مقررات ملی مبحث چهارم الزامات عمومی ساختمان

پیش گفتار

مقررات ملّی ساختمان در تمامی کشورها قواعدی هستند که به نحوی اجرای آنها توسط شهروندان الزام قانونی پیدا می کند. ادراک مشترک کلیه عوامل و عناصر مرتبط اعم از دولت، دولت های محلی، مردم و مهندسان، موجب می گردد که منافع ملّی ناشی از حفظ و افزایش بهره وری از سرمایه گذاری های ملّی و هم چنین حفظ جان و منافع عمومی بهره برداران ساختمان ها بر منافع سازمانی دستگاه های اجرایی و یا منافع دولت های محلی و هم چنین منافع فوری سرمایه گذاران ترجیح داده شود. بدیهی است توافق و التزام بر این دسته از منافع و خواسته ها در قالب برنامه توسعه نظام ملّی ساخت و ساز تحقق می یابد.

از سال 1366 مقررات حاکم بر جنبه های مهندسی و فنی ساختمان (طراحی - نظارت - اجرا)، توسط وزارت راه و شهرسازی در قالب مقررات ملّی ساختمان به تدریج وضع و استفاده از آن الزامی شده است. توسعه آموزش عالی، مراکز فنی و حرفه ای و سازمان های نظام مهندسی موجب افزایش نیروی انسانی متخصص و ماهر در سطح کشور گردید و به موازات آن مقررات ملّی ساختمان و استانداردها و آیین نامه های ساختمانی نیز به همت اساتید و صاحب نظران شاغل در حرفه به صورت دوره ای مورد بازنگری و انتشار مجدد قرار گرفته اند. در حال حاضر این مقررات به درجه ای از کمال و غنا رسیده است که به عنوان مرجع و منبع آموزشی ضمن تأمین نیاز نسبی دانشجویان و جامعه مهندسی کشور، سازندگان و بهره برداران، ابزار و مرجع کنترل لازم را برای اطمینان از کیفیت ساخت و سازها برای ناظران و بازرسان فراهم نموده است.

مقایسه کیفیت ساختمان ها بویژه از حیث سازه ها در سال های اخیر با قبل از تدوین مقررات ملّی ساختمان مؤید تأثیر این مقررات در ارتقای کیفیت ساختمان ها و سیر تکاملی آن در جهت تأمین ایمنی، بهداشت، رفاه و آسایش و صرفه اقتصادی می باشد اما با مقایسه آمار کمی و کیفی، وضع موجود کشور با میانگین شاخص های جهانی فاصله قابل توجهی وجود دارد.

برای جبران فاصله شاخص های پیش گفته شده لازم است اولاً نهادهای حاکمیتی سیاست گذار و برنامه ریز و مراجع صدور پروانه ساختارهای کنترل و نظارت را مورد بازنگری قرار داده تا سیستم نظارت جدیت تری نسبت به تولید، توزیع و مصرف مصالح استاندارد و اجرای مقررات ملّی ساختمان اعمال گردد. ثانیاً سازمان های نظام مهندسی ساختمان، تشکل های حرفه ای دانشگاه ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی بیش از پیش در ترویج و تبیین مقررات وضع شده، الگوسازی و ارائه نمونه های عینی رعایت مقررات یاد شده و معرفی فناوری های نوین و به نمایش گذاشتن مزایای آن تلاش نمایند. ثالثاً مهندسان و سازندگان که وظیفه اساسی در اعمال ضوابط و مقررات ساختمانی را در طراحی، اجرا و نظارت ساخت و سازها بر عهده دارند با به روزرسانی دانش فنی و مهارت حرفه ای و با تکیه بر اصل اخلاق حرفه ای خود نسبت به اجرای مقررات ملّی ساختمان بیش از پیش اصرار ورزیده و کارفرمایان و مالکان نیز تشوق یا ملزم به رعایت مقررات ملّی ساختمان آن شوند. همچنین مردم به عنوان بهره برداران نهایی می توانند با افزایش سطح آگاهی از حقوق خود نقش اساسی در ارتقای کیفیت از طریق افزایش مطالبات در کیفیت و بهره وری ساختمان ها و ایجاد انگیزه رقابت در ارائه ساختمان های با کیفیت ایفا نمایند.

در خاتمه از کلیه اساتید و صاحب نظران و تدوین کنندگان که از ابتدا تاکنون در تدوین و تجدیدنظر مباحث مقررات ملّی ساختمان تلاش نموده و در همفکری و همکاری با این وزارت از هیچ کوششی دریغ ننموده اند، سپاسگزارم. همچنین برای دستاندرکاران ساخت و ساز از دستگاه های نظارتی و کنترلی، مراجع صدور پروانه و کلیه عزیزانی که اجرای این مقررات را خدمتگزاری به میهن و مردم خویش می پندارند، آرزوی موفقیت و سربلندی در پیشگاه خدای متعال می نمایم.

عباس آخوندی
وزیر راه و شهرسازی

مقدمه

سومین نسخه بازنگری مبحث الزامات عمومی مقررات ملی ساختمان ایران در شرایط خاصی تدوین می شود؛ در سال های اخیر بخش ساختمان در کشور با افزایش سرمایه گذاری و ساخت زیربنای بیشتر مواجه بوده و پروژه های عظیمی از نظر کمیت، چون مسکن مهر، به مراحل پایانی نزدیک شده؛ اما متأسفانه هنوز مسائل عمومی صنعت ساختمان حل نشده باقی مانده و بحران های ناشی از خطر سانحه در برخی ساخت و سازهای غیراصولی اخیر تهدید جدی برای جان و مال مردم محسوب می شود.

از طرف دیگر در ساخت و سازهای اصولی تر شهرهای بزرگ و کلانشهرها نیز عدم توجه به مسائل محیطی در محوطه ها و مجموعه های بزرگ ساختمانی چون انطباق با ویژگی های شهری و مناسب بودن دسترسی ها و توجه به مسائل زیست محیطی امکان بروز شرایط نامناسب شهری را تشدید می نماید و با وجود صرف هزینه های هنگفت از محل منابع ملی، اطمینانی در رضایت بخش بودن نتایج وجود ندارد.

بدیهی است که در این شرایط، به منظور درس گیری از تجربیات پیشین، علاوه بر لزوم تلاش جهت ایجاد سازوکاری دقیق تر در امر نظارت و اجرای صحیح ساختمان ها و هدایت پایدار توسعه و عمران کشور، مسئولیت خطرتری بر عهده قوانین و مقررات قرار گرفته و لازم است تا الزامات عمومی مقررات ملی ساختمان نیز متاثُر از شرایط، به صورتی دقیق تر تدوین و بازنگری شود.

بنابراین سومین ویرایش مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، ضمن تلاش در حفظ شکل اصلی قبلی و اینکه با نسخه های پیشین تفاوت ماهوی نداشته و ادامه دهنده آنها باشد، پیگیری کننده اهداف اصلی و انتظارات عملکردی و اهداف عینی است. در این ویرایش با نظم دهی بیشتر به مطالب و فصل بندی مقررات در جهت بهره برداری سهل تر تلاش شده است.

کارکرد مناسب و پایدار ساختمان از نخستین ویرایش الزامات عمومی ساختمان مد نظر بوده و در ویرایش های بعدی تکمیل شده است. در این ویرایش اصلاحاتی در زمینه تعیین الزاماتی برای کارکرد مناسب تر ساختمان انجام شده است. تلاش جهت به کارگیری ارزش های معماری و فرهنگ گذشته ساختمان در کشور تداوم یافته و امکان بهره گیری از عناصری چون حیاط مرکزی و گودال باغچه و ساباط و ایوان و مهتابی در این مقررات آورده شده است. تلاش شده تا با تدوین الزاماتی مناسب در جهت ارتقای کیفیت زندگی متصرفین و ایمنی بیشتر در زمان بهره برداری سمت گیری شود. در این رابطه توجه به ساختمان های سبز و پایدار و تأکید بر رعایت ضوابط مناسب سازی فضاها برای کم توانان جسمی و حرکتی در نظر گرفته شده و در اهداف عینی و انتظارات عملکردی بر لزوم توجه مسئولین و متولیان ساخت و ساز بر رعایت الزامات محیطی نیز تأکید گردیده است.

چنانکه اشاره شد با توجه به ویژگی های اجتماعی کنونی، مباحثی در مورد امنیت فضاهای ساختمان و کاستن از بروز جرائم، افزون بر رعایت مسائل ایمنی و تدارک راه های امدادرسانی و فضاهای پناه، علاوه بر دسترس های خروج در حريق، پیش بینی شده است.

این نسخه از مقررات همانند نسخه های پیشین در معرض نظرخواهی از اهل حرفه قرار گرفته، اما تهیه ضوابط تکمیلی مربوط به تنوعات اقلیمی فرهنگی و سرزمینی و تکمیل ضوابط مربوط به تصرف های مختلف در بازنگری آتی این مقررات در نظر گرفته شده است. کمیته بازنگری مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان آمادگی دارد تا با دریافت نظرات اهل حرفه و صاحب نظران به اصلاح و تکمیل مقررات در ویرایش آتی بپردازد. امید است که به کارگیری ویرایش سوم مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان بتواند گامی در جهت نائل شدن به توسعه پایدار باشد.

کمیته تخصصی مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان
1396

فصل اول کلیات - مبحث چهارم

4 -1 -1 اهداف کلی

4 -1 -1 -1

این مقررات به منظور اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، آسایش و صرفه اقتصادی، و تأمین نیازهای حداقل ساکنان و استفاده کنندگانِ (متصرفانِ) ابینه و ساختمان های مشمول قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، با تعیین محدودیت ها، ابعاد حداقل فضاها، نورگیری، تهویه مناسب و سایر الزامات عمومی طراحی و اجرا، به عنوان مبحث چهارم از مقررات ملی ساختمان ملاک عمل قرار می گیرد.

4 -1 -2 اهداف عینی و انتظارات عملکردی

در اینجا علاوه بر اهداف کلی انتظارات عملکردی مبحث الزامات عمومی ساختمان نیز به صورت کیفی بیان می شود. الزامات کمّی و مقررات ساختمانی برای دستیابی به اهداف عملکردی نیز در قسمت های مربوطه ارائه می شوند.

4 -1 -2 -1 کارکرد مناسب و پایدار

مشخصات کالبدی ساختمان و فضاهای آن باید در تناسب با نوع و نحوه بهره برداری از آن ها تعیین شود. به این منظور، انتظارات ذیل باید از دیدگاه این مبحث، در طراحی، اجرا و بهره برداری ساختمان برآورده شوند:

آ- رعایت حداقل ابعاد مناسب برای هر فضا برحسب نوع فعالیت و استفاده از آن،
ب- تأمین تعداد لازم و کافی از فضاهای اصلی و جانبی بر اساس برآورد تعداد و ترکیب استفاده کنندگان و نیازهای آنها،
پ- امکان دسترسی مناسب و ایمن به ساختمان و بهره برداری از قسمت های مختلف آن برای همه استفاده کنندگان،
ت- تأمین امنیت افراد یا گروه های استفاده کننده، در طراحی، استقرار و همجواری ساختمان ها، فضاها و اجزا و عناصر آن ها،
ث- تأمین تجهیزات و ویژگی های لازم کالبدی ساختمان بر اساس نوع و نحوه بهره برداری از آن.

4 -1 -2 -2 بهداشت و سلامت

نباید در دوره ساخت، بهره برداری یا تخریب بنا، بهداشت و سلامتی مردم تهدید شود و باید در این دوره ها از آلودگی و به خطر افتادن منابع و چرخه حیات پیشگیری گردد. بنابراین لازم است انتظارات زیر برآورده شوند:

الف- برخورداری ساختمان در حال بهره برداری از نور و تهویه مناسب،
ب- نفوذ نکردن رطوبت مزاحم به داخل ساختمان یا فضاها و اجزاء آن،
پ- وجود نداشتن خطراتی مانند متصاعد شدن گازهای سمی، ذرات یا گازها و تابش های خطرناک بر اثر استفاده از مصالح یا جزئیات نامناسب یا مکان یابی نادرست ساختمان،
ت- آلوده نشدن آب یا خاک به وسیله ضایعات ساختمانی و فاضلاب.
ث- محدود کردن سطح نوفه یا سروصدای ناخواسته دریافتی توسط مردم در حدی که از تهدید سلامتی آن ها پیشگیری شده و امکان کار و فعالیت، استراحت و خواب مناسب برای آن ها فراهم باشد.
ج- محدود کردن نورهای ناخواسته و مزاحم.

4 -1 -2 -3 ایمنی در حین بهره برداری

ساختمان، تجهیزات و اجزاء و عناصر آن باید به صورتی طراحی و ساخته شوند که در هنگام بهره برداری، ایمنی ساکنان یا استفاده کنندگان و سایر افراد تأمین شود. لذا باید شرایط زیر فراهم باشد:

آ- احتمال خطر حوادثی مانند لیز خوردن، سقوط افراد یا اشیاء، برخورد، برق گرفتگی و آتش سوزی یا انفجار به حداقل برسد.
ب- امکان ایجاد حريق یا توسعه آتش و دود در انطباق با مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان به حداقل تقلیل یابد و در صورت بروز آتش سوزی، اطفاء آن و نجات ساکنین مطابق مبحث یاد شده امکان پذیر باشد.
پ- امکان خروج، استتار یا پناه در شرایط بروز سوانح یا جنگ، در انطباق با مبحث بیست و یکم مقررات ملّی ساختمان، برای افراد فراهم باشد.
ت- طراحی و احداث واحدهای مسکونی به نحوی صورت گیرد که حتی الامکان از بروز مشکلات امنیتی و دزدی جلوگیری شود.

4 -1 -2 -4 حفظ انرژی و رعایت معیارهای ساختمان های سبز و پایدار

لازم است با رعایت تمهیداتی در طراحی و ساخت بنا، با در نظر گرفتن همجواری ها، شرایط اقلیمی، محلی و اقتصادی، مقدار انرژی مصرفی در بهره برداری از ساختمان و تأسیسات گرمایشی و سرمایشی تا حد امکان پایین نگه داشته شود، تعویض هوا و تهویه مطبوع در حد مجاز، در انطباق با مبحث نوزدهم مقررات ملّی ساختمان در نظر گرفته شود. در ساختمان هایی که مقررات کلی این مبحث معین می کند، رعایت معیارهای ساختمان های سبز و پایدار به قرار زیر الزامی است.

الف) گوناگونی و تنوع: از اساسی ترین اهداف توسعه پایدار است. با طراحی کاربری های مختلف همجوار در محلات شهری، درصد زیادی از هزینه ها و آلودگی هوا کاهش می یابد.
ب) اقلیم و آب و هوا: آگاهی به چگونگی انطباق ساختمان با اقلیم خاص منطقه از مباحث مهم معماری می باشد. طراحی اقلیمی، روشی برای کاهش همه جانبه هزینه انرژی ساختمان و عوامل اقلیمی مؤثر بر بنا شامل تابش آفتاب، دما، رطوبت، باد و بارندگی می باشد. در این رابطه توجه به راهکارهای معماری گذشته هر منطقه بسیار کارساز است.
پ) پوشش ساختمان ها: استفاده از پوشش های گیاهی بیشتر در سقف، نماها و کف فضاها به حفظ انرژی در ساختمان کمک می کند.
ت) به کارگیری ظرفیت حرارتی جرم مصالح ساختمانی: ظرفیت بالاتر حرارتی جرم دیوارها و سقف ها باعث بالا رفتن زمان انتقال حرارت بین فضای داخلی و خارجی می شود. استفاده از پوشش های دوجداره می تواند باعث مصرف بیشترین حرارت بدست آمده از خورشید در روز و مصرف آن در شب شود.
ث) رنگ: استفاده از رنگ های روشن برای اقلیم های گرم و رنگ های تیره و جذب کننده برای اقلیم های سرد ترجیح داده می شود.
ج) پنجره و در: نوع، جنس و ابعاد و مکان یابی پنجره تأثیر بسزایی در حرارت اکتسابی از آفتاب دارد. انتخاب نوع شیشه و پروفیل پنجره مناسب در درازمدت باعث کاهش هزینه های انرژی مصرفی ساختمان می گردد.
چ) سایه اندازی: از برآمدگی ها و پیش آمدگی های بام ساختمان، سایبان ها، ساباط ها و پرده ها برای جلوگیری از دریافت حرارت غیرضروری آفتاب می توان استفاده کرد.
ح) لزوم توجه به احیای هویت فرهنگی و استفاده از نیروی کار و روش های ساخت محلی.
خ) طراحی با کمترین نسبت سطح بیرونی به حجم بنا: بالا بودن این نسبت نشان دهنده راندمان خوب انرژی است. یعنی هندسه ساختمان به گونه ای باشد که سطوح خارجی حداقل مقدار ممکنه باشد و حجم فضای داخلی ساختمان حداکثر مقدار ممکنه باشد.
د) بالا بودن نسبت سطح به محیط بنا: عبارت است از بالا بودن حاصل تقسیم مساحت یک طبقه بر محیط آن طبقه. هر چه این مقدار بزرگتر باشد راندمان انرژی ساختمان بیشتر است.
ذ) طراحی مناسب فضاهای داخل بنا برای بهره گیری بیشتر از عوامل طبیعی، حرارت آفتاب، و نور طبیعی.
ر) استفاده از مصالح ساختمانی بادوام، طبیعی، بوم آورد و غیر سمی و مناسب و قابل بازیافت.
ز) توجه همزمان به همه اصول فوق الذکر.

4 -1 -2 -5 به کارگیری و ترویج ارزش های ایرانی-اسلامی در طراحی و ساخت بنا

با احترام به ادیان و مکاتب دیگر، به منظور دستیابی به هویتی منسجم در ساختمان ها و محیط زندگی بر پایه ارزش های ایرانی-اسلامی، بناها باید با تمهیدات لازم در راستای پاسداری از این ارزش ها طراحی و ساخته شوند و زمینه ای برای تناقض با آن ها در ساختمان ها و محیط فراهم نشود. در این راستا، ضروریست که اصول ریشه دار معماری ایرانی از جمله موارد زیر در طراحی و ساخت بناها مورد توجه جدی قرار گیرند:

• "خودبسندگی و بوم آورد بودن" مصالح و فناوری،
• "پرهیز از بیهودگی" به معنای دوری از افزوده های غیرضروری،
• "مردم واری" که رعایت مقیاس های انسانی به شکل مطلوب و بر اساس رفع نیازهای او است،
• "درون گرایی" که به مفهوم حفظ حریم های خصوصی و عمومی است و بیش از اصول دیگر تأثیرات فرهنگ دینی را نمایان می کند،
• "نیارش" که در طراحی ساختار اصلی بناها، به معنای رعایت چارچوب معین ترسیمی و هندسی سازه و عناصر اصلی نگهدارنده بنا است،
• "پیمون" به مفهوم پیروی از نظام ابعادی معین که به نحوی تولید انبوه و حرفه ای را ممکن می سازد.

این اصول به منظور تعیین و حفظ تناسب بین اجزای بنا در گذشته رعایت می شد و لازم است در دوران معاصر نیز علاوه بر دست یابی به سایر اهداف و انتظارات تعیین شده در این قسمت، بازتاب عینی آن ها جهت نیل به انتظارات زیر مدنظر قرارگیرند:

الف- تأمین امنیت معنوی انسان ها با رعایت حریم های لازم کار و زندگی و جلوگیری از تداخل قلمروهای خصوصی و عمومی در طرح و اجرای ساختمان ها.
ب- هماهنگی با ارزش های دینی و معنوی جامعه و سایر ارزش های نهفته در محیط طبیعی و مصنوعی، در تعیین شیوه استقرار و جهت گیری فضاها و ساختمان ها و همچنین در طراحی حجم، ارتفاع و نمای بناها.
پ- در نظر گرفتن شأن و منزلت انسان ها در طراحی و ساخت ساختمان ها، به صورتی که علاوه بر کفایت امکانات ساختمانی برای تأمین ایمنی، بهداشت و سلامت لازم، هیچ فردی برای فعالیت و زندگی مستقل در فضاهای تعیین شده، به کمک جسمی دیگران نیاز نداشته باشد.
ت- رعایت عدالت در امکان بهره برداری تمام اقشار و افراد با توانایی های جسمی مختلف، بویژه جانبازان، افراد معلول، سالمندان و کودکان از فضاها و بناهای عمومی.
ث- پرهیز از اسراف و رعایت اعتدال در تعیین اندازه ها، سطح و حجم فضاها و سهم آن ها از کل ساختمان، با توجه به انتظارات اقشار استفاده کننده به نحوی که از یک سو با حداقل نیازهای آنان متناسب بوده و موجب احساس کاستی و تنگنا در ساختمان و فضاها نشود و از سوی دیگر از اسراف و اتلاف منابع و سرمایه ها جلوگیری شود.
ج- بهره گیری از تجربیات معماری بومی در طراحی و ساخت بناهای معاصر، با تأمین انتظاراتی مانند همسازی با اقلیم و شرایط محیطی، هماهنگی با فرهنگ و سنت های زندگی جامعه، همخوانی حجم و اندازه های ساختمان با نوع و مقیاس کارکرد آن و کاربرد مواد و مصالح بومی.
چ- به کارگیری و اعتلای مفاهیم، مظاهر و نمادهای بصری معماری ایرانی در طراحی ساختمان ها، بویژه در کاربرد هندسه، رنگ، نور، عناصر، شکل ها و حجم های ساختمانی.
ح- بهره گیری و نمایش توانایی ها و قابلیت های فنی جامعه در طراحی ساختمان ها.
خ- تأمین امکان استفاده متنوع یا چندمنظوره از فضاها، با پیش بینی تمهیدات لازم برای انعطاف پذیری فعالیت در آنها.
د- تأمین و ایجاد آبادانی و نشاط لازم و در شان جامعه، از طریق تأمین جلوه بصری مناسب برای ساختمان ها بسته به نوع استفاده و موقعیت آنها.
ذ- رعایت تعادل در کاربرد پیرایه ها و تزئینات، بر حسب نوع استفاده و جایگاه ساختمان ها در محیط.
ر- نظارت بر هماهنگی حجم، ارتفاع و نمای ساختمان ها به منظور جلوگیری از وارد شدن خدشه به آسایش، بهداشت و سایر حقوق استفاده کنندگان یا ساکنان ساختمان های دیگر و محیط پیرامون.
ز- طراحی و اجرای ساختمان با هدف حفظ دوام و کیفیت قابل قبول در طول عمر مفید آن و جلوگیری از استهلاک هایی که بر اثر آن ها سلامت و ایمنی ساکنان، استفاده کنندگان و سایر مردم به خطر می افتد.

4 -1 -3 دامنه کاربرد

4 -1 -3 -1

این مقررات ناظر بر تمام ساختمان ها و سازه های مشمول قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در کشور است و رعایت آن در طراحی، محاسبه، نظارت و اجرای بناها برای تمام اشخاص حقیقی و حقوقی و مراجع ذکر شده در ماده 34 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در سراسر کشور الزامی است.

4 -1 -3 -2

رعایت این مقررات برای تمام ساختمان ها و سازه هایی که پس از تصویب و بر اساس ابلاغیه ای که وزیر محترم راه و شهرسازی در ابتدای نسخه چاپ شده این مبحث تعیین می کند طراحی و ساخته شوند، الزامی است. همچنین در ساختمان های موجود و در دست احداث به شرح زیر، رعایت این مقررات الزامی خواهد بود:

آ- در ساختمان های در دست احداث و در ساختمان های موجود، در تعمیرات اساسی به تشخیص نهاد قانونی مسئول،
ب- در هنگام تغییر تصرف ساختمان یا فضا یا تغییر کاربری زمین و برای منطبق شدن مشخصات ساختمان یا فضا با مقررات مربوط به تصرف یا کاربری جدید،
پ- در همه ساختمان های موجود، که نهاد قانونی مسئول به علت عدم مطابقت با مقررات ملی ساختمان، برای ساکنان، استفاده کنندگان و سایر مردم، غیر ایمن، غیر بهداشتی و خطرناک تشخیص دهد.

در این صورت شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان باید با تعیین مهلت مقرر در مورد تعمیرات، تغییرات و تعبیه تجهیزات لازم به دارنده ملک و بنا دستور اقدام دهند و تا اصلاح آن پیگیری نمایند.

4 -1 -3 -3

مقررات این مبحث شامل تمام ساختمان ها، غیر از اسکان اضطراری بازماندگان حوادث غیرمترقبه می شود.

4 -1 -3 -4

ساختمان های ثبت شده توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و ساختمان های دیگری که به تشخیص این سازمان دارای ارزش تاریخی، فرهنگی و معماری خاص هستند، با رعایت مبحث دوم مقررات ملّی ساختمان، تابع ضوابط سازمان مذکور خواهند بود.

4 -1 -3 -5

این مبحث دربرگیرنده ضوابط مربوط به ساختمان ها و تجهیزات در محدوده مالکیت و داخل پلاک ثبتی است و برای خارج از پلاک ها و فضاهای شهری باید به ضوابط طرح های جامع و سایر طرح های مصوب توسعه و عمران شهری مراجعه شود.

4 -1 -3 -6

در صورت الزام به طراحی ساختمان ها جهت استفاده افراد دارای معلولیت جسمی-حرکتی، علاوه بر ضوابط مندرج در این مقررات، باید آخرین ویرایش ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی-حرکتی مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ملاک عمل قرار گیرد.

4 -1 -3 -7

چنانچه در ضوابط هر طرح توسعه و عمران شهری مصوب، یا سایر ضوابط مصوب محلی، الزامات ذکر شده در این مقررات با محدودیت های بیشتری تعیین شده باشد، آن مقادیر در حوزه طرح مذکور ملاک عمل قرار می گیرند.

4 -1 -3 -8

در مواردی که ضوابط این مبحث دارای ابهام یا مسکوت باشند، استعلام از دفتر مقررات ملّی ساختمان ملاک عمل خواهد بود.

4 -1 -4 استانداردها و ضوابط

رعایت آن قسمت از ضوابط و استانداردهایی که در این مبحث به آنها ارجاع گردیده، الزامی است و به مثابه جزئی از این مقررات تلقی می شوند.

4 -1 -5 مدارک فنی

4 -1 -5 -1

مالکان اراضی و املاک قبل از هر اقدام عمرانی یا تفکیک اراضی و شروع ساختمان باید با رعایت الزامات مقررات ملی ساختمان، از شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان، پروانه لازم را اخذ نمایند.

4 -1 -5 -2

قبل از تهیه نقشه ها محل مورد نظر می بایست توسط طراح مورد بازدید قرار گیرد و درصورت وجود هر گونه اثر با ارزش اعم از طبیعی، ابینه تاریخی یا آثار واجد ارزش مادی و معنوی دیگر، در انطباق با بند 4 -1 -7 -11 مراتب به اطلاع مراجع ذی صلاح رسانده شود.

4 -1 -5 -3

مالک ساختمان یا نماینده قانونی او باید جهت اخذ پروانه یا هر گونه مجوز ساختمان، مدارک فنی لازم شامل نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی که در آن نوع، چگونگی و حدود کار مورد نظر مطابق بند 4 -1 -6 -4 نشان داده شده است را به تعداد نسخه های لازم، طبق روال تعیین شده در مبحث دوم مقررات ملّی ساختمان، به شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان یا هر مقام قانونی مسئول تحویل دهد.

4 -1 -5 -4

مدارک فنی صدور پروانه که برای بررسی و تأیید ارائه می شوند باید شامل پلان ها، مقاطع، نماها، جزئیات، هرگونه محاسبات و سایر مستندات فنی لازمی باشند که در آن ها شکل، اندازه ها، نوع، جنس و سایر مشخصات تمام فضاها و عناصر ساختمان از جمله در، پنجره، قفسه های ثابت، لوازم بهداشتی و هرگونه اجزایی که انطباق مشخصات آن ها با این مقررات الزامی است، معین شده باشد.

4 -1 -5 -5

پس از تأیید نقشه ها و سایر مشخصات فنی و صدور پروانه ساختمان توسط شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه، چنانچه به هر دلیل نیاز به تغییراتی در نقشه ها و مشخصات فنی باشد، باید پیش از هر اقدامی، مطابق روال مبحث دوم مقررات ملّی ساختمان، تغییرات مورد نظر به تصویب نهاد قانونی مسئول رسیده و پروانه ساختمان جدید صادر شود.

4 -1 -5 -6

شهرداری ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان موظفند مدارک فنی ساختمان و تأییدها یا هرگونه مستندات لازم از جمله گزارش های مهندس ناظر و مجری، تأییدهای کیفیت مصالح و اجزای بکار رفته در ساختمان و سایر مواردی که نشان دهنده انطباق طرح و اجرای ساختمان با مقررات این مبحث باشد را در نسخه های کامل و کافی نزد خود نگهداری نمایند.

4 -1 -6 الزامات اجرایی

4 -1 -6 -1

استفاده از مصالح و فرآورده ها و روش های ساختمان در صورتی مجاز است که علاوه بر انطباق با الزامات مبحث پنجم و یازدهم مقررات ملّی ساختمان، اثر زیان بخشی بر سلامتی سازندگان، ساکنان و استفاده کنندگان ساختمان و همچنین سایر مردم، عابران و ساکنان ساختمان های مجاور نداشته باشد.

4 -1 -6 -2

استفاده از اجزاء و سیستم های ساختمانی صنعتی، روش های نوین ساخت و فرآورده ها و مصالح جدید در صورتی مجاز است که ضوابط و استانداردهای الزامی رعایت شود، به تأیید نهادهای قانونی مسئول برسد و گواهی های لازم برای آنها اخذ شود.

4 -1 -6 -3

در حین ساخت، تمام مصالح و عناصر ساختمانی چون نرده ها و حفاظ ها باید در انطباق با مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان، در شرایط مناسب و دور از شرایط خورنده نگاه داشته شوند و باید به نحو مناسب محافظت شود.

4 -1 -6 -4

ساختمان ها و تجهیزات کارگاه های ساختمانی باید طوری در محوطه مکان یابی شوند که براساس قوانین و همچنین مقررات ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا مندرج در مبحث دوازدهم، بدون ایجاد خطر و مزاحمت باشند و با مصوبات شهرداری ها و سایر نهادهای قانونی مسئول انطباق داشته باشند.

4 -1 -6 -5

در هنگام ساخت، باید از پیاده روها و تأسیسات و تجهیزات شهری، آب و برق و گاز و فاضلاب و شیرهای آتش نشانی، علائم اداره نقشه برداری و غیره مراقبت شود و در مدت زمان ساخت دسترسی مأموران نهاد قانونی مسئول به آن ها ممکن باشد.

4 -1 -6 -6

در هنگام ساخت، باید تصویر پروانه ساختمان، نقشه های ساختمانی و تأسیساتی، و دفترچه اطلاعات ساختمان و سایر مستندات لازم در محل کارگاه وجود داشته باشد و تابلویی حاوی مشخصات ملک، ساختمان و مسئولان ساختمان (مالک، طراح، مجری و ناظر) در محل کارگاه به صورتی که از معبر عمومی قابل رؤیت باشد، مطابق با مباحث دوم و بیستم مقررات ملّی ساختمان نصب شود.

4 -1 -6 -7

مصالح اضافی و نخاله های ساختمانی باید بدون لطمه به محیط زیست، به طریقی که شهرداری و سایر نهادهای قانونی مسئول تعیین کنند، از محل کارگاه انتقال یابد.

4 -1 -6 -8

درختان، گیاهان و سایر عناصری که در پروانه ساختمان، نگهداری آن ها الزامی شده است، باید در هنگام ساخت، با روش های اصولی و مطمئن محافظت گردند. در صورت الزام به قطع درختان و موافقت شهرداری و سایر مقامات قانونی مسئول، نشاندن درخت یا درختان جایگزین طبق نظر آنان الزامی است.

4 -1 -6 -10

هرگاه هنگام شروع و در حین عملیات ساختمان آثاری حاکی از وجود ابینه و هرگونه آثار دیگر مربوط به میراث فرهنگی کشور یافت شود، باید عملیات ساختمانی توسط مالک و سازنده متوقف و به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و دیگر نهادهای قانونی مسئول اطلاع داده شود. ادامه عملیات ساختمانی منوط به اخذ مجوز از سازمان و نهادهای یاد شده خواهد بود. در غیر این صورت عدم رعایت ضوابط و قوانین میراث فرهنگی کشور تلقی شده و اعمال قانون خواهد شد.

4 -1 -6 -11

تمام زمین ها و ساختمان های خالی باید در شرایط سالم، ایمن و بهداشتی نگهداری شوند تا ویرانه نشده و آثار منفی بر سلامت و ایمنی مردم نداشته باشند.

فصل دوم - تعاریف

4 - 2 تعاریف

تصرف: در لغت به مفهوم در اختیار گرفتن ساختمان یا بخشی از آن به منظور اسکان، کار یا استفاده ای معین است و در این مقررات، مقصود از «تصرف»، نوع و شیوهٔ بهره برداری از بنا یا بخشی از آن است که به منظوری خاص در دست بهره برداری بوده یا قرار است به آن منظور مورد استفاده واقع شود.

واحد تصرف: محدوده ای مستقل از یک بنا، دارای متصرف یا متصرفانی با مالکیت یا مجوز بهره برداری مشخص، که به وسیلهٔ دیوارها و سقف و کف از سایر واحدهای تصرف و فضای عمومی مجزا گردیده است. مانند واحدهای مسکونی، واحدهای کسبی مستقل، مغازه ها و واحدهای اداری مستقل. اتاق های هتل ها و سایر ساختمان های اقامتی، خوابگاه ها، بیمارستان ها، ادارات و یا غرفه های فروش کالا در فروشگاه های بزرگ، به طور مستقل واحد تصرف محسوب نمی شوند.

بار تصرف: تعداد افراد استفاده کننده از یک فضا، واحد تصرف یا ساختمان به طور همزمان است، که راه دسترس یا خروج برای آن تعداد طراحی می شود.

