مقررات ملی ساختمان ایران مبحث اول تعاریـف

1-1-1 مبحث اول: تعاریف

1-1-1-1 کلیات

مبحث اول مقررات ملی ساختمان برای نخستین بار با هدف آشنایی اولیه مهندسان و بهره برداران با موضوعات و دامنه کاربرد و تعاریف به کار برده شده در مباحث مقررات ملی ساختمان تدوین گردیده است.

بدیهی است اگرچه در این مبحث به برخی الزامات مقرر در مباحث یاد شده پرداخته شده است لیکن به منظور اطلاع کافی و بهره برداری از محتویات و کلیات هر مبحث، مراجعه به مبحث مربوطه الزامی است.

1-1-2 مبحث دوم: نظامات اداری

1-1-2-1 کلیات

مبحث دوم مقررات ملی ساختمان تحت عنوان نظامات اداری، در مجموع در جهت تنسیق امور مهندسی و خدمات مورد انتظار به منظور رفع ابهامات و مشکلاتی که در اجرای قانون وجود داشت تنظیم گردیده است، در این مبحث ابتدا به تبیین آئین نامه اجرائی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و سپس به مجموع شیوه نامه های آئین نامه اجرائی مصوب پرداخته شده است و برای هر یک از عوامل مؤثر در ساخت و ساز اعم از دستگاه های اجرائی و عهده دار کنترل، سازمان های نظام مهندسی ساختمان و مراجع صدور پروانه و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی، تکالیف روشنی تعیین گردیده است.

در مجموعه شیوه نامه ها، کلیه موارد مترتب بر طراحی، اجرا و نظارت ساختمان، متضمن عواملاجرائی مربوطه، اشخاص حقیقی و حقوقی و دفاتر مهندسی با تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال اشخاص یاد شده، تبیین گردیده است. جزئیات مربوط به دفترچه اطلاعات ساختمان و شناسنامه فنی و ملکی و برخی از شیوه نامه های مرتبط با ساخت و ساز از دیگر موضوعاتی است که در این مبحث مورد توجه واقع شده است.

1-1-2-2 دامنه کاربرد

انجام خدمات طراحی، اجرا و نظارت توسط اشخاص حقیقی، دفاتر مهندسی و اشخاص حقوقی، همچنین کنترل و نظارت عالیه بر انجام خدمات و نحوه ارجاع کار و حق الزحمه اشخاص مذکور، گزارش انجام خدمات مرحله ای ساختمان و صدور هرگونه مجوز و کنترل حسن خدمات در امور طراحی، اجرا و نظارت ساختمان توسط سازمان، سازمان استان، شهرداری، اداره کل راه و شهرسازی و سایر مراجع مسئول با احراز شرایط مندرج در ماده 4 قانون و در چارچوب آئین نامه های اجرائی قانون، در سطح کشور بر اساس مفاد این مبحث انجام می گیرد.

1-1-3 مبحث سوم: حفاظت ساختمان در مقابل حریق

1-1-3-1 کلیات

اجرای تأسیسات برقی و مکانیکی در ساختمان ها، استفاده از مصالح سوختنی، توسعه شبکه های انرژی، برق و گاز و بکارگیری تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش سوزی در ساختمان ها گردیده است و به همین دلیل توجه به موضوع حفاظت ساختمان ها در برابر حریق، امری الزامی و اجتناب ناپذیر محسوب می گردد. در همین راستا مبحث سوم مقررات ملی ساختمان به عنوان یکی از مباحث مقررات ملی ساختمان منتشر گردیده است.

بر اساس مقررات این مبحث بمنظور حفظ جان و مال انسان ها و فراهم ساختن ایمنی لازم در برابر آتش سوزی، رعایت اصولی در طراحی و اجرای ساختمان ها ضروری است که مهمترین آن عبارتند از:

پیش بینی راه های خروج جهت خارج شدن بموقع و ایمن افراد از ساختمان و انتقال آنان به مکان های امن.

• تأمین تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمان ها بمنظور پیشگیری از بروز حریق.
• فراهم ساختن شبکه های علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفاءحریق در ساختمان.
• جلوگیری از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر.

در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان تأمین ایمنی لازم جهت "حفظ جان انسان ها" بیش از هر امر دیگری مورد توجه بوده و به همین دلیل اولین بخش این مقررات شامل ضوابط مربوط به "راه های خروج از بنا و فرار از حریق" می باشد که از بیشترین اهمیت و تاثیر در این راستا برخوردار است. همچنین این مبحث با توجه به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور (از نظر وجود مهارت های لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادی کشور) شامل ساختارها، مساحت، تعداد طبقات ،موقعیت و ابعاد ساختمان می باشد.

بر اساس مقررات این مبحث از آنجا که در هر ساختمان باید کلیه پیش بینی ها و تمهیدات لازم جهت ایمنی ساکنان و متصرفان در برابر حریق فراهم گردد، ضروری است طراحی و اجرای ساختمان ها به نحوی صورت گیرد که با توجه به کاربری، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی در برابر حریق مقاومت نموده و از گسترش حریق به فضاها یا ساختمان های مجاور جلوگیری شود.

در همین راستا بر اساس مقررات مبحث سوم مقررات ملی ساختمان توجه به الزامات اساسی زیر در طراحی و اجرای ساختمان ها ضروری خواهد بود.

• طراحی و اجرا به نحوی باشد که در صورت وقوع حریق افراد بتوانند خود را از طریق مسیرهای امن و مشخص شده به محل ایمنی در داخل یا خارج از ساختمان برسانند. بدین منظور باید مسیرهای خروج از ساختمان و فرار از حریق به تعداد کافی و با ظرفیت لازم پیش بینی شده و در محل های مناسبی از ساختمان قرار گیرند، به نحوی که افراد قادر باشند در صورت وقوع حریق بدون تشویش و اضطراب خود را به محل امن برسانند و روشنایی لازم و مناسب در مسیرهای فرار تامین شده و کلیه خروجی ها به نحو مناسب علامت گذاری و مشخص شوند . همچنین تمهیدات لازم برای جلوگیری از نفوذ شعله و دود به مسیرهای خروج به نحو مناسب و با توجه به کاربری، ابعاد و ارتفاع ساختمان پیش بینی گردد.
• به منظور جلوگیری از گسترش حریق متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان فضابندی های مناسب درداخل ساختمان ، به وسیله ساختارهای مقاوم حریق، صورت گیرد و راه های ارتباطی و فضاهای پنهان نظیر شفت ها، محل عبور کابل ها و لوله ها، فضاهای مجوف بین دیوارها و نماهای خارجی ساختمان و غیره به نحوی طراحی و اجرا شوند که از گسترش حریق از طریق در داخل آن ها جلوگیری به عمل آید. همچنین دیوارهای مشترک بین ساختمان ها به نحوی طراحی و اجرا شوند که در برابر گسترش حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر مقاومت نمایند و دیوارهای خارجی ساختمان، متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان در برابر گسترش حریق به خارج از آن مقاومت نمایند.
• کلیه تمهیدات لازم جهت دسترسی نیروهای آتش نشانی به محل حریق در ساختمان در نظر گرفته شود و راه رسیدن خودروها، وسایل و امکانات آتش نشانی به مجاورت ساختمان وجود داشته باشد. همچنین برای دسترسی نیروهای آتش نشانی به فضاهای داخلی ساختمان مسیرهای امن در نظر گرفته شود و به تناسب کاربری و ابعاد ساختمان ، برای استفاده نیروهای آتش نشانی، امکانات اطفایی در داخل ساختمان پیش بینی گردد.

1-1-3-2 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این مبحث در تصرف های مسکونی/ آموزشی/ فرهنگی/ درمانی/ مراقبتی/ تجمعی/ اداری/ حرفه ای/ کسبی/ تجاری/ صنعتی/ انباری و ضوابط اختصاصی ساختمان های بلند می باشد.

1-1-4 مبحث چهارم: الزامات عمومی ساختمان

1-1-4-1 کلیات

مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان تعیین کننده شکل و نحوه قرارگیری مجاز ساختمان در زمین و فضاهای باز و ضوابط مربوط به تصرف های مختلف و حداقل های الزامی فضاها و تأمین نور و تعویض هوا است.

در رابطه با امر ایمنی، مسیرها و جایگاه ها و بازشوهای امدادرسانی، برای شرایطی که حوادثی چون زمین لرزه کارآئی دسترس های خروج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان را دچار مخاطره نموده باشد، مطرح گردیده و تلاش شده تا امکان امدادرسانی به ساکنین را از خارج از ساختمان فراهم سازد. تأمین نور و تعویض هوا در رابطه با هدف های آسایش و بهداشت مطرح گردیده و استفاده مناسب و بهینه از فضاهای داخلی ساختمان و حتی فضاهای واقع در زیرزمین و ... در رابطه با هدف های صرفه اقتصادی و بهره دهی مناسب ضابطه مند گردیده است.

از طرف دیگر موضوع حفظ هویت فرهنگی جامعه نیز در این مبحث مطرح است. اگرچه منظر شهری باید از طریق طرح ها و ضوابط و راهنماهای طراحی شهری قاعده مند و هدایت شود، اما الزامات عمومی مقررات ملی ساختمان نیز بر ساماندهی منظر شهری تأثیرگذار است. در این مبحث ضوابط کلی تصرف ها آمده و ضوابط خاص بلند مرتبه سازی و تصرف های درمانی مراقبتی، صنعتی، مخاطره آمیز شرح داده شده است.

1-1-4-2 دامنه کاربرد

این مقررات ناظر بر کلیه ساختمان ها و سازه های مشمول قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در کشور می باشد.

در هیچ یک از ساختمان های موجود، نباید تعمیرات و تغییراتی صورت گیرد که با کاهش ابعاد و ارتفاع فضاها، سطوح بازشوی تعویض هوا، سطوح نورگیر و غیره موجب مغایرت با الزامات این مقررات گردد.

