک)، بند 1-8-5-5-8 (سقف تاق ضربی)، مبحث نهم مقررات ملی ساختمان (دال بتن آرمه) و یا مقررات و دستورالعمل های مورد تایید برای انواع سقف های دیگر انجام می پذیرد.

الزامات غیرسازه ای 9-2-ب-8

در طراحی و اجرای اعضای غیرسازه ای ساختمان های بنایی مسلح که به روش تنش مجاز طراحی شده اند رعایت ضوابط مندرج در بند 5-3-8 الزامی است.

واژه نامه

پیوست 2-ب-8

واژه نامه

Brick - آجر

Concrete brick - آجر بتنی

Interior brick - آجر توکار

Clay brick - آجر رسی

Lightweight brick - آجر سبک

Perforated brick - آجر سوراخدار

Sand-lime brick - آجر ماسه آهکی

Facing brick - آجر نما

Quick lime - آهک زنده

Construction lime - آهک ساختمانی

Hydrated lime - آهک هیدراته

Hydraulic lime - آهک هیدرولیکی (آبی)

Nominal dimensions - ابعاد اسمی

Characteristic dimensions - ابعاد مشخصه

Effective height - ارتفاع موثر

Boundary element - المان مرزی

Rendering - اندودکاری بیرونی

Plastering - اندودکاری داخلی

Gypsum plaster - اندود گچی

Wind tower - بادگیر

Wind load - بار باد

Snow load - بار برف

Service load - بار بهره برداری

Gravity load - بار ثقلی

In-plane load - بار درون صفحه

Lateral load - بار جانبی

Out-of-plane load - بار خارج از صفحه

Earthquake load - بار زلزله

Live load - بار زنده

Factored load - بار ضریب دار

Dead load - بار مرده

Opening - بازشو

Loading - بارگذاری

Flange - بال

Concrete - بتن

Levelling concrete - بتن تسطیح

Lightweight concrete - بتن سبک

Wall strap - بست دیوار

Load bearing block - بلوک باربر

Concrete masonry unit - بلوک بتنی بنایی

Cellular concrete unit - بلوک بتنی سبک اسفنجی

Hollow concrete unit - بلوک بتنی توخالی

Clay block - بلوک سفالی

Ceiling (roof) block - بلوک سقفی

Non-load bearing unit - بلوک غیرباربر

Masonry - بنایی

Unreinforced masonry - بنایی غیرمسلح

Reinforced masonry - بنایی مسلح

Buttress (Support) - پشت بند

Pozzolan - پوزوالن

Shell - پوسته

Masonry cover - پوشش بنایی

Grout cover - پوشش دوغاب

Mortar cover - پوشش ملات

Concrete footing - پی بتنی

Anchor bolt - پیچ مهار

Headed anchor bolt - پیچ مهار سردار

Bent-bar anchor bolt - پیچ مهار خمیده

Analysis - تحلیل

Gypsum board - تخته گچی

Load combination - ترکیب بار

Allowable stress - تنش مجاز

Tie - تنگ جانبی

Steel I-beam - تیرآهن

Bond beam - تیر اتصال

Masonry beam - تیر بنایی

Reinforced masonry beam - تیر بنایی مسلح

Deep beam - تیر عمیق

Partition wall - تیغه

Displacement - جابجایی

Relative displacement - جابجایی نسبی

Relative storey drift - جابجایی نسبی طبقه

Web - جان

Parapet - جان پناه

Water absorption - جذب آب

Pier - جزئی

Bulk density - چگالی ظاهری

Cavity - حفره

Stirrup - خاموت

Ridge - خرپشته

Eccentricity - خروج از مرکزیت

Deflection, Rise - خیز

Slab - دال

Reinforced concrete slab - دال بتن مسلح

Grading - دانه بندی

Construction joint - درز انقطاع

Seismic joint - درز لرزه ای

Durability - دوام

Chimney - دودکش

Grout - دوغاب

Clear span - دهانه آزاد

Diaphragm - دیافراگرم

Wall - دیوار

Load bearing wall - دیوار باربر

Masonry shear wall - دیوار برشی بنایی

Reinforced masonry wall - دیوار بنایی مسلح

Singly-curved wall - دیوار تک انحنا

Structural wall - دیوار سازه ای

Non-load bearing wall - دیوار غیر باربر

Intersecting (cross) wall - دیوار متقاطع

Cavity wall - دیوار میان تهی

Stack - رگ (یا رج)