فضا: مقصود از «فضا» در این مبحث محدوده ای از تصرف یا ساختمان است که برای فعالیتی مشخص در نظر گرفته شده است. فضاها ممکن است در ترکیب با یکدیگر یا مستقل از هم در تصرف های مختلف استقرار یابند. تقسیم بندی فضاها در ارتباط مستقیم با تقسیم بندی تصرف ها نیست و هر تصرف ممکن است از یک یا چند فضا تشکیل شود. انواع فضاها به طور کلی عبارتند از:

1. فضای اقامت: فضایی محصور برای زندگی، خواب و غذا خوردن انسان است، که به وسیلهٔ عناصر ساختمانی از جمله دیوارها، سقف و کف از سایر فضاها جداشده و دارای نور و تهویهٔ طبیعی و حفاظت لازم در برابر عوامل طبیعی باشد.
2. فضای اشتغال: فضایی محصور برای کسب و پیشه و استقرار شاغلان به تعداد کمتر از بیست نفر در تمام تصرف هاست، که به وسیلهٔ عناصر ساختمانی از جمله دیوارها یا جداکننده های قابل جابجایی (پارتیشن)، سقف و کف از سایر فضاها جداشده و دارای نور و تهویهٔ طبیعی یا مصنوعی و حفاظت لازم در برابر عوامل طبیعی باشد.
3. فضای جمعی: فضایی که برای استفادهٔ جمعی و همزمان ۲۰ نفر و بیشتر در نظر گرفته شده است. فضاهایی مانند سالن گردهم آیی یا کنفرانس، سالن سینما، سالن رستوران، سالن انتظار در ترمینال مسافربری، سالن قرائت کتابخانه، سالن نمایش، سالن نمایشگاه، شبستان مسجد و استادیوم ورزشی، فضاهای جمعی محسوب می شوند.
4. فضای انبار: شامل همهٔ فضاهایی که به منظور انبار کردن کالاها و محصولات غیرخطرناک مورد استفاده قرار می گیرند و محل اشتغال محسوب نمی شوند.
5. فضای آشپزخانه: فضایی دارای نور و تهویهٔ لازم مطابق الزامات مربوط که به امکانات و لوازمی تجهیز شده تا به منظور نگهداری مواد غذایی، آماده سازی، پخت و پز و تهیهٔ غذا مورد استفاده قرار گیرد. در مواردی وسایل لازم برای غذاخوردن نیز در همین فضا قرار می گیرد.

آشپزخانه ها از نظر نحوهٔ قرارگیری و معماری بر سه نوع هستند:

• آشپزخانهٔ مستقل: که توسط در و سایر عناصر جداکننده از دیگر فضاها جدا شده است؛
• آشپزخانهٔ باز: که فضای آشپزخانه بدون وجود در یا دیگر عناصر معماری با سایر فضاها مرتبط است؛
• آشپزخانهٔ دیواری: که در آن تجهیزات آشپزخانه در جوار یا در داخل دیوار جاسازی شده به شکلی که حد فاصل ردیف قفسه با فضای مجاور هیچ عنصر ساختمانی یا قفسه ای قرار نگرفته باشد و فقط می تواند توسط درهای قفسه ها پوشانده شده و از فضای اصلی مجزا شود.

آشپزخانه ها از نظر نوع استفاده بر سه دسته هستند:

• آشپزخانهٔ خانگی: که برای استفادهٔ یک خانواده یا گروهی مشخص از افراد در نظر گرفته می شود؛
• آشپزخانهٔ تجاری یا عمومی: که برای یک فعالیت تجاری مانند رستوران ها و هتل ها یا مراکز عرضه کنندهٔ غذا مورد استفاده قرار می گیرد؛
• آشپزخانهٔ صنعتی: که برای تولید صنعتی و بسته بندی انبوه غذا ایجاد می شود.

آشپزخانهٔ صنعتی تابع مقررات جداگانه و خاص خود است.

6. فضای آبدارخانه: فضایی مشابه آشپزخانه که تنها به امکانات و لوازم آماده سازی و تهیهٔ خوراک سرد و نوشیدنی ها تجهیز می شود و در آن لوازم پخت و پز نصب نمی شود. در مواردی در همین فضا، با تمهیدات لازم از جمله تهویهٔ کافی، لوازم گرم کردن غذای آماده نیز نصب می گردد.
7. فضای بهداشتی: فضایی دارای تهویه و روشنایی لازم مطابق مقررات مربوط که به امکانات و لوازمی تجهیز شده، تا به منظور تأمین بهداشت ساکنان و استفاده کنندگان ساختمان مورد استفاده قرار گیرد. این فضاها شامل مسترح، دستشویی و حمام و فضای شست وشوی وسایل نظافت می شوند.

فضاهای بهداشتی به طور کلی از نظر نوع استفاده بر سه دسته اند:

• فضاهای بهداشتی خصوصی: که برای استفادهٔ افرادی معین در یک دورهٔ زمانی مانند ساکنان فضاهای اقامت یا گروهی مشخص از افراد از جمله کارکنان ثابت یک تصرف اداری، در نظر گرفته می شوند.
• فضاهای بهداشتی عمومی: که برای استفادهٔ عموم افراد در نظر گرفته می شوند. مانند فضاهای بهداشتی در ساختمان ها و فضاهای عمومی، یا فضاهای اختصاص یافته به مراجعه کنندگان در تصرف های اداری و یا تجاری.
• فضاهای بهداشتی خاص: که در تصرف ها و فضاهایی مانند بیمارستان ها، آزمایشگاه های تشخیص پزشکی و آسایشگاه ها برای نیازهای خاص استفاده کنندگان تعبیه می شوند و باید از مشخصات و الزامات مختص خود پیروی نمایند.

8. فضای ارتباط و دسترس: فضایی که ارتباط و دسترسی به تصرف های درون ساختمان یا بین فضاها از طریق آن صورت می گیرد. چنین فضاهایی ممکن است به عنوان بخشی از ساختمان به صورت محصور و سرپوشیده طراحی شوند و یا به صورت فضای نیمه باز متصل به ساختمان در مسیر دسترس و خروج ساختمان قرار گیرند.
9. فضای تأسیسات: فضاهایی مستقل که تجهیزات و وسایل تأسیساتی ساختمان در آن نصب می شوند. اگر چه ممکن است در مواردی، عملیات نگهداری یا تعمیر تجهیزات نصب شده در آن صورت گیرد، فضای اشتغال محسوب نمی شود.
10. توقفگاه: محل های توقف و نگهداری وسایل نقلیه که شامل توقفگاه های وسایل نقلیه در فضای باز و فضاهای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان می شوند.
11. فضای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان: توقفگاه های مختص وسایل نقلیهٔ ساکنان در ساختمان های مسکونی یا ساختمان هایی که مکان های توقف دارای مالکیت یا حق استفادهٔ افراد معین است، توقفگاه های خصوصی محسوب گردیده و توقفگاه هایی که امکان استفادهٔ عموم از آن ها میسر است، توقفگاه عمومی محسوب می گردند.

توقفگاه های خودرو به سه گروه کوچک (دارای حداکثر ۳ محل توقف خودرو)، متوسط (دارای ۴ تا حداکثر ۲۵ محل توقف خودرو)، و بزرگ (دارای بیش از ۲۵ محل توقف خودرو)، در انواع خصوصی و عمومی تقسیم می شوند.

12. فضاهای باز
    • حیاط بیرونی: فضایی باز و بیرون سطح زیربنا است، که قسمت اعظم نورگیری ساختمان از آن تأمین می شود. نسبت سطوح حیاط و سطح زیربنای همکف، در مقررات طرح های توسعهٔ شهری تعیین می شود.
    • حیاط خلوت: فضایی باز است، کوچک تر از حیاط بیرونی و معمولاً در منتهی الیهٔ دیگر ساختمان که ممکن است در تمام عرض زمین و یا در قسمتی از آن قرار گیرد.
    • حیاط های داخلی: فضایی است باز که در میان زیربنای ساختمان تعبیه شده و برای تأمین نور و هوای فضاهای داخلی مورد استفاده قرار می گیرد.

• پ-۱ - پاسیو: فضایی باز است، که به وسیلهٔ جداره هایی محصور شده و به طور معمول اضلاع آن در تمام ارتفاع ساختمان امتداد یافته، و وظیفهٔ تأمین نور و تهویهٔ بخشی از ساختمان را در طبقات بر عهده دارد.
• پ-۲ - گودال باغچه: فضایی باز در ساختمان های گروه ۳ (از دسته بندی بخش ۴-۳-۲) است، که در میان ساختمان قرار دارد و به طور معمول کف آن در سطحی پایین تر از تراز طبقهٔ همکف قرار گرفته است و وظیفهٔ تأمین نور و تهویهٔ بخشی از ساختمان را بر عهده دارد.
• پ-۳ - حیاط مرکزی: فضایی باز در طبقهٔ همکف ساختمان های گروه ۳ است که توسط احجام ساختمانی همان پلاک از دو طرف یا بیشتر محصور گردیده و با رعایت ضوابط طرح های توسعهٔ شهری می تواند به عنوان حیاط اصلی محسوب شود.

3. فضاهای نیمه باز: به فضاهایی اطلاق می شود که امکان دسترسی از داخل ساختمان داشته و در ارتباط با هوای آزاد قرار دارند، به گونه ای که حداقل یک وجه آن ها باز است. انواع این فضاها عبارتند از:
   1. بالکن: سطحی است که از دو یا سه طرف به طور مستقیم در مجاورت هوای آزاد قرار گرفته است و زیر آن به وسیلهٔ فضای بسته ای اشغال نگردیده باشد.
   2. بالکن کم عرض: بالکنی است با عرض کمتر از ۰٫۵۰ متر و حداکثر با طولی برابر با اندازهٔ عرض پنجره ای که تا کف امتداد دارد. بالکن کم عرض را می توان با مصالح غیربنایی و با نرده و امثال آن هم ساخت.
   3. مهتابی (تراس): سطح روبازی از ساختمان، که بام بخش هایی از طبقهٔ زیرین آن است.
   4. ایوان: فضایی مسقف است که از یک طرف با هوای آزاد به طور مستقیم ارتباط دارد.
   5. محفظهٔ آفتاب گیر: فضایی نیمه باز، که در صورت اخذ مجوز از شهرداری ها یا سایر مراجع صدور پروانهٔ ساختمانی، در شرایط اقلیمی مناسب با سطوح شفاف پوشیده می شوند، یا از ابتدا به صورت بخشی از فضاهای اصلی ساختمان به منظور استفاده از انرژی و نور آفتاب و اجتناب از تبادل حرارت با خارج ساختمان طراحی می شود.

اتاق: فضایی دارای نور و تهویهٔ مستقل مطابق الزامات مربوط، که به وسیلهٔ دیوارها، در، پنجره، سقف و کف از سایر فضاها و محیط خارج ساختمان جدا شده و مطابق ضوابط مربوط، برای اقامت یا اشتغال درنظر گرفته شده است.

فضاهای مشاع: بخش هایی از ساختمان یا مجموعهٔ ساختمانی که در انطباق با قانون تملک آپارتمان ها و سایر قوانین مرتبط، مالکیت آن به عموم مالکان آن ساختمان یا مجموعه تعلق دارد.

جایگاه امدادرسانی: فضاها و سطوحی که به منظور کمک و امدادرسانی از طریق فضاهای باز، در موارد اضطراری در نظر گرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

ساختمان های منفصل: ساختمان هایی هستند که به صورت «کوشک» مانند، در داخل محوطهٔ زمین و بدون اتصال به بناهای پلاک های دیگر قرار دارند.

ساختمان های متصل: ساختمان هایی هستند که به ساختمان ملک مجاور متصل و یا حد فاصل آن ها درز انقطاع بین دو بنا است.

تعمیرات اساسی: عبارت است از مداخلات مالک در ساختار اصلی ساختمان.

تعمیرات جزئی: عبارت است از مداخلاتی در ساختمان که تأثیری بر ساختار اصلی بنا نداشته باشد.

تغییر نوع تصرف و کاربری: عبارت است از مداخله و تغییر نوع استفاده از تصرف و بنا، به صورتی که نیاز به انطباق با ضوابط آن تصرف و بنا ضرورت یابد.

بسته (پاکت) حجمی بنا: حجم ساده شده ای است که کل بنا بر اساس ضوابط مصوب در آن محاط می شود.

سطح یا جدار نورگذر: به طور کلی به سطح یا جداری اطلاق می شود که ضریب انتقال نور آن بزرگتر از ۲۰ درصد باشد. جدار نورگذر بر دو نوع شفاف و مات است و در این مبحث، پنجره ها، نماها و درهای خارجی شیشه ای، نورگیرها و مشابه آن ها را شامل می شود.

بازشو: سطحی از نما و یا دیوارهای ساختمان که با مصالح و عناصری ساخته شده که ضمن نورگذر بودن تمام یا بخش هایی از آن، امکان باز و بسته شدن را برای تأمین تهویهٔ لازم دارد.

گشودگی: سطح یا روزنه ای در نما یا دیوارهای یک فضا که به روی فضای خارج یا فضای مجاور باز است.

مصالح غیرریزنده: مصالحی هستند که اگر به هر صورت شکسته شده و یا از محل خود جدا شوند، امکان ریزش قطعات آن ها وجود نداشته باشد.

نمای ساختمان: بخشی از جدارهٔ خارجی ساختمان است که در معرض دید قرار دارد.

نمای شیشه ای: درصورتی که نمای ساختمان دارای پوشش حداقل ۶۰ درصد از شیشه باشد نمای شیشه ای نامیده، و به دو دسته تقسیم می شود:

1. نمای شیشه ای پیوسته: به نمایی شیشه ای اطلاق می گردد که دارای سطوحی از شیشه باشد، به طوری که در تقسیم آن به ۲۰ متر مربع و بیشتر، جداکننده ای با مصالح دیگر در میان نباشد.
2. نمای شیشه ای ناپیوسته: به نمایی شیشه ای اطلاق می شود که دارای سطوح شیشه ای باشد که در تقسیمات ۲۰ متر مربعی آن، جداکننده هایی با مصالح دیگر وجود داشته باشد.

شیبراه: سطح شیبداری است که برای حرکت بین دو سطح دارای اختلاف ارتفاع به کار برده می شود.

میلهٔ دستگرد: یک میله یا نردهٔ افقی یا مایل که با مشخصاتی معین برای دست گرفتن به عنوان تکیه گاه یا هدایت افراد، نصب شده است.

مجراهای خارجی نور و هوا: مجراهایی منتهی به فضای باز در مجاورت زیرزمین و به منظور تأمین نور و هوای آن است که با تعبیهٔ بازشو هایی به آن (در انطباق با تعویض هوای طبیعی در مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان)، تأمین نور و هوای فضاهای واقع در زیرزمین را برعهده دارد.

سطح الزامی: سطحی است که رعایت مقدار و محدودیت های آن در این مقررات الزامی شده است.

سطوح نورگیری و تعویض هوای الزامی: سطوحی هستند که جهت حداقل نورگیری و تعویض هوای طبیعی فضاها، طبق مقررات مربوط و مقادیر جدول ۴-۶-۱ این مبحث درنظر گرفته می شوند. در محاسبهٔ این سطوح، مجموع سطوح نورگذر مجاز پنجره ها و درها و تمام بازشو ها منظور می گردند.

طبقه: عبارت است از فضا و عناصر قرار گرفته مابین کف مورد نظر و کف طبقهٔ فوقانی.

میان طبقه: طبقه ای که تراز کف آن بین هر یک از طبقات اصلی ساختمان به گونه ای قرار دارد که از فضای زیر آن که قابل تصرف است دسترسی دارد و مساحت آن مطابق مقررات، نسبتی کوچکتر از مساحت فضای زیر آن است.

ارتفاع ساختمان: فاصلهٔ عمودی تراز متوسط کف معبر مجاور، تا متوسط ارتفاع بام شیبدار یا بالاترین نقطهٔ جان پناه در بام های مسطح است.

نقشهٔ راهنمای تخلیهٔ اضطراری در سوانح: تابلویی مستطیل شکلی که با استفاده از نقشهٔ ساختمان، محل راه ها و دسترس های خروج و محل وسایل آتش نشانی و فضاهای پناه و محل تجمع ایمن و بازشو های امدادرسانی در طبقه و غیره را به منظور استفادهٔ متصرفین و بهره برداران ساختمان نشان می دهد.

تابلوها و علائم راهنمای واکنش اضطراری در سوانح: تابلوهایی مستطیل شکل، حاوی نقشهٔ خلاصه شدهٔ ساختمان و توضیحات ایمنی تکمیلی به منظور استفادهٔ امدادگران، علاوه بر متصرفین ساختمان است. این تابلو علاوه بر اطلاعات مندرج در نقشهٔ تخلیهٔ اضطراری، محل شیرهای اصلی گاز و تابلوهای برق و محل اتصال به شیر آب آتش نشانی و غیره را مشخص می کند.

ساختمان های سبز و پایدار: ساختمان هایی که علاوه بر الزامات عمومی، بخشی از معیارهای ساختمان های سبز و پایدار مندرج در اهداف عینی و انتظارات عملکردی این مقررات را نیز رعایت نمایند.

فصل سوم – فضاها، تصرف ها و ساختمان ها

4 - 3 دسته بندی فضاها، تصرف ها و ساختمان ها

4 -3 -1 دسته بندی فضاها

فضاها کوچک ترین قسمت در تقسیم بندی عمومی ساختمان هستند و به انواع فضاهای اقامت، فضاهای اشتغال، فضاهای پخت و آشپزخانه، فضاهای بهداشتی، فضاهای باز و فضاهای نیمه باز و ... قابل دسته بندی هستند.

4 -3 -2 دسته بندی و تعریف تصرف ها

به منظور تشخیص تفاوت با فضاها و ساختمان ها، دسته بندی تصرف ها و تعریف آن ها در این قسمت ارائه می شود. در این قسمت جدولی قرار گرفته که گروه بندی و مثال هایی از تصرف ها در هر گروه را نشان می دهد.

4 -3 -2 -1 تصرف های مسکونی/اقامتی (م)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که در آن شخص یا خانواده ای سکونت کند و به منظور خوابیدن از آن استفاده شود، به استثنای بناهایی که در گروه تصرف های درمانی/مراقبتی دسته بندی می شوند، دارای تصرف مسکونی شناخته می شود. بناهای با تصرف مسکونی/اقامتی شامل موارد زیر می شوند:

4 -3 -2 -1 -1 گروه م-1

تصرف های مسکونی/اقامتی که متصرفان عمدتاً به طور موقت (کمتر از یک ماه) در آن اقامت دارند، شامل موارد زیر:

• مسافرخانه ها و مسافرپذیرها (برای اقامت موقت)،
• هتل ها، هتل آپارتمان ها و متل ها.

4 -3 -2 -1 -2 گروه م-2

تصرف های مسکونی شامل بیشتر از دو تصرف مسکونی/اقامتی که متصرفان آن به طور عمده، به صورت دائم در ساختمان ساکن هستند، شامل موارد زیر:

• بناهای آپارتمانی،
• اقامتگاه های غیر موقت سازمانی، مذهبی، ورزشی و نظایر آن،
• خوابگاه ها،
• اقامتگاه های تفریحی شرکتی.

4 -3 -2 -1 -3 گروه م-3

تصرف های مسکونی/اقامتی که برای مراقبت شبانه روزی از افراد به تعداد ۶ تا ۱۶ نفر (به غیر از تعداد کارکنان) استفاده می شوند.

توجه: تصرف های غیر مسکونی که به این منظور استفاده می شوند و همچنین بناهایی که برای مراقبت شبانه روزی از افراد بیش از ۱۶ نفر مورد بهره برداری قرار می گیرند، حسب موضوع در یکی از زیرگروه های تصرف های درمانی/مراقبتی دسته بندی می شوند.

4 -3 -2 -1 -4 گروه م-4

تصرف های مسکونی در ساختمان های مسکونی با حداکثر ارتفاع ۳ طبقه از سطح دسترس معبر که برای اقامت یک یا دو خانوار در نظر گرفته می شوند و متصرفان آن به طور عمده، به صورت دائم در ساختمان ساکن هستند. تا هنگام تهیه و ابلاغ مقررات اختصاصی جداگانه برای این گروه تصرف، باید از مقررات مربوط به گروه م-2 تبعیت شود.

4 -3 -2 -2 تصرف های آموزشی/فرهنگی (آ)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که در آن اشخاص به تعداد حداقل ۶ نفر به منظورهای آموزشی در دوره های تحصیلی ابتدایی و متوسطه در یک جا جمع شوند، تصرف آموزشی شناخته می شود. همچنین هر بنا یا بخشی از بنا که به منظور آموزش یا مراقبت از بیش از ۵ نفر با سن ۳ تا ۱۸ سال برای قسمتی از طول شبانه روز استفاده شود، در این تصرف قرار می گیرد.

تبصره: کاربری های آموزشی در دوره های تحصیلی بالاتر از دبیرستان جزو دسته تصرف های آموزشی محسوب نشده و جزو دسته تصرف های حرفه ای/اداری قرار می گیرند.

4 -3 -2 -3 تصرف های درمانی/مراقبتی (د)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که در آن اشخاص به سبب محدودیت یا معلولیت جسمی و یا ذهنی، بیماری یا کهولت تحت مراقبت پزشکی و نظایر آن قرار دارند، یا به منظور مجازات یا بازپروری تحت نظر یا بازداشت قرار گرفته و آزادی حرکت از آنان سلب شده باشد، دارای تصرف درمانی/مراقبتی شناخته می شود. تصرف های درمانی/مراقبتی به چهار گروه د-۱ تا د-۴ تقسیم می شود.

4 -3 -2 -3 -1 گروه د-۱

این تصرف شامل بنا یا بخشی از بنا می شود که برای نگهداری از بیش از ۱۶ نفر به طور شبانه روزی استفاده می شود که به علت شرایط روحی یا سایر دلایل، در یک محیط مسکونی تحت مراقبت بوده و خدمات مراقبتی به آنان ارائه می شود. متصرفان در این تصرف قادر هستند تا در صورت وقوع یک موقعیت اضطراری بدون کمک فیزیکی کارکنان، واکنش لازم را از خود نشان دهند. این تصرف شامل مراکز نگهداری از آسیب دیدگان اجتماعی، مراکز ترک اعتیاد و موارد مشابه می شود.

4 -3 -2 -3 -2 گروه د-۲

شامل بنا یا بخشی از بنا که به منظور ارائه خدمات شبانه روزی پزشکی، جراحی، روانپزشکی، پرستاری، یا نگهداری از کودکان بی سرپرست و نظایر آن برای افرادی به تعداد بیش از پنج نفر که بعضی قادر به مراقبت از خود نیستند، استفاده می شود. این تصرف شامل بیمارستان ها، درمانگاه ها، تیمارستان ها و شیرخوارگاه ها و موارد مشابه می شود. همچنین هر گونه مرکز مراقبت از کودکان کمتر از ۳ سال به تعداد بیش از پنج نفر که در آن کودکان برای کل مدت شبانه روز نگهداری می شوند، باید جزو گروه د-۲ قرار داده شود.

4 -3 -2 -3 -3 گروه د-۳

هر بنا یا بخشی از بنا که در آن افراد به تعداد بیش از پنج نفر به دلایل امنیتی نگهداری شوند و آزادی آن ها محدود شده باشد. این تصرف شامل موارد زیر می شود: زندان ها، بازداشتگاه ها، ندامتگاه ها و اندرزگاه ها، دارالتأدیب ها و مراکز بازپروری.

4 -3 -2 -3 -4 گروه د-۴ (مراقبت های روزانه)

هر بنا یا بخشی از بنا که در آن افراد در هر سنی به تعداد بیش از پنج نفر تحت مراقبت افرادی غیر از والدین، خویشاوندان یا وابستگان خود در محلی غیر از خانه خود و به مدت کمتر از ۲۴ ساعت قرار بگیرند. آسایشگاه هایی که برای مراقبت شخصی برای کمتر از ۲۴ ساعت و برای بیش از پنج نفر افراد بالغ استفاده شود، و نیز مراکزی که برای نگهداری بیش از پنج کودک با سن کمتر از ۳ سال به مدت کمتر از ۲۴ ساعت استفاده شوند، جزو این گروه محسوب می گردد.

تبصره: چنانچه یک مرکز نگهداری از کودکان، خدمات مراقبت از بیش از پنج و حداکثر صد کودک کمتر از ۳ سال را ارائه نماید، در صورتی که کلیه اتاق هایی که کودکان در آن ها نگهداری می شوند، در تراز تخلیه خروج واقع شده و کلیه اتاق ها مستقیماً دارای یک در خروج به محوطه بیرون از ساختمان با ایمنی کافی باشند، این مرکز باید جزو گروه (آ) قرار داده شود.

4 -3 -2 -4 تصرف های تجمعی (ت)

هر بنا یا بخشی از بنا که برای تجمع افراد به منظورهایی مانند تشکیل گردهمایی های اجتماعی یا مذهبی، برگزاری جشن ها و مراسم، خوردن و آشامیدن، یا سالن های انتظار برای نقل و انتقال در پایانه های مسافری استفاده شود، جزو تصرف تجمعی قرار می گیرد.

اگر از ساختمان یا بخشی از آن برای اهداف تجمعی برای افراد به تعداد کمتر از ۵۰ نفر استفاده شود، آن را باید جزو تصرف حرفه ای/اداری قرار داد. چنانچه اتاق یا فضایی برای اهداف تجمعی توسط افراد کمتر از ۵۰ نفر و یا با مساحت حداکثر ۷۰ مترمربع در جنب یک تصرف دیگر به کار رود، باید به عنوان قسمتی از همان تصرف در نظر گرفته شود و نیازی به قرار دادن آن در گروه تجمعی نیست.

فضاهای تجمعی که جزو فضاهای جانبی تصرف های آموزشی محسوب می شوند (مانند کتابخانه، تریا، سالن ورزش یا سالن سخنرانی در مدارس) جزئی از تصرف آموزشی محسوب شده و نیازی به قرار دادن آن ها در تصرف تجمعی نیست.

تصرف های تجمعی شامل موارد زیر می شود:

4 -3 -2 -4 -1 گروه ت-۱

کاربردهای تجمعی، معمولاً با صندلی ثابت، که برای ارائه یا تماشای اجراهای نمایشی یا تصاویر متحرک استفاده می شوند، شامل سینماها، تئاترها و استودیوهای رادیویی-تلویزیونی که تماشاچی می پذیرند.

4 -3 -2 -4 -2 گروه ت-۲

کاربردهای تجمعی که برای صرف غذا یا نوشیدنی استفاده می شوند، شامل سالن های ضیافت، رستوران ها، تریاها، کافی شاپ و نظایر آن ها.

4 -3 -2 -4 -3 گروه ت-۳

کاربردهای تجمعی که برای برگزاری مراسم نیایش، جشن یا سرگرمی استفاده می شوند و یا کاربردهای تجمعی که در سایر گروه های تصرف (ت) قرار نگرفته باشند، شامل سالن های بازی های تفریحی، گالری های هنری، سالن های سخنرانی، مساجد، کلیساها یا سایر اماکن مذهبی، سالن های اجتماع، دادگاه ها و دادسرها، سالن های نمایشگاهی، باشگاه های ورزشی (بدون جایگاه تماشاچی)، استخرهای سرپوشیده (بدون جایگاه تماشاچی)، زمین های سرپوشیده تنیس (بدون جایگاه تماشاچی)، کتابخانه ها، موزه ها، سالن های انتظار در ترمینال های مسافری، سالن های بیلیارد.

4 -3 -2 -4 -4 گروه ت-۴

کاربردهای تجمعی به منظور تماشای فعالیت ها و بازی های ورزشی داخل سالن که دارای تماشاچی هستند، شامل استادیوم ها و مجموعه های ورزشی سرپوشیده.

4 -3 -2 -4 -5 گروه ت-۵

کاربردهای تجمعی که به منظور انجام یا تماشای فعالیت ها در فضای باز استفاده می شوند، شامل پارک های تفریحی و استادیوم های سرباز.

4 -3 -2 -5 تصرف های حرفه ای/اداری (ح)

هر بنا با بخشی از بنا که برای انجام دادن کار و ارائه خدمات حرفه ای یا اداری استفاده شود که به تناسب می تواند شامل نگهداری یا انبار مدارک و بایگانی نیز شود. از جمله مهم ترین بناهای با تصرف حرفه ای/اداری عبارتند از:

• دفاتر امور اداری،
• بانک ها، شعب پست، تلگراف و تلفن،
• آرایشگاه ها،
• کلینیک ها و مطب های پزشکی که بیمار در آن ها به طور شبانه روزی بستری نمی شود،
• آزمایشگاه ها و مراکز تشخیص پزشکی،
• نمایشگاه های اتومبیل،
• مغازه های کپی و پرینت،
• دفاتر و شرکت های خدمات حرفه ای (نظیر مهندسی، معماری و غیره)،
• ایستگاه های رادیو و تلویزیون،
• فعالیت های آموزشی بالاتر از دبیرستان،
• آزمایشگاه های تحقیقاتی یا کنترل کیفیت،
• ایستگاه های نیروهای انتظامی و آتش نشانی،
• ماشین شویی ها،
• کلینیک های حیوانات،
• برج های کنترل ترافیک هوایی.

4 -3 -2 -6 تصرف های کسبی/تجاری (ک)

هر بنا یا بخشی از بنا که از آن برای نمایش و فروش کالا استفاده می شود و مقادیری کالا نیز برای فروش به مشتریان در آن انبار شده است. از جمله مهم ترین بناهای با تصرف کسبی/تجاری عبارت است از:

• فروشگاه ها و مغازه ها،
• سالن ها و میدان های فروش،
• بازارها و بازارچه ها،
• عمده فروشی ها،
• داروخانه ها.

4 -3 -2 -7 تصرف های صنعتی (ص)

هر بنا یا بخشی از بنا که از آن برای ساخت، مونتاژ، تولید، بسته بندی، تعمیر یا فرآیندهای مربوط به تولید استفاده شود، به شرطی که جزو تصرف های مخاطره آمیز نباشد، دارای تصرف صنعتی شناخته می شود. تصرف های صنعتی به شرح زیر به دو گروه (ص-۱) و (ص-۲) تقسیم می شوند.

4 -3 -2 -7 -1 گروه ص-۱: تصرف های صنعتی میان خطر

تصرف های صنعتی که جزو گروه کم خطر نباشند، جزو گروه ص-۱ قرار دارند. از جمله صنایع زیر:

صنایع الکترونیک و قطعات برقی، تولید لامپ، وسایل ورزشی، خودرو و سایر وسایل نقلیه موتوری، دوچرخه سازی، تولید انواع قایق، ماشین های اداری، تجهیزات عکاسی و فیلم برداری، فرش و موکت، پوشاک، تولید مبلمان و روكش مبلمان، خشک شویی ها، ماشین های ساختمانی و کشاورزی، صنایع هواپیمایی، تولید حشره کش، صنایع شوینده، صنایع غذایی، پخت نان و شیرینی، تولید محصولات از جنس بوته و گیاهان خشک، محصولات از جنس کنف، صنایع چرم، صنایع ماشین سازی، خراطی و فرزکاری چوب، فیلم برداری تلویزیونی و تصاویر متحرک (بدون تماشاچی)، کالای نوری، صنایع کاغذ، صنایع پلاستیک، صنایع چاپ، ماشین های تفریحی، کوره های سوزاندن زباله، تولید کفش، نساجی ها، دخانیات، صنایع چوب و کابینت.

4 -3 -2 -7 -2 گروه ص-۲: تصرف های صنعتی کم خطر

کاربردهای صنعتی برای تولید و ساخت کالای غیرقابل سوختن که در فرآیندهای تولید، کارهای تکمیلی و بسته بندی، با هیچ گونه خطر حریق همراه نیستند، تحت گروه (ص-۲) دسته بندی می شوند. از جمله موارد زیر:

مصالح بنايی نظير آجر، محصولات سرامیکی، گداز فلزات، محصولات شیشه، گچ، یخ، محصولات فلزی (ساخت و شکل دهی)، نوشابه های غیر الکلی.

4 -3 -2 -8 تصرف های انباری (ن)

هر بنا یا بخشی از بنا که برای انبار کردن استفاده شود، به شرطی که جزو تصرف های مخاطره آمیز نباشد، جزو تصرف انباری قرار می گیرد. تصرف های انباری به دو دسته (ن-۱) و (ن-۲) تقسیم می شوند.

4 -3 -2 -8 -1 گروه ن-۱: تصرف های انباری میان خطر

ساختمان هایی با تصرف انباری که جزو تصرف (ن-۲) نباشند، جزو این دسته قرار می گیرند. ازجمله انبارهای کالا و محصولات زیر:

کاغذ، کتاب، کیف و پوشاک، چرم، پشم، کاموا، ابریشم، خز، کفش، پوتین، چکمه، بامبو و خیزران، الوار، مقوا و جعبه مقوايی، طناب، مبلمان، روكش و پركننده مبلمان، چسب، كفپوش های لينولئوم، غلات، صابون، شكر، تاير، تنباكو، دخانيات و شمع.

4 -3 -2 -8 -2 گروه ن-۲: تصرف های انباری کم خطر

ساختمان هایی با تصرف انبار برای نگهداری مواد غیرقابل سوختن، که می توانند بر روی پالت های چوبی قرار گرفته یا در داخل کارتن ها یا لفافه های کاغذی بسته بندی شده باشند. این محصولات می توانند دارای مقادیر اندکی تزئینات پلاستیکی (مثلاً به عنوان دسته، گیره یا پوشش نازک) نیز باشند. از جمله انبارهای کالای زیر:

کیسه های سیمان، گچ، آهک، لبنیات در بسته بندی های مقوايی بدون واکس، باتری های خشک، سیم پیچ های الکتریکی، موتورهای برقی، قوطی های خالی فلزی، محصولات غذایی، اغذيه در بسته بندی های غیرقابل سوختن، میوه و سبزیجات در بسته بندی های غیر پلاستیکی، غذای منجمد، شیشه، ظروف شیشه ای خالی یا دارای مایعات غیرقابل سوختن، تخته گچی، رنگدانه های خنثی، کابینت فلزی، میز فلزی با روكش و تزئینات پلاستیک، قطعات فلزی، آینه، پارکینگ اتومبیل، چینی، عاج، اجاق، ظرف شویی و خشک کن.