این مقررات شامل کلیه ساختمان ها و سازه های موقت (غیر از اسکان موقت بازماندگان حوادث غیرمترقبه) نیز می شود.

1-1-5 مبحث پنجم: مصالح و فرآوردههای ساختمانی

1-1-5-1 کلیات

در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان به مشخصات فنی مواد، مصالح و فرآوردههای ساختمانی و ویژگی های فیزیکی، شیمیایی ، مکانیکی و مشخصات فنی و همچنین روشهای آزمایش آن ها پرداخته می شود. این مشخصات و روش ها میبایستی منطبق بر استانداردهای ملی ایران بوده و در صورت عدم وجود با استانداردهای معتبر بینالمللی تطابق داشته باشد.

در این مبحث همچنین با توجه به اهمیت مسائل بهداشتی، ایمنی و ملاحظات محیطی در اجرای ساختمان، نقش هریک از مصالح و فرآوردههای ساختمانی در این موارد در هر بخش گنجانیده شده است.

علاوه بر این ها به شیوههای مناسب انبار کردن ، محافظت ، حمل و نقل، ساخت و تولید در کارگاهها پرداخته شده است و با توجه به اثرات متقابل مصالح و تأثیر در دوام آن ها، مسأله سازگاری مصالح در هر بخش نیز عنوان گردیده است.

در بخش پایانی و پیوست این مبحث، برخی از مصالح نسبتاً جدید و نیز سیستمهای ساختمانی و ارجاع به استانداردهای مربوطه ارائه شده است.

1-1-5-2 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این مبحث محدود به انواع مواد ، مصالح و فرآوردههای ساختمانی متعارف است که در بنای ساختمانها و تأسیسات مربوطه در همه نقاط کشور مورد استفاده قرار میگیرد.

1-1-6 مبحث ششم: بارهای وارد بر ساختمان

1-1-6-1 کلیات

مبحث ششم، حداقل بارهایی که میبایست در طراحی ساختمانها مورد استفاده قرار گیرد را تعیین می نماید. در مورد ساختمانهای خاص مانند سدها، اسکله ها، سازههای دریایی و نیروگاههای هسته ای علاوه بر ضوابط این مبحث، باید ضوابط ویژه بارگذاری آیین نامه مربوط به هریک از آن ها نیز رعایت شود. بارهای تحت پوشش این آیین نامه شامل: بارهای ثقلی مرده، زنده، برف و باران، یخ، بارهای ناشی از نیروهای جانبی باد و زلزله و بالاخره بارهای ناشی از فشار خاک، آب، سیل، انفجار و بار خودکرنشی می باشند.

همچنین ترکیبات بارگذاری مربوط به طراحی به روش مقاومت و طراحی به روش تنش مجاز نیز در این مبحث ارائه شده است، که دیگر مباحث از جمله مبحث نهم «طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه» و مبحث دهم «طرح و اجرای ساختمان های فولادی» از این ترکیبات بارگذاری استفاده می نمایند.

1-1-6-2 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این مبحث ، حداقل بارهایی را که باید در طراحی ساختمان ها و سازه های موضوع مقررات ملی ساختمان از جمله ساختمان های بتن مسلح، فولادی، چوبی و ساختمان های با مصالح بنایی مد نظر قرار دارد را در بر می گیرد.

1-1-7 مبحث هفتم: پی و پی سازی

1-1-7-1 کلیات

مبحث هفتم تحت عنوان پی و پی سازی، الزامات طراحی ژئوتکنیکی ساختمان ها را مورد بحث قرار می دهد. این مبحث پس از ارائه تعاریف مرتبط با مسائل طراحی پی، به شناسایی ژئوتکنیکی لایه های زمین می پردازد و برای نکاتی از قبیل تعداد، عمق و فاصله گمانه ها جداول لازم را ارائه می دهد. در همین فصل حداقل مواردی که گزارش های فنی باید آورده شود را ذکر می نماید.

فصل سوم این مبحث به موضوع بسیار مهم گودبرداری می پردازد و مسئولیت طرح و اجرای گود را به میزان خطرهای مختلف که ممکن است تاثیرگذار باشد مرتبط می سازد و برای هر سطح خطر یک مسئول طراحی و اجرا مشخص می کند. ضمناً بمنظور جلوگیری از ایجاد تغییر شکل های دیوار گود و در نتیجه صدمه به سازه مجاور گود نکاتی آورده شده است.

در بخش طراحی های ژئوتکنیکی، شامل پی های سطحی، سازه های نگهبان و پی های عمیق، به هر دو روش طراحی «تنش مجاز» و «حالات حدی» پرداخته شده است.

در فصل پی های سطحی، مقادیر نشست های مجاز، ضرایب اطمینان و نحوه انتخاب روابط موجود نظری برای محاسبه ظرفیت پایداری و همچنین استفاده از آزمایشات در محل، نکات مهمی آورده شده است. در انتهای این فصل نیز مطالبی مرتبط با ملاحظات لرزه ای طراحی و ملاحظات اجرایی پی های سطحی گنجانیده شده است.

فصل پنجم این مبحث به موضوع طراحی سازه های نگهبان اختصاص دارد. در این فصل در خصوص فشار خاک و میزان تغییر شکل های لازم برای ایجاد شرایط محرک و مقاوم و طراحی این سازه ها برای تحمل بار استاتیکی و همچنین بار دینامیکی ناشی از زلزله، جداول ضرایب اطمینان آورده شده است. در مورد دیوارهای خاک مسلح که در ایران بسیار متداول می باشند به هر دو ضریباطمینان جزئی و کلی پرداخته شده است.

فصل آخر که به پی های عمیق اختصاص یافته است اطلاعات بیشتری را برای طراحی شامل می شود. در این بخش انواع نیروهای اعمالی از قبیل محوری فشاری، محوری کششی، جانبی و اصطکاک منفی مورد بحث قرار گرفته است. سپس ضمن ارائه جداول ضریب اطمینان جهت طراحی ،اهمیت انجام آزمایشات در محل بصورت استاتیکی و دینامیکی و ارجح بودن آن ها برای طراحی مطرح شده است. در این بخش نیز مطالبی مرتبط با گروه شمع بصورت باربری بیشتر و یا کاهش نشست آورده شده است.

1-1-7-2 دامنه کاربرد

رعایت ضوابط و مقررات این مبحث در کلیه ساختمان ها و سازه ها ی موضوع مقررات ملی ساختمان الزامی است. این ساختمان ها شامل: ساختمان های مسکونی، اداری، تجاری، آموزشی، درمانی، فروشگاه ها و کارگاه های صنعتی می باشند.

ابنیه فنی مانند پل ها و سدها و سازه های نیروگاه ها، مشمول مقررات این مبحث نمی شوند ولی رعایت آن ها به صورت غیر الزامی توصیه می شود.

1-1-8 مبحث هشتم: طرح و اجرای ساختمانهای با مصالح بنایی

1-1-8-1 کلیات

امروزه در شهرهای کوچک و روستاها مصالح بنایی کاربرد بسیار گسترده ای در امر ساختمان سازی دارد. وقوع زلزله های پیاپی و ویرانی های زیاد در این دسته از ساختمان ها، بیانگر این مطلب است که برای ساخت ساختمان های با مصالح بنایی در کشور نیاز به مجموعه قوانین و مقررات فراگیر و لازمالاجرایی است که با رعایت آن ها سطح کیفی ساخت و ساز این ساختمان ها ارتقا یابد.

مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان برای ساختمانهای بنایی خشتی، سنگی، آجری، سنتی و دارای کلاف و غیرمسلح تدوین شده است.

در این مبحث علاوه بر ارائه الزامات طراحی و اجرای ساختمان های آجری باکلاف، بدون کلاف و همچنین ساختمانهای خشتی و سنگی، به ذکر مشخصات مصالح مورد استفاده در ساختمانهای فوق الذکر پرداخته شده است.

1-1-8-2 دامنه کاربرد

کاربرد مقررات این فصل به مسایل اجرایی و مصالح ساختمان های آجری باکلاف، ساختمان های بنایی سنتی آجری و ساختمان های خشتی و ساختمان های سنگی (ساختمان هایی که در نواحی دور دست ساخته می شوند به طوری که فراهم آوردن مصالح، تجهیزات و نیروی انسانی ماهر، در آنجا مشکل باشد) محدود می شود.

1-1-9 مبحث نهم: طرح و اجرای ساختمانهای بتن آرمه

1-1-9-1 کلیات

مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ضوابط لازم در طراحی و اجرای ساختمان های بتن آرمه را بیان می نماید ،فصول ابتدایی این مبحث به بیان کلیات، مصالح مورد استفاده و مشخصات هر یک از آن ها ،استانداردهای مشخصات و آزمایش ها، کیفیت بتن مصالح و اصول آرماتوربندی، قالب بندی اجرایی مرتبط با ساخت، عمل آوری و نگهداری از بتن ها و انواع آن می پردازد و سایر فصول به اصول تحلیل و طراحی سازه های بتن آرمه تحت اثر انواع بارها و تغییر شکل ها در طراحی دال ها، دیوارها، پی ها و سایر سازه های بتنی پرداخته و در خاتمه نیز ضوابط ویژه طراحی در برابر حریق و زلزله را ارائه می کند.

در این مبحث مبنای طراحی سازه ها برای حصول ایمنی و قابلیت بهره برداری، بررسی و کنترل آن ها در حالت های حدی است.

1-1-9-2 دامنه کاربرد

ضوابط و مقررات این مبحث باید در طرح، محاسبه، اجرا و کنترل مشخصات مواد تشکیل دهنده و کیفیت اجرای ساختمان های بتنی رعایت شوند و حاوی ضوابط و مقررات مربوط به سازههای بتن آرمه ای است که با سنگدانههای معمولی و سیمان پرتلند یا سیمان آمیخته ساخته میشوند و مقاومت آن ها حداقل برابر 20 مگاپاسکال میباشد.