Plasticizer - روان کننده

Allowable stress method - روش تنش مجاز

Ultimate strength method - روش مقاومت نهایی

Soaking - زنجاب

Basement - زیرزمین

Lightweight aggregate - سبک دانه

Column - ستون

Masonry column - ستون بنایی

Lateral stiffness - سختی جانبی

Jack arch roof - سقف تاق ضربی

Concrete beam-block roof - سقف تیرچه بلوک

Wooden roof - سقف چوبی

Slanted roof - سقف شیب دار

Curved roof - سقف قوسی

Dropped ceiling - سقف کاذب

Dome roof - سقف گنبدی

Reinforced masonry column - ستون بنایی مسلح

Aggregate - سنگ دانه

Coarse aggregate - سنگ دانه درشت

Fine aggregate - سنگ دانه ریز

Dimension stone - سنگ ساختمانی

Slate dimension stone - سنگ لوح ساختمانی

Masonry cement - سیمان بنایی

Portland slag cement - سیمان پرتلند سرباره ای

Pozzolan cement - سیمان پوزوالنی

Foundation - شالوده

Welded mesh reinforcement - شبکه میلگرد جوش شده

Ductility - شکل پذیری

Radius of gyration - شعاص ژیراسیون

Gravel - شن

Effective thickness - ضخامت موثر

Coefficient of expansion - ضریب انبساط

Importance factor - ضریب اهمیت

Behaviour factor - ضریب رفتار

Strength reduction factor - ضریب کاهش مقاومت

Effective length - طول موثر

Development length - طول مهاری

Thermal insulation - عایق حرارتی

Waterproofing course - عایق رطوبتی

Masonry member - عضو بنایی

Structural member - عضو سازه ای

Three dimensional member - عضو سه بعدی

Plane member - عضو صفحه ای

Non-structural member - عضو غیرسازه ای

Hook - قلاب

Standard hook - قلاب استاندارد

Bitumen - قیر

Workability - کارآیی

Ring beam - کلاف

Horizontal ring beam - کلاف افقی

Opening ring beam - کلاف بازشو

Vertical ring beam - کلاف قائم

Gypsum - گچ

Sand - ماسه (بادی)

Elastic modulus - مدول ارتجاعی

Shear modulus - مدول برشی

Modulus of rupture - مدول گسیختگی

Bed joint area - مساحت بستر

Net area - مساحت خالص

Gross area - مساحت کل

Mortar - ملات

Sand-cement mortar - ملات ماسه-سیمان

Sand-cement-lime mortar - ملات ماسه-سیمان-آهک

Gypsum-clay mortar - ملات گچ و خاک

Construction material - مصالح ساختمانی

Nominal strength - مقاومت اسمی

Shear strength - مقاومت برشی

Torsional strength - مقاومت پیچشی

Yield strength - مقاومت تسلیم

Flexural strength - مقاومت خمشی

Design strength - مقاومت طرح

Compressive strength - مقاومت فشاری

Tensile strength - مقاومت کششی

Crushing strength - مقاومت لهیدگی

Required strength - مقاومت لازم

Characteristic strength - مقاومت مشخصه

Masonry mortar - ملات بنایی

Grout - ملات دوغابی (روان ملات)

Prism - منشور

Anchor - مهار

In-fill - میان قاب

Ribbed bar - میلگرد آجدار

Shear reinforcement - میلگرد برشی

Bed joint reinforcement - میلگرد بستر

Flexural reinforcement - میلگرد خمشی

Plain bar - میلگرد ساده

Longitudinal bar - میلگرد طولی

Lateral bar - میلگرد عرضی

Steel bar - میلگرد فولادی

Steel channel section - ناودانی

Steel angle section - نبشی

Slenderness ratio - نسبت لاغری

Lintel - نعل درگاه

Steel ratio - نسبت میلگرد

Masonry unit - واحد مصالح بنایی

Hollow masonry unit - واحد مصالح بنایی توخالی

Perforated masonry unit - واحد مصالح بنایی سوراخدار

Steel sheet - ورق فولادی

Overlapping - وصله میلگرد

Concrete core - هسته بتنی

Bond (Overlap) - همپوشانی

مقاومت فشاری مشخصه آجر (MPa)	مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی، \( f_m \) (MPa)
ملات ماسه-سیمان نوع خیلی قوی یا قوی	ملات ماسه-سیمان نوع خیلی قوی یا قوی متوسط
3/0	3/5	≥ 10
2/8	3/4	9
2/5	3/0	8
2/3	3/8	7
2/0	2/4	6
1/7	2/0	5
1/4	1/8	4
1/0	1/4	3