4 -3 -2 -9 تصرف های مخاطره آمیز (خ)

هر بنا یا بخشی از یک بنا، اگر به مقاصدی مورد استفاده قرار گیرد که با مواد و محصولات بسیار قابل احتراق، آتش زا، سمی یا انفجاری در ارتباط باشد، دارای تصرف مخاطره آمیز شناخته می شود. این مواد و محصولات ممکن است در زمانی کوتاه و به سرعت بسوزند یا منشأ شعله های گسترده، دود و گاز زیاد، تشعشعات رادیواکتیو، انفجار، مسمومیت یا خورندگی بوده و یا اینکه از لحاظ ترکیب، دارای اسیدها و بازهای بسیار قوی و مخرب باشند. همچنین بناهایی که فضای داخل آن ها به دلیل آسیا کردن مواد، مملو از ذرات بسیار ریز و غبارهای قابل اشتعال باشد، جزو این گروه محسوب می شوند. به عنوان مثال، ساختمان هایی که برای مقاصد زیر استفاده می شوند، می توان نام برد:

• انبار و نگهداری بیش از ۲۳ مترمکعب از یکی از مواد استیلن، هیدروژن، گازهای طبیعی قابل اشتعال، آمونیاک، کلرین، فسژن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید کربن، اکسید متیل، هر گونه گاز قابل انفجار یا سمی، گازهای سرمازا و غیره با فشار ۰٫۱ مگاپاسکال،
• انبار و نگهداری مایعات بسیار قابل اشتعال،
• انبار و نگهداری مواد و مهمات منفجره، سوخت موشک و مشابه،
• انبار و نگهداری هرگونه جامدات بسیار قابل اشتعال،
• ساختمان هایی که غبارات قابل انفجار (مانند پودر آلومینیوم یا سیلوهای آرد) در آن ها وجود داشته باشد،
• انبار یا نگهداری اسیدها، بازها، اکسیدکننده های قوی.

با توجه به تنوع و پیچیدگی های خاص این نوع مواد، تمهیدات و الزامات ایمنی کاملاً تخصصی برای طرح و اجرای ساختمان های مخاطره آمیز نیاز است که به آیین نامه های تخصصی مربوط می شود. این قبیل الزامات تخصصی برای ساختمان های با تصرف های خاص مخاطره آمیز عمده خارج از حوزه مقررات ملی ساختمان بوده و در این مبحث ارائه نشده است.

4 -3 -2 -10 تصرف های متفرقه (ف)

کارکردها و ساختارهایی که دارای ماهیت فرعی باشند و نیز تصرف هایی که در هیچ یک از تصرف های ۹ گانه ذکر شده در بالا جای نمی گیرند، جزو گروه تصرف های متفرقه قرار داده می شوند. از جمله ساختمان های زیر:

ساختمان های مربوط به کارهای کشاورزی، آغل حیوانات و اصطبل، گلخانه ها، انبار شخصی غلات در مجاورت تصرف های مسکونی، توقفگاه شخصی اتومبیل.

جدول راهنمای حروف اختصاری تصرف ها

در این بخش جدول راهنمای حروف اختصاری تصرف ها در جدول ۴-۳-۲ ارائه شده است، تا کاربران به نحو ساده تری بتوانند، نوع تصرف ساختمان های مختلف رایج را یافته و با تقسیم بندی های ارائه شده در این مبحث تطبیق دهند. ضوابط کامل ساختمان های مخاطره آمیز در این مبحث پوشش داده نشده است. با این وجود صرفاً جهت اطلاع، دسته بندی و مثال هایی از این نوع تصرف نیز آورده شده است.

ادامه جدول ۴-۳-۲ حروف اختصاری تصرف ها به ترتیب حروف الفبا

4 -3 -3 دسته بندی ساختمان ها از نظر تعداد طبقات و نحوه قرارگیری بر زمین

ساختمان ها، از نظر تعداد طبقات و نحوه قرارگیری بر زمین، در این مبحث به صورت زیر دسته بندی می شوند:

4 -3 -3 -1 دسته بندی کلی:

• آ- ساختمان های یک و دو طبقه،
• ب- ساختمان های سه و چهار طبقه و
• پ- ساختمان های بیش از چهار طبقه تا ارتفاع ۲۳ متر و
• ت- ساختمان های با ارتفاع بیش از ۲۳ متر.

4 -3 -3 -2 گروه بندی جزئی:

1. ساختمان های یک و دو طبقه:
   • گروه ۱: ساختمان های ردیفی و متصل؛
   • گروه ۲: ساختمان های مجزا و منفصل؛
   • گروه ۳: ساختمان های ترکیبی با الگوی حیاط مرکزی.
2. ساختمان های سه و چهار طبقه:
   • گروه ۴: ساختمان های ردیفی و متصل (دارای درز انقطاع الزامی)؛
   • گروه ۵: ساختمان های مجزا و منفصل.
3. ساختمان های بیش از چهار طبقه تا ۲۳ متر ارتفاع:
   • گروه ۶: ساختمان های ردیفی و متصل (دارای درز انقطاع الزامی)؛
   • گروه ۷: ساختمان های مجزا و منفصل.
4. ساختمان های بلند
   • گروه ۸: ساختمان های بیش از ۲۳ متر ارتفاع.

فصل چهارم – مقررات کلی

4 - 4 مقررات کلی

4 -4 -1 ارتفاع و مساحت مجاز ساختمان ها

4 -4 -1 -1 کلیات

4 -4 -1 -1 -1 رعایت مقررات این قسمت در مورد حداکثر مساحت و ارتفاع مجاز ساختمان ها از لحاظ تأمین اهداف این مبحث الزامی است. چنانچه در هر طرح توسعه و عمران شهری مصوب، محدودیت های بیشتری برای ارتفاع و مساحت تعیین شده باشد، آن مقادیر در حوزه طرح مذکور ملاک عمل قرار می گیرد.

4 -4 -1 -1 -2 درصورت طراحی اتاقک آسانسور و خرپشته بر روی بام، محل استقرار این مجموعه حتی الامکان به سمت وسط پلان ساختمان انتقال داده شود، تا تأثیر آن بر نما تقلیل یابد.

4 -4 -1 -1 -3 ضوابط خرپشته ساختمان ها مندرج در مقررات طرح های توسعه شهری لازم الرعایه است.

4 -4 -1 -1 -4 در بافت های شهری تاریخی، محدودیت ارتفاع و اندازه های بنا باید طبق ضوابط مورد تأیید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نظر گرفته شود.

4 -4 -1 -2 محدودیت کلی مساحت و ارتفاع

4 -4 -1 -2 -1 ارتفاع مجاز گروه های ساختمانی
حداکثر ارتفاع مجاز گروه های ساختمانی بر حسب تعداد طبقات آن ها، از نظر این مبحث مطابق مقادیر تعیین شده در این قسمت است، مگر آن که به دلیل شرایط خاص اقلیمی و یا نوع تصرف یا ساختار بنا، مقادیر دیگری برای ارتفاع مجاز ساختمان ها در طرح های مصوب توسعه و عمران شهری یا در مقررات اختصاصی تصرف ها تعیین شده باشد.

• در گروه های ساختمانی ۱، ۲ و ۳ (در یک طبقه)، در ساختمان های دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما، ۵/۸ متر و در ساختمان های فاقد آن ۴/۹ متر.
• در گروه های ساختمانی ۱، ۲ و ۳ (در دو طبقه)، در ساختمان های دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما، ۹ متر و در ساختمان های فاقد آن ۸/۱۰ متر.
• در گروه های ساختمانی ۴ و ۵ (در سه طبقه)، در ساختمان های دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما، حداکثر ۱۲/۲ متر و در ساختمان های فاقد آن حداکثر ۱۱/۳ متر.
• در گروه های ساختمانی ۴ و ۵ (در چهار طبقه)، در ساختمان های دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما، حداکثر ۱۵/۴ متر و در ساختمان های فاقد آن حداکثر ۱۴/۵ متر.
• در گروه های ساختمانی ۶ و ۷ (پنج تا هفت طبقه یا تا ارتفاع ۲۳ متر) و گروه ۸ (با ارتفاع بیش از هفت طبقه یا بیش از ۲۳ متر)، به تناسب تعداد طبقات و سایر ضوابط و مقررات قانونی.

4 -4 -1 -2 -2 ارتفاع و مساحت مجاز بر اساس گروه های تصرف
ارتفاع و مساحت تصرف ها باید بر اساس نوع ساختار و وضعیت استقرار ساختمان در زمین با محدودیت های تعیین شده در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان برای گروه های تصرف، منطبق باشد.
محدودیت های مساحت ساختمان، بخشی از ساختمان یا فضا، بر پایه سطح تصرف مورد نیاز به ازای هر نفر (واحد سطح تصرف)، که در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان تعیین شده است، محاسبه می گردد.

4 -4 -1 -3 افزایش مجاز ارتفاع و مساحت

4 -4 -1 -3 -1 افزایش تعداد طبقات و مساحت ساختمان ها بیش از حداکثر مجاز تعیین شده در بند 4 -4 -1 -2 -2 مجاز نیست، مگر آن که علاوه بر اخذ مجوز شهرداری و انطباق با ضوابط توسعه و عمران، با شرایط تعیین شده در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان برای افزایش مجاز آن ها در برخی تصرف ها انطباق یابد.

4 -4 -1 -4 مساحت میان طبقه ها

میان طبقه ها در صورت انطباق با تمام شرایط زیر جزو اتاق یا فضای زیرین خود محسوب شده و مساحت آن به عنوان بخشی از مساحت آن اتاق یا فضا قابل محاسبه است. چنین میان طبقه هایی نباید در احتساب تعداد طبقات مجاز ساختمان منظور شوند:

1. اندازه ها، ارتفاع و مساحت میان طبقه به تنهايی با حداقل الزامات تعیین شده برای یک اتاق یا فضا با تصرف فضای مرتبط با آن منطبق باشد.
2. سایر الزامات تعیین شده در این مبحث و سایر مباحث مقررات ملی ساختمان از جمله برای نورگیری، تهویه، ایمنی، بهداشت، گرمایش و سرمایش مناسب در آن رعایت شده باشد.
3. مساحت میان طبقه از یک سوم مساحت زیربنای فضای زیرین آن بیشتر نباشد.

در صورت عدم انطباق مشخصات میان طبقه با الزامات مذکور، جزو اتاق یا فضای مربوط به حساب نیامده و باید هر دو به عنوان فضا هایی مستقل تحت تصرف هایی در نظر گرفته شوند که با مجموعه الزامات آن تصرف انطباق دارند.

4 -4 -1 -5 الزامات ارتفاع و مساحت طبقات در زیرزمین

4 -4 -1 -5 -1 در صورت استفاده از زیرزمین به عنوان فضای اقامت یا اشتغال در انطباق با الزامات قسمت 4 -5 -2 -4 و ضوابط طرح های مصوب توسعه و عمران شهری، مساحت آن جزو مساحت تصرف مورد نظر در ساختمان محسوب می شود.

4 -4 -1 -5 -2 در صورت عدم انطباق مشخصات زیرزمین با شرایط بند 4 -4 -1 -5 -1، چنانچه مساحت و سایر مشخصات زیرزمین ها با الزامات و محدودیت های تعیین شده در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان منطبق باشد، ایجاد آن ها از نظر این مقررات مجاز بوده ولی نباید از آن ها برای اقامت و اشتغال استفاده نمود. در این حالت مساحت زیرزمین در محاسبه مساحت مجاز کل ساختمان منظور نمی شود، مگر آن که در طرح های توسعه شهری و سایر ضوابط شهرسازی مصوب، محدودیت بیشتری برای سطح اشغال و مساحت زیرزمین ها تعیین شده باشد که در این حالت، آن محدودیت ها در حوزه طرح های مذکور ملاک عمل خواهد بود.

4 -4 -2 الزامات کلی ساخت و قرارگیری ساختمان

4 -4 -2 -1 احداث ساختمان در زمین هایی مجاز است که از شبکه رفت وآمد عمومی قابل دسترس و با سایر الزامات و شرایط مندرج در مقررات ملی ساختمان و طرح های مصوب توسعه و عمران شهری برای محل ساخت بنا منطبق باشند.

4 -4 -2 -2 در زمین هایی که فقط توسط راه های پیاده قابل دسترس هستند، ساخت ساختمان محدود به گروه های ۱ تا ۳ و در صورتی مجاز است که علاوه بر امکان انطباق با مقررات خاص تصرف مورد نظر، امداد رسانی و اطفای حریق نیز برای آن امکان پذیر باشد.

4 -4 -2 -3 در بافت های تاریخی مصوب، ساخت بنا و نحوه استقرار آن در زمین باید طبق ضوابط مورد تأیید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد.

4 -4 -2 -4 برای زمین هایی می توان پروانه ساختمان درخواست نمود که امکان اتصال به شبکه آب بهداشتی و شبکه برق داشته باشند. در مناطقی که شبکه آب بهداشتی و یا شبکه برق هنوز احداث نشده باشد، بنا به تشخیص مراجع صدور پروانه در صورتی می توان پروانه ساختمانی درخواست نمود که درخواست کننده نحوه تأمین آب بهداشتی و برق را به تأیید نهاد قانونی مسئول رسانده و متعهد شود که به محض احداث شبکه آب بهداشتی و برق و فاضلاب شهری، نسبت به اتصال به آن ها در مهلت تعیین شده اقدام نماید.

4 -4 -2 -5 مشخصات بر و کف زمین باید به گونه ای باشد که:

• با نمای کلی خیابان ها، محله ها و منظر شهری در موقعیت مورد نظر متناسب و در جهت پیشگیری از ایجاد یا گسترش ناهماهنگی در سیمای شهری باشد؛
• ارتفاع کف زمین در هماهنگی با ارتفاع معبر دسترس و زمین همسایه قرار گیرد؛
• امکان دسترسی مناسب و عادلانه همه متصرفان و استفاده کنندگان از ساختمان فراهم شود؛
• از خاک برداری و خاک ریزی نامتعارف جلوگیری شود.

تعیین بر و کف و لزوم اصلاح آن با تأیید شهرداری ها و یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان، بر اساس مقررات ملی ساختمان و با رعایت طرح های توسعه و عمران شهری مصوب صورت می گیرد.

4 -4 -2 -6 در تعیین محل، اندازه و چگونگی اجرای درزهای انبساط و انقطاع در ساختمان ها، علاوه بر الزامات مربوط به سازه و ایستایی بنا، برای عدم اتلاف انرژی و آسایش و ایمنی متصرفان، باید با هدایت مهندس معمار، هماهنگی لازم بین مهندسان طراح ساختمان صورت گیرد.

4 -4 -2 -7 رعایت حرم های مصوب در حاشیه عوارض طبیعی از جمله جنگل، دریا، پارک حفاظت شده ملی، چشمه ها، رودخانه ها، نهرها و مسیل ها برای تمام گروه های ساختمانی الزامی است. درصورتی که حرم مصوب وجود نداشته باشد، باید حداقل فاصله ۳۰ متر بین ساختمان و این اراضی رعایت شود.

4 -4 -2 -8 در طراحی و ساخت مجموعه های بزرگ ساختمانی باید ترتیبی اتخاذ گردد که در انطباق با مباحث ۱۳ و ۱۴ و ۱۷ این مقررات مکان های مناسبی برای پست های برق و گاز، با رعایت حرم ها و ضوابط مربوطه در نظر گرفته شده و از مرحله اول در نقشه ها درج شود.

4 -4 -2 -9 در طراحی نحوه قرارگیری و ساخت بنا، رعایت ضوابط طرح های مصوب توسعه و عمران شهری و سایر مقررات ساختمان در رابطه با جانمایی ساختمان بر زمین، پاکت حجمی بنا، تراکم ساختمانی، زیربنای مجاز و جهت گیری تعیین شده با توجه به شرایط اقلیمی در انطباق با مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان الزامی است.

4 -4 -2 -10 در طراحی و اجرای ساختمان ها رعایت حرم های مصوب معابر و راه ها و تأسیسات بین راهی الزامی است.

4 -4 -2 -11 در طراحی و اجرای ساختمان ها رعایت ضوابط مربوط به توقفگاه های خودرو (4 -5 -10) الزامی است.

4 -4 -3 الزامات همجواری ساختمان ها، تصرف ها و فضاها

4 -4 -3 -1 قرارگیری تصرف های مختلف در یک ساختمان یا ایجاد ساختمان های دارای تصرف های مختلف در مجاورت یکدیگر در یک کاربری زمین واحد، باید علاوه بر انطباق با این مقررات و سایر مباحث مقررات ملی ساختمان، با ضوابط پیش بینی شده در طرح های مصوب شهری نیز منطبق باشد.

4 -4 -3 -2 همجواری تصرف ها در ساختمان باید به نحوی باشد که مسئله اشراف و دید از تصرف های دیگر به تصرف های مسکونی، از طریق سطوح نورگذر و بازشو های پنجره یا درهای ورودی، با رعایت ضوابط مندرج در قسمت 4 -5 -8 در خصوص فضاهای باز، به حداقل تقلیل یابد.

4 -4 -3 -3 نحوه قرارگیری فضاهای مختلف در هر تصرف و همجواری تصرف های مجاز در طرح معماری یک ساختمان، به تشخیص طراح معمار، بر اساس نیاز ساکنین و در صورت عدم مغایرت با مفاد این مقررات و سایر مباحث مقررات ملی ساختمان، با تأیید شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان تعیین می شود.

4 -4 -3 -4 تغییر یک فضا یا واحد تصرف به فضا یا واحد تصرفی با کارکرد دیگر، تنها درصورت عدم ایجاد اختلال در ایمنی، دسترسی و کارکرد فضاها یا تصرف های مجاور و انطباق مشخصات جدید آن فضا و ساختمان با الزامات تعیین شده در مباحث مقررات ملی ساختمان مجاز است. در این گونه موارد، رعایت مقررات مربوط به تصرف های با خطر بیشتر الزامی خواهد بود.

4 -4 -4 الزامات شکل، حجم و نمای ساختمان

تمام سطوح خارجی نمایان و قابل دیدن ساختمان باید با مصالح و روش های مناسب ایمن، بهداشتی و بادوام و با رعایت مقررات این قسمت نماسازی شود.

4 -4 -4 -1 ساختمان باید طوری طراحی و اجرا شود که شکل، مقیاس، مصالح، رنگ و تأسیسات و سایر الحاقات تمام سطوح نمایان آن، و همچنین تناسبات حجم ساختمان، از نظر رعایت الزامات مربوط به ارتفاع آن، اندازه و شکل جداره های نورگذر و پنجره ها، پیش آمدگی ها، فضاهای نیمه باز مانند بالکن ها، و... با مقررات ملی ساختمان و ضوابط مصوب توسعه و عمران شهری منطبق و بسته به نوع تصرف و موقعیت قرارگیری آن، با محیط اطراف و طرح سیما و منظر شهری مصوب هماهنگ باشد.

4 -4 -4 -2 طراحی و اجرای ساختمان ها باید به صورتی باشد که حجم و نما و سایر جزئیات نمایان آن ها در تناسب با هویت و موقعیت خیابان، محله، مظاهر فرهنگی، طبیعی و ویژگی های ارزشمند محیط از جمله سیمای شهری مورد انتظار در موقعیت و کاربری مورد نظر، مشخصات بصری ساختمان های موجود شاخص، چشم اندازها و عوارض طبیعی و شرایط اقلیمی و جغرافیایی باشد.

4 -4 -4 -3 در نماهای شیشه ای ساختمان های همجوار بزرگراه ها و شریان های اصلی عبوری شهر، استفاده از شیشه های بازتابی مشروط به عدم مغایرت با سایر مفاد این مقررات و عدم مزاحمت بصری یا درخشندگی مزاحم برای ساکنین و عابران و بویژه رانندگان است.

4 -4 -4 -4 در تمام ساختمان های دارای نمای شیشه ای، درنظرگرفتن تجهیزات یا تمهیدات مناسب جهت نظافت نما از جبهه بیرونی به گونه ای که در نما و حجم ساختمان تأثیر نامطلوب نگذارد، الزامی است.

4 -4 -4 -5 انتخاب نوع، تعداد لایه ها و ضخامت شیشه باید مطابق با مباحث ۵ و ۱۹ مقررات ملی ساختمان و استانداردهای ملی ایران صورت پذیرد.

4 -4 -4 -6 استفاده از نماهای شیشه ای پیوسته در ساختمان های مسکونی مشرف به معابر ممنوع است.

4 -4 -4 -7 در ساختمان های غیرمسکونی گروه های ۶، ۷ و ۸، دارای نمای شیشه ای پیوسته، رعایت عقب نشینی با فاصله افقی حداقل ۲/۰۰ متر بین خط نمای شیشه ای پیوسته تا حد محدوده زمین الزامی است. طبقه همکف ساختمان می تواند از رعایت این عقب نشینی مستثنی گردد.

4 -4 -4 -8 تمام سطوح شیشه ای با عرض بیش از ۰/۹۰ متر و مساحت بیش از ۱/۵۰ مترمربع که در مجاورت فضای باز یا معبر قرار دارند، باید از شیشه ایمن و غیرریزنده باشند.

4 -4 -4 -9 مصالح نما باید بدون مغایرت با مباحث دیگر، به روشی مناسب به ساختار اصلی ساختمان اتصال کافی و مناسب داشته باشد تا خطر جدا شدن و فرو ریختن نما به وجود نیاید.

4 -4 -4 -10 علامت گذاری و نصب هرگونه تابلو، تبلیغ و آگهی بر سطح خارجی و نمای ساخت مان باید تابع الزامات مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان باشد.

4 -4 -4 -11 ساختمان باید به نحوی طراحی و با مصالح و روش هایی ساخته شود که تمام سطوح خارجی و نمای آن ضمن انطباق با الزامات مبحث پنجم و استانداردهای ملی مصالح ساختمانی، در برابر عوامل جوی متعارف در منطقه اقلیمی و جغرافیایی مورد نظر، مانند یخبندان، کج باران، تابش آفتاب، هوازدگی و نفوذ گازهای مضر مقاومت کافی داشته باشد و با عملیات نگهداری و تعمیرات لازم، دوام و کارآیی آن حفظ شود.

4 -4 -4 -12 درزهای انقطاع و انبساط باید در نما و بام ساختمان ها با مصالح و روش مناسب پر یا پوشیده شوند.

فصل پنجم – الزامات عمومی فضاها

4 - 5 الزامات عمومی فضاها

4 -5 -1 فضاهاي ورود، خروج، ارتباط و دسترسي

4 -5 -1 -1 الزامات كلي

4 -5 -1 -1 -1 پهناي الزامي تعيين شده براي فضاهاي ارتباط و دسترسي براي تمام قسمت ها بوده و نبايد در مسير خروج از واحد تصرف يا ساختمان كاهش يابد.

4 -5 -1 -1 -2 مسيرهاي ارتباط و دسترسي اصلي ساختمان نبايد از درون اتاقها يا فضاهاي ديگر عبور كند، مگر در تصرف هاي اداري يا مراقبتي كه مي تواند از اتاقي براي كنترل رفت و آمد عبور نمايد مشروط بر آنكه با الزامات اين مسيرها انطباق داشته باشد.

اتاق هاي انتظار، سرسراها، يا اتاق هاي پذيرش، كه مطابق با الزامات راهروها ساخته شده اند و همان سطح الزامات در آنها تأمين شده است را مي توان در مسير ارتباط و دسترسي اصلي قرار داد.

4 -5 -1 -1 -3 علاوه بر الزامات تعيين شده در اين قسمت، بايد الزامات راههاي خروج مطابق مبحث سوم مقررات ملّي ساختمان نيز رعايت شود.

4 -5 -1 -2 راه هاي دسترسي و خروج قابل قبول

هر ساختمان بايد همواره براي همه بهره برداران و متصرفان آن قابل دسترسي بوده و در آن از هر نقطه از بنا (حتي شامل زيرزمين هاي قابل استفادة افراد)، مسيرهاي پيوسته، ايمن و بدون مانع تا فضاي باز امن يا معبر عمومي مطابق مبحث سوم مقررات ملّي ساختمان فراهم باشد. مسير يا مسيرهاي دسترسي و خروج شامل فضاهاي ورودي، پلكان ها، شيبراه ها، راهروها، فضاهاي تقسيم، درها و ايوانها يا بالكن هاي بيروني است كه بايد با ساير ضوابط اين قسمت انطباق داشته باشند.

4 -5 -1 -3 فضاهاي ورودي ساختمان

در تمام ساختمان ها بايد پس از در ورودي اصلي، فضاي ورودي مناسب داخلي، مطابق شرايطي كه در ادامه مي آيد، وجود داشته باشد:

• 4 -5 -1 -3 -1 در صورت وجود پله يا هر اختلاف سطح يا ديوار در مقابل در ورودي اصلي، بايد حداقل ۱/۴۰ متر از آن فاصله داشته باشد.
• 4 -5 -1 -3 -2 در فضاي ورودي ساختمان بايد امكان ايستادن چند نفر وجود داشته و داراي سطح آزاد و بدون مانعي برابر با حداقل ۱/۴۰ × ۱/۴۰ متر باشد.
• 4 -5 -1 -3 -3 در فضاي ورودي، ارتفاع زير سقف از كف تمام شده نبايد از موارد زير كمتر باشد:
  • حداقل ۲/۱۰ متر در بيشتر از ۵۰ درصد سطح فضا.
  • حداقل ۲/۰۵ متر به صورت موضعي يا محدود در ۵۰ درصد باقي سطح فضا.
• 4 -5 -1 -3 -4 حداكثر ارتفاع مجاز تراز كف ورودي اصلي ساختمان از متوسط ارتفاع تراز معبر مجاور ۱/۲۰ متر است. در شرايط خاص بسته به ويژگي محل، مرجع صدور پروانه مي تواند با ضوابط محلي تطبيق دهد.
• 4 -5 -1 -3 -5 در طراحي و ساخت بناهاي عمومي و مجتمع هاي مسكوني گروه ساختماني ۴ به بالا، مناسب سازي ورودي ساختمان براي امكان ورود افراد داراي معلوليـت و كم توانان جسمي-حركتي به ساختمان الزامي است.

4 -5 -1 -4 فضاي راهروها

• 4 -5 -1 -4 -1 پهناي مفيد آزاد و بدون مانع فضاي راهروهاي ارتباطي داخل ساختمان كه در مسير دسترسي و خروج قرار دارند بر اساس نوع تصرف و برآورد تعداد متصرفان يا بهره برداران كه آن راهرو مسير دسترسي يا خروج آن هاست، محاسبه مي شود. اما در هر صورت نبايد از ۱/۴۰ متر كمتر باشد. مكان و اندازة پيش بيني شده براي نصب هر وسيلة مجاز يا مبلمان براي نشستن يا نگه داري، بايد به گونه اي باشد كه پس از نصب آنها پهناي مفيد راهرو به ميزان كمتر از حداقل پهناي الزامي فوق كاهش نيابد.
• 4 -5 -1 -4 -2 در ساختمان ها يا داخل واحدهاي تصرف كه قابل دسترسي براي افراد معلول الزامي نيست، اگر راهروي ارتباطي در راستاي مسير دسترسي و خروج قرار داشته باشد، حداقل پهناي مفيد و بدون مانع آن ۱/۱۰ متر است، مگر آنكه در مقررات اختصاصي تصرفي به گونه اي ديگر تعيين شده باشد.
• 4 -5 -1 -4 -3 راهروهائي كه فقط براي دسترسي به تجهيزات برقي، مكانيكي يا لوله كشي و بهره برداري از آن، استفاده مي شود بايد حداقل ۰/۶ متر پهنا داشته باشند.
• 4 -5 -1 -4 -4 حداقل پهناي الزامي راهروهاي مستقيم غير واقع در مسير دسترسي خروج ساختمان، با بار تصرف ۵۰ نفر يا كمتر كه قابل دسترسي بودن آن ها براي افراد معلول الزامي نباشد، ۰/۹ متر است.
• 4 -5 -1 -4 -5 ارتفاع راهروها بايد با ارتفاع الزامي فضاي ورودي انطباق داشته باشد.

4 -5 -1 -5 درهاي ورودي اصلي

هر در كه به عنوان در ورودي اصلي و يا خروج الزامي ساختمان يا واحد تصرف طراحي مي شود بايد علاوه بر رعايت الزامات 4 -9 -8 (نصب و اجراي درها و پنجره ها)، با الزامات اين بخش نيز مطابقت داشته باشد.

درهاي اصلي واحدهاي تصرف كه در دوربندهاي خروج قرار مي گيرند بايد علاوه بر مطابقت با ضوابط اين قسمت، با رعايت ساير ضوابط مربوط به دوربندهاي خروج از جمله استفاده از درهاي خودبسته شو يا خودكاربسته شو الزامي، مندرج در مبحث سوم مقررات ملّي ساختمان، طراحي، ساخته و نصب شوند.

• 4 -5 -1 -5 -1 «در» اصلي بايد از نوع لولايي با پهناي مفيد حداقل ۰/۹۰ متر و ارتفاع مفيد حداقل ۲/۰۵ متر باشد مگر آنكه در مقررات اختصاصي تصرفي به گونه اي ديگر تعيين شده باشد. درهاي دولنگة بدون وادار وسط كه به عنوان در اصلي به كار مي روند، بايد در هنگام بازشدن لنگة فعال، حداقل ۰/۸۰ متر پهناي مفيد بدون مانع داشته باشند. پهناي هر لنگه در نبايد از ۱/۲۰ متر بيشتر باشد.
• 4 -5 -1 -5 -2 تمام درهاي واقع در مسيرهاي دسترسي و خروج در موارد زير، بايد موافق جهت خروج بچرخند:
  1. درهاي واقع در دوربندهاي خروج.
  2. درهاي واقع در تصرف هاي مخاطره آميز.
  3. درهاي اتاق ها و فضاهاي با بار تصرف ۵۰ نفر و بيشتر.
  در اين حالت درها در حالت كاملاً باز نبايد هيچ يك از ابعاد الزامي پاگرد را بيش از ۰/۱۸ متر (با احتساب پيش آمدگي دستگيرة در) كاهش دهند.

4 -5 -1 -6 ايوان ها، بالكن ها و سكوهاي واقع در مسير ورود و خروج

ايوان ها، بالكن ها و سكوهاي بيروني كه در مسيرهاي دسترسي و خروج اصلي ساختمان يا واحدهاي تصرف واقع شده اند علاوه بر رعايت مقررات مربوط به پاگردها و همچنين ضوابط فضاهاي نيمه باز، بايد با ضوابط اين قسمت نيز منطبق باشند.

• 4 -5 -1 -6 -1 ايوان ها و بالكن هاي بيروني كه در ابتدا يا انتهاي مسير دسترسي يا خروج قرار دارند بايد داراي سطح آزاد و بدون مانعي با حداقل ابعاد ۱/۴۰ × ۱/۴۰ متر باشند و اين سطح نبايد براي هيچ فعاليت يا منظور ديگري در نظر گرفته شود. چنانچه در اصلي به سمت بالكن باز شود، نبايد در تمام مسير بازشدن عمق و پهناي الزامي بالكن را به كمتر از ۰/۹ متر كاهش دهد.
• 4 -5 -1 -6 -2 ايوان ها و بالكن ها در هيچ جهت نبايد داراي شيبي بيش از ۲ درصد باشند.
• 4 -5 -1 -6 -3 در صورتي كه كف ايوان يا بالكن دسترسي و خروج اصلي در ارتفاع بيش از ۰/۷۰ متر نسبت به كف فضا يا زمين مجاور قرار داشته باشد، بايد داراي جان پناه يا حفاظ مناسب مطابق مشخصات قسمت 4 -9 -9 باشد.
• 4 -5 -1 -6 -4 رعايت مقررات قسمت 4 -5 -1 -14 براي ايوان ها، بالكن ها و سكوهاي بيروني واقع در مسير دسترسي و خروج اصلي ساختمان الزامی ست.

4 -5 -1 -7 راه پله ها

• 4 -5 -1 -7 -1 در راه پله ساختمان، حداقل اندازه عمق كف پله ۰/۲۸ متر است. ارتفاع پله بايد به ميزاني باشد كه مجموع اندازه كف پله و دو برابر ارتفاع آن بين ۰/۶۳ تا ۰/۶۴ متر باشد.
• 4 -5 -1 -7 -2 رعايت مفاد مبحث سوم مقررات ملّي ساختمان در مورد راه پله و پلكان الزامي است.
• 4 -5 -1 -7 -3 در تمام ساختمان ها ميزان حداقل عرض پله الزامي، بر حسب نوع و بار تصرف و متناسب با تعداد استفاده كنندگان تعيين مي شود. در هر صورت پله هايي با عرض مفيد كمتر از ۱/۱۰ متر و پلكان هاي داراي پاگردي كه عموم از آن استفاده كنند با عرض مفيد كمتر از ۲/۴۰ متر مجاز نيست، مگر آنكه در مقررات اختصاصي تصرفي به گونه اي ديگر تعيين شده باشد.
• 4 -5 -1 -7 -4 حداقل عرض يا شعاع پاگرد، مساوي عرض پله مي باشد.
• 4 -5 -1 -7 -5 حداكثر تعداد پله هاي بين دو پاگرد در ساختمان هاي مورد استفاده افراد داراي معلوليت و كم توانان جسمي حركتي بايد ۱۲ پله باشد.
• 4 -5 -1 -7 -6 حداقل ارتفاع غير سرگير پله ها و پاگردهاي آن ها در تمام طول مسير ۲/۰۵ متر است كه از لبة هر كف پله اندازه گيري مي شود.
• 4 -5 -1 -7 -7 در ساختمان هاي داراي چهار طبقه و بيشتر بالاي زمين، حداقل يك پلكان عمومي ساختمان بايد تا سطح بام امتداد يابد، مگر در بام هايي با شيب تندتر از ۳۳ درصد و يا بام هايي كه هيچ گونه استفاده اي ندارند، كه دسترسي از طبقه آخر به آن ها از طريق ديگر امكانات مانند نردبام مجاز است.
• 4 -5 -1 -7 -8 در ساختماني كه براي بام آن پلكان وجود دارد، دسترسي به بام بايد از طريق يك اتاقك خرپشته با مساحت برابر يا كمتر از قفسه راه پله تأمين شود.