1-1-10 مبحث دهم: طرح و اجرای ساختمانهای فولادی

1-1-10-1 کلیات

هدف این مبحث تعیین حداقل ضوابط و مقرراتی است که در تحلیل، طراحی و اجرای ساختمان های فولادی جهت تامین ایمنی و بهره برداری مناسب، مورد استفاده قرار می گیرد. این مبحث شامل الزامات عمومی، الزامات طراحی، الزامات طراحی لرزه ای و نیز الزامات ساخت، نصب و کنترل می باشد.

در این مبحث مبنای طراحی سازه ها، بررسی و کنترل آن ها در حالت های حدی مقاومت و بهره برداری برای حصول ایمنی و قابلیت بهره برداری است.

در این مبحث روش طراحی مورد استفاده برای تامین الزامات حالت های حدی مقاومت، روش ضرایب بار و مقاومت (LRFD) می باشد که بر پایه جنبه ی احتمالاتی بار و مقاومت، کالیبراسیون با روش تنش مجاز و تجربیات مهندسی استوار می باشد و از طریق دو سری ضرایب ایمنی شامل تشدید ضرایب بارها و اعمال ضرایب کاهش مقاومت در تحلیل و طراحی منظور می گردد. البته در این مبحث طراحی بر اساس روش مقاومت مجاز (ASD) نیز مجاز دانسته شده است و مقررات و ضوابط مربوط به این روش در پیوست (1) این مبحث ارائه گردیده است.

بر اساس این مبحث در طراحی بر اساس حالت های حدی بهره برداری، مجموعه سازه شامل اعضا و اتصالات آن نیز باید از نظر قابلیت بهره برداری مناسب مورد کنترل و طراحی قرار گیرند.

1-10-2 دامنه کاربرد

کاربرد این مبحث در محدوده ساختمان ها با کاربری های مندرج در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آیین نامه اجرایی آن می باشد و شامل سازه های خاص از قبیل پل های جاده و راه آهن نیست.

1-1-11 مبحث یازدهم: طرح و اجرای صنعتی ساختمانها

1-1-11-1 کلیات

مبحث یازدهم مقررات ملی ساختمان تحت عنوان «طرح و اجرای صنعتی ساختمانها» در دو بخش ساختمان های فولادی و ساختمانهای بتنی تهیه و تدوین گردیده است. در این مبحث تمرکز اصلی بر روی سیستمهای سازه ای ساختمانهای فولادی و بتنی ارائه شده و در بخش ساختمانهای فولادی به دو سیستم سازه ای پیچ و مهره ای و قاب فولادی سبک «LSF» و در بخش ساختمانهای بتنی ،سیستم های ساختمان های بتنی پیشساخته، قالب عایق ماندگار «ICF»، پنلهای پیش ساخته سبک سه بعدی D3 و قالب تونلی پرداخته شده است.

1-1-11-2 دامنه کاربرد

حداقل ضوابط اجرای ساختمان های فولادی و بتنی به روشهای صنعتی مطرح شده در مبحث یازدهم ارائه شده است. دامنه کاربرد این مبحث شامل کلیه ساختمانهایی است که به روشهای صنعتی مطرح شده در آن طراحی و ساخته میشوند.

1-1-12 مبحث دوازدهم: ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا

1-1-12-1 کلیات

در این مبحث وظایف هر یک از عوامل دست اندرکار اجرای ساختمان از قبیل صاحب کار، سازنده یا مجری، ناظر، شهرداری و سازمان نظام مهندسی در رابطه با ایمنی، بهداشت و محیط زیست کارگران ،عابرین، ساکنان و شاغلین مجاور کارگاه ساختمان و همچنین حفاظت از ساختمان ها، ابنیه، وسائل نقلیه و درختان مجاور کارگاه ساختمانی در مقابل خطرات ناشی از اجرای عملیات اجرایی بیان شده است.

مطالب موجود در این مبحث شامل: ایمنی عابران و مجاوران کارگاه ساختمانی، جلوگیری از سقوط افراد، جلوگیری از حریق، سوختگی و برق گرفتگی و بهداشت کار و تسهیلات بهداشتی، وسایل و تجهیزات حفاظت فردی، وسایل و سازه های حفاظتی، ایمنی کار با وسایل تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی، ایمنی کار در استفاده از وسایل دسترسی شامل داربست، نردبان و ... و همچنین ایمنی در تخریب ساختمان ها و ایمنی عملیات خاکی و به خصوص ایمنی گودبرداری و حفاظت دیوارهای گودبرداری و ساختمان های مجاور گودبرداری و ایمنی در اجرای عملیات ساخت و نصب اسکلت ساختمان اعم از ساختمان های فولادی و بتنی و در آخر رعایت ایمنی در اجرای تأسیسات گرمایی ،تعویض هوا و تهویه مطبوع، سیم کشی و نصب تأسیسات و تجهیزات برقی می شود.

1-1-12-2 دامنه کاربرد

رعایت مفاد این مبحث به همراه آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی در انجام عملیات ساختمانی لازم الاجرا است.

1-1-13 مبحث سیزدهم: طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمانها

1-1-13-1 کلیات

مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان ،تأسیسات سیم کشی سیستم های جریان متناوب با ولتاژ تا 1000 ولت مؤثر و تأسیسات سیم کشی سیستم های جریان متناوب و با ولتاژ بیش از 1000 ولت مؤثر (به جز سیم کشی داخلی دستگاهها)، که از سیستم های فشار ضعیف تا 1000 ولت تغذیه می کنند ،تأسیسات سیم کشی کلیه سیستم های مربوط به لوازم و دستگاه هایی که مقررات خاصی برای آن ها وضع نشده باشد و همچنین تأسیسات سیم کشی ثابت وسایل ارتباطی- انتقال علائم و فرمان و مشابه آن ها - به استثنای سیم کشی های داخلی دستگاه ها را در بر میگیرد.

در این مبحث مواردی از قبیل الزامات مربوط به تأمین نیروی برق (انشعاب، پست، مولد)، الزامات نصب و طراحی اتاق ترانسفورماتور، اتصال زمین، نیروی برق اضطراری، تابلو برق، تجهیزات و وسایل حفاظت و کنترل، مدارها (کابل کشی- سیم کشی) و لوله کشی و همچنین تجهیزات سیمکشی ،تأسیسات جریان ضعیف، شدت روشنایی داخلی شرح داده شده است.

1-1-13-2 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان شامل: ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی، آموزشی، عمومی، صنعتی و نمایشگاه های دائمی و موقت، پارک های تفریحات، کارگاه های ساختمانی و ساختمان های کشاورزی و دامداری، همچنین هرگونه ساختمانی که مقررات مخصوصی برای تأسیسات الکتریکی آن وضع نشده، می باشد.

مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان، وسایل حمل و نقل الکتریکی (لکوموتیو الکتریکی)، وسایل الکتریکی خودروها ،تأسیسات الکتریکی کشتی ها ،تأسیسات الکتریکی هواپیماها ،تأسیسات الکتریکی روشنایی معابر عمومی ،تأسیسات الکتریکی معادن و همچنین تأسیسات صاعقه گیر ساختمان ها را در بر نمیگیرد.

1-1-14 مبحث چهاردهم: تأسیسات مکانیکی

1-1-14-1 کلیات

مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان برای اطمینان از ایمنی جان و مال افراد و تضمین تندرستی و سلامتی آنان در طراحی، اجرا، بهره برداری و نگه داری، تغییرات و بازرسی تاسیسات مکانیکی ساختمان می باشد. تاسیسات مکانیکی شامل تأسیسات حرارت مرکزی و تهویه مطبوع، تعویض هوا، و تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی داخل ساختمان است.

تهویه مطبوع با کنترل هم زمان عوامل چهارگانه دما، رطوبت، سرعت وزش و تمیزی هوا، هوای داخل ساختمان را مناسب برای زندگی انسان می نماید.

در این مبحث به مقوله تعویض هوا، تخلیه هوا، کانال کشی هوا و لوله کشی آب گرم و آب سرد مورد استفاده در گرمایش و سرمایش ساختمان پرداخته می شود. انواع دستگاه های گرم کننده و سردکننده از قبیل دیگ، چیلر، مخزن انبساط، آب گرم کن، بخاری، کولر، کوره و شومینه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. موضوع ذخیره سازی و لوله کشی سوخت، تأمین هوای احتراق و تخلیه محصولات احتراق وسایل سوخت سوز مطرح می گردد و در آخر، به موضوع تبرید و سرمایش ساختمان پرداخته می شود.

1-1-14-2 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این مبحث شامل طراحی، اجرا، بهره برداری و نگه داری، تغییرات و بازرسی تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع و نیز تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی در داخل ساختمان، می باشد.

همچنین الزامات تأسیسات ساختمانی زیر خارج از حدود الزامات مبحث مذکور است، الف) تأسیسات بهداشتی ساختمان ب) تأسیسات آتش نشانی ساختمان ج) لوله کشی گاز سوخت داخل ساختمان

1-1-15 مبحث پانزدهم: آسانسورها و پلکان برقی

1-1-15-1 کلیات

این مبحث شامل دو بخش است که در آن ها مقرراتی برای آسانسورها، پله های برقی و پیاده روهای متحرک وضع شده است این مقررات متناسب با ترکیب جمعیت از نظر سنی و توانایی، همچنین متناسب با نوع کاربری ساختمان ها نوشته شده است.

انواع آسانسورهایی که در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد عبارتست از آسانسورهای کششی و آسانسورهای هیدرولیک جهت حمل مسافر، صندلی چرخدار، برانکارد، تخت بیمارستانی ،خودرو، بار و ... . برای هر کدام از آسانسورها الزامات و نحوه طراحی و مقررات استفاده از آن وضع شده است.

در بخش پله برقی، زاویه شیب، عرض و انتخاب پله برقی متناسب با تعداد نفرات و جمعیت ساختمان، با فرمول هایی ارائه شده است. تمامی موارد ایمنی در حین استفاده هم در مقررات این مبحث آورده شده است. زاویه شیب و سرعت معمول و استاندارد پیاده روی متحرک هم شرح داده شده است.

در بخش پایانی نمونه شناسنامه های اطلاعات فنی آسانسور و پله برقی که باید توسط سازندگان این دستگاه ها تکمیل شود آورده شده است.

همچنین در این مبحث جداول ابعادی برای انتخاب ابعاد آسانسور، بر اساس استانداردهای ملی و بینالمللی، موارد تکمیلی در خصوص جزئیات طراحی و علائم نقشه ها نیز گنجانیده شده است.

1-1-15-2 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این مبحث آسانسورها ،پله های برقی و پیاده روهای متحرک در ساختمان می باشد.

1-1-16 مبحث شانزدهم: تأسیسات بهداشتی

1-1-16-1 کلیات

مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان بیانگر حداقل الزاماتی است در مورد تاسیسات بهداشتی که مواردی از قبیل: لوله کشی و ذخیره سازی آب مصرفی در ساختمان، لوله کشی فاضلاب بهداشتی، لوله کشی هواکش فاضلاب، لوازم بهداشتی، لوله کشی آب باران ساختمان، توزیع آب مصرفی در ساختمان، بست و تکیه گاه را بیان میکند.

1-1-16-2 دامنه کاربرد

طراحی، نظارت، انتخاب مصالح و دستگاه ها، اجرای کار، تعمیر، تغییر و نگهداری و بهره برداری تأسیساتی، باید طبق الزامات مندرج در این مبحث انجام شود.

طراحی و اجرای حوضچه پمپاژ فاضلاب و لوله کشی فاضلاب بعد از پمپ که فاضلاب در آن تحت فشار جریان می یابد، خارج از حدود این مقررات است.

1-1-17 مبحث هفدهم: لوله کشی گاز طبیعی

1-1-17-1 کلیات

این مبحث حداقل ضوابط لوله کشی گاز طبیعی ساختمان های مسکونی، عمومی و خاص، مجتمع ها و شهرک های مسکونی، ساختمان ها، محوطه ها و شهرک های صنعتی را دربر می گیرد و با هدف طراحی، اجرای لوله کشی، نصب، راه اندازی و نگهداری وسایل گازسوز در ساختمان ها و محوطه ها است. مقررات این مبحث، کاربری گاز طبیعی تحویلی به ساختمان ها و محوطه ها برای مصارف تا حداکثر 5000 مترمکعب در ساعت و فشارهای بین یک چهارم پوند بر اینچ مربع تا شصت پوند بر اینچ مربع را شامل می شود.

طراحی، انتخاب مصالح، اجرای لوله کشی گاز طبیعی، آزمایش ها، بازرسی ها، کنترل های کیفی ،دودکش ها، هوارسانی و تأمین هوای احتراق، نصب، راه اندازی، ایمنی و بهره برداری از لوازم گازسوز در ساختمان ها و محوطه هایی که لوله کشی گاز طبیعی در آن ها اجرا نشده باید طبق ضوابط مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان انجام شود.

1-1-17-2 دامنه کاربرد

لوله کشی گاز مایع، گازهای سوختنی به غیر از گاز طبیعی و گازهای غیرسوختنی خارج از شمول مقررات این مبحث می باشند. دامنه کاربرد این مبحث به شرح زیر است:

• بخش اول مبحث: حداقل ضوابط طراحی، اجرا و کنترلهای کیفی لولهکشی گاز نصب و راه اندازی وسایل گازسوز، دودکش ها و هوارسانی به وسایل گازسوز، ضوابط بهره برداری و ایمنی برای گاز تحویلی ساختمان ها با فشار 4/1 پوند بر اینچ مربع و حداکثر مصرف 160 مترمکعب بر ساعت و قطر لوله حداکثر 4 اینچ را در بر میگیرد.
• بخش دوم مبحث: حداقل ضوابط طراحی، اجرا و کنترلهای کیفی لولهکشی گاز مجتمعها و ساختمانهای مسکونی، محوطه ها و ساختمانهای صنعتی و شهرکهای مسکونی و صنعتی برای فشارهای بین 2 تا 60 پوند بر اینچ مربع یا مصارف بالاتر از 160 مترمکعب بر ساعت تا حداکثر 5000 مترمکعب در ساعت را در بر میگیرد.

1-1-18 مبحث هجدهم: عایقبندی و تنظیم صدا

1-1-18-1 کلیات

در این مبحث نتایج تأمین شرایط آکوستیکی، آسایش صوتی و جلوگیری از اتلاف امکانات در زندگی ماشینی برای ساکنان شهرهای بزرگ شرح داده شده است.

مواد و عناصر ساختمانی که فضاهای ساخته شده را شکل میدهند، چگونگی شنیدن صداها و حتی چگونگی انتقال صدا به فضاهای اطراف را تعیین میکنند. با درک برخی از اصول پایه آکوستیکی و چگونگی کنترل صدا توسط مواد و ساختارها، میتوان از بسیاری از مشکلات جلوگیری و یا حداقل در مراحل اولیه آن را حل کرد و باعث کاهش هزینه های بازسازی گردید.

مطالب موجود در این مبحث شامل: مقررات آکوستیکی برای ساختمانها با کاربریهای مختلف، تعیین حداکثر تراز معادل نوفه زمینه در یک فضا، حداقل شاخص کاهش صدای وزن یافته برای پوسته خارجی ساختمان، جدا کننده بین فضاهای مختلف، حداکثر تراز کوبه ایِ وزن یافته برای سقف بین طبقات و زمان واخنش بهینه برای فضاهای مختلف با کاربریهای متفاوت می شود.

1-1-18-2 دامنه کاربرد

این مبحث برای تراز نوفه زمینه و زمان واخنش تعیین شده برای فضاهای مختلف و روش اندازه گیری مربوط به تراز نوفه زمینه، زمان واخنش و شاخص های صدابندی جدارها کاربرد دارد.

1-1-19 مبحث نوزدهم: صرفه جویی در مصرف انرژی

1-1-19-1 کلیات

در بین مباحث مقررات ملی ساختمان، مبحث نوزدهم تعیین کننده ترین نقش را در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان و حفاظت از محیط زیست ایفا میکند.

در مبحث 19 مقررات ملی ساختمان ضوابط مرتبط با صرفه جویی در مصرف انرژی در ساختمان تعیین می گردد. برای این منظور، روش های طرح، محاسبه و اصول کلی اجرای عایق کاری حرارتی پوسته خارجی، سیستم های تأسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تأمین آب گرم مصرفی، و الزامات طراحی سیستم روشنایی الکتریکی در ساختمان ها، برای بهینه سازی مصرف انرژی مشخص می گردد.

شایان ذکر است که در کنار رعایت الزامات تعیین شده در این مبحث، باید همواره دیگر ضوابط مقررات ملی ساختمان نیز، خصوصاً اصول مرتبط با تأمین شرایط ایمنی و بهداشت ساکنان ساختمان ها ملاک عمل قرار گیرد.

1-1-19-2 دامنه کاربرد

ضوابط ارائه شده در مورد پوسته خارجی برای تمام ساختمان های جدیدالاحداث، به جز ساختمان های گروه چهار، از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی لازم الاجراست. این ضوابط در قالب دو روش (الف کارکردی و روش ب تجویزی) ارائه شده است. از روش کارکردی می توان در مورد تمام ساختمان ها استفاده کرد، اما کاربرد روش تجویزی به ساختمان های مسکونی 1 تا 9 طبقه، با زیربنای مفید زیر 2000 مترمربع، و ساختمان های گروه سه از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی محدود می شود.

همچنین، رعایت ضوابط مربوط به سیستم ها و تجهیزات مکانیکی و سیستم روشنایی در مورد تمامی ساختمان ها، با کاربری های مندرج در این مبحث، الزامی است.

1-1-20 مبحث بیستم: علائم و تابلوها

1-1-20-1 کلیات

مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان، مسئولین مؤسسات دولتی و عمومی و بخش خصوصی، کارفرمایان و مدیران کارگاهها و ساختمانها را ملزم میکند تا پیامرسانی در محیط زندگی مردم را به نحو مؤثر و مطلوب، توسط تابلوها و علائم، تأمین نمایند تا در محلهایی که احتمال خطری تهدید کننده سلامت و ایمنی افراد وجود دارد، علائم هشدار دهنده نصب کنند.

این مقررات شامل نظارت بر طراحی و ساخت و بهره برداری از پیام، سازه، محل نصب و دیگر الزامات برای کلیه علائم و اعلانات مرسوم مانند پلاکها و تابلوها و دیگر وسائل اطلاع رسانی، از قبیل اشارات حرکتی دست، علائم صوتی و نوری و آژیرهای خطر و غیره است.

1-1-20-2 دامنه کاربرد

این مبحث برای استفاده در علائم و تابلوها در کارگاه های ساختمانی، تابلوهای ایمنی داخل ساختمان و محوطه های کاربریهای شهری، صنعتی، بیمارستانی و ... کاربرد دارد.

1-1-21 مبحث بیست و یکم: پدافند غیرعامل

1-1-21-1 کلیات

این مبحث به اقدامات غیرمسلحانه ای که به کارگیری آن ها موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، ارتقاء پایداری ملی، تداوم فعالیتهای ضروری و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می شود، می پردازد.

رعایت این مبحث موجب حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث، تهدیدات و استمرار فعالیت های اساسی و ضروری مردم، تضمین تداوم تأمین نیازهای حیاتی مردم (از قبیل آب، نان و غذا، پناهگاه ،انرژی، ارتباطات، بهداشت و امنیت) و سهولت در اداره کشور در شرایط بروز تهدید و بحران ناشی از تجاوزات خارجی در مقابل حملات و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرح ریزی و اجرای طرح های دفاع غیرعامل و کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مستحدثات و تأسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور می شود.