4 -5 -1 -8 شيبراه هاي عبور پياده

• 4 -5 -1 -8 -1 شيبراه هاي عبور پياده كه در مسير دسترسي يا خروج اصلي واحدهاي تصرف قرار مي گيرند بايد داراي شيبي برابر يا كمتر از ۸ درصد باشند. شيب بقيه شيبراه ها در صورتي كه قابل دسترسي بودن آن ها براي افراد معلول الزامي نباشد، نبايد از ۱۲/۵ درصد بيشتر باشد.
• 4 -5 -1 -8 -2 شيبراه ها بايد در بالا و پايين، در نقاط گردش حركت، ورود و خروج فضاها، درها و يا پس از طي هر ۹ متر طول، پاگرد داشته باشند. پاگردها بايد داراي شيبي كمتر از ۲ درصد در هر جهت باشند. تغيير تراز و اجراي پله در پاگرد مجاز نيست. طول و عرض پاگردهاي شيبراه ها در صورتي كه قابل دسترسي بودن آن ها براي افراد معلول الزامي نباشد، بايد حداقل ۰/۹۰ متر باشد.
• 4 -5 -1 -8 -3 پهناي شيبراه هاي واقع در مسير دسترسي و خروج اصلي بايد برابر با پهناي الزامي راهروهاي اصلي در همان تصرف باشد. پهناي بقيه شيبراه ها در صورتي كه قابل دسترسي بودن آن ها براي افراد معلول الزامي نباشد، حداقل ۰/۹۰ متر است.
• 4 -5 -1 -8 -4 در صد شيب، اندازه ها و ساير مشخصات شيبراه ها و پاگردهاي آن ها در مكاني كه قابل دسترسي بودن آن ها براي افراد معلول الزامي ست، بايد تابع ضوابط و مقررات شهرسازي و معماري براي معلولين و ناتوانان جسمي-حركتي مصوب شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران باشد.

4 -5 -1 -9 آسانسورها و پلكان هاي برقي

وضعيت، ابعاد و تعداد و ظرفيت حداقل و ساير ضوابط و الزامات آسانسورها و پلكان هاي برقي، بايد در انطباق با مباحث سوم و پانزدهم مقررات ملّي ساختمان باشد.

4 -5 -1 -10 نورگيري و تهويه

• 4 -5 -1 -10 -1 در راهروها و فضاهاي عمومي مستقيم و يا داراي پنجره در دو انتها در مواردي كه تأمين نور بصورت طبيعي انجام شود، سطح شيشه طبق جدول 4 -6 و حداقل ۱/۸۰ مترمربع يا يك چهلم سطح كف است و در غير از موارد فوق حداقل يك بيستم سطح كف مي باشد.
• 4 -5 -1 -10 -2 در راه پله ها، در مواردي كه تأمين نور بصورت طبيعي صورت گيرد، سطح شيشه الزامي طبق جدول 4 -6 و حداقل ۰/۹۰ مترمربع به ازاي هر طبقه است.
• 4 -5 -1 -10 -3 درصورت عدم امكان نورگيري راه پله ها با پنجره هاي ديواري، تأمين نور طبيعي از سقف محفظه پلكان نيز منطبق با الزامات قسمت 4 -9 -7 مجاز است.
• 4 -5 -1 -10 -4 در ساختمان هاي گروه هاي ۶ تا ۸ در صورت عدم امكان نورگيري راه پله ها با پنجره ديواري، علاوه بر تأمين نور طبيعي از سقف راه پله، تعبيه برق اضطراري براي تأمين نور مصنوعي طبق مبحث سيزدهم مقررات ملّي ساختمان الزامي است.
• 4 -5 -1 -10 -5 در صورتي كه راه پله ها به طور طبيعي تعويض هوا شوند، تعويض هوا بايد به يكي از دو طريق زير انجام شود:
  1. اگر تعويض هوا از در و پنجره هاي مياني در تمام ارتفاع محفظة راه پله ممكن باشد، سطح بازشو در هر طبقه نبايد از يك شانزدهم سطح تصوير افقي راه پله يا ۰/۴۵ مترمربع (مقدار بيشتر ملاك عمل است) كمتر باشد.
  2. اگر تعويض هوا فقط از سقف محفظة راه پله انجام گيرد، سطح بازشو براي تمام راه پله بايد در انطباق با قسمت 4 -9 -7 باشد.
• 4 -5 -1 -10 -6 در ساختمان هاي گروه چهار به بالا (بيش از ۲ طبقه)، مطابق مبحث سوم اين مقررات، بين قفسه پلكان و فضاي توقفگاه و موتورخانه بايد فضاي جداكننده اي تعبيه و يا فشار مثبت هوا در راه پله جهت جلوگيري از انتقال دود و سر و صدا ايجاد شود.

4 -5 -1 -11 دست اندازها، نرده ها و ميله هاي دستگرد

• 4 -5 -1 -11 -1 درمحل هايي كه اختلاف سطح ها از ۰/۷۰ متر بيشتر باشد، بايد به وسيله دست انداز يا جان پناه مطابق الزامات قسمت 4 -9 -9 از احتمال سقوط افراد ممانعت شود.
• 4 -5 -1 -11 -2 ارتفاع دست اندازهاي شيبدار پله ها يا شيبراه ها از لبة پله يا سطح شيبراه بايد حداقل ۰/۹۰ متر باشد.
• 4 -5 -1 -11 -3 در شرايط زير نصب ميلة دستگرد منطبق با الزامات قسمت 4 -9 -9 الزامی ست:
  1. در دو طرف راه پله هايي كه بيش از دو ارتفاع پله را طي مي كنند و در مسيرهاي دسترسي يا خروج اصلي ساختمان يا تصرف قرار دارند.
  2. در دو طرف تمام شيبراه هايي كه در مسيرهاي دسترسي يا خروج اصلي ساختمان يا تصرف قرار دارند، ارتفاع بيش از ۰/۱۵ متر را طي مي كنند و طول افقي آن ها بيش از ۱/۸۵ متر است و حداقل در يك طرف تمام شيبراه هاي غير آن كه داراي شيب بيش از ۸ درصد است.
  3. در ميانة پهناي پله هاي با عرض بيش از ۱/۸۰ متر كه در مسيرهاي دسترسي الزامي يا خروج ساختمان يا تصرف قرار دارند، به نحوي كه همواره افراد در فاصلة ۰/۷۵ متر يا كمتر از يك ميلة دستگرد قرار گيرند.

4 -5 -1 -12 كف سازي، نازك كاري و پوشش هاي پله

• 4 -5 -1 -12 -1 لبه و كف پله ها و پاگردها و همچنين كف شيبراه ها و راهروها بايد به تشخيص مرجع صدور پروانه ساختمان از مصالح سخت، غيرلغزنده و ثابت باشند.
• 4 -5 -1 -12 -2 كف پله ها در هر راه پله بايد از مصالح، رنگ و اندازه هاي يكسان تشكيل شده باشد.
• 4 -5 -1 -12 -3 شعاع گردي لبه كف پله (نوك پله) نبايد بيش از ۱۳ ميليمتر باشد.
• 4 -5 -1 -12 -4 عناصر اصلي و مصالح مصرفي در پله ها، شيبراه ها و راهروهاي ساختمان، بايد مطابق با مندرجات مباحث سوم و پنجم مقررات ملّي ساختمان، داراي مقاومت مناسب در برابر حريق بوده و در هنگام زلزله ريزش نداشته باشند.

4 -5 -1 -13 پيش آمدگي در فضاهاي عبوري

پله ها، شيبراه ها و راهروهاي ساختمان نبايد با هيچ وسيله و تجهيزاتي مانند شير آب، جعبة آتش نشاني و ساير وسايل و اجزاي ساختمان مسدود شوند، يا عرض آن ها به كمتر از مقدار حداقل الزامي تقليل يابد.

4 -5 -1 -14 سطوح خارج ساختمان

بالكن ها و ايوان هاي واقع در مسيرهاي دسترسي و خروج اصلي و همچنين پله ها و سطوح شيبدار روباز واقع در اين مسيرها بايد داراي سطح غير لغزنده باشند و چنان طراحي و اجرا شوند كه آب روي آن ها يا روي سطح فضاهايي كه به آنها دسترسي دارد جمع نشود. سطوحی كه در معرض نزولات جوي قرار دارند، بايد چنان طراحي و پوشيده شوند كه امكان جمع شدن برف و يخ روي آن ها به حداقل برسد.

فصل ششم – نورگیری و تهویه فضاها

4 - 6 الزامات عمومی نورگیری و تهویهٔ فضاها

4 -6 -1 هر فضایی که الزاماً به نور طبیعی نیاز دارد، باید حداقل دارای یک یا چند در و پنجرهٔ شیشه ای یا سطوح نورگذر مشابه باشد که در انطباق با مقررات این مبحث و سایر ضوابط شهرسازی به طور مستقیم رو به معبر عمومی یا فضای باز قرار گیرد.

4 -6 -2 تمام فضاهایی که مورد استفادهٔ اشخاص قرار می گیرند، باید مطابق با مقررات این مبحث و مندرجات مباحث چهاردهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان به طور طبیعی یا مکانیکی تعویض هوا داشته باشند.

4 -6 -2 -1 استفاده از تعویض هوای مکانیکی به جای تعویض هوای طبیعی تنها در فضاهایی مجاز است که تعویض هوا برای آن ها لازم بوده، اما ملزم به تعویض هوای طبیعی نشده اند.

4 -6 -2 -2 در صورت استفاده از تعویض هوای مکانیکی، این سیستم باید از روش های متداول مهندسی بهره ببرد. جایی که استفاده از تعویض هوای مکانیکی الزامی شده یا به عنوان جایگزین تعویض هوای طبیعی مطرح شده، باید مقدار هوای لازم و الزامات هواکش ها، کانال ها، فیلترها و سایر جزئیات در انطباق با مندرجات مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان باشد.

4 -6 -2 -3 در سیستم های گرمایش یا سرمایش، هوای برگشت یک واحد تصرف نباید از طریق چرخهٔ برگشت هوای واحد تصرف دیگر تأمین شود، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرف ها به گونه ای دیگر تعیین شده باشد.

4 -6 -2 -4 فضاهایی که برای آن ها مقررات خاصی وضع نشده است، ولی امکان ایجاد گرد و غبار، دود، گاز، بخار و سایر شرایط زیان آور و مخاطره آمیز در آن ها وجود دارد، به منظور حفظ سلامت بهره برداران و ممانعت از ایجاد حریق و خطر انفجار باید به طور مجزا مطابق با مقررات مباحث سوم و چهاردهم مقررات ملی ساختمان ایران تهویه و تعویض هوا شوند.

4 -6 -3 حداقل سطوح نورگذر و بازشوی الزامی برای فضاهای مختلف طبق جدول 4 -6 و سایر مندرجات این بند محاسبه می شود. به منظور استفادهٔ بهتر از جدول، حداقل اندازه های الزامی فضاها نیز در آن گنجانده شده است.

4 -6 -3 -1 در صورت استفاده از انواع شیشه های مات و آجر شیشه ای و پلاستیک با ضریب نورگذر کمتر از شیشهٔ شفاف، باید سطحی که نور معادل آن را تأمین کند، جایگزین شود.

4 -6 -3 -2 در تعیین سطوح نورگذر و بازشوی الزامی فضاها، تعیین میزان دقیق این سطوح با توجه به نوع تصرف و فضای مورد نظر، ویژگی های مکانی، جغرافیایی و اقلیمی و همچنین الزامات ایمنی آن ها، به روش های مندرج در مباحث سوم، چهاردهم، هجدهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان الزامی است.

جدول 4 -6 الزامات نور و هوا و محدودیت های الزامی فضاها

* برای حداقل عرض و ارتفاع الزامی فضاهای اقامت اصلی به مقررات اختصاصی ساختمان های مسکونی مراجعه شود.
** برای اندازه ها و شرایط نورگیری و تهویهٔ آشپزخانهٔ واحدهای مسکونی، به مقررات اختصاصی این ساختمان ها مراجعه شود.

فصل هفتم – مقررات اختصاصی تصرف ها

4 - 7 مقررات اختصاصی تصرف ها

4 -7 -1 تصرف های مسکونی

4 -7 -1 -1 ساختمان های مسکونی در گروه (م-2)

4 -7 -1 -1 -1 پس از در اصلی تصرف های مسکونی واقع در ساختمان های آپارتمانی، باید فضای ورودی مناسب داخلی با رعایت شرایط زیر و سایر ضوابط بیان شده در قسمت راه های دسترس و خروج تأمین شود. در داخل واحدهای مسکونی تکی یا ویلایی نیز پیش بینی فضای ورودی با همین شرایط توصیه می شود:

• آ- عمق آزاد و بدون مانع فضای ورودی حداقل ۱/۴۰ متر و مساحت لازم آن حداقل ۲ مترمربع است.
• ب- دسترسی به اتاق ها و سایر فضاها در واحد مسکونی به جز انبار داخلی واحد، باید پس از عبور از قسمت ورودی یادشده صورت گیرد. می توان دسترسی به فضای بهداشتی را در دیوار مجاور در ورودی اصلی در نظر گرفت. دسترسی فضاهای اصلی تصرف مسکونی به یکدیگر نباید مستلزم عبور از این فضای ورودی باشد.
• پ- در محل فضای ورودی لازم است قسمتی برای کفش کن و آویختن لباس به نحوی در نظر گرفته شود که اندازه های فضا را به کمتر از حداقل اعلام شده کاهش ندهد.
• ت- همجواری ورودی و فضاهای دیگر در داخل تصرف های مسکونی باید به نحوی صورت گیرد که دید بیگانه از در ورودی به فضاهای داخلی تصرف محدود گردیده و اشراف آنان به این فضاها به حداقل تقلیل یابد.
• ث- در قسمت ورودی تصرف مسکونی به ویژه در اقلیم های سرد و گرم و مرطوب، بهتر است دو در متوالی پیش بینی شود که در این حالت «در» دوم از لحاظ اندازه ها باید با در اصلی دسترس و خروج منطبق باشد ولی از لحاظ ساختار، مقررات مربوط به درهای اتاق ها ملاک عمل خواهد بود. حداقل فاصله دو در متوالی چنانچه هردو، در یک جهت بگردند ۲ متر و در صورتی که به سمت یکدیگر بگردند ۲/۸۰ متر است. در صورتی که قابل دسترس بودن تصرف مسکونی برای افراد معلول الزامی نباشد، این اندازه ها را می توان به ترتیب تا ۱/۶۰ و ۲/۲۰ متر کاهش داد.

4 -7 -1 -1 -2 در قرارگیری و جانمایی سایر فضاهای اصلی تصرف مسکونی، رعایت شرایط زیر الزامی است:

• آ- دسترسی به اتاق های مستقل اقامت در تصرف مسکونی نباید مستقیماً از یک اتاق دیگر یا نشیمن عمومی و یا سالن باشد، مگر در موارد زیر:
  1. در صورت وجود یک پیش ورودی یا فضای تقسیم مناسب که داخل فضای نشیمن عمومی یا سالن نباشد.
  2. در تصرف مسکونی دارای مساحت کمتر از ۷۵ متر مربع با یک اتاق اقامت.
  3. در تصرف مسکونی دارای مساحت ۷۵ متر مربع و بیشتر و یا دارای بیش از یک فضای اقامت در صورتی که مطابق مقررات قسمت 4 -5 -2 -5 باشد و به عنوان اتاق الحاق شده در نظر گرفته شود که در این حالت یک فضای مستقل محسوب نمی شود.
  در هر حالت نباید در صورت باز بودن در فضای اقامت، دید مستقیم از فضای نشیمن عمومی یا سالن به قسمت خواب اتاق اقامت وجود داشته باشد.
• ب- دسترسی به تنها فضای بهداشتی تصرف مسکونی نباید مستقیماً از یکی از فضاهای اقامت باشد. در ساختمان های دارای یک فضای اقامت یا دارای مساحت کمتر از ۷۵ متر مربع با حداکثر دو اتاق، می توان دسترسی به تنها حمام تصرف مسکونی را از یکی از اتاق ها قرار داد.
• پ- در صورتی که از فضای نشیمن عمومی یا سالن، دید به داخل فضای بهداشتی وجود داشته باشد، استفاده از فضای بهداشتی توأم مجاز نیست و باید فضایی به عنوان پیش ورودی در آن تعبیه شود که با در از سایر قسمت های آن جدا شود. نصب کاسه روشویی در فضای پیش ورودی مجاز است، مشروط بر آن که در حرکت و دسترسی به سایر قسمت های فضای بهداشتی اختلال ایجاد ننماید.
• ت- کاربرد آشپزخانه دیواری در تصرف های مسکونی دارای مساحت ۷۵ مترمربع و بیشتر، به صورتی که مستقیماً به فضای نشیمن عمومی یا سالن باز باشند، مجاز نیست.
• ث- طراحی و قرارگیری آشپزخانه های باز یا دیواری در تصرف های مسکونی دارای مساحت ۷۵ مترمربع و بیشتر نباید به نحوی باشد که دید مستقیم از فضای نشیمن عمومی یا سالن به قسمت های اصلی پخت و پز و کار آشپزخانه وجود داشته باشد.

4 -7 -1 -1 -3 در ساختمان های گروه ۱ تا ۳ با تصرف مسکونی، حداقل عرض مفید پله مستقیم ۰/۹۰ متر و حداقل عرض پله ای که دارای گردش یا پاگرد باشد، ۱/۱۰ متر است.

4 -7 -1 -1 -4 در ساختمان های مسکونی گروه ۴ تا ۷، حداقل عرض مفید پله مستقیم ۱/۱۰ متر و حداقل عرض قفسه پلکانی که دارای پاگرد باشد، ۲/۴۰ متر است.

4 -7 -1 -1 -5 در ساختمان های مسکونی گروه ۸، اندازه های راه پله و قفسه آن بر اساس جمعیت متصرف و الزامات راه های خروج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان تعیین می شود.

4 -7 -1 -1 -6 حداقل پهنای الزامی راهروهای مستقیم و پله های داخلی تصرف های مسکونی ۰/۹۰ متر است.

4 -7 -1 -1 -7 در پله های داخلی تصرف های مسکونی که قابل دسترس بودن آن ها برای افراد معلول مطابق ضوابط مربوط الزامی نباشد یا سطوح دارای اختلاف سطح ۰/۷۰ متر و کمتر، نیازی به نصب میله دستگرد نیست، در سایر موارد لازم است که حداقل در یک طرف آن ها میله دستگرد نصب شود. در این حالت، میله دستگرد تنها باید از بالاترین ارتفاع پله به پایین ترین ارتفاع پله امتداد داشته باشد و نیازی به برگشتن انتهای میله دستگرد یا امتداد بیشتر از طول پله یا شیب راه ندارد.

4 -7 -1 -1 -8 حداقل یکی از فضاهای اقامت در هر تصرف مسکونی با زیربنای ۷۵ مترمربع و بیشتر، باید دارای مساحت حداقل ۱۲/۰۰ مترمربع با پهنای حداقل ۲/۷۰ متر باشد. در واحدهای مسکونی با زیربنای کمتر از ۷۵ مترمربع، مساحت این اتاق نباید از ۹ متر مربع و هیچ یک از اندازه های افقی آن از ۲/۵۰ متر کمتر باشد.

اندازه سایر فضاها و اتاق های اقامتی در تصرف های مسکونی، بر اساس نحوه استفاده آن ها مشخص شده و حداقل عرض ۲/۴۰ متر است.

4 -7 -1 -1 -9 در تصرف های مسکونی، ارتفاع هر فضای اقامت با زیربنای ۱۲/۰۰ متر مربع و بیشتر، باید در بیشتر از ۵۰ درصد سطح آن و ارتفاع نشیمن یا سالن در بیشتر از ۷۵ درصد سطح آن حداقل ۲/۶۰ متر باشد. در باقی سطح این فضاها و در تمام سطح سایر فضاهای اقامت، باید ارتفاع حداقل ۲/۴۰ متر تأمین شود.

4 -7 -1 -1 -10 در تصرف های مسکونی که فضای آشپزخانه مستقل یا باز آن ها تنها برای پخت و پز استفاده می شود، باید حداقل ۵/۵۰ مترمربع مساحت داشته باشد. حداقل سطح زیربنای آزاد آن، خارج از سطح پیش بینی شده برای قفسه بندی، باید ۲/۷۵ مترمربع باشد.

4 -7 -1 -1 -11 در تصرف های مسکونی که فضای آشپزخانه مستقل یا باز آن ها برای پخت و پز و صرف غذا استفاده می شود، باید دارای زیربنای حداقل ۷/۵۰ مترمربع باشد.

4 -7 -1 -1 -12 در تصرف های مسکونی، فضای آشپزخانه مستقل یا باز باید حداقل ۱/۸۰ متر عرض داشته باشد. این اندازه برای آشپزخانه هایی که برای پخت و پز و صرف غذا استفاده می شوند باید حداقل ۲/۱۵ متر باشد.

4 -7 -1 -1 -13 در سرتاسر طول آشپزخانه دیواری تصرف های مسکونی باید فضای کاری آزاد و عاری از اشیاء و لوازم ثابت به عرض حداقل ۱/۱۰ متر از لبه کابینت ها درنظر گرفته شود. حداقل طول آشپزخانه دیواری در تصرف های مسکونی ۳/۰۰ متر است.

4 -7 -1 -1 -14 تمام آشپزخانه های مستقل در واحدهای مسکونی باید دارای نور و تهویه طبیعی مستقل باشند. در واحدهای مسکونی دارای زیربنای ۷۵ متر مربع یا بیشتر و یا در تمام مواردی که فاصله دورترین نقطه آشپزخانه باز از پنجره فضای مجاور در داخل تصرف بیشتر از ۷ متر است، تعبیه نور طبیعی مستقل برای این نوع آشپزخانه نیز الزامی است.

4 -7 -1 -1 -15 در آشپزخانه هایی که به فضاهای اقامت خدمت رسانی می کنند، حداقل سطح بازشو تهویه باید یک شانزدهم سطح کف آشپزخانه باشد.

4 -7 -1 -1 -16 سیستم تخلیه هوا آشپزخانه در تصرف های مسکونی ساختمان های گروه های ۶، ۷ و ۸ باید با کنترل مرکزی یا کلید برق روشنایی آشپزخانه و یا کلید مستقل شروع به کار کند و در آشپزخانه های فاقد تهویه طبیعی، به سیستم برق اضطراری متصل باشد.

4 -7 -1 -1 -17 به منظور استفاده کم توانان جسمی و حرکتی در هر تصرف مسکونی با زیربنای ۷۵ مترمربع و بیشتر، باید فضای کافی و تأسیسات آب و فاضلاب لازم برای نصب حداقل یک کاسه مسترح فرنگی پیش بینی شود.

4 -7 -1 -1 -18 هر فضای بهداشتی مستقل در تصرف های مسکونی که قابل دسترس بودن آن ها برای افراد معلول الزامی نباشد، باید دارای حداقل ۱/۰۰ متر عرض و ۱/۲۰ متر طول باشد.

در صورتی که محدوده ای به عنوان پیش ورودی در داخل فضای دوش مستقل پیش بینی شود یکی از ابعاد این فضای بهداشتی باید حداقل ۱/۵۰ متر باشد. در فضاهای بهداشتی توأم بدون وجود «در» میان آن ها، مقدار ۰/۱۵ متر از حداقل طول هر فضای بهداشتی مستقل کاسته می شود.

4 -7 -1 -1 -19 ارتفاع حداقل فضاهای بهداشتی در تصرف های اقامی در ۸۰ درصد از سطح الزامی باید حداقل ۲/۲۰ متر باشد و اگر سقف شیبدار بود، ارتفاع کوتاه ترین قسمت آن نباید از ۲/۰۵ متر کمتر باشد.

4 -7 -1 -1 -20 در ساختمان های مسکونی، در صورتی که سطوح ساخته نشده زمین (فضای باز) برای مصارف ضروری دیگری چون شیب راه و توقفگاه و راه ها و جایگاه امدادرسانی طبق بند 4 -9 -12 -8 منظور نشده باشد، باید به صورت فضای باز عمومی متشکل از کاربردهایی همچون فضای سبز، آبنما و محل بازی کودکان استفاده شود.

4 -7 -1 -1 -21 در ساختمان های مسکونی گروه های ۶، ۷ و ۸، یا حیاط آن ها، باید حداقل یک محل برای بازی کودکان و استقرار وسایل بازی در مشاعات منطبق با الزامات قسمت 4 -5 -13 -3 درنظر گرفته شود.

4 -7 -1 -1 -22 در تمام آپارتمان ها و واحدهای تصرف مسکونی، در صورت عدم مجاورت و دسترسی مستقیم واحد به فضای باز، تعبیه حداقل یک فضای نیمه باز اختصاصی منطبق با مقررات قسمت 4 -5 -7 الزامی است.

4 -7 -1 -1 -23 در ساختمان های مسکونی گروه ۳، احداث حیاط های محصور به صورت گودال باغچه، برای تأمین نور و تهویه فضاهای سکونت مشروط بر انطباق با مقررات تعیین شده در قسمت 4 -5 -8 -4 مجاز است.

4 -7 -1 -1 -24 در زمین های بزرگتر از ۲۰۰ مترمربع اگر فضاهای اقامت اصلی از دو تصرف مسکونی مستقل، از یک حیاط داخلی نور و هوا بگیرند، فاصله دیوارهای پنجره های مقابل آن ها از هم نباید کمتر از ۶ متر باشد.

4 -7 -1 -1 -25 در مواردی که فضاهای آشپزخانه و اقامت از دو تصرف مسکونی مستقل و یا آشپزخانه های آن ها از یک حیاط داخلی نور و هوا می گیرند، فاصله دیوارهای پنجره های مقابل آن ها از هم نباید کمتر از ۴ متر باشد.

4 -7 -1 -1 -26 سایر الزامات عمومی تعیین شده برای فضاها، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های مسکونی نیز رعایت شود.

4 -7 -1 -2 هتل ها، هتل آپارتمان ها، متل ها و مسافرخانه ها، گروه (م-1)

در ساختمان هتل ها، هتل آپارتمان ها، متل ها و مسافرخانه ها، علاوه بر رعایت ضوابط و الزامات تعیین شده توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، باید مقررات زیر نیز رعایت شود:

4 -7 -1 -2 -1 پس از در ورودی اتاق ها، سوئیت ها یا آپارتمان ها، باید فضای ورودی مناسب داخلی با رعایت شرایط زیر و سایر ضوابط بیان شده در قسمت راه های دسترس و خروج تأمین شود:

• آ- عمق آزاد و بدون مانع فضای ورودی حداقل ۱/۴۰ متر و مساحت لازم آن حداقل ۲ مترمربع است.
• ب- در صورت وجود اتاق های مستقل در داخل سوئیت یا آپارتمان موردنظر، دسترسی به آن ها باید پس از عبور از قسمت ورودی یادشده صورت گیرد. می توان دسترسی به فضای بهداشتی را در دیوار مجاور در ورودی اصلی با فاصله حداقل ۰/۸۰ متر از آن در نظر گرفت. دسترسی فضاهای یادشده به یکدیگر نباید مستلزم عبور از این فضای ورودی باشد.
• پ- در محل فضای ورودی لازم است قسمتی برای کفش کن و آویختن لباس یا نصب کمد دیواری به نحوی در نظر گرفته شود که اندازه های فضا را به کمتر از حداقل اعلام شده کاهش ندهد.

4 -7 -1 -2 -2 دسترسی به اتاق های مستقل اقامت نباید مستقیماً از یک اتاق دیگر باشد، مگر آن که مطابق مقررات قسمت 4 -5 -2 -5 باشد و به عنوان اتاق الحاق شده در نظر گرفته شود که در این حالت یک اتاق مستقل محسوب نمی گردد.

4 -7 -1 -2 -3 در صورت وجود دو یا چند اتاق مستقل در سوئیت یا آپارتمان، بدون فضای بهداشتی اختصاصی برای هریک، دسترسی به تنها فضای بهداشتی آن سوئیت یا آپارتمان نباید فقط از یک اتاق باشد. در حالتی که حداکثر دو اتاق اقامت مستقل در سوئیت یا آپارتمان وجود داشته باشد و هر اتاق دارای فضای بهداشتی مستقل نباشد، می توان تنها دسترسی به حمام را از یک اتاق اقامت قرار داد. در هر حالت نباید دید مستقیم از هیچ اتاق یا فضای اصلی به داخل فضاهای بهداشتی برقرار شود.

4 -7 -1 -2 -4 حداقل طول آبدارخانه دیواری سوئیت ها و آپارتمان ها بدون تجهیزات پخت، ۱/۸۰ متر و در آشپزخانه دیواری دارای تجهیزات پخت، ۲/۵۰ متر است.

4 -7 -2 تصرف های حرفه ای/اداری

4 -7 -2 -1 در طراحی ساختمان های اداری رعایت ضوابط و سرانه های تعیین شده در نشریه شماره ۱۷۸ سازمان برنامه و بودجه الزامی است.

4 -7 -2 -2 در ساختمان های حرفه ای/اداری گروه ۳، احداث حیاط های محصور به صورت گودال باغچه، برای تأمین نور و تهویه فضاهای اشتغال مشروط بر انطباق با مقررات تعیین شده در قسمت 4 -5 -8 -4 مجاز است.

4 -7 -3 تصرف های آموزشی/فرهنگی

4 -7 -3 -1 در تصرف های آموزشی، ارتفاع فضای کلاس ها و سایر فضاهای آموزشی بر حسب شرایط اقلیمی و تعداد افراد استفاده کننده به گونه ای تعیین می شود که فضای سرانه حداقل ۳/۶ متر مکعب برای هر نفر فراهم باشد. در هر صورت در فضاهای آموزشی که برای تعداد بیش از ۲۰ نفر پیش بینی می شود، ارتفاع فضا نباید از ۳/۰۰ متر کمتر باشد. در صورتی که فضایی برای سخنرانی و نمایش طراحی و اجرا شود، رعایت ضوابط معماری و ارتفاعات لازم جهت نورپردازی و تأمین شرایط مناسب آکوستیکی و غیره الزامی است.

4 -7 -3 -2 در تصرف های گروه (آ) شامل دوره های تحصیلی تا انتهای دبیرستان، حداقل پهنای آزاد و بدون مانع راهروهایی با ظرفیت الزامی ۱۰۰ نفر یا بیشتر که در مسیر دسترس و یا خروج اصلی کلاس ها و سایر فضاهای آموزشی قرار دارند و تنها در یک طرف آن ها کلاس وجود دارد، ۲/۴۰ متر و در صورت وجود کلاس در هر دو طرف آن ها، حداقل ۳/۳۰ متر است. چنانچه این راهروها در مسیر دسترس و خروج اصلی فضاهای آموزشی قرار نداشته باشند، حداقل پهنای لازم آن ها ۱/۸۰ متر است. حداقل ارتفاع آزاد و بدون مانع راهروها در هر حالت نباید از ۲/۶۰ متر کمتر باشد.

4 -7 -3 -3 در تعیین تعداد و نوع فضاها و همچنین سرانه فضای مورد نیاز در تصرف های آموزشی، رعایت ضوابط تعیین شده توسط سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس الزامی است.

4 -7 -3 -4 سایر الزامات تعیین شده برای فضاها، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های آموزشی نیز رعایت شود.

4 -7 -4 تصرف های درمانی/مراقبتی

4 -7 -4 -1 فضاهای داخلی در تصرف های درمانی باید طوری طراحی و ساخته شوند که امکان آسیب و سقوط بیماران وجود نداشته باشد. لبه بالکن ها و تراس ها باید طوری طراحی شود که امکان سقوط یا بالارفتن از آن ها نباشد.

4 -7 -4 -2 در اتاق های بستری ارتفاع لبه پایین پنجره از کف تمام شده نباید از ۱/۱۰ متر کمتر باشد. پنجره باید با فاصله حداقل ۰/۸ متر از لبه کناری تخت بیمار قرار گیرد.

4 -7 -4 -3 حداقل فاصله از لبه کناری تخت تا اولین مانع ۰/۷۰ متر و عرض خالص و بدون مانع برای حرکت تخت در اتاق بستری ۱/۴۰ متر می باشد.

4 -7 -4 -4 حداقل عرض خالص و بدون مانع راهروهای اصلی بخش های بستری عمومی ۲/۴۰ متر است.

4 -7 -4 -5 حداقل عرض الزامی در برای درهای یک لنگه اتاق بستری ۱/۲۰ متر و حداقل عرض های درهای دو لنگه ۰/۹۰ و ۰/۴۰ متر و ارتفاع خالص باید ۲/۱۰ متر در نظر گرفته شود.

4 -7 -4 -6 حداقل عرض قابل قبول فضای مختص یک تخت بستری عادی در اتاق های چند تخت خوابی (فاصله محور تا محور تخت های بستری) ۲/۵۰ متر است.

4 -7 -4 -7 مصالح و مواد استفاده شده در نازک کاری ها باید با دوام و به راحتی قابل نظافت باشند.

4 -7 -4 -8 طراحی گوشه ها، ورودی ها، اتصال دیوار به کف، جداکننده ها و دیگر عناصر باید طوری طراحی شوند که نظافت آن ها آسان باشد.

4 -7 -4 -9 در انتخاب رنگ و محل استفاده از رنگ های مختلف و نورپردازی فضاها علاوه بر رعایت استانداردهای معتبر، باید شرایط آسایش و ارتقای روحیه بیماران مد نظر قرار گیرد.