ضوابط ارائه شده در این مبحث به منظور کاهش آسیب پذیری ساختمان ها در برابر تهدیدات نظامی و همچنین اعمال اقدامات و تدابیر و ملاحظات لازم شامل ایمن سازی، مستحکم سازی ،پیش بینی سامانه های جایگزین، تسهیل مدیریت بحران در زیرساخت ها و مکان یابی، در حوزه ساختمان سازی استفاده می شود.

1-1-21-2 دامنه کاربرد

• ضوابط مندرج در این مبحث شامل طرح و اجرای ساختمان ها با انواع سیستم باربری، در برابر آثار بارهای انفجار ناشی از اصابت غیرمستقیم می باشد.
• دامنه کاربرد مقررات این مبحث شامل ساختمان های متعارف از جمله: ساختمان های مسکونی 4 طبقه و بیشتر، اداری و تجاری 4 طبقه و بیشتر، مجموعه های ورزشی، تفریحی، سالن های اجتماعات، فروشگاه ها، هتل ها، مدارس، دانشگاه ها، مساجد با ظرفیت بیش از 100 نفر، سالن های سینما و تئاتر و بیمارستان ها می باشد.
• ساختمان ها و تأسیسات زیر مشمول مقررات مندرج در این مبحث نمی باشند: سیلوها، سدها، آب بند ها، مخازن ذخیره سوخت، برج های صنعتی، برج های مراقبت فرودگاه ها، برج های مخابراتی و رادیو تلویزیونی، یادمان های مرتفع، دکل ها، دودکش ها، ابنیه راه ها، پل ها، پالایشگاه ها، نیروگاه ها، اسکله ها و بنادر، استحکامات نظامی، تونل ها، متروها، خطوط انتقال نفت و گاز و آب و فاضلاب و مخابرات و برق، تأسیسات تلمبه خانه های نفتی، ایستگاه های تقویت و تقلیل فشار گاز، پست های توزیع و انتقال برق، دیسپاچینگ ها، سوئیچینگ ها و ساختمان های مربوط به مقام معظم رهبری، رؤسای قوای سه گانه، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملی، فرماندهی مدیریت بحران ملی، فرماندهی و ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهی و ستاد کل (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی انتظامی)، قرارگاه های نظامی، انتظامی و امنیت ملی، ساختمان های اصلی وزارتخانه های اطلاعات کشور، دفاع، امورخارجه، بانک مرکزی، ساختمان های مرکز و مراکز ضبط و پخش ویژه صدا و سیمای جمهوری اسلامی، برج های مخابراتی و ارتباطی، برجهای مسکونی، تجاری، اداری بیش از بیست طبقه و بیمارستان های بیش از 500 تختخواب و هرگونه سازه ها و تأسیسات خاص که طراحی آن ها مستلزم انجام مطالعات ویژه بوده و یا جهت تهدیدات خارج از مقررات این مبحث می باشند.
• به منظور تأمین ایمنی و کاهش آسیب پذیری و مقابله با تهدیدات الکترومغناطیسی (EMP) و گرافیتی و سایبری، باید از مقررات و آئین نامه های معتبر مربوطه استفاده شود.
• تهدیدات ناشی از انفجارهای هسته ای، حملات شیمیایی و میکروبی، برخورد مستقیم پرتابه به سازه ها و تأسیسات، اغتشاشات الکترونیکی، تهدیدات بیولوژیکی، مشمول مقررات این مبحث نمی باشد.

1-2 تعاریف مباحث مقررات ملی ساختمان

1-2-1 آسانسور

وسیله اي است متشکل از کابین و معمولاً وزنه تعادل و اجزا دیگر که با روش هاي مختلفی مسافر (نفر) یا بار یا هر دو را در مسیر بین طبقات ساختمان جابجا می کند.

1-2-2 آسانسور کششی

آسانسوري است که حرکت آن بر اثر اصطکاك بین سیم بکسل و شیار فلکه کشش، به هنگام چرخش آن توسط سیستم محرکه انجام می شود.

1-2-3 آسانسور هیدرولیکی

در این نوع آسانسور عامل حرکت کابین، سیلندر و پیستون هیدرولیکی است و ممکن است وزنه تعادل نیز داشته باشد و معمولاً براي ارتفاعات کم و سرعت هاي کم کاربرد دارد.

1-2-4 آشکارساز گاز مونواکسیدکربن

وسیله اي حساس در مقابل وجود گاز مونواکسیدکربن در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به حد خطرناك (معمولاً p.p.m 50) وجود گاز را به طریق صوتی یا نوري یا طرق دیگر اعلام می نماید.

1-2-5 آشکارساز نشت گاز قابل اشتعال

وسیله اي حساس در مقابل وجود گاز قابل اشتعال در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به حد خطرناك، وجود گاز را به طریق صوتی یا نوري یا طرق دیگر اعلام می نماید.

1-2-6 آگهی علائم تصویري وتابلو

شامل پیام تصویري، رنگ و مطالب آنها است.

1-2-7 آییننامه اجرایی

آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب بهمن ماه 1375 1- 2- 8 آییننامه ماده 33: (2) آیین نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب تیرماه 1383 هیات وزیران 1- 2- 9 اتصال: (10) مجموعه اجزایی که دو یا چند عضو را به هم متصل می نمایند.

1-2-10 اتصال ساده

اتصال ساده به اتصالی گفته می شود که در آن اتصال تیرها، شاه تیرها و خرپاها، انعطاف پذیر (بدون قید دورانی) بوده و می توان آن ها را فقط در مقابل برش (عکس العمل هاي تکیه گاه) محاسبه نمود.

1-2-11 اتصال گیردار

اتصال گیردار به اتصالی گفته می شود که در آن اتصال قادر به انتقال لنگر بدون ایجاد دوران محسوسی در بین اعضاء اتصالی می باشد.

1-2-12 اتصال نیمهگیردار

اتصال نیمه گیردار به اتصالی گفته می شود که در آن اتصال قادر به انتقال لنگر به همراه دوران قابل ملاحظه بین اعضاء اتصالی می باشد.

1-2-13 ارتفاع طبقه و بنا

منظور از ارتفـاع یک طبقه، فاصله قائم از کف تمام شده طبقه بالاتر است. ارتفـاع طبقه آخر بنا ،حدفاصل کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده متوسط سطح بام ساختمان میباشد. ارتفـاع بنا به ارتفـاع تمام طبقات یا فاصله قائم از کف زمین طبیعی تا متوسط ارتفـاع بام ساختمان گفته میشود.

1-2-14 اضافه جریان

هر جریانی که بیش از جریان اسمی تجهیزات برقی باشد.

1-2-15 اطلاعات ژئوتکنیکی

به داده هاي ژئوتکنیکی گفته می شود که پردازش شده باشند.

1-2-16 اعضاء باربر

اعضایی از ساختمان که بارهاي وارد بر ساختمان را به شالودهها انتقال میدهند.

1-2-17 اعضاء مختلط

اعضاي سازه اي که مقطع آن ها از بتن و فولاد تشکیل شده باشد.

1-2-18 اعضاء مرکب

اعضاي سازه اي که مقطع آن ها از دو یا چند عضو فولادي تشکیل شده باشد.

1-2-19 افزایش بنا

انجام هرگونه عملیات ساختمانی که سطح یا حجم یک بنا را افزایش دهد.

1-2-20 الکترود زمین

یک قطعه یا قسمت هادي یا گروهی متشکل از قطعات هادي که در تماس بسیار نزدیکی با زمین بوده و با آن اتصال الکتریکی بر قرار می کند.

1-2-21 ایستگاه تقلیل فشار اولیه

تجهیزاتی که در محل تحویل گاز از شبکه گاز شهري به مشترك نصب و فشار تحویلی را تنظیم و حجم گاز را اندازه گیري می کنند. این ایستگاه ها تحت نظر شرکت گاز ناحیه اجرا و بهره برداري می شوند.

1-2-22 ایستگاه تقلیل فشار ثانویه

تجهیزاتی هستند که فشار شبکه گاز را تقلیل داده و به فشار قابل بهره برداري بخش هاي مختلف سیستم لوله کشی گاز تبدیل می کنند.

1-2-23 ایستگاه مشترکین عمده

تجهیزاي که به منظور اندازه گیري مقدار گاز، تنظیم و تثبیت فشار گاز در محل مورد تأیید شرکت گاز استان نصب گردیده و در مالکیت شرکت گاز استان می باشد.

1-2-24 اینرسی حرارتی

قابلیت کلی پوسته خارجی و جدارهاي داخلی در ذخیره انرژي، باز پس دادن آن و تأثیرگذاري بر نوسان هاي دما و بار گرمایی و سرمایی فضاهاي کنترل شده ساختمان. اینرسی حرارتی ساختمان با استفاده از جرم سطحی مفید ساختمان گروه بندي می شود.

1-2-25 بازشو

همه سطوح قابل باز شدن در پوسته ساختمان، که براي دسترسی، تأمین روشنایی، دید به خارج ،خروج گاز حاصل از سوخت، تهویه و تعویض هوا ایجاد می گردند، مانند درها، پنجره ها و نورگیرها.

1-2-26 بام تخت

پوشش نهایی ساختمان که شیبی کمتر از 10 درجه یا مساوي آن، نسبت به افق دارد.

1-2-27 بالکن

سطحی است که از 2 یا 3 طرف بطور مستقیم در مجاورت هواي آزاد قرار گرفته است و زیر آن به وسیله فضاي بستهاي اشغال نگردیده باشد.

1-2-28 بام شیبدار

پوشش نهایی ساختمان که شیبی بیشتر از 10 درجه و کمتر از 60 درجه نسبت به سطح افقی دارد. بر روي سقف شیبدار، فضاي خارج و در زیر آن، فضاي کنترل شده یا کنترل نشده قرار دارد. اگر شیب جدار بیش از 60 درجه باشد، از دید این مبحث دیوار تلقی میشود.

1-2-29 بخاري با دودکش

بخاري با سوخت گاز، مایع یا جامد براي گرم کردن موضعی فضا، که محصولات احتراق را از طریق دودکش مستقیماً به فضاي خارج انتقال میدهد.

1-2-30 بخاري بدون دودکش

بخاري گازسوز بدون دودکش که به صورت تابشی، یا با جابجایی طبیعی هوا و یا به کمک پروانه برقی ،بصورت موضعی فضا را گرم میکند.

1-2-31 بدنه هادي

بدنه هاي هادي (فلزي) و اجزاي دیگر تجهیزات الکتریکی که هادي می باشند و می توان آن ها را لمس نمود و بطور عادي برقدار نیستند اما در حالت وجود اتصالی، ممکن است برقدار شوند.

1-2-32 برچسب انرژي

برچسب تعیین شده توسط مقامات ذیصلاح، به منظور نصب بر روي تولیدات صنعتی مورد استفاده در ساختمان، براي مشخص کردن حد کیفیت محصولات از نظر مصرف انرژي.

1-2-33 برقگرفتگی

پدیده اي است پاتوفیزیولوژیکی که در نتیجه عبور جریان الکتریکی از بدن انسان یا حیوان به وجود می آید.

1-2-34 بعد اسمی

بعد تئوریک یا مشخص شده، همانند ابعاد ارائه شده در جداول مشخصات مقاطع.

1-2-35 بناي موجود

بنایی که مطابق مقررات و قوانین گذشته اجرا و تکمیل شده است.

1-2-36 پاکت حجمی بنا

حجم ساده شده اي است که کل بنا بر اساس ضوابط مصوب در آن محاط می گردد.

1-2-37 پایانه حرارتی

بخشی از یک سیستم مرکزي سرمایی یا گرمایی که در آخر مدار قرار دارد و انرژي منتقل شده توسط مدار توزیع را به فضا یا فضاهاي کنترل شده انتقال میدهد (مانند رادیاتور).

1-2-38 پایداري

حالت حدي حاصله در بارگذاري اجزاي سازه اي، قاب یا سازه، که در آن تغییر مختصري در هندسه یا بارها منجر به جابجائی هاي قابل ملاحظه نمی شود.

1-2-39 پرچم

علائمی منصوب بر پایه از مصالح قابل انعطاف مثل پارچه و... است.

1-2-40 پروانه اشتغال

پروانه اشتغال به کار موضوع ماده 4 قانون

1-2-41 پروانه ساختمان

پروانه ساختمانی صادره توسط شهرداري ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان 1- 2- 42 پکیج گازسوز: (17) دستگاه گازسوز تأمینکننده آب گرم سیستم گرمایش و آب گرم مصرفی داخل ساختمان ها که معمولاً براي هر واحد مسکونی به صورت مستقل، نصب می شود.

1-2-43 پلاك

تابلوهاي کوچک با حداکثر مساحت تعیین شده در مقررات که پیامهایی چون معرفی کاربري هاي مستقر در بنا دارد.

1-2-44 پلکان خارجی

پلکانی که حداقل از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضاي آزاد باشد.

1-2-45 پلکان متحرك

پلکانی که به کمک وسایل و دستگاههاي مکانیکی حرکت کند.

1-2-46 پله برقی

وسیله اي است که در مسیر حرکت افراد پیاده جهت بالا یا پایین بردن آن ها در دو طبقه غیر هم سطح به کار می رود و به وسیله پله یا تسمه که توسط نیروي محرکه برقی به حرکت در آورده می شود سبب جابجایی افراد می گردد و شامل قطعات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی می باشد. زاویه شیب پلکان برقی 30 و حداکثر 35 درجه می باشد.

1-2-47 پوسته خارجی

تمام سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوارها، سقفها، کفها، بازشوها، سطوح نورگذر و مانند آنها ،که از یک طرف با فضاي خارج یا کنترل نشده، و از طرف دیگر با فضاي کنترل شده داخل ساختمان در ارتباط هستند. پوسته خارجی در تمام موارد الزاماً با پوسته کالبدي ساختمان یکی نیست، زیرا پوسته کالبدي ممکن است دربرگیرنده فضاهاي کنترل نشده نیز باشد. پوسته خارجی ساختمان همچنین شامل عناصري است که، در وجه خارجی خود، مجاور خاك و زمین هستند.

1-2-48 پی

به مجموعه بخش هایی از سازه و خاك در تماس با آن اطلاق می شود که انتقال بار بین سازه و زمین از طریق آنها صورت می گیرد.

1-2-49 پیهاي سطحی یا شالودهها

به پی هایی گفته می شود که در عمق کم و نزدیک سطح زمین (عمق پی کمتر از ابعاد سطح پی و یا کمتر از سه متر باشد) ساخته میشوند. این پیها شامل: شالودههاي منفرد، نواري و گسترده میباشند. شالودهها ممکن است سنگی، بتنی و یا بتن آرمه از نوع دال تنها و یا ترکیبی از تیر و دال باشند.

1-2-50 پیهاي عمیق یا شمعها

به پی هایی گفته می شود که نسبت عمق قرارگیري به کوچکترین بعد افقی آنها از 10 تجاوز کند. این پی ها شامل: انواع شمع ها، دیوارك ها و دیوارهاي جدا کننده می شوند. پیهاي عمیق در ساختمان ها معمولاً به وسیله یک سازه میانی، که کلاهک یا سر شمع نامیده می شود، بارهاي سازه را به زمین منقل می نمایند.

1-2-51 پیهاي نیمه عمیق

به پی هایی گفته می شود که در حد فاصل بین پی هاي سطحی و پی هاي عمیق قرار دارند. پی هاي صندوقه اي و پی هاي چاهی معمولاً در این گروه قرار دارند.

1-2-52 پیهاي ویژه

به پی هایی گفته میشود که معمولاً در تعریف گروه هاي فوق نمی گنجند. مانند مهارها یا ریز شمع ها ،ستون هاي شنی و بهسازي خاك در عمق. در این پی ها براي انتقال بار از سازه به زمین از فشار ،کشش یا اصطکاك بهره گیري می شوند.

1-2-53 تابلوها و علائم تصویري

علائمی است که با ترکیبی از شکل، رنگ، نوشته، سمبل و نشانه تصویري به دیده آید و حاوي پیام مشخصی باشد. ممکن است داراي سازه یا فاقد آن بوده، به ساختمان یا دیواري الصاق یا روي زمین و نرده و امثال آن قرار گیرد.

1-2-54 تابلوها و علائم تصویري ایمنی در ساختمانها و کارگاهها

علائمی است که داراي پیام هاي منع کننده کاري خطرزا یا هشدار وجود خطري یا الزام به انجام کاري یا راههاي گریز از خطر یا کمک هاي اولیه باشد.

1-2-55 تابلو و علائم تصویري (از جهت مدت زمان استفاده)

1- علائم تصویري و تابلوي دائم: محدودیتی به لحاظ مدت زمان نصب نداشته باشد. تابلوهایی که جواز نصب آنها داراي زمان محدود است نیز در صورتیکه امکان تمدید جواز داشته باشند، تابلوي دائم محسوب می گردند. 2- علائم تصویري و تابلوي موقت: براي مدتی محدود به نمایش در می آید. درچنین تابلوهاي الزامی به استفاده از مصالح مقاوم نیست، اما نکات ایمنی باید رعایت گردد.

1-2-56 تابلوي کنترل آسانسور

مجموعه اي شامل مدارهاي فرمان و قدرت که وظیفه کنترل حرکت کابین و پاسخگویی به احضار را به عهده دارد.

1-2-57 تأسیسات الکتریکی

مجموعه اي است از تجهیزات الکتریکی به هم پیوسته براي انجام هدف یا اهداف معین که داراي مشخصه هاي هماهنگ و مرتبط باشند.

58 تجهیزات الکتریکی: (13)

وسایل، تجهیزات، لوازم، دستگاه ها و مصالحی اند که براي تولید، انتقال، توزیع یا مصرف انرژي الکتریکی به کار می روند مانند مولدها، لوازم و اسبا ب و دستگاه هاي برقی، وسایل اندازه گیري، وسایل حفاظتی، تجهیزات و مصالح سیستم هاي سیم کشی و مصرف کننده انرژي الکتریکی.

1-2-59 تجهیزات دستی: (13)

تجهیزاتی هستند قابل حمل که در هنگام استفاده عادي در دست گرفته می شوند و در آنها، موتور، در صورتیکه وجود داشته باشد قسمتی جدانشدنی از تجهیزات را تشکیل می دهد.

1-2-60 تجهیزات نصب ثابت: (13)

تجهیزاتی است که به نگهدارهایی محکم شده باشند یا به نحوي دیگر در محل معینی محکم و ثابت شده باشند.

1-2-61 تحلیل الاستیک: (10)

تحلیل سازه اي بر اساس این فرض که سازه با حذف بار به شکل هندسی اولیه خود باز می گردد.

1-2-62 تحلیل پلاستیک: (10)

تحلیل سازه اي با فرض رفتار صلب -- خمیري قطعات و با استفاده از تئوري پلاستیسیته با بررسی مکانیزم خرابی.

1-2-63 تحلیل سازهاي: (10)

تعیین آثار بار، بر اعضاء و اتصالات بر اساس اصول تحلیل سازه.

1-2-64 تحلیل غیرالاستیک: (10)

تحلیل سازه اي با در نظر گرفتن رفتار غیرالاستیک مصالح.

1-2-65 تخلیه هوا: (14)

خارج کردن قسمتی از هواي فضا و هدایت آن به هواي آزاد، بطور طبیعی یا با وسایل مکانیکی.

66 تراز طبقهشدن آسانسور: (15)

منظور هم تراز شدن کف کابین با کف تمام شده طبقه در محل ورودي به آسانسور است.

1-2-67 ترموکوپل: (17)

این وسیله یکی از مهمترین بخشهاي دستگاه گازسوز است که در صورت روشن نشدن مشعل دستگاه یا از بین رفتن شعله اصلی مشعل مسیر ورود سوخت به مشعل، بسته یا شعله اصلی مشعل و شمعک آن هر دو قطع میگردد.