4 -7 -4 -10 رنگ و فرم دستگیره ها نیز باید به راحتی قابل دیدن و شناسایی باشند و با رنگ اطراف دارای تضاد باشد.

4 -7 -4 -11 استفاده از تهویه طبیعی در فضاهای درمانی مجاز توصیه می شود، ولی در مواردی که ممکن است تأثیر منفی بر کنترل عفونت بگذارد، نباید استفاده شود.

4 -7 -4 -12 در طراحی و اجرای تصرف های درمانی-مراقبتی ملاحظات مربوط به معلولین، سالخوردگان و ناتوانان جسمی-حرکتی و ذهنی باید در نظر گرفته شود.

4 -7 -4 -13 دسترسی افراد کم توان جسمی و امکان خروج آن ها در هنگام خطر از ساختمان ها الزامی می باشد.

4 -7 -4 -14 در تصرف های درمانی، مخصوصاً در بیمارستان ها، تیمارستان ها و مراکز درمانی باید حداقل ۱۰٪ از اتاق های بستری و سرویس های بهداشتی دارای شرایط خاص برای استفاده افراد معلول و کم توان جسمی باشند. همین طور تمامی فضاهای حمل بیمار، دسترسی ها و راه های خروجی باید امکان سرویس دهی به نیازهای حرکتی افراد معلول و افراد کم توان را داشته باشند.

4 -7 -4 -15 در کلیه تصرف های درمانی مشخصات سطوح شیب دار نیز باید در انطباق با ضوابط شهرسازی و معماری مناسب سازی فضاها برای معلولین و ناتوانان جسمی-حرکتی باشد.

4 -7 -4 -16 در فضاهای درمانی دسترسی به فضاهای خارجی باید راحت، ساده، بدون خطر و در معرض دید باشد.

4 -7 -4 -17 در فضاهای درمانی مقررات مبحث بیستم و علائم و تابلوهای ایمنی باید کاملاً رعایت شود. علامت گذاری مسیرها انجام و نقشه های تخلیه اضطراری و راه های واکنش اضطراری، علائم نوری ایمنی نصب شود و تسهیل راه یابی از طریق ایجاد تنوع در نماهای داخلی و کاربرد آن با فضاهای متفاوت تقویت شود.

4 -7 -4 -18 ترتیب قرار گرفتن فضاهای خصوصی و عمومی با دقت صورت پذیرد تا بیمار احساس تعلق و مشخص شدن قلمرو فضا را داشته باشد.

4 -7 -4 -19 به منظور رعایت الزامات بهداشتی توجه به موارد زیر ضروری است:

1. در اصلی بیمارستان باید از طریق یکی از خیابان های اصلی یا فرعی قابل دسترسی برای تردد وسایل نقلیه از جمله آمبولانس، ماشین های آتش نشانی باشد. همچنین باید از محل تراکم مواد مزاحم و آلوده کننده و محل نگهداری موقت زباله دور باشد.
2. محل نگهداری موقت زباله باید دارای اتاق با فضای متناسب با حجم زباله های تولیدشده باشد. این اتاق باید با کف سالم و قابل شست وشو و نشت ناپذیر و محکم و دارای شیب مناسب به طرف کفش وی باشد.
3. اتاق محل نگهداری موقت زباله باید دارای شیر آب سرد و گرم، غیرقابل نفوذ برای حشرات و حیوانات باشد. همچنین این اتاق باید از بخش هایی مانند آشپزخانه دور بوده و دارای تهویه باشد.
4. وسیله جمع آوری پسماندها باید به راحتی به محل ذخیره دسترسی داشته باشد.
5. در تصرف های درمانی، کف کلیه قسمت ها باید سالم، بادوام، و قابل شست وشو و غیرقابل نفوذ آب و بدون ترک خوردگی، به رنگ روشن و جنسی مقاوم و بدون خلل و فرج باشد.
6. دیوارها تا ارتفاع حداقل ۱/۸۰ متر از کف باید از جنس مقاوم، بدون خلل و فرج، به رنگ روشن و قابل شست وشو و ضد عفونی باشد.
7. سرویس های بهداشتی دارای کاسه توالت سالم و بدون ترک خوردگی به رنگ روشن، فلاش تانک، تعویض هوا (تهویه) مناسب و فضای مناسب برای همراه بیمار باشد.
8. کلیه پنجره های بازشو اتاق باید مجهز به حفاظ و توری سیمی ضد زنگ باشند.
9. بیمارستان باید دارای بخش نگهداری اجساد با فضای کافی جهت استقرار یخچال های مخصوص نگهداری اجساد باشد؛ و این محل باید دارای تهویه مناسب، کفش وی و سیستم فاضلاب مناسب بوده؛ و تجهیزات لازم جهت شست وشوی آن وجود داشته باشد. همچنین محل آن دور از دسترس و دید بیماران و مراجعین و دور از محل نگهداری مواد غذایی و آشپزخانه باشد.

4 -7 -4 -20 در بخش جراحی کلیه تصرف های درمانی-مراقبتی، رعایت موارد زیر ضروری است:

1. حداقل پهنای راهروها در بخش جراحی باید ۱/۸۰ متر باشد.
2. کف در کلیه قسمت های اتاق عمل باید سالم، بدون درز و شکاف و جنس آن از کف پوش مناسب و به گونه ای باشد که ذرات از آن جدا و در فضا پخش نشود؛ و نیز غیرقابل نفوذ آب و قابل شست وشو بوده؛ و محل اتصال کف به دیوار بدون درز باشد.
3. دیوارها باید با مصالحی مانند کاشی و یا پانل های مخصوص اتاق عمل و نظیر آن تا سقف پوشیده و رنگ کاملاً روشن، سالم، بدون درز و شکاف و ترک خوردگی و مقاوم به مواد ضدعفونی کننده و پاک کننده داشته باشد.
4. سقف باید سالم، بدون درز و شکاف و ترک خوردگی و به رنگ روشن و قابل شست وشو باشد.
5. روی در ورودی به بخش اتاق عمل باید با درج خط قرمزی به پهنای ۰/۲۰ متر از سایر بخش ها جداسازی و تشخیص داده شود.
6. کلید و پریزهای برق باید مطابق استانداردهای معتبر باشد.
7. توالت و دستشویی با شرایط بهداشتی به تعداد کافی در مجموعه اتاق های عمل قبل از اتاق رخت کن و خط قرمز در نظر گرفته شود.
8. باید هوا به طور مرتب با روش مناسب تهویه و رطوبت نسبی آن بین ۵۰ تا ۶۰ درصد و دمای خشک بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی گراد باشد.
9. هوای تهویه اتاق عمل نباید از اتاق دیگری تأمین شود و یا هوای برگشت آن وارد فضای دیگری شود.

4 -7 -4 -21 الزامات زیر در بخش های تصویربرداری پزشکی باید رعایت گردند:

1. جهت دسترسی سهل تر مراجعه کنندگان و با توجه به روابط عملکردی با سایر بخش ها (در صورت قرارگیری در بیمارستان یا درمانگاه) بهتر است این بخش در طبقه همکف و در نزدیکی بخش اورژانس و یا در طبقات زیرین قرار گیرد.
2. از آنجایی که برخی دستگاه های موجود در این بخش دارای تشعشعات مضر یا امواج الکترومغناطیسی می باشند، جهت افزایش ایمنی افراد توصیه می شود موقعیت این بخش همجوار با فضاهایی با رفت وآمد کم و یا مجاور خاک باشد. در غیر این صورت دیوارها، کف و سقف فضاهایی که دستگاه آن ها دارای تشعشعات مضر است، باید توسط مواد کاهنده اثر تشعشعات و با ضخامت لازم، متناسب با مشخصات دستگاه مورد استفاده و بر اساس استانداردهای سازمان انرژی اتمی محافظت شود.
3. برای پرهیز از اثر سوء امواج الکترومغناطیسی خارجی یا تجهیزات برقی و غیره که می توانند تأثیر منفی در عملکرد دستگاه ها داشته باشند باید اتاق های تصویربرداری دارای دستگاه های حساس به امواج مغناطیسی در محل مناسب قرار گیرند تا اثر سوء امواج الکترومغناطیس و تجهیزات برقی و غیره، به حداقل برسد.
4. بخش های بستری و انواع بخش های مراقبت ویژه باید دارای ارتباط افقی و عمودی مناسب با این بخش باشند و این مسیرهای ارتباطی نباید دارای تفاوت دما با بخش های داخلی باشند.
5. استفاده از علائم هشداردهنده و تابلوهای حفاظتی در قسمت های مورد نیاز و چراغ هشدار تابش اشعه و غیره در سردر ورودی اتاق های تصویربرداری جهت کاهش خطرات، الزامی است.

4 -7 -5 تصرف های تجمعی

4 -7 -5 -1 در تصرف های تجمعی که فضاهایی که برای تعداد بیش از ۲۰ نفر پیش بینی می شود، ارتفاع فضا نباید از ۳/۰۰ متر کمتر باشد. در صورتی که این تصرف ها برای سخنرانی و نمایش طراحی و اجرا گردند، رعایت ضوابط معماری و تمهیدات لازم جهت نورپردازی و آکوستیک فضا و غیره الزامی است.

4 -7 -5 -2 در پلکان های راهروهای فضای تجمع برای دسترسی به ردیف صندلی ها که تنها در یک طرف آن ها جای نشستن وجود دارد، لازم است که حداقل در یک طرف آن ها میله دستگرد نصب شود.

4 -7 -5 -3 در تصرف های تجمعی، مانند سینماها و سالن های اجتماعات، پلکان های راهرویی که به میله دستگرد در وسط مجهزند، نیازی به میله دستگرد اضافی ندارند.

4 -7 -5 -4 سایر الزامات تعیین شده برای فضاها، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های تجمعی نیز رعایت شود.

4 -7 -5 -5 در طراحی و ساخت مساجد باید به رعایت صحیح جهت قبله در استقرار محراب نماز توجه شود.

4 -7 -5 -6 در طراحی و ساخت مساجد به منظور رعایت بهداشت، باید به تعبیه فضاها یا محل هایی برای کفش کن و وضوخانه توجه شود.

4 -7 -6 تصرف های صنعتی

4 -7 -6 -1 در تصرف های صنعتی و کارگاهی رعایت ضوابط و استانداردهای شورای عالی حفاظت کار و سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران الزامی است.

فصل هشتم – مقررات خاص ساختمان های بلند

4 - 8 مقررات خاص ساختمان های بلند (گروه 8)

4 -8 -1 در ساختمان های بلند (گروه 8)، محفظه پله ای که در راه خروج واقع شود، باید به طور مکانیکی تهویه و فشار مثبت داشته باشد.

4 -8 -2 در ساختمان های بلند، حداکثر برای شش طبقهٔ آخر می توان از پاسیو های داخلی برای نورگیری و تهویهٔ فضا های اقامت، اشتغال و آشپزخانه ها استفاده کرد. در صورت استفاده از حیاط خلوت که یک ضلع آن به فضای آزاد باز است، محدودیتی برای نورگیری همهٔ طبقات وجود ندارد. اگر حیاط خلوت رو به معابر یا فضاهای عمومی شهری باز باشد، رعایت مقررات مربوط به نما و حجم ساختمان، در قسمت 4 -4 -4 الزامی است.

4 -8 -3 تمام ساختمان های بلند باید به تجهیزات کشف، اعلام و اطفای حریق و همچنین امداد و نجات منطبق با ضوابط خاص اعلام شده در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان مجهز باشند.

4 -8 -4 در تمام ساختمان های بلند باید اتاقی برای استقرار مدیریت ساختمان پیش بینی شود. در این اتاق باید تمام مدارک ساختمان از جمله نقشه های اجرایی ساختمان و تأسیسات و همچنین کلیدهای مربوط به قفل درهای اصلی ساختمان، موتورخانه، بام و اتاقک یا جعبهٔ کنتورها به نحو مناسب نگهداری شود.

4 -8 -5 تمام ساختمان های بلند باید به سیستم برق اضطراری که سیستم کشف و اعلام حریق و همچنین روشنایی فضاهای عمومی ارتباط و خروج و غیره را تأمین می کند، مجهز باشند.

4 -8 -6 محدودیت عمق گودبرداری و احداث طبقات در زیرزمین باید در انطباق با مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان باشد.

4 -8 -7 سایر الزامات تعیین شده برای فضاها، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های بلند نیز رعایت شود.

فصل نهم – الزامات عمومی عناصر و جزئیات مهم ساختمان

4 - 9 الزامات عمومی عناصر و جزئیات مهم ساختمان

4 -9 -1 دیوارها

• 4 -9 -1 -1 تمام دیوارهای خارجی واحدهای تصرف و همچنین دیوارهای مشترک واحدها با یکدیگر و با فضاهای عمومی ساختمان، جهت مقاومت در برابر حریق، باید در انطباق با مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان بوده و دارای مقاومت کافی در برابر ضربه باشد. مقادیر صدابندی آن ها نیز باید مطابق با مبحث هجدهم مقررات ملّی ساختمان باشد. در دیوارهای آجری و بلوک سفالی خارجی و مشترک غیرمسلح، باید ضخامت حداقل سفت کاری در این دیوارها به میزان ۰/۲۰ متر رعایت شود.
• 4 -9 -1 -2 جداره های خارجی تمام ساختمان ها و جداره های مشترک واحدهای تصرف با فضاهای کنترل نشده، باید مطابق مبحث نوزدهم مقررات ملّی ساختمان، عایق بندی حرارتی شده باشند.
• 4 -9 -1 -3 در تمام دیوارها، به ویژه در دیوارهای نما، جهت مقاومت در برابر زلزله، ضوابط مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان و آیین نامه طراحی ساختمان در برابر زلزله (استاندارد 2800) باید رعایت شود.
• 4 -9 -1 -4 در تمام دیوارهایی که به علت قرارگیری عایق ها چندلایه می شوند، اتصال بین لایه ها و یکپارچگی دیوار باید تأمین گردد.

4 -9 -2 کف و سقف

• 4 -9 -2 -1 تمام سقف های خارجی واحدهای تصرف و همچنین سقف های مشترک واحدها با یکدیگر و با فضاهای عمومی ساختمان، جهت مقاومت در برابر حریق، باید در انطباق با مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان بوده و دارای مقاومت کافی در برابر ضربه باشد. مقادیر صدابندی آن ها نیز باید مطابق با مبحث هجدهم مقررات ملّی ساختمان باشد.
• 4 -9 -2 -2 تمام سقف ها و کف های خارجی ساختمان ها و تصرف ها و فضاها باید مطابق مبحث نوزدهم مقررات ملّی ساختمان، عایق بندی حرارتی شده باشند.

4 -9 -3 نازک کاری و پوشش ها

• 4 -9 -3 -1 استفاده از پوشش های ضد حریق در سازه های فلزی بناهای بلند (گروه 8) مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان الزامی است.
• 4 -9 -3 -2 استفاده از پوشش های ضد حریق در سازه های فلزی توقفگاه های تمام ساختمان های گروه 6 به بالا مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان الزامی است.
• 4 -9 -3 -3 استفاده از نازک کاری و پوشش های لازم در تمام دیوارها و سطوح قابل دسترس در تصرف های مسکونی/اقامتی، آموزشی/فرهنگی، درمانی/مراقبتی و تجمعی به منظور ایجاد شرایط ایمن تر و بهداشتی الزامی است.

4 -9 -4 سقف های کاذب

در هر قسمت از تصرف مسکونی که به منظور پوشاندن عناصر تأسیسات یا عبور کانال و یا دلایل دیگر، سقف کاذب احداث می شود، باید علاوه بر رعایت سایر مقررات و نکات فنی الزامی، با مقررات این قسمت نیز منطبق باشد.

• 4 -9 -4 -1 نصب سقف کاذب نباید ارتفاع فضا را به کمتر از مقدار مجاز آن کاهش دهد. ارتفاع فضا، تا زیر سطح تمام شدهٔ سقف کاذب اندازه گیری می شود.
• 4 -9 -4 -2 سقف کاذب باید با استفاده از قطعات مناسب و به صورت مطمئن به ساختار اصلی ساختمان متصل شده باشد تا در شرایط بهره برداری عادی و در شرایط خاص به ویژه آتش سوزی یا زلزله ای که ساختمان برای آن طراحی شده است، با تخریب یا ریزش تمام یا قسمتی از آن، موجب اختلال در عملکرد ساختمان و فضاهای آن نشود و به افراد و سایر اجزاء ساختمان آسیب وارد نیاید.
• 4 -9 -4 -3 برای نصب آویزها، اتصالات و سایر اجزاء نگهدارندهٔ سقف کاذب، باید پیش بینی های لازم، مانند نصب و اجرای پروفیل ها یا میلگردهای انتظار در هنگام اجرای ساختار اصلی ساختمان انجام گرفته باشد و از تخریب و آسیب رساندن به ساختارهای اصلی بدین منظور خودداری شود.
• 4 -9 -4 -4 دیوارهای جداکنندهٔ فضاها باید تا بالای سقف کاذب و زیر سقف سازه ای امتداد داشته باشند و یا فضای بالای سقف کاذب در امتداد قائم دیوارهای جداکننده به وسیلهٔ مواد مقاوم و پایدار غیرقابل اشتعال و صدابند مناسب کاملاً مسدود و جداسازی شود.
• 4 -9 -4 -5 از فضای بالای سقف کاذب نباید برای انبار کردن لوازم و تجهیزات استفاده شود مگر آن که به وسیلهٔ ساختار مناسب و با احتساب بار اضافی لوازم یادشده طراحی و اجرا شود.
• 4 -9 -4 -6 تخلیهٔ هوای سرویس های بهداشتی و آشپزخانه به فضای بالای سقف کاذب مجاز نیست.
• 4 -9 -4 -7 در سقف هایی که در آن ها از مواد قابل سوختن مانند انواع بلوک یا صفحهٔ پلی استایرن استفاده می شود، باید سطح زیر سقف اصلی مطابق ضوابط مربوط، با اندود یا فرآورده های مناسب، در برابر آتش محافظت شود. این پوشش در صورت تعبیه سقف کاذب نیز باید در زیر سقف اصلی لحاظ گردد.
• 4 -9 -4 -8 فضای بالای سقف کاذب نباید به فضای بیرون ساختمان یا به فضاهای نیمه باز و یا حیاط های داخلی گشودگی داشته باشد، مگر آن که این گشودگی به منظور تهویه در مناطق مرطوب و با رعایت تمام شرایط زیر انجام پذیرد:
  1. با نصب حفاظ و توری مناسب در محل گشودگی ها، از ورود جانوران و حشرات به فضای بالای سقف کاذب جلوگیری شود.
  2. گشودگی ها به فضای بیرون با تمهیدات لازم مانند نصب انواع دریچه (دمپر)، از باران، کج باران و سایر نزولات جوی و همچنین باد مزاحم محافظت شوند.
  3. در حالت فوق، از لحاظ اتلاف حرارت و صرفه جویی در مصرف انرژی، فضای مابین سقف کاذب و سقف سازه ای اصلی به عنوان فضای کنترل نشده محسوب می شود و با عایق کاری مناسب مطابق مبحث نوزدهم مقررات ملّی ساختمان باید از اتلاف حرارت فضای طبقات بالا و پایین سقف کاذب جلوگیری شود.
  4. نباید در این حالت فضای بالای سقف کاذب به هیچ یک از فضاهای داخلی ساختمان هیچ گونه درز یا گشودگی مانند دریچه، محل نصب لامپ های توکار و حفره های تزئینی داشته باشد و در صورت نیاز به دریچهٔ بازدید یا دسترس، دریچهٔ مذکور باید با تمهیدات مناسب درزبندی شود.
• 4 -9 -4 -9 در مجاورت یا بالای سقف کاذب، هیچ گونه لولهٔ آب، فاضلاب یا گاز، کانال و یا تأسیسات مشابه، نباید مستقیماً با آویزها، شبکهٔ نگهدارنده و سایر قسمت های سقف کاذب اتصال یا تماس داشته باشد.
• 4 -9 -4 -10 در صورت نیاز به نصب هرگونه شیشه یا عناصر شیشه ای در سقف کاذب، باید از شیشه های ایمنی مسلح یا غیرریزنده استفاده شود.

4 -9 -5 بام های مسطح

• 4 -9 -5 -1 تعبیه جان پناه در بام های مسطح، در صورت وجود راه پله برای دسترسی ساکنین به بام، مطابق الزامات قسمت 4 -9 -7 الزامی است.
• 4 -9 -5 -2 بام های مسطح باید دارای شیب بندی مناسب حداقل ۲٪ و کفش وی متصل به لوله کشی آب بام، مستقل از شبکهٔ اصلی فاضلاب ساختمان باشند.
• 4 -9 -5 -3 تعداد کفش وی و لولهٔ قائم آب باران در بام های اصلی ساختمان در انطباق با مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان نباید از دو عدد کمتر باشد.
• 4 -9 -5 -4 آب بام ها باید به صورتی جمع آوری و هدایت شود که موجب آلودگی یا ایجاد مزاحمت در محوطه و اجزاء ساختمان و اراضی مجاور یا معابر عمومی نشود و از سرازیر شدن آب بر روی نمای ساختمان یا ساختمان های مجاور پیش گیری شود.
• 4 -9 -5 -5 تخلیهٔ آب حاصل از نزولات جوی بام ها به زمین های مجاور و معابر عمومی مجاز نیست و تخلیهٔ آن در محوطهٔ ساختمان باید با مجوز شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه انجام گیرد.
• 4 -9 -5 -6 اتصال لوله کشی آب بام به شبکهٔ فاضلاب شهری تنها با مجوز ادارات فاضلاب شهری و نهاد قانونی مسئول امکان پذیر است.

4 -9 -6 بام های شیبدار

• 4 -9 -6 -1 بام های شیبدار باید به نحوی طراحی و اجرا گردند که از ریزش برف، یخ یا اجزاء سقف از ارتفاع جلوگیری شود.
• 4 -9 -6 -2 در بام های شیبدار باید تدابیر لازم به منظور حفظ جان کارگران در هنگام کار در روی بام پیش بینی شود.
• 4 -9 -6 -3 چنانچه شیب بام شیبدار به سمت زمین های مجاور یا معابر عمومی باشد باید فاصلهٔ افقی لبهٔ بیرونی بام از مرز مالکیت، در ساختمان های گروه ۱ تا ۵، به اندازهٔ حداقل ۰/۲۰ متر در داخل ملک رعایت گردد و در ساختمان های گروه های ۶ و ۷، به ازاء هر طبقهٔ اضافه، ۰/۱۰ متر به این فاصله افزوده می شود. برای ساختمان های گروه ۸، رعایت مقررات و ضوابط خاص آن ها الزامی است.
• 4 -9 -6 -4 رعایت بندهای 4 -9 -5 -3 تا 4 -9 -5 -6 در مورد هدایت و تخلیهٔ آب بام های شیبدار الزامی است.

4 -9 -7 سقف های نورگذر

هرجا که نورگیری از طریق سقف صورت گیرد یا سطوح شفاف یا شیشه ای در سقف نصب شود باید با الزامات زیر منطبق باشد:

• 4 -9 -7 -1 نورگیرهای سقفی که برای تأمین نور الزامی فضاها تعبیه می شوند باید به فضای باز یا حیاط های داخلی متصل باشند و سطح شفاف آن ها نباید از سطح الزامی شیشهٔ پنجره برای فضاهای مورد نظر کمتر باشد.
• 4 -9 -7 -2 مجموع سطح نورگیرهای سقفی و پنجره های دیواری در فضاهای مورد نظر که به صورت طبیعی نورگیری شود، باید معادل سطوح الزامی مذکور در جدول 4 -6 باشند.
• 4 -9 -7 -3 سقف های نورگذر یا شفاف، مانند سقف گلخانه و پاسیو و همهٔ قسمت های شیشه ای یا شفاف در سایر سقف ها، باید از جنس ایمن و غیرریزنده باشند.
• 4 -9 -7 -4 در طراحی و اجرای سقف های نورگذر یا شفاف وسیع مانند سقف گلخانه و پاسیو باید تدابیری جهت امکان نظافت و تحمل وزن نظافت کار جهت ایمنی در نظر گرفته شود.

4 -9 -8 نصب و اجرای در و پنجره

• 4 -9 -8 -1 مشخصات تمام درها و پنجره ها باید با استانداردهای ملّی ایران مطابقت داشته باشد.
• 4 -9 -8 -2 تعبیه آستانه در برای درهای ورودی ساختمان های عمومی دارای تصرف های آموزشی/فرهنگی، درمانی/مراقبتی و تجمعی ممنوع است.
• 4 -9 -8 -3 در درهای شیشه ای کشویی و درهای شیشه ای بدون قاب، دیواره و در شیشه ای وان و دوش، قطعات شیشه در اطراف ورودی های اصلی و خروجی بناها، قطعات شیشه ای درهای توقفگاه ها و قطعات بزرگ تر از ابعاد مجاز در بند 4 -4 -4 -8 در نماهای شیشه ای و تمام درهایی که شیشه در آن ها در ارتفاع پایین تر از ۱/۰۵ متر بکار رفته، استفاده از شیشه های ایمن و غیرریزنده الزامی است.
• 4 -9 -8 -4 در صورتی که پنجره در فضایی نصب شود که کف آن فضا در ارتفاع بیش از ۰/۷۰ متر از زمین یا فضای مجاور ارتفاع داشته باشد، باید کف آن پنجره در ارتفاع حداقل ۱/۱۰ متر احداث شده و یا دارای جان پناهی به ارتفاع حداقل ۱/۱۰ متر از کف فضا باشد.
• 4 -9 -8 -5 تعبیه پنجره در محل هایی که خارج از حدود مجاز در این مقررات موجب اشراف به حیاط و ساختمان مجاور شود، ممنوع است.
• 4 -9 -8 -6 در صورتی که امکان اشراف از معبر عمومی مجاور به داخل فضاهای اقامت در ساختمان وجود داشته باشد، لازم است کف پنجره فضاهای اقامت در بالاتر از ارتفاع دید عابران تعبیه شود.

4 -9 -9 حفاظ ها، جان پناه ها و میله های دستگرد

حفاظ، جان پناه ها و میله های دستگرد باید با تمهیدات مناسب، به نحوی تهیه شوند که در زمان استفاده و بهره برداری از مقاومت و ایمنی لازم برخوردار باشند.

4 -9 -9 -1 حفاظ و جان پناه

هرجا که نصب جان پناه یا حفاظ و دست انداز الزامی اعلام شده باشد، باید در انطباق با مقررات زیر اجرا شود:

• 4 -9 -9 -1 -1 ارتفاع دست اندازها یا جان پناه ها از سطح فضا یا بام در دسترس، باید حداقل ۱/۱۰ متر و از لبهٔ پله یا سطح شیب دار حداقل ۰/۹۰ متر باشد.
• 4 -9 -9 -1 -2 فاصلهٔ خالی بین دو نردهٔ عمودی دست انداز و جان پناه نباید بیشتر از ۰/۱۱ متر باشد. در صورت وجود نرده های تزئینی، نباید از هیچ قسمت آن کره های به قطر بیش از ۰/۱۱ متر عبور کند.
• 4 -9 -9 -1 -3 در صورت استفاده از میله های افقی در دست انداز و جان پناه، غیر از فاصلهٔ مندرج در بند 4 -9 -9 -1 -2، طراحی دست انداز باید به گونه ای باشد که از بالا رفتن کودکان و احتمال سقوط آن ها با تدابیری چون شیب داخلی یا هلّهٔ برگشته جلوگیری کند.
• 4 -9 -9 -1 -4 استفاده از شیشهٔ ایمن و غیرریزنده در جان پناه ها و دست اندازهای دارای شیشه به هر قطع و اندازه، الزامی است.

4 -9 -9 -2 میله های دستگرد

میله های دستگرد باید در محل های تعیین شده، مطابق الزامات زیر ساخته و نصب شوند، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرف ها به گونه ای دیگر تعیین شده باشد:

• 4 -9 -9 -2 -1 ارتفاع میله های دستگرد که از لب پله و یا سطح کف تمام شدهٔ شیب راه اندازه گیری می شود، باید ۰/۹۰ متر باشد. این ارتفاع در تمام طول میلهٔ دستگرد باید به صورت یکنواخت امتداد داشته باشد.
• 4 -9 -9 -2 -2 سطحی از میلهٔ دستگرد که با دست گرفته می شود باید پیوسته و یکنواخت باشد و به وسیلهٔ هیچ قطعه یا عنصری قطع نشود.
• 4 -9 -9 -2 -3 انتهای میلهٔ دستگرد باید به سمت یک دیوار، حفاظ یا سطح تردد چرخیده یا خم شود یا تا میله های دستگرد خیز مجاور پله یا شیب راه امتداد داشته باشد، تا از ایجاد جراحت یا گیر کردن اشیاء یا لباس افراد به میله های دستگرد جلوگیری شود. در جایی که میلهٔ دستگرد بین خیزهای مجاور پیوسته نیست، باید حداقل ۰/۳۰ متر به صورت افقی از لبه های ابتدا و انتهای شیب راه و از بالاترین پیشانی پله ادامه داشته باشد. در پله ها، میلهٔ دستگرد باید از سمت پایین شیب آن به اندازهٔ عمق یک کف پله بعد از پایین ترین پیشانی پله ادامه یابد.
• 4 -9 -9 -2 -4 میلهٔ دستگرد با مقطع دایره باید دارای قطر خارجی بین ۳۵ تا ۴۰ میلی متر باشد، در غیر این صورت مقطع میله باید قابلیت گرفتن میلهٔ دستگرد را به اندازهٔ معادل آن فراهم سازد. اگر مقطع میلهٔ دستگرد دایره ای نیست، اندازهٔ محیطی آن باید حداقل ۱۰۰ و حداکثر ۱۶۰ میلی متر و حداکثر اندازهٔ قطر آن ۵۷ میلی متر باشد. لبه های میلهٔ دستگرد باید با شعاع حداقل ۲/۵ میلی متر گرد شده باشند.
• 4 -9 -9 -2 -5 فاصلهٔ آزاد میان یک میلهٔ دستگرد و دیوار یا سطح دیگر باید حداقل ۴۰ میلی متر باشد.
• 4 -9 -9 -2 -6 میلهٔ دستگرد و دیوار یا هر سطح دیگر مجاور آن باید عاری از هرگونه جسم تیز یا برنده باشند.

4 -9 -10 آب بندی و عایق کاری رطوبتی

• 4 -9 -10 -1 در تمام ساختمان ها حفاظت در برابر بارش نزولات جوی و رطوبت خاک الزامی است. بام های تخت، ایوان ها، فضاهای نیمه باز (غیر از بالکن های کم عرض)، کف های در تماس با زمین های نمناک، کف کلیهٔ فضاهای بهداشتی در طبقات، دیوارهای زیرزمین و سایر دیوارهای در تماس با زمین نمناک، بدنه و کف و دیوار استخرها و منابع آب، باید عایق رطوبتی شوند. بام های شیب دار و قوسی و گنبدها و نماهایی که در معرض بوران های موسمی قرار می گیرند، باید با روش مناسب در برابر نزولات جوی و کج باران حفاظت شوند.
• 4 -9 -10 -2 در تمام فضاهای داخلی بنا، هرجا که شیر برداشت آب تعبیه شود، کف فضا باید عایق رطوبتی شده و کفش وی دارای شترگلویی یا سیفون و تمهیدات لازم دیگر برای دفع فاضلاب، مطابق با ضوابط مبحث شانزدهم مقررات ملّی ساختمان، پیش بینی شود.
• 4 -9 -10 -3 محافظت سطح کف و عایق کاری دیواره های زیرزمین، جهت جلوگیری از نفوذ آب های سطحی و زیرزمینی و نشت آب لوله کشی، در ساختمان الزامی است.

4 -9 -11 شومینه، بخاری دیواری و دودکش ها

• 4 -9 -11 -1 شومینه هایی با مخزن باز که در آن ها از انواع سوخت گاز، مایع یا جامد استفاده می شود و هوای مورد نیازشان از داخل فضا تأمین می گردد، نمی توانند به عنوان تنها وسیلهٔ حرارتی محسوب شوند و نباید گرمایش یک ساختمان یا بخشی از آن تنها به چنین شومینه هایی متکی باشد.
• 4 -9 -11 -2 نصب و استفاده از شومینه هایی که در آن ها از انواع سوخت گاز، مایع یا جامد استفاده می شود و هوای مورد نیازشان از داخل فضا تأمین می گردد، ضمن رعایت بندهای مرتبط در مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان، در فضاهای اقامت با مساحت کمتر از ۱۲ مترمربع مجاز نیست.
• 4 -9 -11 -3 ساخت دودکش و نوع مصالح مصرفی آن باید به طوری باشد که به هیچ وجه امکان بروز ترک و شکستگی و نشت گاز از اتصال ها و نظایر آن به فضاهای داخل ساختمان بوجود نیاید.
• 4 -9 -11 -4 در طراحی، ساخت، نصب و کاربرد هر نوع شومینه و بخاری باید محدودیت ها و الزامات مباحث سوم، چهاردهم و هفدهم مقررات ملّی ساختمان رعایت شود.
• 4 -9 -11 -5 ساخت دودکش با مصالح بنایی تنها در ساختمان های گروه ۱ تا ۳ و دارای تصرف م-۴ مجاز است. در بام این ساختمان ها، رعایت فاصلهٔ ۳ متر تا نزدیک ترین مصالح و وسایل سوختنی الزامی است.
• 4 -9 -11 -6 محل جانمایی دودکش ها باید از مرحلهٔ اول در نقشه های ساختمان مشخص گردد.

4 -9 -12 جزئیات عمومی ایمنی و امنیت در برابر سوانح و سایر خطرات

• 4 -9 -12 -1 استفاده از تجهیزات حفاظت در برابر آذرخش در ساختمان های گروه ۶ تا ۸ و ساختمان های دیگری که به علت نوع کاربری و یا موقعیت قرارگیری آن ها ضروری باشد، الزامی است، و باید مطابق با استاندارد ملّی ایران در مورد آذرخش، به شماره ۶۲۱۳-۱ باشد.
• 4 -9 -12 -2 ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که در صورت وقوع زلزله موجب صدمه و خسارت به ساختمان های مجاور نشود و از خسارت به آن ها پیشگیری گردد. رعایت مقررات مندرج در مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان، به ویژه در مورد تعبیهٔ درز انقطاع مابین ساختمان ها، الزامی است.
• 4 -9 -12 -3 بازشوها، درها و پنجره ها و مدخل زیرزمین های تمام ساختمان ها باید به گونه ای طراحی و اجرا شوند که امنیت ساکنان و استفاده کنندگان را فراهم نمایند.
• 4 -9 -12 -4 مدخل و پنجره های بازشو زیرزمین باید با اتخاذ شیوه های مناسب و متداول به گونه ای طراحی و اجرا شود که از ورود جانوران موذی، آب، باران و آب های سطحی به داخل جلوگیری شود.
• 4 -9 -12 -5 در تمام تصرف ها و فضاها تأمین راه های خروج ایمن و نصب علائم هشداردهنده و ایمنی مطابق مباحث سوم و بیستم مقررات ملّی ساختمان الزامی است.
• 4 -9 -12 -6 راه های خروج ایمن در ساختمان ها باید طوری تعبیه شوند که علاوه بر هدایت مردم به مکان ایمن در هنگام آتش سوزی، در صورت وقوع زلزله نیز امکان خروج و یاری رسانی به ساکنان و استفاده کنندگان را فراهم نمایند.
• 4 -9 -12 -7 در طراحی و اجرای ساختمان ها، در انطباق با مبحث سوم مقررات، باید تدابیر لحاظ شده در مبحث سوم، چون ایجاد دیوارهای جداکنندهٔ آتش و محل های مقاوم در برابر حریق، تحت عنوان فضای پناه، در مسیر خروج برای استقرار افراد دارای معلولیت و سالمندان و کم توانانی که امکان حرکت در مسیر خروج ندارند، در نظر گرفته شود.
• 4 -9 -12 -8 در طراحی ساختمان ها باید راه های امداد رسانی از خارج ساختمان، مطابق الزامات زیر، برای انجام عملیات امداد و نجات در هنگام وقوع سوانحی چون حریق و زلزله پیش بینی شود. این راه ها از طریق جایگاه های الزامی امداد رسانی در فضای باز مجاور ساختمان (در حیاط یا معابر عمومی مجاور) و بازشوی الزامی امداد رسانی (در تصرف های مسکونی) جهت ورود و استقرار افراد و وسایل امداد رسان تأمین می شود.

4 -9 -12 -8 جزئیات راه های امداد رسانی

• 4 -9 -12 -8 -1 تعبیه راه های امداد رسانی در ساختمان به منزلهٔ منتفی شدن مسیرهای خروج الزامی مندرج در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان نیست.
• 4 -9 -12 -8 -2 هر واحد تصرف در گروه های ساختمان ۱ تا ۷ این مبحث باید دارای حداقل یک بازشوی مجزا و مستقل امداد رسانی در نما و مشرف بر جایگاه امداد رسانی باشد که بتوان از طریق آن عملیات نجات را انجام داد. عرض بازشوی امداد رسانی حداقل ۰/۹۰ متر و ارتفاع آن حداقل ۱/۳۰ متر است. بدیهی است که در زیر هر بازشوی امداد رسانی، باید یک جایگاه امداد رسانی درنظر گرفته شود.
• 4 -9 -12 -8 -3 در ساختمان های گروه ۴ تا ۷ اگر طبقهٔ آخر دارای سقف شیب دار باشد، احداث یک مهتابی یا بالکن حاوی بازشوی امداد رسانی در سقف شیب دار، که حول یکی از محورهای عمودی آن باز شود و دارای حداقل ۰/۹۰ متر عرض و ۱/۳۰ متر ارتفاع باشد، الزامی است.
• 4 -9 -12 -8 -4 برای هر تصرف در ساختمان های گروه ۴ تا ۷ باید سطحی آزاد در فضای باز ساختمان به عنوان جایگاه امداد رسانی درنظر گرفته شود. از این جایگاه برای استقرار افراد، وسایل و خودروهای امداد رسان استفاده می شود. این جایگاه باید به دسترسی های سوارهٔ اصلی شهر متصل باشد. در ساختمان های گروه ۶ و ۷ دسترسی سواره به جایگاه های امداد رسانی الزامی است.
• 4 -9 -12 -8 -5 انجام فعالیت های دائمی در جایگاه های امداد رسانی و تعبیهٔ کاربری هایی که موجب اشغال این سطوح شود، مجاز نیست.
• 4 -9 -12 -8 -6 در ساختمان های گروه ۴ و ۵، جایگاه امداد رسانی باید حداقل به عرض ۳/۰۰ متر و طول ۵/۰۰ متر باشد. در ساختمان های گروه ۶ و ۷ به ازاء افزایش هر طبقه ۰/۵۰ متر (تا حداکثر ۵/۰۰ متر) به این عرض افزوده می شود. طول جایگاه امداد رسانی می تواند با نظر شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانهٔ ساختمان در تمام طول آن ضلع بنا امتداد یابد.
• 4 -9 -12 -8 -7 در ساختمان های گروه ۴ و ۶ در پلاک های شمالی، هرگاه جایگاه امداد رسانی در حیاط خلوت باشد، این جایگاه باید بدون مانع و گذر از واحد مسکونی، توسط راهی به حیاط اصلی متصل گردد. این معبر در گروه ۴ حداقل برای عبور افراد و تجهیزات لازم و در گروه ۶ برای عبور خودرو امداد رسان در نظر گرفته می شود.
• 4 -9 -12 -8 -8 حداقل فاصلهٔ ساختمان های گروه ۷ از مرزهای مجاور، در صورت لزوم دسترسی سواره به اطراف ساختمان، باید ۳/۰۰ متر و در ساختمان های گروه ۵، به منظور عبور افراد، ۱/۵۰ متر باشد.
• 4 -9 -12 -8 -9 در صورت قرارگیری فضای تأسیسات و موتورخانه، در ساختمان های گروه های ۶ و ۷ در زیر مسیر امداد رسانی، در نظرگرفتن امکان عبور وسایل سنگین امداد رسانی در محاسبهٔ بار سقف آن فضاها الزامی است.

4 -9 -13 عایق کاری صوتی و حرارتی و صرفه جویی در مصرف انرژی

• 4 -9 -13 -1 در تمام ساختمان های مشمول این مقررات رعایت عایق کاری و نظارت بر انتشار صوت در فضاهای ساختمان در انطباق با مبحث هجدهم الزامی است.
• 4 -9 -13 -2 در تمام ساختمان های مشمول این مقررات رعایت ضوابط مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان و موارد الزامی آن برای عایق کاری حرارتی پوستهٔ خارجی بنا و سایر عناصر ساختمانی الزامی است.

4 -9 -14 تأسیسات در ساختمان

• 4 -9 -14 -1 در تمام ساختمان های مشمول این مقررات باید تجهیزات برقی و تأسیسات و لوله کشی توزیع آب، برق، گاز و دفع فاضلاب و آب های سطحی در انطباق با مباحث سیزدهم، چهاردهم، شانزدهم و هفدهم مقررات ملّی ساختمان در نظر گرفته شود.
• 4 -9 -14 -2 در تمام ساختمان های مشمول این مقررات مسیر لوله ها در ساختمان باید به نحوی درنظر گرفته شود که امکان دسترسی به آن ها در همه جا فراهم باشد و استقلال واحدهای ساختمانی تا حد امکان حفظ گردد. عبور لوله های تأسیساتی یک واحد از بخش های خصوصی سایر واحدهای ساختمان مجاز نیست.
• 4 -9 -14 -3 سطوح داخلی کانال ها و شفت های تأسیساتی باید نازک کاری شده و کاملاً مسطح باشد.
• 4 -9 -14 -4 در تمام ساختمان های مشمول این مقررات باید در انطباق با مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان، شفت های مناسب تأسیساتی برای پیش بینی مسیر ثانویه یا اضطراری تخلیهٔ آب باران و لوله کشی هواکش فاضلاب و نظایر آن پیش بینی شود.

4 -9 -15 نگهداری و دفع زباله

• 4 -9 -15 -1 در تمام ساختمان ها با توجه به نیاز تصرف ها باید محل های نگهداری و دفع زباله به صورتی پیش بینی شود که مشکلاتی از نظر بهداشت و سلامتی برای ساکنان و استفاده کنندگان ایجاد نگردد و از لانه سازی حیوانات و حشرات موذی در این محل ها جلوگیری شود.
• 4 -9 -15 -2 در ساختمان های گروه های ۶ تا ۸، ایجاد سامانهٔ دفع زباله از داخل طبقات ساختمان، به نحوی که مزاحمت و خطری از نظر بو، آلودگی صوتی (در هنگام جابجایی زباله) و بهداشت برای ساکنان و استفاده کنندگان ایجاد نکند، ضروری است. رعایت ضوابط مربوط به تفکیک زباله، در صورت الزامِ آن ها توسط شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانهٔ ساختمان، ضروری است.

4 -9 -16 سایر تجهیزات ساختمان

• 4 -9 -16 -1 در ساختمان های گروه های ۴ تا ۸، نصب صندوق پستی در محل ورودی ساختمان الزامی است.
• 4 -9 -16 -2 قراردادن لانهٔ حیوان خانگی در محوطهٔ ساختمان تنها به شرط رضایت ساکنین و در شرایط زیر مجاز است:
  1. طبق قوانین کشور، نگهداری آن ها در محل مورد نظر بلامانع باشد،
  2. برای همسایگان مزاحمتی فراهم نکند،
  3. به صورت عناصر یا فضاهایی مجزا از ساختمان و با مصالحی ایجاد شود که به عنوان یک بخش اصلی از ساختمان محسوب نشود. در این محل دسترسی به آب باید به طور دائم فراهم بوده و مسائل بهداشتی رعایت شود.
  4. دسترسی به این لانه ها نباید مستلزم عبور از فضاهای اصلی واحدها باشد.
• 4 -9 -16 -3 در حومهٔ شهرها و محل هایی که نگهداری و پرورش برخی حیوانات در داخل بافت شهری مجاز شمرده شود، محل نگهداری حیوانات باید از فضاهای اقامت ساکنان به گونه ای جدا شود که از نظر نحوهٔ دسترسی و جزئیات تهویه، تأسیسات ساختمان و دفع فاضلاب، منظر عمومی و سایر جنبه های معماری و ساختمانی، در بهداشت و آسایش ساکنان و همسایگان اختلالی پیش نیاید.

پیوست لازم اجرا سال 1403 ضوابط حفاظتی  و انتظامی

پیش گفتار

درهم تنیدگی موضوعات مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با موضوع نظم و امنیت ایجاب می کند که طرح های توسعه خرد و کلان حوزه مسکن و شهرسازی به گونه ای طراحی و برنامه ریزی شود که این طرح ها با الزامات امنیت پایدار نیز همخوانی داشته باشند. از این رو وزارت راه و شهرسازی در اجرای ماده ۲۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و در اجرای مفاد آئین نامه اجرایی بند ب ماده ۱۰۸ قانون برنامه ششم توسعه، مصوب ۱۴۰۰/۱۰/۲۶ هیئت محترم وزیران، پیوست حاضر را تدوین نموده است تا مالکان و دست اندرکاران ساختمان، از مرحله طراحی تا بهره برداری از آن، تمهیدات پیشگیری از سرقت را به عنوان الزاماتی هم تراز با سایر مقررات ملی ساختمان به اجرا در آورند.

لذا از عموم جامعه مهندسی و دست اندرکاران صنعت ساختمان انتظار می رود در اجرای این مقررات و رعایت اصول اخلاق حرفه ای نهایت تلاش و اهتمام خود را به کار گیرند و در این راه برای ایشان آرزوی توفیق و سربلندی دارم.

در پایان، از همه تلاش ها و زحمات معاونت مسکن و ساختمان و دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان، فرمانده محترم کل انتظامی کشور، فرمانده محترم یگان های انتظامی و حفاظتی فراجا، اعضای شورای تدوین و سایر اشخاصی که به نحوی در تدوین این پیوست تلاش و همکاری نموده اند، سپاسگزاری می نمایم.

فرزانه صادق مالواجرد
وزیر راه و شهرسازی

مقدمه

اصول پیشگیری از جرم، از چنان مقبولیت علمی در بین عموم مردم برخوردار است که شهروندان تعهد به آن را نه تنها در تضاد با منافع خویش نمی دانند بلکه پیاده سازی آن را یک سرمایه گذاری اثربخش، تلقی می نمایند. این اصول هر اندازه در همراهی منطقی با مقررات عمومی و یا اختصاصی از جمله در حوزه های ایمنی و بهداشت عمومی، معماری و شهرسازی و سایر نیازمندی های واقعی جامعه قرار گیرند، پذیرش و مشارکت های اجتماعی در اجرای آن ها را نیز بیش از پیش بر می انگیزند و نهادهای حاکمیتی و مردمی را به شکلی از وفاق نظر رهنمون می سازند.

ضوابط حفاظتی- انتظامی در اجرای ماده ۴ و ۳ آئین نامه اجرایی بند (پ) ماده ۱۰۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با مشارکت و همراهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به عنوان اولین پیوست مقررات ملی ساختمان نیز در تکمیل و ارتباط با دیگر برنامه های پیشگیرانه می تواند نقش قابل توجهی را در برهم زدن معادله وقوع جرم ایفا نماید. امید است با اجرای این الزامات و همراهی مؤثر دستگاه ها و سازمان های اجرایی مرتبط و مالکان و بهره برداران پروژه ها، شاهد کاهش زمینه وقوع جرم در اماکن موردنظر باشیم.

در پایان، این دفتر از تمامی اساتید، مهندسان، انجمن های مهندسی و سازمان های نظام مهندسی و نیز کلیه دست اندرکاران صنعت ساختمان که نظرات نگارشی و تخصصی خود را در ارتباط با پیش نویس این پیوست ارسال نموده اند و همچنین به ویژه از همکاری سرداران: سرتیپ پاسدار حسین ذوالفقاری، سرتیپ پاسدار محمدعلی نوری نژاد و سرتیپ پاسدار مهدی محسوم بیگی صمیمانه تشکر و قدردانی نموده و از هرگونه اظهار نظر، پیشنهاد و انتقاد استقبال و از آن ها جهت انجام اصلاحات بعدی استفاده خواهد نمود. لذا عموم علاقه مندان می توانند با مراجعه به درگاه اینترنتی inbr.ir نسبت به ثبت نقطه نظرات خود اقدام نمایند.

مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان

پ-1 کلیات

پ-1-1 اهداف کلی

مقررات این پیوست به منظور ارتقاء امنیت، ایمنی و حفاظت از جان و مال مردم، متصرفین و بهره برداران ساختمان و مجتمع ها و پیشگیری از سرقت با تعیین الزامات عمومی و تخصصی به عنوان پیوست مقررات ملی ساختمان لازم الاجرا قرار می گیرد.

دامنه شمول این پیوست وفق مفاد تصویب نامه شماره 772611/ت00955رخ مورخ 56/77/7055 هیات محترم وزیران شامل کلیه شهرک ها و مجتمع های اداری، تجاری، مسکونی، صنعتی و مراکز عمومی است. همچنین وزارت راه و شهرسازی و سایر مراجعی که مسئولیت صدور مجوز و یا پروانه تاسیس و پروانه بهره برداری از شهرک های مسکونی، تولیدی، تخصصی و صنعتی را برعهده دارند مکلفند پیوست های حفاظتی- انتظامی مرتبط با زمان احداث را در حین فرایند صدور، لحاظ نموده و به متقاضیان مجوز و پروانه ابلاغ نمایند. همچنین شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه مکلفند در ترتیب صدور پروانه ساخت و بهره برداری از مجتمع های اداری، تجاری مسکونی و صنعتی و مراکز عمومی، پیوست های حفاظتی- انتظامی را لحاظ نمایند و ارایه گواهی عدم خلاف و پایان کار، منوط به نظریه یا تایید مهندسین ناظر در خصوص رعایت پیوست های مورد اشاره می باشد.

تبصره 1- کلیه تجهیزات و لوازم حفاظتی– الکترونیکی ذکر شده در این پیوست می بایست از مراکزی که مجوز رسمی از فرماندهی یگان های انتظامی و حفاظتی فراجا دارند، تهیه و نصب شوند.

پ-1-2 تکالیف و وظایف قانونی

مسئولیت نصب و نگهداری مستمر، اعمال نظارت بر کارکرد تمهیدات و الزامات حفاظتی- انتظامی این پیوست به ترتیب بر عهده مالک تصرف و مدیر ساختمان است که در صورت اطلاع از بروز اشکال در هر مورد، باید به متصرفین ساختمان اطلاع رسانی و در جهت رفع نقص اقدام شود. همچنین در عملیات تعمیر، بازسازی و نگهداری ساختمان نباید پیوستگی الزامات بیان شده در این پیوست حتی به صورت موقت نقض شود مگر آنکه تمهیدات لازم در حین بهره برداری و فعالیت متصرفان، پیش بینی و اجرا شده باشد.

پ-2 تعاریف

الزامات حفاظتی - انتظامی: مجموعه ای از تمهیدات و اقدامات مرتبط با حفاظت فیزیکی و الکترونیکی است که به منظور حفظ جان و مال مردم، متصرفین و بهره برداران کلیه تصرف ها و کاربری های ذکر شده در این پیوست با هدف پیشگیری از سرقت و ارتقای امنیت آنان تدوین شده است.

اتاق: فضایی دارای نور و تهویه مستقل و مطابق الزامات مربوط، که به وسیله دیوارها، در پنجره، سقف و کف از سایر فضاها و محیط خارج از ساختمان جدا شده و مطابق ضوابط مربوطه، برای اقامت یا اشتغال در نظر گرفته شده است.

بازشو: سطحی از نما و یا دیوارهای ساختمان که با مصالح و عناصری ساخته شده که ضمن نورگذر بودن تمام یا بخش هایی از آن امکان باز و بسته شدن را برای تامین تهویه لازم دارد.

پیشگیری از وقوع جرم: پیش بینی، شناسایی و ارزیابی خطر وقوع جرم و اقدام برای از بین بردن یا کاهش آن تعریف شده است.

پیشگیری از طریق طراحی محیطی: عبارت است از طراحی مناسب و کاربری موثر از فضا و محیط ساخته شده که منجر به کاهش فرصت های مجرمانه، ترس از جرم و بهبود کیفیت زندگی می شود.

پیشگیری وضعی: پیشگیری وضعی، از بین بردن فرصت تلاقی مجرم با موقعیت و آماج جرم تعریف شده است که از طریق اقداماتی چون مقاوم سازی، سخت کردن آماج جرم، کنترل دسترسی، تقویت نظارت و حفاظت فیزیکی، افزایش خطر دستگیری مجرم و کاهش منافع ناشی از جرم محقق می شود.

تابلوها و علائم تصویری: علائمی است که با ترکیبی از شکل، رنگ، نوشته، سمبل و نشانه دیده شود و حاوی پیام مشخصی باشد. این تابلوها ممکن است دارای سازه یا فاقد آن بوده، به ساختمان یا دیواری الصاق یا روی زمین، نرده و امثال آن قرار گیرد.

تابلوی نام ساختمان: تابلویی است که به منظور معرفی ساختمان در محل های مجاز نصب می گردد.

تابلوی پلاک: تابلوهای کوچک با حداکثر مساحت تعیین شده در مقررات که پیام هایی چون معرفی کاربری های مستقر در بنا را دارد.

تصرف: در لغت به مفهوم در اختیار گرفتن ساختمان با بخشی از آن به منظور اسکان، کار یا استفاده معین است و مقصود از "تصرف" در این پیوست، نوع و شیوه بهره گیری از بنا یا بخشی از آن است که به منظوری خاص در دست بهره برداری بوده یا قرار است برای آن مقصود مورد استفاده واقع شود. انواع تصرف های مورد استفاده در متن این پیوست به شرح زیر در فصل سوم معرفی می شوند:

1- انواع تصرف: تصرف های آموزشی/ فرهنگی(ح-آ)، تصرف های تجمعی (ح-ت)، تصرف های حرفه ای/ اداری (ح-ج)، تصرف های صنعتی/ تولیدی (ح-ص)، تصرف های درمانی/ مراقبتی (ح-د)، تصرف های کسبی/ تجاری (ح-ک)، تصرف های مخاطره آمیز (ح-خ)، تصرف های مسکونی/ اقامتی (ح-م)

2- واحد تصرف: محدوده ای مستقل از یک بنا، دارای متصرف یا متصرفانی با مالکیت یا مجوز بهره برداری مشخص، که به وسیله دیوارها و سقف و کف از سایر واحدهای تصرف و فضای عمومی مجزا گردیده است. مانند واحد مسکونی، واحدهای کسبی مستقل، مغازه ها و واحدهای اداری مستقل در ساختمان های هتل ها و سایر ساختمان های اقامتی، خوابگاه ها، بیمارستان ها، ادارات و یا غرفه های فروشندگان در فروشگاه های بزرگ، بطور مستقل واحد تصرف محسوب نمی شوند.

تعمیرات اساسی: عبارت است از مداخلات مالک در ساختار اصلی ساختمان.

تعمیرات جزئی: عبارت است از مداخلاتی در ساختمان که تاثیری بر ساختار اصلی بنا نداشته باشد.

تغییر نوع تصرف و کاربری: عبارت است از مداخله و تغییر نوع استفاده از تصرف و بنا، به صورتی که نیاز به انطباق با ضوابط آن تصرف و بنا ضرورت یابد.

حفاظ ایمن: حفاظی است که مستقل از ابعاد، اندازه، جنس و شکل آن، طوری طراحی و تولید شود که در محل نصب آن (بازشو، ورودی، محفظه، نورگیر و...) به سادگی قابل شکستن، جدا شدن و جابجایی از محل نصب، تغییر شکل و تخریب نباشد، همچنین غیر قابل عبور بوده و ضد حریق باشد.

در ضد سرقت ایمن: دری است که چهارچوب آن باید از نوع فلزی با ضخامت و استحکام مناسب بوده، کافه لنگه بازشو، فلزی و از نوع پروفیل سنگین که به سادگی قابل تخریب و شکستن نباشد، علاوه بر داشتن ضوابط ذکر شده در تعریف قفل ایمن، مغزی آن باید در داخل کافه، با ورق فلزی دارای ضخامت مناسب محافظت شود، جنس نمای در از چوب یا MDF دارای ضخامت حداقل 8 میلیمتر باشد، دارای حداقل 3 عدد لولا از سمت داخل و متناسب با وزن و ابعاد در و از سمت مخالف بازشو دارای زبانه مناسب برای چفت شدن در چهارچوب در زمان بسته بودن باشد، همچنین دارای چشمی مناسب و زنجیر پشت بند با استحکام لازم باشد.

در کرکره ای برقی ایمن: این در باید به نحوی طراحی شود تا کلیه فشارهای وارده از طرفین، کشیدن یا هل دادن به سمت داخل و بیرون و همچنین جمع شدن به سمت بالا را کنترل نموده و قابل جدا شدن و جابجایی از محل نصب و تخریب نباشد. قفل استفاده شده برای در کرکره ای نیز باید از نوع قفل مکانیکی- الکترونیکی (مکانیکی) باشد.

دوربین های مداربسته: به دوربین های اطلاق می گردد که در محل خود ثابت بوده و تصاویر را به یک یا چند محل ارسال می نمایند. کاربرد اصلی و عمده این دوربین ها در حفاظت از اماکن و پیشگیری از وقوع جرایم می باشد. دوربین ها از نظر نوع سیگنال، شکل ظاهری، کاربردهای آن و قاب و پوشش دارای انواع مختلفی بوده که بر حسب نوع فعالیت اماکن انتخاب و نصب می شوند. دوربین های مداربسته حداقل باید دارای شرایط زیر باشد:

- دارای قابلیت ذخیره سازی تصاویر برای بازه زمانی حداقل سه ماهه با ثبت تاریخ و زمان تصویربرداری باشد.

- دارای قابلیت دید در شب و روز (DAY & Night) و آماده بکاری با تغییرات نور محیط بوده و همچنین از کیفیت تصویر برداری و وضوح دید مناسبی برخوردار باشد.

نوع دوربین های مورد استفاده در فضای باز و مسقف به نحوی انتخاب شود که ضمن نصب آن در ارتفاع مناسب و ایمن، قابلیت تخریب، دستکاری و تغییر زاویه دید آن وجود نداشته باشد و محیط مورد نظر را به صورت کامل تحت پوشش قرار دهد.

تشخیص چهره و پلاک خوانی برای دوربین های مدار بسته، یک قابلیت نرم افزاری و سخت افزاری است که می بایست دوربین های مداربسته در تصرف هایی که این الزام برای آن ها تعیین شده است از این قابلیت برخوردار باشند.

متصل به برق اضطراری (UPS) باشد تا در صورت قطع برق، در تصویر برداری خللی ایجاد نشود.

ساختمان: بنایی واحد که وجه های بیرونی آن در سطح و ارتفاع، از زیر پی تا بالاترین نقطه یک پوسته معماری بسته را تشکیل می دهد.

ساختمان آپارتمانی: ساختمانی است که دارای چندین واحد تصرف یکسان یا مختلف باشد.

ساختمان ویلاپی: ساختمانی است که از هر چهار طرف آزاد و دارای نمای بیرونی باشد.

سامانه هشدار الکترونیک: این سامانه توسط شرکت های تحت نظارت و مورد تائید فراجا، با بهره گیری از نرم افزارها و سخت افزارهای مرتبط با اعلام سرقت، نسبت به دریافت اخبار و رخدادهایی که از طریق تجهیزات الکترونیکی اعلام سرقت صادرشده، اقدام و پس از پایش و پالایش آن ها، اخبار وارد را جهت اقدامات بعدی به مراجع و رده های ذیربط ارسال می نماید.

مرکز هشدار الکترونیک: این مرکز تحت نظارت و کنترل فراجا تشکیل و مسئول نصب، راه اندازی و پشتیبانی از سامانه های هشدار الکترونیک برای اماکن و برقراری ارتباط آن ها با مراکز مورد تایید فراجا می باشد. این مرکز به اختصار «هم» نامیده می شود.

سامانه اعلام سرقت: سامانه های اعلام سرقت بسته به نوع عملکرد آن ها، وسعت پروژه و امکانات جانبی و نیازمندی های مصرف کننده، به سه دسته کلی تقسیم می شوند.

غیرقابل برنامه ریزی (درجه حفاظتی نوع 3): این مدل ساده ترین سیستم اعلام سرقت می باشد که قابلیت برنامه ریزی توسط کاربر، گسترش و اضافه کردن قطعات الکتریکی (ماژول های جانبی) برای ارتقاء سیستم و همچنین امکان برنامه ریزی از طریق نرم افزاری جهت اتصال به سامانه هشدار الکترونیک را ندارد. این سیستم طبق برنامه ساده ای که توسط کارخانه سازنده بر روی حافظه (IC) آن قرار می دهد، عمل می کند و در واقع یک سیستم هشدار دهنده ساده محسوب می شود.

با قابلیت برنامه ریزی محدود (درجه حفاظتی نوع 2): در این مدل طراحی مدار و انتخاب حافظه طوری درنظرگرفته شده است که می توان برنامه ریزی هایی را بر روی آن اعمال و یا تغییر داد. معمولاً برای این کار از یک صفحه کلید ساده که به کنترل پنل متصل می شود، استفاده می گردد. در برخی مدل ها می توان از طریق نرم افزار این سیستم را پایش نمود. این نوع سیستم ها در واقع یک تلفن کننده و یا پیام دهنده هستند و قابلیت اتصال به مراکز هشدار را ندارند.

قابل برنامه ریزی و ارتباط با مرکز هشدار و مانیتورینگ (درجه حفاظتی نوع 1): این قسمت، جزء سامانه های حرفه ای هشدار و سرقت بوده و طبق استانداردهای به روز امنیتی، طراحی و تولید می شود. این سیستم با قابلیت برنامه ریزی بر روی تمام تجهیزات، امکان اتصال به شبکه و مراکز پایش تصویری و هشدار مورد تایید پلیس، اجرای برنامه استاندارد EN50131، به روز رسانی نرم افزار داخلی، گسترش و ارتقاء سامانه توسط قطعات الکترونیکی، کنترل و پایش تصویری برخط (آنلاین) از راه دور، ذخیره تمام رویدادها و قابلیت نمایش در نرم افزار هشدار را دارا می باشد. همچنین در این سیستم، قابلیت راه اندازی سامانه اعلام حریق، پایش تردد و خانه هوشمند به صورت واحد با یک پنل اعلام سرقت میسر می باشد.

سیستم مه ساز ضد سرقت هوشمند: این سیستم یکی از جدیدترین و موثرترین شیوه های پیشگیری از سرقت می باشد که در لحظه وقوع سرقت، فعال شده و با تولید مه بسیار غلیظ، متراکم و با ماندگاری بالا در کمترین زمان ممکن، دید سارق را به طور کامل از بین برده و ابتکار عمل را از او می گیرد. در این حالت تنها راه حل ممکن برای سارق، خروج از محل خواهد بود. این سیستم باید دارای قابلیت های زیر باشد:

- در لحظه بروز خطر با فشردن کلید اضطراری و در هنگام تحریک با تحریک سنسورهای محیطی قابل فعال سازی باشد.

- در هر ثانیه حداقل 20 متر مکعب از محل را مورد پاشش مه قرار دهد و مدت زمان پاشش مه بنا به محل مورد استفاده و بر حسب ثانیه قابل تنظیم باشد.

- مه تولید شده تا حداقل 30 دقیقه ماندگاری داشته و اثر آن به هیچ عنوان قابل خنثی سازی توسط اشعه یا ابزارهای دیگر نباشد.

- در صورت قطع برق دستگاه، عملکرد سامانه به وسیله باطری تا حداقل سه ساعت پشتیبانی گردد.

- دارای قابلیت اتصال آنلاین به سرورهای پشتیبان باشد تا در لحظه بروز خطر، امکان تماس همزمان از طریق خطوط سرور وجود داشته باشد و بالفاصله هشدار سرقت به کاربران و یا نگهبانی و پلیس اطلاع رسانی شود.

- کلیه مشخصه های سیستم ( مانند وضعیت اتصال برق، ولتاژ باطری، دمای هیتر و...) باید از طریق سیستم مخابراتی ویژه به سرورهای پشتیبان قابل ارسال باشد تا تیم پشتیبان سامانه از این طریق بتواند ضمن پایش اماکنی که سیستم را نصب نموده اند از سلامت و عملکرد آن اطمینان حاصل نمایند.

- کیسول و لوله های استفاده شده در دستگاه باید از جنس استیل و کلیه قطعات و اتصالات مکانیکی دستگاه از آلیاژ برنج تهیه شده باشد و نباید هیچ یک از قطعات مکانیکی آن در معرض مایع و مه دچار خوردگی و خرابی شوند. همچنین فناوری کیسول تحت فشار استفاده شده در این سیستم باید از نوعی باشد که بتواند معادل 200 مرتبه تولید مه را در یک محیط 15 متر مکعب انجام دهد.

- به منظور صرفه جویی در مصرف برق، این سیستم باید با استفاده از عایق بندی بسیار قوی، مصرف برق دستگاه را حداکثر تا 50 وات به طور متوسط کنترل نماید.

- مه تولیدی نباید هیچ گونه ضرر و زیانی برای تنفس انسان ایجاد نماید و دارای تاییدیه از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور باشد.

- فرآیند تولید باید تحت استاندارد کنترل کیفیت (ایزو) صورت پذیرد و دارای استاندارد ملی ایران برای کالای دانش بنیان باشد.

سیستم تهویه: سیستمی که فضای داخل اتاق یا محل نصب دستگاه گازسوز و... را جهت تعویض هوا یا ایجاد جریان هوای تازه در آن محل، به طور مستقیم یا غیرمستقیم به هوای آزاد راه می دهد.

1- تخلیه هوا: خارج کردن قسمتی از هوای فضا و هدایت آن به هوای آزاد، به طور طبیعی یا با وسایل مکانیکی

2- دودکش: معبری فلزی یا با مصالح بنایی که گازهای حاصل از احتراق از راه آن به خارج ساختمان منتقل می شود.

3- هواکش: مجرایی که به روش طبیعی و یا با استفاده از وسیله مکانیکی برای تهویه هوای اتاق یا محل نصب دستگاه گازسوز و... استفاده می شود.

سیستم روشنایی ایمن: سیستمی است که هر یک از منابع نور در آن به نحوی محدوده یا فضای مورد نظر را پوشش داده باشد که هیچ نقطه تاریکی در آن محدوده وجود نداشته باشد.

فضا: مقصود از "فضا" در مقررات ملی ساختمان، مکانی است که فعالیت مشخصی در آن انجام گیرد و ممکن است در ترکیب با دیگر فضاها، یا مستقل از هم در تصرف های مختلف استقرار یابند. غیر از فضاهای اقامت یا اشتغال، فضای آشپزخانه و ... انواع فضاهای مورد اشاره در این پیوست عبارتند از:

1- فضای ارتباط و دسترس: فضاهایی که ارتباط و دسترسی به تصرف های درون ساختمان یا بین فضاها از طریق آن صورت می گیرد. چنین فضاهایی ممکن است به عنوان بخشی از ساختمان به صورت محصور و سرپوشیده طراحی شوند و یا به صورت فضای نیمه باز متصل به ساختمان در مسیر دسترس ورود و خروج ساختمان قرار گیرند.

2- فضای تأسیسات: فضایی مستقل که تجهیزات و وسایل تأسیساتی ساختمان در آن نصب می شوند.