1-2-68 تسلیم: (10)

حالت حدي تغییر شکل غیر الاستیک که پس از رسیدن به حالت تنش تسلیم بروز می کند.

1-2-69 تصرف: (4)

بخشی از ساختمان ها، حاصل ترکیب چند فضا (به ترتیبی که در این مقررات مشخص شده)، که به فعالیتی مشخص اختصاص داده شود. مقصود از "تصرف" در این مقررات، نوع بهره گیري از بنا یا بخشی از آن است که با مقصودي معلوم در دست بهره برداري بوده یا قرار است براي آن مقصود مورد استفاده واقع شود. انواع تصرف ها عباتند از:

1. تصرف اداري و حرفه اي
2. تصرف انباري
3. تصرف آموزشی- تربیتی
4. تصرف تجمعی
5. تصرف درمانی و مراقبتی
6. تصرف صنعتی
7. تصرف کسبی و تجاري
8. تصرف مخاطره آمیز
9. تصرف مسکونی

1-2-70 تصفیه هوا: (14)

فرآیند کاهش ذرات زیانآور موجود در هوا از قبیل میکروارگانیسمها، ذرات معلق، دود، گازهاي زیانآور و مانند آنها.

71 تعویض هوا: (14)

ورود و یا خروج هوا در یک فضا، بطور طبیعی و یا به کمک وسایل مکانیکی.

1-2-72 تنظیمکننده فشار گاز (رگولاتور): (17)

دستگاهی است که فشار گاز ورودي را کاهش داده و آن را به میزان فشار موردنظر براي مصرف، ثابت نگه میدارد.

1-2-73 توقفگاههاي وسایل نقلیه: (4)

توقفگاه هاي وسایل نقلیه محل هاي توقف و نگهداري وسایل نقلیه هستند که توقفگاه هاي وسایل نقلیه در فضاي باز و فضاهاي توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان را شامل می شوند.

1-2-74 تهویه: (19-14)

روند دمیدن یا مکیدن هوا، از طریق طبیعی یا مکانیکی، به هر فضایی یا از هر فضایی، براي تأمین شرایط بهداشت و آسایش (از قبیل کنترل دما و میزان رطوبت هوا، جلوگیري از بروز میعان، جلوگیري از رشد میکروارگانیسمها و مانند آنها). چنین هوایی ممکن است مطبوع شده باشد.

1-2-75 تهویه مطبوع: (14-19)

کنترل هم زمان دما، رطوبت و پاکیزگی هوا و توزیع مناسب آن به منظور تأمین شرایط مورد نیاز فضاي ساختمان.

1-2-76 تیر: (10)

عضو سازه اي با هدف مقاومت در مقابل لنگر خمشی.

1-2-77 تیر ورق: (10)

تیري که مقطع آن از ورق ساخته شده است.

1-2-78 جایگاه امدادرسانی: (4)

شامل فضاها و سطوحی است که به منظور کمک و امدادرسانی در موارد اضطراري در فضاهاي باز در نظر گرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

79 جدار نورگذر (شفاف یا نیمه شفاف): (19)

جداري که ضریب عبور نور مرئی آن بزرگتر از 5% است. جدار نورگذر بر دو نوع شفاف و مات است وشامل پنجرهها، درهاي خارجی نورگذر، نورگیرها و مشابه آنهاست.

1-2-80 جریان اتصال کوتاه (فلزي): (13)

اضافه جریانی است که در نتیجه بروز اتصالی با امپدانسی بسیار کوچک بین هادي هاي برقداري که در شرایط عادي داراي اختلاف پتانسیل می باشند، ایجاد شود.

1-2-81 جریان اضافهبار ( یک مدار): (13)

اضافه جریانی است که در مداري برقرار می شود که از نظر الکتریکی آسیب ندیده باشد.

1-2-82 جریان باقیمانده: (13)

جمع جبري مقادیر آنی جریانهایی (منتجه جریان هاي آنی) است که از همه هادي هاي برقدار یک مدار معین، در یک نقطه از تأسیسات الکتریکی، عبور می کند.

1-2-83 جریان برقگرفتگی: (13)

جریانی است که از بدن انسان یا حیوان عبور کند و مشخصه هاي آن به نحوي باشد که احتمالاً موجب برق گرفتگی شود.

1-2-84 جریان مجاز: (13)

(جریان مجاز حرارتی یا جریان اسمی یک هادي)، حداکثر جریانی است که بطور مداوم در شرایطی تعیین شده، بدون اینکه دماي وضعیت تعادل یک هادي از میزان معینی تجاوز نماید، می تواند از آن عبور کند. در مورد هادي ها (سیم و کابل) جریان اسمی همان جریان مجاز حرارتی است.

1-2-85 جریان نشت: (13)

جریانی است که بین مداري که از نظر الکتریکی آسیب ندیده است و زمین یا بدنه هاي هادي بیگانه ،برقرار شود.

86 جوش انگشتانه: (10)

جوش ایجاد شده در سوراخ دایره اي شکل در یکی از اعضاي اتصالی که باعث ایجاد پیوستگی بین آنعضو و عضو دیگر می شود.

1-2-87 جوش شیاري با نفوذ کامل: (10)

جوش شیاري که در آن فلز جوشکاري از کل ضخامت عضو اتصالی عبور می کند.

1-2-88 جوش شیاري با نفوذ نسبی: (10)

جوش شیاري که در آن میزان نفوذ، عمدتاً کمتر از ضخامت کامل عضو اتصالی در نظر گرفته شده باشد.

1-2-89 جوش کام: (10)

جوش ایجاد شده در سوراخ امتدادیافته براي اتصال یک عضو به عضو دیگر.

1-2-90 جوش گوشه: (10)

جوشی با مقطع مثلثی ایجاد شده در بین سطوح اعضاي مقاطع.

1-2-91 چاه آسانسور: (15)

فضایی است که ریل ها و برخی تجهیزات آسانسور در آن نصب می شوند و کابین و وزنه تعادل در این مکان حرکت می نمایند، معمولاً با دیواره ها، درهاي طبقات و درها و دریچه هاي اضطراري محصور می گردد.

1-2-92 چاهک آسانسور: (15)

فاصله قائم بین کف پایین ترین محل توقف تا کف چاه آسانسور (به ابعاد چاه آسانسور) را چاهک می گویند.

1-2-93 حفاظت کاتدي: (17)

نوعی سیستم الکتریکی است که براي جلوگیري از خوردگی ناشی از زنگ زدگی لوله هاي گاز دفنی به کار می رود.

94 حیاط: (3)

فضاي باز بدون سقف و بدون تصرف که از دو یا چند طرف با دیوارهاي خارجی بنا محصور باشد و اگراز همه طرف به دیوارهاي خارجی بنا محصور شود، در آن صورت به آن حیاط داخلی گفته میشود.

1-2-95 حیاط محصور (پاسیو): (4)

فضایی است باز، که در میان ساختمان قرار دارد و به طور معمول اضلاع آن در تمام ارتفاع ساختمان امتداد یافته و وظیفه تأمین نور و تهویه بخشی از ساختمان را در طبقات بر عهده دارد.

1-2-96 خاکریزي مهندسی: (7)

به خاکریزي گفته می شود که احتیاج به شناخت نوع خاك و کنترل تراکم دارد و در پایداري ساختمان مؤثر است.

1-2-97 خستگی: (10)

حالت حدي شروع ترك خوردگی و گسترش آن در اثر تکرار بار زنده

1-2-98 دادههاي ژئوتکنیکی: (7)

به پارامترهاي برداشت شده از زمین ساختگاه گفته می شود که پردازش نشده است.

1-2-99 در کابین آسانسور: (15)

دري است که در ورودي کابین قرار گرفته و معمولاً به طور خودکار باز و بسته می شود.

1-2-100 دستگاه: (14)

هر دستگاه مکانیکی که با مصرف برق، گاز (مایع یا گاز طبیعی)، سوخت مایع یا جامد و هر نوع انرژي دیگر، به منظور استفاده در تأسیسات مکانیکی (تأسیسات گرمایی، تعویض هوا، تهویه مطبوع) طراحی و ساخته می شود.

1-2-101 دستگاههاي گرمکننده و خنککننده ویژه: (14)

هر دستگاه مکانیکی با کاربري و ظرفیت مشخص و با مصرف هر نوع انرژي (برق، سوخت جامد، مایع ،گاز)، که براي تهیه آب گرم مصرفی یا گرم کردن و یا خنک کردن موضعی فضاهاي ساختمان، طراحی و ساخته شده باشد.

102 دستگاه یکپارچه (پکیج): (14)

دستگاهی که به طور کامل در کارخانه ساخته، سوار و آزمایش شده و به صورت یک واحد مستقل، باهمه قطعات و اجزاي متحرك و موتور محرك، آماده نصب باشد.

1-2-103 دستگیره (پلکان برقی): (15)

دستگیره اي از جنس لاستیک با الیاف مخصوص می باشد که متحرك بوده و سرعت آن با سرعت حرکت پله یکسان می باشد، افراد هنگام بالارفتن یا پایین آمدن از آن استفاده می کنند.

1-2-104 دفتر مهندسی: (2)

محل انجام خدمات مهندسی ساختمان داراي مجوز فعالیت از وزارت راه و شهرسازي

1-2-105 دفترچه اطلاعات ساختمان: (2)

دفترچه اطلاعات ساختمان مشتمل بر جدول مربوط به روند تهیه طرح، اجرا، نظارت اطلاعات ساختمان است.

1-2-106 دودکش: (17-14)

معبري فلزي یا با مصالح بنایی که گازهاي حاصل از احتراق از راه آن به خارج ساختمان منتقل میشود.

1-2-107 دودکش پیشساخته: (17-14)

دودکشی است که در کارخانه شامل معبر انتقال دود، که براي نوع و کلاس معینی از دستگاه با سوخت مایع یا گاز ساخته شده و مشخصات آن از طرف مؤسسۀ معتبر و مورد تأیید گواهی شده و داراي پلاك تأیید باشد.