3- فضاهای باز

الف) حیاط بیرونی: به فضای باز بیرون محدوده ساختمان اطلاق می شود که قسمت اعظم نورگیری ساختمان از آن تأمین می شود. نسبت سطوح حیاط و سطح زیربنای همکف، در مقررات طرح های توسعه شهری تعیین می شود.

ب) حیاط خلوت: به فضایی باز که کوچک تر از حیاط بیرونی و معمولاً در منتهی الیه دیگر ساختمان که ممکن است در تمام عرض زمین و یا در قسمتی از آن قرار گیرد.

پ) حیاط های داخلی: فضایی است باز که در میان زیربنای ساختمان تعبیه شده و برای تامین نور و هوای فضاهای داخلی مورداستفاده قرار گیرد:

پ-1- حیاط نورگیر (پاساژ): فضایی باز است که به وسیله جداره هایی محصور شده و به طور معمول اضلاع آن در تمام ارتفاع ساختمان، امتداد یافته و وظیفه تأمین نور و تهویه بخشی از ساختمان را در طبقات برعهده دارد.

پ-2- حیاط مرکزی: به فضای باز بین بلوک های ساختمانی مجتمع اطلاق می گردد که توسط اجسام ساختمانی همان پلاک از دو طرف یا بیشتر محصور گردیده است و با رعایت ضوابط طرح های توسعه شهری می تواند به عنوان حیاط اصلی محسوب شود.

4- فضاهای نیمه باز

فضاهایی مانند بالکن و ایوان، که از داخل ساختمان می توان به آن ها وارد شد و در ارتباط با هوای آزاد قرار دارند، به گونه ای که حداقل یک وجه آن باز باشد، فضای نیمه باز محسوب می شوند.

الف) بالکن: سطحی است که از دو یا سه طرف به طور مستقیم در مجاورت هوای آزاد قرار گرفته است و زیر آن به وسیله فضای بسته ای اشغال نگردیده باشد.

ب) مهتابی (تراس): سطح روی بام از ساختمان، که بام بخش هایی از طبقه زیرین آن است.

توقفگاه (پارکینگ): به محل های توقف و نگهداری وسایل نقلیه اطلاق می گردد و شامل توقفگاه در فضای باز و در داخل ساختمان می باشد.

فضای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان: توقفگاه های مختص وسایل نقلیه ساکنان در ساختمان های مسکونی، یا ساختمان هایی که مکان های توقف دارای مالکیت یا حق استفاده افراد معین است، توقفگاه خصوصی محسوب می گردد. همچنین توقفگاه هایی که امکان استفاده عموم از آن ها میسر است، توقفگاه عمومی محسوب می شوند.

فضاهای مشاع: بخش هایی از ساختمان یا مجموعه ساختمانی که در انطباق با قانون تملك آپارتمان ها و سایر قوانین مرتبط، مالکیت آن به عموم مالکان آن ساختمان یا مجموعه تعلق دارد از جمله: سالن های ورزش، اجتماعات و...

جایگاه امدادرسانی: فضاها و سطوحی که به منظور کمک و امدادرسانی از طریق فضاهای باز از قبیل راههای اضطراری در نظر گرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

قفل ایمن: قفلی است که فارغ از نوع، شکل و اندازه آن، به نحوی طراحی، تولید و نصب شود که قابل تخریب، شکستن و باز شدن از طریق ابزاری به غیر از کلید منحصر به قفل نباشد.

کابین آسانسور: کابین جزئی از آسانسور است که مسافر، بار و یا هر دو را در خود جای می دهد. کابین دارای کف برای ایستادن، دیواره هایی برای حفاظت مسافران یا بار، سقف و در می باشد.

موتورخانه آسانسور: فضایی است که موتور گیریکس یا سیستم محرکه آسانسور، تابلو کنترل و غیره را در خود جای می دهد.

مجرای خارجی نور و هوا: مجرائی منتهی به فضای باز در مجاورت زیرزمین و به منظور تأمین نور و هوای آن است که با تعبیه بازشوهای به آن (در انطباق با تعویض هوای طبیعی در مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان)، تأمین نور و هوای فضاهای واقع در زیرزمین را برعهده دارد.

محیط پیرامونی ساختمان: به فضای بیرونی ساختمان که شامل معابر ورودی و خروجی، پیاده روهای در مجاورت نما یا دیوار حیاط بیرونی ساختمان، اطلاق می شود.

نمای ساختمان: بخشی از جداره ی خارجی ساختمان است که در معرض دید قرار دارد.

نمای شیشه ای: در صورتی که نمای ساختمان دارای پوشش حداقل 60 درصد از شیشه باشد، نمای شیشه ای نامیده می شود و به دو دسته تقسیم می شود:

- نمای شیشه ای پیوسته: به نمایی شیشه ای اطلاق می گردد که دارای سطوحی از شیشه باشد طوری که در تقسیم آن به 20 متر مربع و بیشتر، جداکننده ای با مصالح دیگر در بین نباشد.

- نمای شیشه ای ناپیوسته: به نمایی شیشه ای اطلاق می شود که دارای سطوح شیشه ای باشد که در تقسیمات 20 متر مربعی آن، جداکننده هایی با مصالح دیگر وجود داشته باشد.

شدت روشنایی فضاها: شدت روشنایی فضاها و کاربری های مختلف در ساختمان باید براساس مقررات ملی ساختمان مبحث 13 تعیین گردد. برای تأمین این شدت روشنایی، باید توجه شود که از چراغ های با ضریب بهره بالا، لامپ های با راندمان بالا و امکانات متناسب دیگر به نحوی استفاده شود که چگالی انرژی الکتریکی (بر حسب وات بر مترمربع) برای تأمین روشنایی مورد نظر بهینه باشد. برای محوطه ساختمان هایی که در 24 ساعت یا تمام هفته مورد استفاده قرار نمی گیرند، بهره گیری از کنترل کننده خودکار یا سلول نوری برای روشن و خاموش کردن لامپ ها، الزامی است.

مؤسسات خدمات حفاظتی و مراقبتی: به مؤسساتی اطلاق می شود که برابر قوانین و مقررات جاری و ضوابط مندرج در آیین نامه اجرایی ماده 132 قانون برنامه چهارم توسعه تشکیل و پس از ثبت، تحت نظارت و کنترل فراجا، مجاز به فعالیت نگهبانی خواهند بود.

نگهبان: عبارت است از عوامل اجرایی و مراقبان آموزش دیده که برابر ضوابط مربوطه تحت نظارت مؤسسات خدمات حفاظتی و مراقبتی بکارگیری شده و بر اساس قرارداد منعقده، وظیفه نگهبانی از تصرف های موضوع این پیوست را بر عهده دارند.

پ-3 دسته بندی تصرف ها و ساختمان ها

پ-3-1 دسته بندی و تعریف تصرف ها

به منظور تشخیص تفاوت با فضاها و ساختمان ها، دسته بندی تصرف ها و تعریف آن ها در این فصل ارائه می شود. در انتهای این قسمت جدول پ-3-2 شامل گروه بندی و مثال های از تصرف ها در هر گروه آورده شده است.

پ-3-1-1 تصرف های آموزشی / فرهنگی (ح-آ)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که در آن اشخاص نسبت به انجام امور آموزشی، پژوهشی و دانش بنیان فعالیت دارند. از جمله مهمترین بناهای با تصرف آموزشی/فرهنگی عبارتند از:

الف) دانشگاه ها، دانشسراها، دانشکده ها و حوزه های علمیه

ب) مراکز فنی و حرفه ای و موسسات آموزشی و پژوهشی، آموزشگاه های رانندگی و آموزشگاه های علمی آزاد و پارک های علم و فناوری و مراکز دانش بنیان

پ) مدارس ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان، پیش دبستانی و مهدهای کودک

پ-3-1-2 تصرف های تجمعی (ح-ت)

هر بنا یا بخشی از بنا که برای تجمع افراد به منظور فعالیت های از قبیل انجام امور ورزشی، تفریح و سرگرمی، خوردن و آشامیدن، برگزاری جشن ها، ادعیه و نماز، مطالعه، بازدید آثار هنری و فرهنگی، حمل و نقل بار و مسافر و پارک خودرو و موتورسیکلت استفاده می شود. از جمله مهمترین بناهای با تصرف تجمعی عبارتند از:

الف) رستوران ها، باغ رستوران ها و رستوران های سنتی، تالارها و باغ تالارها؛

ب) پارک ها، بوستان ها، تفریحگاه ها، شهرهای بازی و باغ وحش ها، مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی؛

پ) ورزشگاه (استادیوم)، مجتمع های ورزشی، اماکن سرپوشیده و رو باز با کاربری مسابقاتی و دارای جایگاه تماشاچی؛ سالن های تمرینی رشته های توپی، رشته های همگانی، رزمی، بدنسازی، آمادگی جسمانی، باستانی و کشتی پهلوانی، مجموعه های آبی و استخرهای شنا و دریاچه های قایقرانی، پیست های ورزشی اتومبیلرانی، اسب دوانی، موتورسواری، اسکیت و دوچرخه سواری، سکوهای چتربازی و ورزش های هوایی و اسکی؛

ت) سالن انتظار در پایانه های مسافری هوایی، دریایی، زمینی برون شهری و مترو و توقفگاه (پارکینگ) های عمومی، پایانه ها و پارک سوارهای مسافربری زمینی و دریایی؛

ث) مساجد، حسینه ها، نمازخانه ها، کلیساها، کنیسه ها و معابد زرتشتیان، بقاع، اماکن مذهبی و مصلی ها، آرامستان ها و گورستان های شهدا

ج) سالن های گردهمایی (اجلاس)، سخنرانی، سینما، نمایش، تماشاخانه ها و کتابخانه ها، کافه کتاب ها، کانون های تبلیغاتی-فرهنگی و گالری های هنری، موزه ها و کاخ موزه ها؛

پ-3-1-3 تصرف های حرفه ای/اداری (ح-ج)

هر بنا یا بخشی از بنا که برای انجام دادن و ارائه خدمات حرفه ای، تخصصی یا اداری استفاده می شود که به تناسب می تواند شامل نگهداری یا انبار مدارک و بایگانی نیز شود. از جمله مهمترین بناهای این تصرف عبارتند از:

الف) مراجع انتظامی، نظامی و قضایی (دادسرا، دادگاه، پزشکی قانونی و...)

ب) آزمایشگاه ها و مراکز تشخیص طبی، تصویربرداری و دندانپزشکی، مطب ها، ساختمان پزشکان و کلینیک های که بیمار در آن به طور شبانه روزی بستری نمی شود.

پ) دفاتر خدمات الکترونیک (قضایی، انتظامی، پیشخوان دولت و...) ثبت اسناد، فنی، مهندسی و معماری، کافی نت ها، دفاتر بیمه، ثبت شرکت؛

ت) شعب و باجه های بانکی؛

پ-3-1-4 تصرف های صنعتی/تولیدی (ح-ص)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که به منظور ساخت، تولید، مونتاژ بسته بندی، تعمیر یا فرآیندهای مربوط به تولید محصولات صنعتی، معدنی، کشاورزی، دامپروری و شیلات ایجاد شده است به شرطی که جزء محصولات مخاطره آمیز نباشد، جزء تصرف صنعتی/تولیدی قرار می گیرد. از جمله مهمترین بناهای این تصرف عبارتند از:

کارگاه ها، مجتمع ها و شهرک های صنعتی تولید ابزار و براق آلات، مصالح ساختمانی، کشاورزی، دامپروری، شیلات و زنجیره های مرتبط، ماشین های اداری، صنایع الکترونیک و قطعات برقی، صنایع چوب و چرم، صنایع مواد غذایی و نوشیدنی، وسایل ورزشی و دوچرخه، وسایل نقلیه موتوری و قطعات مربوطه، فرش، موکت، پوشاک و منسوجات، مواد آرایشی و بهداشتی، پخت نان و شیرینی، مبلمان و روکش مبلمان، کفش، دخانیات، چوب و کابینت، چسب، رنگ و کاغذ.

پ-3-1-5 تصرف های درمانی / مراقبتی (ح-د)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که در آن اشخاص به سبب بیماری، محدودیت یا معلولیت جسمی و ذهنی، کیفیت سن، انجام امور پزشکی، جراحی، کالبدشکافی و نظایر آن، روانپزشکی و روان شناسی، مشاوره و مددکاری، پرستاری یا نگهداری از کودکان و افراد بد سرپرست و فاقد سرپرست و بازپروری و توانبخشی آنان تحت نظر و مراقبت قرار می گیرند، جزء تصرف درمانی/ مراقبتی شناخته می شوند. از جمله مهمترین بناهای این تصرف عبارتند از:

بیمارستان ها، کلینیک ها، دی کلینیک ها، پلی کلینیک ها، درمانگاه ها، بستردرمان ها و مراکز فوریت های پزشکی (اورژانس)، خانه های بهداشت، مراکز خدمات مشاوره، مددکاری و اورژانس اجتماعی و کلینیک های مددکاری اجتماعی، مراکز توانبخشی، آسایشگاه بیماران روانی، مراکز نگهداری معلولین و جانبازان، مراکز حرفه آموزی معلولین، مجتمع ها و مراکز خدماتی بهزیستی، شیرخوارگاه ها، مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست و بدسرپرست و اردوگاه (کمپ) های ترک و بازپروری معتادان.

پ-3-1-6 تصرف های کسبی/تجاری (ح-ک)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که مالکان یا بهره برداران از آن برای عرضه، خرید، فروش، نمایش اجناس و کالاهای مختلف و ارائه خدمات تخصصی استفاده می نمایند، جزء تصرف کسبی/تجاری محسوب می شود. از جمله مهمترین بناهای این تصرف عبارتند از:

الف) فروشگاه و مغازه های عرضه و فروش کلی و جزیی میل و کالای خواب، لوازم قنادی، شیرینی فروشی آجیل فروشی و سایر مواد خشکبار، پوشاک و منسوجات، کیف و کفش، لوازم تحریر، گل و گیاهی، گیاه، آبزیان و ماهیان زینتی و لوازم مربوطه، محصولات گوشتی و مواد پروتئینی، داروهای آرایشی و بهداشتی محصولات امانت فروشی، خشکشویی،

ب) فروشگاه و مغازه های عرضه و فروش کلی و جزیی کالا و خدمات پزشکی، داروخانه ها، ابزار و براق آلات ساختمانی، لوازم خانگی، لوازم صوتی و تصویری، تلفن همراه، رایانه همراه و تجهیزات مرتبط، ساعت فروشی و نقره فروشی، کالاهای الکتریکی و الکترونیکی، خودرو و موتورسیکلت و لوازم و قطعات مرتبط

پ) صرافی ها و طلا فروشی ها، فروشگاه های زنجیره ای، بازار و بازارچه ها، میادین میوه، تره بار و محصولات لبنی ...

پ-3-1-7 تصرف های مخاطره آمیز (ح-خ)

هر بنا یا بخشی از یک بنا، اگر برای مقاصدی مورد استفاده قرار گیرد که با مواد و محصولات بسیار قابل احتراق و آتش زا، سمی، شیمیایی یا انفجاری در ارتباط باشد، جزء تصرف های مخاطره آمیز شناخته می شود. این مواد و محصولات ممکن است در زمانی کوتاه و به سرعت بسوزند یا منشاء انفجار، شعله های گسترده، دود، گاز، تشعشعات رادیو اکتیو، مسمومیت یا خورندگی بوده و یا اینکه از لحاظ ترکیب، دارای اسیدها و بازهای بسیار قوی و مخرب باشند.

پ-3-1-8 تصرف های مسکونی/اقامتی (ح-م)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که اشخاص برای سکونت و اقامت دایمی یا موقت از آن استفاده می نمایند، جزء تصرف مسکونی/ اقامتی شناخته می شود. بناهای این تصرف عبارتند از:

الف) کلیه ساختمان ها و واحدهای ویلاپی و آپارتمانی

ب) مجتمع های مسکونی

پ) هتل ها، هتل آپارتمان ها، متل ها، مسافرخانه ها، مهمانسراها، مهمانپذیرها، خوابگاه ها، هتل بیمارستان ها، زائرسراها و اقامتگاه های بوم گردی

پ-3-2 جدول راهنمایی حروف اختصاری تصرف ها

در این بخش، جدول راهنمای حروف اختصاری تصرف ها ارائه شده است. قابل ذکر است که حروف اختصاری عنوان شده در این تصرف ها تنها مختص به این پیوست می باشد.

تبصره: اماکن دارای رده و حریم حفاظتی و همچنین اماکن و تصرفاتی که دارای الزامات خاص حفاظتی- انتظامی هستند می بایست بر اساس ضوابط و الزامات تعیین شده در بخش نامه، دستورالعمل و یا آیین نامه های خاص خود اقدام نمایند.

پ-4 مقررات و تمهیدات کلی

پ-4-1 الزامات کلی ساخت و قرارگیری ساختمان

پ-4-1-1 پنجره، تراس و بالکن، در طبقات همکف و اول می بایست به منظور ممانعت از ورود غیر مجاز افراد به ساختمان مجهز به حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-4-1-2 تبربرق، درخت، تابلوی تبلیغاتی، پایه اسامی کوچه و خیابان، تاسیسات برق و مخابرات، کافو و شالترها باید در موقعیت مناسب از ساختمان قرار گیرد تا امکان ورود از طریق تراس، بالکن و پنجره به داخل ساختمان میسر نگردد.

پ-4-1-3 در صورت محدودیت فضای شهری و عدم تامین موقعیت مناسب، باید تمهیدات لازم از قبیل نصب حفاظ ایمن و مناسب، بر روی تمامی پنجره، بالکن و تراس های این ساختمان پیش بینی و اجرایی شود.

پ-4-2 الزامات همجواری ساختمان، تصرف و فضاها

پ-4-2-1 تصرف های همجوار باید به گونه ای طراحی گردد تا ورود غیر مجاز افراد از طریق دیوار، پنجره، تراس، بالکن به ساختمان مجاور ممکن نباشد. همچنین ورود غیر مجاز افراد از طریق بام های ساختمان های مجاور به یکدیگر به سادگی صورت نپذیرد.

پ-4-2-2 رعایت مفاد این بند نباید مغایرتی با مفاد مبحث سوم مقررات ملی و ایمنی ساختمان داشته باشند.

پ-4-3 الزامات نمای ساختمان

پ-4-3-1 نماسازی ساختمان باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که:

الف) بالا رفتن و دسترسی به سایر فضاهای ساختمان از طریق مصالح به کاررفته در نما، امکان پذیر نباشد.

ب) ورود افراد از طریق پشت بام به تراس، بالکن و پنجره های طبقات پایین به سادگی ممکن نباشد.

پ-4-3-2 محل استقرار علمک و نحوه لوله کشی گاز طبیعی بر روی نمای ساختمان و دیوار محوطه ها به نحوی صورت پذیرد که بالا رفتن و دسترسی به سایر فضاهای ساختمان به ویژه تراس، بالکن و پنجره ها و حیاط از طریق آن ها امکان پذیر نباشد.

پ-4-3-3 در ساختمان های مسکونی چنانچه نمای اصلی در طبقات همکف و اول از نوع شیشه ای پیوسته باشد، می بایست از سمت داخل دارای حفاظ فلزی مناسب باشد و در مورد سایر ساختمان ها، نصب حفاظ کرکره ای برقی یا فلزی ایمن از بیرون و یا استفاده از شیشه ضدسرقت یا ضد اغتشاش ایمن الزامی است.

پ-5 مقررات و تمهیدات عمومی فضاها

پ-5-1 فضاهای ارتباط و دسترس

پ-5-1-1 راهروها

پ-5-1-1-1 دارای سیستم روشنایی مناسب و حساس به حرکت باشد.

پ-5-1-1-2 در راهروهایی که نور طبیعی آن ها از سقف تامین می شود، نصب حفاظ ایمن و مناسب الزامی است.

پ-5-1-2 راه پله و اتاقک خرپشته

پ-5-1-2-1 ایجاد بازشو و پنجره از داخل واحدها به راه پله ممنوع است.

پ-5-1-2-2 بازشو و پنجره های طراحی شده در راه پله های همکف و طبقات اول و آخر باید دارای حفاظ ایمن باشند.

پ-5-1-2-3 ورودی و خروجی به راه پله های ساختمان باید مجهز به دوربین مدار بسته باشند.

پ-5-1-2-4 در اتاقک خرپشته باید از جنس فلزی مناسب و محکم و دارای قفل ایمن باشد.

پ-5-1-2-5 درصورت شیشه خور بودن در خرپشته، عرض شیشه باید حداکثر 1.13 متر و دارای حفاظ ایمن باشد.

پ-5-1-2-6 دیوارهای پیرامونی خرپشته باید از جنس دیوارهای خارجی و دارای نماسازی مناسب باشد.

پ-5-1-3 بالکن

پ-5-1-3-1 فاصله افقی بین نزدیکترین نقاط بالکن با تراس، پنجره، ایوان و بازشوهای واحد مجاور باید به گونه ای باشد که دسترسی افراد از یک واحد به واحد دیگر امکان پذیر نباشد.

پ-5-1-3-2 بالکن طبقات همکف و اول باید دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-1-3-3 در و پنجره بالکن باید دارای قفل ایمن باشد.

پ-5-1-4 مهتابی (تراس)

پ-5-1-4-1 فاصله افقی بین نزدیکترین نقاط مهتابی با تراس، پنجره، ایوان و بازشوهای واحد مجاور باید به گونه ای باشد که دسترسی افراد از یک واحد به واحد دیگر امکان پذیر نباشد.

پ-5-1-4-2 در و پنجره های تراس باید دارای قفل و حفاظ ایمن باشند.

پ-5-1-5 حیاط بیرونی

پ-5-1-5-1 ارتفاع دیوارهای اطراف حیاط بیرونی با احتساب حفاظ ایمن کمتر از 2.2 متر نباشد. همچنین حفاظ ایمن نصب شده بر روی دیوارهای اطراف، علاوه بر مشخصات ذکر شده در بخش تعاریف، باید در بخش فوقانی دارای خم V شکل با زاویه 45 درجه و با حداقل طول افقی 0.4 متر به سمت بیرونی دیوار باشد.

پ-5-1-5-2 دوربین های مداربسته در حیاط بیرونی باید به نحوی نصب شوند که زاویه دید آنها، تمامی بخش های حیاط اعم از درهای ورودی و خروجی، پارکینگ و همچنین دیوارها را تحت پوشش قرار دهد.

پ-5-1-5-3 در خصوص نصب علمک گاز بر روی دیوار حیاط بیرونی، رعایت بند پ-4-3-2 الزامی است.

پ-5-1-6 حیاط خلوت

پ-5-1-6-1 در خصوص دیوارهای حیاط خلوت رعایت بند پ-5-1-5-1 الزامی است.

پ-5-1-6-2 در و پنجره های حیاط خلوت باید دارای قفل و حفاظ ایمن و مناسب باشند.

پ-5-1-6-3 نصب دوربین مدار بسته به نحوی که زاویه دید آن، دیوارهای اطراف و محیط پیرامونی را پوشش دهد، در صورتی الزامی است که حیاط خلوت در مجاورت با فضای بیرونی یا حیاط ساختمان مجاور باشد.

پ-5-1-7 حیاط مرکزی

پ-5-1-7-1 پنجره طبقات همکف و مشرف به حیاط باید حداقل 1.6 متر از کف معبر مجاور فاصله داشته و دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-1-7-2 دوربین مداربسته به تعداد کافی که زاویه دید آن، محیط پیرامونی را در برگیرد، در فضای حیاط نصب شود.

پ-5-1-8 حیاط های داخلی (پاساژ)

پ-5-1-8-1 فاصله پنجره و بازشوهای داخل پاساژ به اندازه ای باشد که امکان دسترسی از سایر پنجره ها به پنجره های واحدهای مجاور وجود نداشته باشد و تمامی پنجره ها دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-1-8-2 پاساژ از سمت پشت بام باید دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2 تاسیسات و فضاهای مرتبط

پ-5-2-1 موتورخانه تاسیسات گرمایشی

پ-5-2-1-1 در ورودی موتورخانه باید فلزی و دارای قفل ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-1-2 فضای موتورخانه باید دارای روشنایی مناسب باشد.

پ-5-2-1-3 نصب دوربین مداربسته در مسیر ورودی به موتورخانه الزامی است.

پ-5-2-1-4 در موتورخانه باید مجهز به سامانه هشدار سرقت (آژیر خطر)، با حداقل درجه حفاظتی نوع 3 باشد.

پ-5-2-1-5 هواکش، دریچه های تهویه و پنجره های آن باید دارای حفاظ ایمن و مناسب باشند.

پ-5-2-2 تاسیسات سرمایشی

پ-5-2-2-1 درصورت پیش بینی این تاسیسات در خارج از ساختمان شامل/ پشت پنجره، پشت بام یا نمای ساختمان به راحتی در دسترس نبوده و دارای حفاظ ایمن و مناسب باشند.

پ-5-2-2-2 درصورت امکان سعی شود، محل نصب کولرهای آبی و کندانسور کولر گازی در بالکن یا تراس طراحی و جانمایی شود.

تبصره: در ساختمان های فاقد موتورخانه، در صورت نصب پمپ آب، این تاسیسات باید در اتاقک مناسب با در فلزی و قفل ایمن قرار گیرد.

پ-5-2-3 کانال، لوله و سیم کشی تاسیسات

پ-5-2-3-1 نصب لوله و کانال های تاسیسات گرمایشی و سرمایشی در نمای ساختمان مجاز نمی باشد.

پ-5-2-3-2 دریچه اتصال به کانال خروجی زباله (شوتینگ) در هر طبقه باید دارای قفل ایمن و مناسب باشد به نحوی که از داخل کانال شوتینگ قابل باز شدن نباشد.

پ-5-2-3-3 در صورتی که لوله های قائم آب باران در نمای ساختمان تعبیه شده است به گونه ای در داخل شیار دیوار و یا نمای ساختمان جانمایی شوند که امکان استفاده نردبانی از آن برای دسترسی به تراس، پنجره، بالکن و... میسر نباشد.

پ-5-2-3-4 از کنتورهای هوشمند و مجهز به ارتباط بی سیم/سیم کارت خور که نیاز به حضور خواننده برای قرائت کنتور نمی باشد، استفاده شود در غیر این صورت، کنتورهای برق به گونه ای نصب شوند که فقط نمایشگر آن قابل رویت بوده و کلیدهای قطع و وصل به گونه ای در داخل محفظه ای با قفل ایمن و مناسب قرار گیرد که امکان قطع برق توسط افراد غیر مجاز نباشد.

پ-5-2-3-5 سیم کشی های مربوط به کنتور برق، دربازکن، دوربین های مداربسته، سامانه اعلام هشدار و... در داخل ساختمان باید به صورت توکار اجراء شود.

پ-5-2-3-6 پیش بینی و نصب دستگاه برق اضطراری متناسب با تجهیزات الکترونیک بکار رفته (دوربین های مداربسته و سامانه های الکترونیکی هشدار دهنده، روشنایی مشاعات و...) در بناها و فضاهای ذکر شده در این پیوست الزامی است.

پ-5-2-4 کابین و موتورخانه آسانسور

پ-5-2-4-1 حتی المقدور در طراحی اولیه موتورخانه آسانسور در مجاورت خرپشته قرار گیرد و در ورودی اتاقک آسانسور در داخل خرپشته جانمایی شود. همچنین در صورت داشتن پنجره یا بازشو جهت تهویه، باید دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-4-2 در موتورخانه آسانسور باید تک لنگه فلزی و دارای قفل ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-4-3 نصب دوربین مداربسته در داخل کابین آسانسور الزامی است.

پ-5-2-4-4 نصب سامانه هشدار دهنده در داخل موتورخانه آسانسور حداقل با درجه حفاظتی نوع 3 الزامی است.

پ-5-2-5 انباری ها

پ-5-2-5-1 در ورودی آن باید از نوع فلزی محکم و دارای قفل ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-5-2 راهروها و معابر دسترسی به انباری ها باید دارای سیستم روشنایی حساس به حرکت باشد.

پ-5-2-5-3 دوربین مداربسته در مسیر راهروها و معابر دسترسی به انباری ها نصب شود.

پ-5-2-5-4 درصورت داشتن هواکش، بازشو و یا سایر منافذ دیگر، بر روی آن حفاظ ایمن و مناسب نصب شود.

پ-5-2-6 توقفگاه

پ-5-2-6-1 پیش بینی و جانمایی توقفگاه در تمام تصرف ها و فضاهای ذکر شده در این پیوست متناسب با تعداد واحدها، مشتریان و نوع کاربری بر حسب ضوابط و مقررات ملی ساختمان و طرح های توسعه شهری الزامی است.

پ-5-2-6-2 توقفگاه کارکنان با مشتریان و مراجعه کنندگان باید مجزا از یکدیگر پیش بینی و مشخص شود.

پ-5-2-6-3 دوربین های مداربسته در ورودی و خروجی توقفگاه و همچنین معابر اصلی و فرعی آن پیش بینی و نصب گردد.

پ-5-2-6-4 ورود و خروج خودرو به ویژه در توقفگاه های طراحی شده در فضای باز در مواقع عادی، فقط از طریق ورودی های اصلی امکان پذیر باشد.

پ-5-2-6-5 تغییر کاربری توقفگاه های احداث شده در ساختمان از دیدگاه این پیوست نیز، ممنوع است.

پ-5-2-6-6 در طراحی توقفگاه، به مقررات اختصاصی تصرف های ذکر شده در بخش پ-6 نیز مراجعه شود.

پ-5-2-7 سایر فضاهای عمومی ساختمان (فضاهای ورزشی، اجتماعات و...)

پ-5-2-7-1 در ورودی سالن های ورزش و اجتماعات باید ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-7-2 در ورودی فاقد کنیبه بوده و در صورت شیشه خور بودن، عرض قاب شیشه خور باید حداکثر 1.10 متر یا دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-7-3 پنجره های سالن، دریچه های تهویه، کوار و سایر منافذ در صورتی که از ابعاد 2.25 متر بزرگتر باشد، باید دارای حفاظ ایمن و مناسب باشند.

پ-5-2-8 راه پله های اضطراری

پ-5-2-8-1 درهای متنوعی به راه پله اضطراری، باید دارای قفل ایمن و مناسب و مطابق با مفاد مبحث سوم مقررات ملی ساختمان باشد.

پ-5-2-8-2 محل جانمایی راه پله اضطراری باید به گونه ای باشد که از طریق آن، دسترسی مستقیم به واحدها، امکان پذیر نباشد.

پ-5-2-8-3 محل خروج راه پله اضطراری باید مجهز به دوربین مداربسته باشد.

پ-5-2-9 مجرای خارجی نور و هوا

پ-5-2-9-1 پنجره، بازشوها و سایر منافذ زیرزمین که به فضای باز دسترسی دارند، باید دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-5-2-9-2 شیشه پنجره، بازشوها و سایر منافذ زیرزمین، باید از نوع مات و غیرقابل دید باشد.

پ-5-3 پیشخوان و اتاق نگهبانی

پ-5-3-1 پیشخوان یا اتاق برای استقرار عوامل نگهبان، حراستی یا هر عنوان دیگری بر حسب نوع تصرف باید به نحوی در طبقات همکف یا اول جانمایی شود که ورودی و خروجی های ساختمان به راحتی در دید مستقیم آن ها باشد.

پ-5-3-2 در ساختمان هایی که ورود و خروج از طریق در اصلی به خیابان یا پیاده رو انجام می شود، محل پیشخوان یا اتاق نگهبان باید در مکانی جانمایی شود که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به ورودی ساختمان، راه پله، آسانسورها و محل تردد خودروها مشرف باشد.

پ-5-3-3 در ساختمان هایی که ورود و خروج از طریق در حیاط با پارکینگ یا معابر داخلی انجام می شود، پیش بینی و احداث اتاق نگهبانی برای کنترل ورود و خروج افراد و خودروها الزامی است.

پ-5-3-4 اتاق نگهبانی باید از مساحت لازم برای استقرار عوامل نگهبانی برخوردار باشد.

پ-5-3-5 پیش بینی و احداث پیشخوان یا اتاق نگهبان، ویژه اماکنی است که در مقررات اختصاصی فصل پ-6 به آن اشاره شده است.

پ-5-3-6 در مواردی که به پیش بینی و احداث اتاق نگهبانی و یا جانمایی پیشخوان مربوطه اشاره شده است، در اماکن خصوصی فقط استفاده از نگهبانان مورد تأیید موسسات خدمات حفاظتی مراقبتی در امور نگهبانی مجاز است و در مجموعه های دولتی و عمومی، حراست سازمان و دستگاه مربوطه مستقیم یا غیر مستقیم این وظیفه را بر عهده می گیرند.

پ-5-3-7 کلیه فضاهای ارتباط و دسترس، فضای باز، نیمه باز، مشاعی و... از قبیل حیاط بیرونی، خلوت و مرکزی، راهرو، راه پله، توقفگاه، محل های بازی، ورزش و تجمع افراد، معابر تردد نفرات و خودروی در کلیه تصرف های ذکر شده در این پیوست و همچنین محیط پیرامونی آن ها، باید دارای سیستم روشنایی ایمن، استاندارد و متناسب با مباحث سیزدهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان باشند.

پ-6 مقررات و تمهیدات اختصاصی انواع تصرف ها

علاوه بر رعایت کامل مقررات و تمهیدات حفاظتی- انتظامی ذکر شده در فصل های پ-4 و پ-5 برای تصرف های ذکر شده در این پیوست، مقررات اختصاصی این تصرف ها نیز باید به صورت کامل به شرح زیر پیش بینی و اجرایی شود:

پ-6-1 تصرف های آموزشی/فرهنگی (ح-آ)

پ-6-1-1 در اماکن ح-آ-1، ح-آ-2، ح-آ-3 و ح-آ-4:

پ-6-1-1-1 محلی مناسب (اتاق مانیتورینگ) با تجهیزات کامل جهت پایش تصویری مبادی ورودی و خروجی و سایر فضاهای مرتبط، پیش بینی و اجراء شود.

پ-6-1-1-2 محل مناسبی جهت استقرار عوامل نگهبانی یا حراستی در مبادی ورودی و خروجی ساختمان و توقفگاه مجزا در صورت وجود با رعایت بند پ-5-3 پیش بینی و احداث گردد.

پ-6-1-1-3 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت با حداقل درجه حفاظتی نوع 3 در تصرف های ح-آ-1، ح-آ-2، ح-آ-3 و ح-آ-4 الزامی است.

پ-6-1-2 مخازن یا محل نگهداری و بایگانی اسناد و مدارک، اتاق و سالن های مرتبط با امور آزمایشگاهی، مخابراتی، الکترونیکی و... در تمام گروه های این تصرف، باید در محلی مناسب (ترجیحاً هسته داخلی ساختمان) طراحی و جانمایی شود. همچنین در آن باید از نوع فلزی محکم با قفل ایمن و مناسب بوده و در صورت وجود پنجره یا دریچه های تهویه هوا و کانال های کولر و نیز سایر مجاری قابل نفوذ دارای حفاظ مناسب و محکم باشد و دوربین مداربسته در داخل و محل ورودی آن نصب گردد.

پ-6-1-3 نصب دوربین مداربسته در کلیه درهای ورودی و خروجی به اماکن این تصرف، الزامی است.

پ-6-2 تصرف های تجمعی (ح-ت)

پ-6-2-1 دوربین مداربسته در تمام فضاها از قبیل راهرو، حیاط، محل پذیرش و صندوق دریافت وجوه، درهای ورود و خروج نفرات و پارکینگ خودرویی در فضای باز و سرپوشیده، ورودی و خروجی نمازخانه، محل های بازی و ورزش کودکان (در صورت وجود) موتورخانه و همچنین محیط های پیرامونی این تصرف، نصب گردد.

پ-6-2-2 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت در تصرف های ح-ت-1، ح-ت-2، ح-ت-3، ح-ت-4، ح-ت-5 با حداقل درجه حفاظتی (نوع 3) و در تصرف های ح-ت-6، ح-ت-7، ح-ت-8 (با درجه حفاظتی نوع 2) الزامی است.

پ-6-2-3 در محل انتظار مراجعین در این تصرف ها، محفظه هایی برای شارژ تلفن همراه با قفل مناسب تعبیه شود.

پ-6-2-4 در کلیه تصرف های این گروه به غیر از زیر گروه ح-ت-8 رعایت بند پ-5-3-1 و پ-5-3-2 الزامی است.

پ-6-2-5 در تصرف های ح-ت-1، ح-ت-4، ح-ت-7 و ح-ت-8 پیش بینی و نصب صندوق امانات یا کمد مجهز به قفل ایمن به تعداد لازم برای نگهداری اموال شخصی مراجعین و ورزشکاران الزامی می باشد.

پ-6-2-6 در تصرف ح-ت-3، سازه هایی برای کنترل نمودن تردد افراد و هدایت تماشاچیان در محل ورودی این تصرف، پیش بینی و اجراء شود.

پ-6-2-7 در ورودی تصرف های ح-ت-1، ح-ت-4، ح-ت-6، ح-ت-7، ح-ت-8 و ح-ت-9 محلی مناسب برای استقرار دستگاه گیت، نفرچک و... احداث گردد.

پ-6-2-8 در مبادی ورودی و خروجی خودرویی زیر گروه های ح-ت-1، ح-ت-2، ح-ت-3، ح-ت-4، ح-ت-6، ح-ت-7، ح-ت-8 و ح-ت-9 دوربین مداربسته با قابلیت پلاک خوان نصب شود.

پ-6-2-9 در تصرف های ح-ت-2، ح-ت-6 و ح-ت-8 با رعایت اصول زیباسازی شهری، حدود و ثغور دقیق این تصرف ها، باید از طریق دیوار با حصارکشی مناسب، معین و مشخص باشد.

پ-6-2-10 نصب هر نوع دوربین مداربسته در تصرف های اختصاصی و مشترک با کاربری در تصرف های ح-ت-1، ح-ت-2، ح-ت-3، ح-ت-4، ح-ت-5، ح-ت-6، ح-ت-7، ح-ت-8، ح-ت-9 به غیر از موارد ذکر شده در بند پ-6-2-1 و پ-6-2-8، می باشد.

پ-6-2-11 درهای ورودی به ساختمان اصلی تصرف های ح-ت-1، ح-ت-4، ح-ت-6، ح-ت-7، ح-ت-8 و ح-ت-9 باید ترجیحاً فلزی و محکم باشند. همچنین بر روی پنجره های طبقات همکف و اول این تصرف ها، حفاظ ایمن و مناسب نصب گردد به نحوی که قابلیت پرتاب مواد آتش زا به داخل این اماکن از معابر مجاور امکان پذیر نباشد.

پ-6-2-12 در تصرف ح-ت-8 علاوه بر رعایت ضوابط خاص ابلاغی، رعایت موارد زیر نیز الزامی است:

پ-6-2-12-1 محل نگهداری آثار تاریخی و ملی و همچنین راهروهای منتهی به آن، باید دارای روشنایی مناسب و حساس به حرکت باشد.

پ-6-2-12-2 در محل های نگهداری آثار تاریخی و ملی، حسگر (سنسور)های هوشمند دارای چشم الکترونیکی، حساس به حرکت، لرزش، مکانیکی، خطی، ضربه به اجسام فلزی (اولتراسونیک) و هشدار دهنده بوی گاز، نصب شود.

پ-6-2-12-3 سامانه های صوتی و ارتباط داخلی تحت شبکه در کنار سامانه های ویدئویی نصب شود.

پ-6-2-12-4 دوربین های IP تحت شبکه با قابلیت شناسایی نفرات، رفتار و حرکت در این تصرف نصب گردد.

پ-6-2-12-5 مخازن نگهداری آثار در محلی مناسب و با دسترسی محدود و مجهز به امکانات و ابزارهای ایمنی و سامانه های الکترونیکی قرار گیرد.

پ-6-2-12-6 ورودی و خروجی ها و مخازن نگهداری آثار باید مجهز به سیستم هشدار سرقت با درجه حفاظتی نوع 1 باشند.

پ-6-3 تصرف های حرفه ای /اداری (ح-ج)

پ-6-3-1 نصب دوربین مداربسته با قابلیت تشخیص چهره، در ورودی، خروجی و فضای داخلی این تصرف ها الزامی است.

پ-6-3-2 در ورودی این تصرف ها باید از نوع فلزی ایمن و مناسب باشد و در صورتی که از نوع شیشه ای یا دارای قاب شیشه خور با ابعاد بیش از 0.76 در 0.76 متر باشد، نصب حفاظ کرکره ای برقی یا فلزی مناسب و مجهز به قفل ایمن بر روی آن الزامی است.

پ-6-3-3 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت با حداقل درجه حفاظتی نوع 3 در تصرف های ح-ج-1 و ح-ج-2 الزامی است.

پ-6-3-4 طراحی و جانمایی گاو صندوق ایمن، دارای قفل و رمز هوشمند و غیرقابل حمل در این تصرف ها الزامی است.

پ-6-3-5 نصب تابلوی نام ساختمان مطابق مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان و تابلوی پلاک حاوی نوع فعالیت حرفه ای مصوب برای هر واحد در ورودی آن الزامی است.

پ-6-3-6 در صورت وجود دریچه های تهویه و یا کانال های مربوط به سیستم های سرمایشی و گرمایشی بزرگتر از ابعاد 0.60 در 0.60 متر بر روی دیوار بیرونی مجاورت معبر، باید دارای حفاظ ایمن و مناسب بوده تا امکان نفوذ به داخل میسر نگردد.

پ-6-3-7 رعایت بندهای پ-5-3-1 و پ-5-3-2 برای تصرف های ح-ج-1 و ح-ج-2 در صورتی که منفرد یا مشترکاً بیش از 75 واحد تصرف باشند الزامی است.

پ-6-3-8 دوربین های مداربسته در ورودی تصرف های گروه ح-ج-2 و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و انتظامی و پیشخوان دولت باید دارای قابلیت تشخیص چهره باشند.

پ-6-4 تصرف های صنعتی/تولیدی (ح-ص)

پ-6-4-1 رعایت موارد زیر در تصرف های ح-ص-1 و ح-ص-2 الزامی است:

پ-6-4-1-1 در ورودی این تصرف ها باید از نوع فلزی ایمن باشد. در صورتی که در، دارای قاب شیشه خور با ابعاد بیش از 0.76 در 0.76 متر باشد، نصب حفاظ کرکره ای برقی یا فلزی محکم و مناسب بر روی آن، الزامی است.

پ-6-4-1-2 دوربین مداربسته در محل های ورودی و خروجی این تصرف ها و همچنین انبار نگهداری محصولات با قابلیت تشخیص چهره نصب شود.

پ-6-4-1-3 در صورتی که بر روی دیوارهای مجاور معبر عمومی و یا خصوصی، ابعاد دریچه های مربوط به تهویه هوا و یا کانال های مربوطه بزرگتر از 0.75 در 0.25 متر باشد، نصب حفاظ ایمن و مناسب الزامی است.

پ-6-4-1-4 نصب تابلوی نام ساختمان مطابق مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان و تابلوی پلاک حاوی اطلاعات مرتبط با نوع فعالیت حرفه ای مصوب برای هر واحد تصرف در ورودی آن الزامی است.

پ-6-4-1-5 در صورت تولید و نگهداری محصولات مخاطره آمیز در طراحی و جانمایی اولیه و نوع همجواری با سایر کاربری ها، رعایت مبحث بیست و یکم مقررات ملی ساختمان و ملاحظات انتظامی ابلاغی مراجع ذیصلاح، لازم الاجرا است.

پ-6-4-2 رعایت موارد زیر در تصرف های ح-ص-1 با بیش از 10 واحد تولیدی و همچنین تصرف های ح-ص-2 الزامی است:

پ-6-4-2-1 در محل ورودی و خروجی نفرات و خودروها و جانمایی و نصب راهبند مکانیکی یا هیدرولیکی یا برقی مناسب، جانمایی محلی مناسب برای استقرار نگهبان با رعایت بند پ-5-3

پ-6-4-2-2 پیش بینی و جانمایی تجهیزات مرتبط با پایش تصویری دوربین های مداربسته پیرامونی، محوطه ها و انبار نگهداری محصولات تولیدی و... در محل استقرار عوامل نگهبانی، حراستی یا متصدیان مربوطه

پ-6-4-2-3 دوربین های مداربسته در ورودی خودرویی این تصرف ها باید از نوع پلاک خوان باشد.

پ-6-4-3 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت با حداقل درجه حفاظتی نوع 2 و قابلیت اتصال به عوامل نگهبانی، حراستی یا متصدیان مربوطه

پ-6-4-4 با رعایت اصول زیباسازی، حدود و نفور اماکن گروه ح-ص-2 باید از طریق دیوار یا حصارکشی مناسب، معین و مشخص باشد.

پ-6-4-5 میزان روشنایی، تعداد و فواصل تیربرق های خیابان اصلی و فرعی واقع در تصرف ح-ص-2 باید با رعایت ضوابط مبحث سیزدهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان دارای حداقل روشنایی مشابه معابر عمومی شهرها باشد و محوطه بیرونی دیوارهای شهرک را نیز روشن نماید. همچنین در صورت نصب تیربرق و چراغ روشنایی در بیرون این تصرف، فاصله آن ها از دیوار باید به اندازه ای باشد که امکان استفاده نردبانی از آن برای ورود به داخل شهرک میسر نباشد.

پ-6-4-6 در صورت احداث مجتمع مسکونی، منازل سازمانی و خوابگاه در تصرف های گروه ح-ص-2 یا مجاور آنها، باید محل دسترسی ساکنین به این تصرف ها، دارای دوربین مداربسته باشد.

پ-6-4-7 در اماکن گروه ح-ص-3 با مساحت بیش از 100 هزار مترمربع، باید برجک نگهبانی با ارتفاع مناسب در اضلاع پیرامونی شهرک احداث شود.

پ-6-4-8 غرس و نهال کاری درختان در طرفین دیوار در فاصله ای مناسب صورت پذیرد تا شاخه های درختان امکان نردبانی شدن برای ورود به داخل تصرف های ح-ص-3 را میسر نسازد و مانع دید و نظارت عمومی بر روی دیوار پیرامونی نشود.

پ-6-4-9 احداث توقفگاه در داخل شهرک برای کارکنان و خودروهای حمل بار متناسب با واحدهای مستقر در تصرف های ح-ص-3 و کارکنان شاغل، الزامی است. همچنین ورودی و خروجی توقفگاه، باید مجهز به دوربین مداربسته باشد.

پ-6-4-10 پیش بینی سامانه ارتباطی (بی سیم) بین عوامل نگهبانی مستقر در تصرف های ح-ص-3 با عوامل حراست و با عوامل نگهبانی اصلی (مبادی ورودی و خروجی)، الزامی است.

پ-6-4-11 مشخصات تمام کارکنان شاغل در تصرف ح-ص-3 باید در اختیار عوامل حراست یا نگهبانی مبادی ورودی قرار گرفته و ضمن به روزرسانی آن، فهرست اسامی به صورت ماهیانه به نزدیکترین کلانتری یا پاسگاه انتظامی ارائه شود.

پ-6-4-12 در واحدهای مستقر در گروه ح-ص-3 در صورت تولید و نگهداری محصولات مخاطره آمیز، ضمن رعایت کلیه ملاحظات و ضوابط ایمنی ذکر شده در مقررات ملی ساختمان و ملاحظات خاص ابلاغی مراجع ذیصلاح، باید در محل ورود و خروج کارکنان و همچنین انبارهای نگهداری محصولات، سامانه الکترونیک ثبت تردد و دوربین های مدار بسته با قابلیت تشخیص چهره نصب شود.

پ-6-5 تصرف های درمانی / مراقبتی (ح-د)

پ-6-5-1 دوربین های مداربسته در راهرو، حیاط ها، محل پذیرش و صندوق دریافت وجوه (حسابداری)، درهای ورود و خروج نفرات و توقفگاه خودروی در فضای باز و سرپوشیده و همچنین محیط پیرامونی این تصرف ها نصب شود.

پ-6-5-2 در اماکن گروه ح-د-1 و ح-د-2 رعایت بندهای پ-5-3-1 و پ-5-3-2 الزامی است.

پ-6-5-3 رعایت بند پ-6-5-2 برای کلیه زیر گروه های این تصرف الزامی است.

پ-6-5-4 در اماکن ح-د-1 و ح-د-2 وجود کمد مجهز به قفل ایمن به تعداد لازم برای نگهداری اموال بیماران و همراهان در هر اتاق الزامی است. همچنین رعایت این بند برای اماکن ح-د-4 به صورت عمومی بلامانع می باشد.

پ-6-5-5 در محل انتظار مراجعین در این تصرف ها، محفظه هایی برای شارژ تلفن همراه با قفل مناسب تعبیه شود.

پ-6-5-6 دوربین های مداربسته در ورودی تصرف های گروه ح-د-1 و ح-د-2 با قابلیت تشخیص چهره و در ورودی و خروجی توقفگاه های این تصرف ها اعم از فضای باز و سرپوشیده باید با قابلیت پلاک خوان نصب شود.

پ-6-5-7 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت در تصرف های ح-د-2 و همچنین انبار نگهداری لوازم و تجهیزات پزشکی در تصرف های ح-د-1 و ح-د-2 با حداقل درجه حفاظتی نوع 3 الزامی است.

پ-6-6 تصرف های کسبی/ تجاری (ح-ک)

پ-6-6-1 نصب دوربین مداربسته در ورودی، خروجی و فضای داخلی این تصرف ها، انبار نگهداری محصولات و همچنین چهارسوق و چهارراه های ارتباطی بازارهای قدیمی و سنتی الزامی است.

پ-6-6-2 در ورودی این تصرف ها در صورتی که از نوع شیشه ای یا دارای قاب شیشه خور با ابعاد بیش از 0.76 در 0.76 متر باشد، نصب حفاظ کرکره ای برقی یا فلزی مناسب و مجهز به قفل ایمن بر روی آن الزامی است.

پ-6-6-3 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت در تصرف های ح-ک-1، ح-ک-4 و ح-ک-5 با حداقل درجه حفاظتی نوع (3) و در تصرف های ح-ک-2، ح-ک-3 و ح-ک-6، با درجه حفاظتی نوع (2) الزامی است. همچنین در صورتی که تصرف های ح-ک-3 و ح-ک-4 در یک ساختمان قرار گیرند، نصب تجهیزات اعلام سرقت، با درجه حفاظتی نوع (1) الزامی است.

پ-6-6-4 در تصرف های ح-ک-3، ح-ک-4 و ح-ک-5 رعایت بند پ-6-3-4 الزامی است.

پ-6-6-5 چیدمان داخلی در تصرف های ح-ک-2، ح-ک-3 و ح-ک-5 باید به نحوی باشد که محل قرارگیری قفسه اجناس، ویترین های فروش و عرضه کالا؛ منجر به تداخل جمعیتی و کاهش نظارت عمومی نشود.

پ-6-6-6 شیشه های ویترین ساعت فروشی، موبایل فروشی و نقره فروشی ها در تصرف ح-ک-3 باید از نوع ضد سرقت تجهیز شده با لایه های مقاوم ساز حداقل 300 میکرون باشد. استفاده از شیشه های با درجه حفاظتی بالاتر (ضد اغتشاش و یا ضد گلوله) اختیاری می باشد.

پ-6-6-7 در تصرف ح-ک-4 محلی مناسب برای استقرار عوامل حراست و یا نگهبان با اشرافیت بر مبادی ورودی و خروجی نفرات و خودرو، طراحی و جانمایی گردد.

پ-6-6-8 در صورت تجمع بیش از 10 واحد از تصرف های ح-ک-2، ح-ک-3، ح-ک-4 و ح-ک-5 در یک ساختمان، رعایت موارد زیر الزامی است:

پ-6-6-8-1 پیش بینی محلی مناسب برای استقرار نگهبان در ورودی و خروجی به ساختمان و توقفگاه مجتمع با تجهیزات مناسب جهت پایش تصویری دوربین های مداربسته نصب شده در راهروها، توقفگاه و سایر فضاهای مشاعی

پ-6-6-8-2 نصب دوربین مداربسته با قابلیت پلاک خوانی در ورودی توقفگاه و با قابلیت تشخیص چهره در ورودی و خروجی ساختمان

پ-6-6-8-3 پیش بینی محلی مناسب با تجهیزات کامل برای پایش تصویری (اتاق مانیتورینگ) کلیه فضاهای مشاع مجتمع (راهروها و...) و توقفگاه،

پ-6-6-8-4 در مجتمع هایی که پروانه بهره برداری و کاربری واحد به منظور عرضه و فروش محصولات مخاطره آمیز صادر می گردد، باید در طراحی و جانمایی اولیه و نوع همجواری با سایر کاربری ها، کلیه ضوابط ایمنی ذکر شده در مقررات ملی ساختمان و ضوابط خاص ابلاغی مراجع ذیصلاح در ارتباط با این محصولات، پیش بینی و اجراء گردد.

پ-6-6-9 محل نصب، ابعاد و کیفیت تابلوهای اطلاع رسانی و آگهی تبلیغاتی (نوشتار دیواری، الکترونیکی، بنر نوشته) علاوه بر هماهنگی با الزامات مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان، باید به گونه ای باشد که منجر به ایجاد نقطه کور، کاهش نظارت عمومی و مانع پایش های تصویری نگردد.

پ-6-6-10 نصب تابلوی نام ساختمان مطابق مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان و تابلوی پلاک حاوی اطلاعات مرتبط با نوع فعالیت مصوب برای هر واحد تصرف در ورودی آن الزامی است.

پ-6-6-11 در صورت وجود دریچه های تهویه و یا کانال های مربوط به سیستم های سرمایشی و گرمایشی بزرگتر از ابعاد 2.25 در 1.25 متر بر روی دیوار بیرونی مجاورت معبر، باید دارای حفاظ ایمن بوده تا امکان نفوذ به داخل میسر نباشد.

پ-6-6-12 تمام ورودی و خروجی مجتمع های تجاری و اداری و بازارهای قدیمی و سنتی باید دارای در کرکره ای برقی ایمن یا فلزی مناسب و مجهز به قفل ایمن باشند.

پ-6-6-13 در مجتمع و بازارهای قدیمی و سنتی با تصرف های مختلف رعایت مقررات اختصاصی برای هر تصرف الزامی است و در صورت وجود فضای مشترک برای بیش از یک تصرف، الزامات حفاظتی-انتظامی سخت گیرانه تر در آن فضا لازم الاجرا است.

پ-6-6-14 در تمام زیرگروه های این تصرف که الزام به احداث محلی مناسب برای استقرار نگهبانی تعیین شده است، دوربین های مداربسته و سیستم های اعلام هشدار سرقت باید به نگهبان مستقر در مجتمع یا ساختمان متصل باشند.

پ-6-6-15 پیش بینی محلی مناسب با تجهیزات کامل برای پایش تصویری (اتاق مانیتورینگ) دوربین های نصب شده در کلیه راهروها، چهارسوق و چهارراه های ارتباطی و فضاهای مشاعی تصرف ح-ک-4 الزامی است.

پ-6-6-16 در تصرف های ح-ک-3 رعایت موارد زیر الزامی است:

پ-6-6-16-1 طراحی و جانمایی گاو صندوق ایمن، دارای قفل و رمز هوشمند، غیرقابل حمل و متصل به سیستم اعلام سرقت با درجه حفاظتی نوع (1) الزامی است.

پ-6-6-16-2 کلیه شیشه های به کار رفته در این تصرف ها اعم از ویترین، پیرامونی، پیشخوان و... باید از نوع ضدگلوله با ورق پلی کربنات باشد.

پ-6-6-16-3 کف، سقف و دیوارها باید از نوع بتن مسلح با عیار حداقل 350 و ضخامت حداقل 0.20 متر باشد.

پ-6-6-16-4 نصب سیستم مه ساز ضد سرقت هوشمند.

پ-6-6-16-5 نصب حفاظ کرکره ای برقی ایمن و استاندارد بر روی در ورودی این تصرف،

پ-6-6-16-6 نصب تجهیزات اعلام سرقت با درجه حفاظتی نوع (1) و اتصال تمام وقت آن به مرکز هشدار الکترونیک.

پ-6-6-16-7 پیش بینی و نصب پدال، کلید اضطراری اعلام خطر به تعداد لازم و در محل مناسب که به سهولت در اختیار متصدیان قرار بگیرد.

پ-6-6-16-8 پیشخوان فروش باید با ارتفاع مناسب و محدود کننده برای ورود افراد غیرمجاز به پشت آن طراحی و نصب شود.

پ-6-6-16-9 در ورودی این تصرف باید از نوع فلزی ایمن و دارای قفل برقی قابل کنترل باشد.

پ-6-7 تصرف های مخاطره آمیز (ح-خ)

پ-6-7-1 در جایگاه های عرضه سوخت و فرآورده های نفتی و پالایشگاهی رعایت موارد زیر الزامی است:

پ-6-7-1-1 نصب راهبند مکانیکی یا هیدرولیکی یا برقی در محل های ورود و خروج خودرو به محل سوختگیری

پ-6-7-1-2 نصب دوربین مداربسته با قابلیت پلاک خوان در گازه های ورودی و خروجی خودرو و همچنین نصب دوربین مداربسته با قابلیت تشخیص چهره، مشرف به محل سوختگیری

پ-6-7-1-3 مخازن نگهداری سوخت و ایستگاه تقویت فشار گاز (CNG) باید دارای حفاظ ایمن با ارتفاع مناسب بوده و قابل نفوذ برای افراد غیر مجاز نباشد همچنین تمام نقاط آن تحت پوشش دوربین مداربسته قرار گیرد.

پ-6-7-1-4 سامانه نرم افزاری دستگاه های نازل سوخت باید به نحوی طراحی شود که در مواقع اضطرار از اتاق مدیریت قابل قطع و وصل باشد.

پ-6-7-1-5 با رعایت اصول زیباسازی شهری به نحوی حدود و ثغور این اماکن با موانع و مستحدثات غیرقابل انتقال/حداقل با ارتفاع 0.5 متر محصور شود که تردد خودرو و موتورسیکلت فقط از نقاط مشخص شده/محل های ورود و خروج/ امکان پذیر باشد.

پ-6-7-1-6 محلی مناسب برای استقرار عوامل حراست و یا نگهبان با اشرافیت بر مبادی ورودی و خروجی خودرو و موتورسیکلت، و محل های سوختگیری و همچنین مخازن نگهداری سوخت و ایستگاه تقویت فشار گاز با تجهیزات کامل جهت پایش تصویری محیط پیرامونی و فضاهای یاد شده، طراحی و جانمایی گردد.

پ-6-7-2 با توجه به تنوع و پیچیدگی های خاص محصولات مخاطره آمیز، ضروری است برای اجرای دقیق تمهیدات و الزامات ایمنی و امنیتی این محصولات به آیین نامه ها و دستور العمل های تخصصی مربوطه رجوع گردد.

پ-6-8 تصرف های مسکونی/ اقامتی (ح-م)

پ-6-8-1 درهای اصلی ورودی به ساختمان در این تصرف (گروه ح-م-1 تا ح-م-4) باید دارای شرایط زیر باشند:

پ-6-8-1-1 از نوع فلزی محکم و ایمن باشد و در صورت استفاده از درهای چوبی کلاسیک، بر روی در، حفاظ ایمن و مناسب نصب شود.

پ-6-8-1-2 درهای ورودی نفرات و خودرویی به صورت مجزا پیش بینی و نصب گردد.

پ-6-8-1-3 در صورت امکان سعی شود در ورودی دارای کنیبه و شیشه خور نباشد و در صورت استفاده از شیشه، عرض آن باید حداکثر 0.13 متر، یا دارای حفاظ ایمن و مناسب باشد.

پ-6-8-1-4 دارای قفل ایمن بوده و جای قفل از سمت بیرون در محفظه فلزی مقاوم قرار گیرد.

پ-6-8-1-5 در ورودی نفرات، مجهز به جک هیدرولیکی آرام بند باشد.

پ-6-8-1-6 لولاهای در از سمت داخل بوده و قابل بازشدن یا تخریب نباشد.

پ-6-8-1-7 از نصب صندوق پستی یا غیره بر روی در ورودی خودداری شود.

پ-6-8-1-8 درهای ورودی خودرویی از نوع فلزی محکم یا کرکره ای برقی ایمن و مناسب باشد. همچنین در صورتی که توسط جک های خودکار باز و بسته می شود، جک ها باید محکم، ایمن و متناسب با وزن و ابعاد در نصب شوند.

پ-6-8-1-9 درهای ورودی خودرو به گونه ای باشد که امکان نفوذ افراد از زیر یا بالای آن به داخل ساختمان مقدور نباشد.

پ-6-8-1-10 در صورتی که درهای ورودی به ساختمان از نوع دولنگه با بازشوی غیرالکترونیک باشد، چفت لنگه ثابت باید توسط قفل اهرمی محکم یا ابزار دیگر در شرایط عادی تثبیت شود، به نحوی که باز کردن آن از بیرون ممکن نباشد.

پ-6-8-2 نصب دربازکن تصویری هوشمند با قابلیت ضبط و ذخیره تصاویر در محل ورودی تصرف های (گروه ح-م-1 تا ح-م-4) الزامی است.

پ-6-8-3 محل نصب صفحه کلید دربازکن تصویری باید به گونه ای باشد که افراد مراجعه کننده به راحتی قابل رویت باشند. همچنین صفحه کلید و تجهیزات مرتبط باید در محفظه ای مقاوم در داخل دیوار یا سکوی مرتبط، به گونه ای نصب شود که لبه های آن در فرورفتگی دیوار یا سکو محو و یا به طرق دیگر غیرقابل بازشدن و سرقت باشد.

پ-6-8-4 درهای ورودی به واحدهای مسکونی گروه های ح-م-1 تا ح-م-4 باید دارای شرایط زیر باشند:

پ-6-8-4-1 در ورودی آن باید از نوع ضد سرقت ایمن باشد.

پ-6-8-4-2 در ورودی نباید دولنگه، شیشه خور و کنبیه دار باشد.

پ-6-8-4-3 در صورت استفاده از درهای چوبی کلاسیک، نصب حفاظ ایمن و مناسب بر روی در الزامی است.

پ-6-8-5 در تصرف های گروه ح-م-3 و ح-م-4 باید محلی مناسب جهت استقرار نگهبان با رعایت مقررات ذکر شده در بند پ-5-3 پیش بینی و اجراء شود.

پ-6-8-6 در صورتی که در تصرف های زیرگروه ح-م-2 کاربری های اداری، تجاری و... نیز وجود داشته باشد، مجموع کاربری های مسکونی، اداری، تجاری و... برای اجرای بند پ-6-8-5 ملاک عمل خواهد بود.

پ-6-8-7 پیش بینی و نصب تجهیزات اعلام سرقت در تصرف های ح-م-1 و ح-م-2 با حداقل درجه حفاظتی نوع (2) و در تصرف های ح-م-3 و ح-م-4 با درجه حفاظتی نوع (1) الزامی است.

پ-6-8-8 دوربین مداربسته در ورودی های اصلی تصرف زیرگروه ح-م-2، ح-م-3، ح-م-4 باید به نحوی نصب شود که محل تردد نفرات و خودرو به داخل ساختمان (راه پله ها و آسانسورها) به صورت کامل تحت پوشش قرار گیرد.

پ-6-8-9 در تصرف های ح-م-3 و ح-م-4 اتصال دوربین های مداربسته و تجهیزات اعلام سرقت به محل استقرار عوامل نگهبانی الزامی است.

پ-6-8-10 میزان روشنایی، تعداد و فواصل تیربرق های خیابان اصلی و فرعی واقع در تصرف ح-م-4 باید با رعایت ضوابط مبحث سیزدهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان مطابق باشد.

پ-6-8-11 غرس و نهال کاری درختان و... تا فاصله 6 متری از بناها و ساختمان ها صورت نپذیرد. در صورت وجود درختان در زمان احداث، رعایت مقررات پ-4-1-1 الزامی است.

پ-6-8-12 در تصرف ح-م-4 رعایت موارد زیر الزامی است:

پ-6-8-12-1 ضمن رعایت اصول زیباسازی شهری، محدوده این تصرف ها از طریق دیوارکشی و نصب حفاظ با ارتفاع مناسب با رعایت بند پ-5-1-5-1 محصور شود.

پ-6-8-12-2 محل استقرار نگهبان با رعایت بند پ-5-3 در مجاورت درهای ورودی و خروجی، پیش بینی و احداث گردد.

پ-6-8-12-3 تجهیزات مناسب جهت پایش تصویری دوربین های مداربسته با قابلیت اتصال به تمام دوربین های نصب شده پیرامونی و محوطه ها در اتاق مدیریت مجتمع نصب شود.

پ-6-8-12-4 در صورتی که این تصرف ها مشتمل بر حداقل سه ساختمان آپارتمانی با بیش از 30 واحد باشند، باید ضمن پیش بینی پیشخوان یا اتاق نگهبانی در ورودی هر ساختمان، تجهیزات پایش تصویری (مانیتورینگ) مناسب با قابلیت اتصال به تمام دوربین های نصب شده در کلیه فضاهای مشاع ساختمان در محل نگهبانی پیش بینی شود.

پ-6-8-12-5 علاوه بر نصب دوربین مداربسته در کلیه ورودی های هر ساختمان، دوربین مداربسته در تمام فضاهای مشاعی از قبیل محوطه ها، درهای ورود و خروج نفرات، خودرو و همچنین توقفگاه خودرویی در فضای باز و سرپوشیده، محل های بازی و ورزش کودکان (در صورت وجود) موتورخانه و... نیز نصب شود.

پ-6-8-12-6 راهبند مکانیکی یا هیدرولیکی یا برقی و سامانه دوربین پلاک خوان در گذرهای ورودی و خروجی خودرو نصب شود.

پ-6-8-13 در صورتی که در تصرف های مسکونی/ اقامتی، تصرف هایی با کاربری غیرمسکونی وجود داشته باشد، باید مقررات اختصاصی آن ها نیز اجراء گردد.

پ-6-8-14 در تمام تصرف های (ح-م-1، ح-م-2، ح-م-3، ح-م-4) علاوه بر رعایت ضوابط طرح های توسعه شهری تأمین توقفگاه حداقل به تعداد واحدهای مصوب در پروانه احداث ساختمان الزامی است.

پ-6-8-15 در تصرف های ح-م-5 رعایت موارد زیر الزامی می باشد:

پ-6-8-15-1 دوربین مداربسته در تمام فضاها از قبیل راهرو (با پوشش کامل به در واحدهای اقامتی)، حیاط محل پذیرش و صندوق دریافت وجوه، درهای ورود و خروج نفرات به تصرف و توقفگاه خودرویی در فضای باز و سرپوشیده و همچنین محیط پیرامونی این تصرف، نصب گردد.

پ-6-8-15-2 رعایت بندهای پ-6-8-1-1 و پ-6-8-1-2 الزامی است.

پ-6-8-15-3 نصب گاوصندوق هوشمند و الکترونیکی در داخل کمد جهت نگهداری اموال و اشیاء مراجعین،

پ-6-8-15-4 جانمایی و نصب راهبند متحرک الکترونیکی در ورودی توقفگاه اعم از فضای باز یا سرپوشیده،

پ-6-8-15-5 محلی مناسب برای نگهداری امانات و وسایل همراه پذیرش شدگان و مراجعه کنندگان در نظر گرفته شود.

پ-6-8-15-6 علاوه بر رعایت ضوابط طرح های توسعه شهری، تأمین توقفگاه حداقل به تعداد واحدهای اقامت در پروانه احداث ساختمان الزامی است.

پ-6-8-16 استفاده از تجهیزات حفاظت الکترونیک و هوشمند در ارتقاء امنیت ساختمان و پیشگیری از سرقت در تصرف های موضوع این پیوست فراتر از الزامات گفته شده، بلامانع می باشد.