1-2-108 دوره اجرا: (2)

مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایان کار ساختمان توسط ناظر هماهنگ کننده به شهرداري یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول میانجامد.

1-2-109 دوره نظارت: (2)

مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایان کار ساختمان توسط ناظر هماهنگ کننده به شهرداري یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول میانجامد.

110 دیگ: (14)

یک دستگاه گرمازاي بسته که براي تأسیسات گرمایی ،یا سیستم تأمین آبگرم مصرفی، آب گرم یابخار تولید می کند.

1-2-111 دیوار: (19)

بخشی از پوسته خارجی یا داخلی غیر نورگذر ساختمان که عمودي است، یا با زاویه بیش از 60 درجه نسبت به سطح افقی قرار گرفته است.

1-2-112 دیوار آتش: (14)

جزئی از ساختمان که ضد حریق است و از گسترش آتش در داخل یا بین ساختمان ها و سازه ها، از سویی به سوي دیگر، جلوگیري کرده و یا آن را کند می کند.

1-2-113 دیوار جان پناه: (3)

بخش امتداد یافته دیوارهاي خارجی بنا در بام که به منظور فراهم نمودن ایمنی و تفکیک همسایگی اجرا میشود.

1-2-114 دیوار دودبند: (3)

دیوار یا دیواره اي که راهروي خروج را قطع کرده و به یک یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد.

1-2-115 دیوار کتیبه: (3)

بخشی از دیوار خارجی ساختمان که پایین یا بالاي پنجره (یا بازشو) واقع میشود.

1-2-116 دیوار مشترك: (3)

دیواري که در مرز مالکیت دو ساختمان براي بهرهگیري مشترك ساخته میشود.

1-2-117 راه پله: (3)

بخشی از مجموعه راه خروج شامل تعدادي پله یا سکو که در مجموع رفت و آمد از یک طبقه به طبقهدیگر را بدون تداخل و برخورد با مانع امکان پذیر میکند.

118 رشتههاي اصلی: (2)

معماري، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازي، نقشه برداري و ترافیک.

1-2-119 رشتههاي مرتبط: (2)

رشته هاي موضوع تبصره 1 ماده 7 قانون.

1-2-120 رنگهاي داراي مفهوم ایمنی: (20)

در علائم تصویري، نورانی و نوري ایمنی رنگ هاي خاص داراي مفاهیم مشخصی است. جدول زیر تعیین کننده کلی این رنگهاست.

1-2-121 ریلهاي راهنما (آسانسور): (15)

اجزاي فلزي با مقطع T هستند که براي هدایت کابین یا وزنه تعادل (در صورت وجود) به کار می روند.

1-2-122 زمین (جرم کلی زمین): (13)

جرم هادي زمین است که پتانسیل همه نقاط آن به طور قراردادي برابر صفر انتخاب می شود.

1-2-123 زیرزمین: (3)

قسمتی از ساختمان که تمام یا بخشی از آن پایینتر از کف زمین طبیعی قرار گرفته و به عنوان طبقه به حساب نیاید.

124 ساختمان: (2)

بنایی واحد که وجه هاي بیرونی آن در سطح و ارتفاع، از زیر پی تا بالاترین نقطه، یک پوسته معماريبسته را تشکیل دهد.

1-2-125 ساختمانهاي بتنی پیش ساخته: (11)

ساختمانی که تمامی اجزاي سازهاي و بعضاً اجزاي غیرسازهاي ساختمان از قطعات بتن پیشساخته که در کارخانه تولید شده است، تشکیل میشوند.

1-2-126 ساختمانهاي خاص: (17)

ساختمان هایی هستند که استفاده از آن ها در نجات و امداد مؤثر بوده و در صورت خرابی یا وقفه در بهره برداري به طور غیرمستقیم موجب افزایش تلفات و خسارات شده و سبب آتش سوزي وسیع، از دست رفتن ثروت ملّیّ و آلودگی محیط زیست می شود.

1-2-127 ساختمانهاي عمومی: (17)

ساختمان هایی هستند که در آن ها خدمات عمومی ارایه شده و مورد استفاده و مراجعه عموم مردم می باشد.

1-2-128 ساختمانهاي فولادي پیشساخته: (11)

ساختمانهاي فولادي که قطعات آن به طورکامل در کارگاه ساخت، مونتاژ و جوشکاري میشوند و اتصال آنها براي نصب در پاي کار انجام میپذیرد.

1-2-129 ساختمانهاي فولادي درجا: (11)

ساختمانهاي فولادي که کلیه قطعات آن در پاي کار برشکاري و مونتاژ جوشکاري شده و به وسیله اتصالات جوشی نصب میشوند.

1-2-130 ساختمانهاي فولادي نیمهپیشساخته: (11)

ساختمانهاي فولادي که برخی از قطعات آن در کارگاه ساخت، مونتاژ و جوشکاري میشوند و بقیهقطعات در پاي کار ساخته شده و نصب میشوند.

131 ساختمانهاي متصل: (4)

ساختمان هایی هستند که به ساختمان ملک مجاور متصل و یا حدفاصل آنها درز انقطاع بین دو بنا است.

1-2-132 ساختمانهاي منفصل: (4)

ساختمان هایی هستند که بصورت "کوشک" مانند، در داخل محوطه و ملک بدون اتصال به ساختمان هاي پلاك هاي دیگر قرار دارند.

1-2-133 ساختمان ویژه: (2)

بنایی که طرح معماري یا سازه یا تأسیسات مکانیکی و یا تأسیسات برقی آن داراي پیچیدگی یا حساسیت خاص می باشد و بنا بر ضرورت نیاز به طراحی یا محاسبه یا کنترل دقیق شرایط هوا، دما ،رطوبت، پاکیزگی، فشار نسبی، صدا، ولتاژ و فرکانس خاص در یک یا چند رشته ساختمانی دارد و موارد استفاده آن نیز خاص است.

1-2-134 سازمان: (2)

سازمان نظام مهندسی ساختمان (کشور)

1-2-135 سازمان استان: (2)

سازمان نظام مهندسی ساختمان استان

1-2-136 سازههاي نگهبان: (7)

به سازه هایی اطلاق می شود که براي نگهداري خاك به کار برده می شوند، این سازه ها شامل انواع دیوارها و سیستم هاي نگهبان هستند که در آن ها عناصر سازه اي با خاك یا سنگ ترکیب شده یا از تسلیح خاك استفاده می شوند.

1-2-137 ستون: (10)

عضو سازه اي عمدتاً با هدف مقاومت در مقابل نیروي محوري و یا ترکیب نیروي محوري با سایر نیروها.

1-2-138 سطح الزامی: (4)

سطحی است که رعایت مقدار و محدودیت هاي آن در مقررات ملّّی ساختمان الزامی شده است.

139 سطح خالص: (3)

سطح خالص هر طبقه از ساختمان فقط به فضاهاي قابل تصرف گفته شده و سطوح مربوط بهفضاهاي عمومی و ارتباطی و ضخامت دیوارها را شامل نمیگردد.

1-2-140 سطح علائم تصویري و تابلو: (20)

سطح یکپارچه درون قاب و سازه علائم تصویري و تابلو یا در صورت نبود قاب، سطح یکپارچه آگهی پیام آن است.

1-2-141 سطح مفید کابین: (15)

سطح مفیدي است که براي ایستادن مسافر و یا گذاشتن بار به کار گرفته می شود و مقدار آن متناسب با ظرفیت بار یا مسافر محاسبه می شود.

1-2-142 سطوح نورگیري و تعویض هواي الزامی: (4)

سطوحی هستند که جهت حداقل نورگیري و تعویض هواي طبیعی فضاها، در نظر گرفته می شوند.

1-2-143 سیستم اضافهبار (آسانسور): (15)

در برخی آسانسورها براي جلوگیري از اضافه بار حسگري را به شیوه هاي مختلف تعبیه می کنند تا هنگام سوارشدن مسافر یا گذاشتن بار بیش از ظرفیت پیش بینی شده در کابین، ضمن اعلام خبر از حرکت آسانسور تا تخلیه بار اضافی جلوگیري شود.

1-2-144 سیستم باربر ثقلی: (6)

قسمتی از کل سازه است که جهت تحمل بارهاي ثقلی و انتقال آن به شالوده سازه به کار گرفته میشود.

1-2-145 سیستم باربر جانبی: (6)

قسمتی از کل سازه است که براي تحمل بارهاي جانبی به کار گرفته میشود.

1-2-146 سیستم ترمز ایمنی (سیستم پاراشوت): (15)

سیستم مکانیکی که ترجیحاً در قسمت زیرین یا بالاي چارچوب (یوك) کابین یا وزنه تعادل (در صورت لزوم) قرار می گیرد و در مواقع اضطراري با افزایش غیرعادي سرعت، فعال شده و سبب توقفکابین یا وزنه تعادل بوسیله قفل شدن کابین یا وزنه تعادل به ریل ها می شود.

147 سیستم تونلی: (11)

سازههاي بتنی با قالب بتنی موسوم به سیستم تونلی، یکی از روشهاي صنعتی اجراي ساختمانهايبتنی بوده که دیوار و سقف بطور همزمان با قالب یکپارچه اجرا میشود. قالبهاي مورد استفاده، به اندازه تقریبی ابعاد فضاها هستند. براي قالببندي یا قالببرداري، نیازي به تبدیل آنها به ابعاد کوچک نیست و با همان ابعاد اولیه و به صورت یکپارچه از فضا خارج میشوند.

1-2-148 سیستم دوگانه یا ترکیبی: (6)

نوع سیستم سازه اي است که در آن، بارهاي قائم عمدتاً توسط قاب هاي ساختمانی متحمل می شوند و مقاومت در برابر بارهاي جانبی توسط مجموعه اي از دیوارهاي برشی یا قاب هاي مهاربندي شده همراه با مجموعه اي از قاب هاي خمشی صورت می گیرد. سهم برشگیري هر یک از دو مجموعه با توجه به سختی جانبی و اندرکش آن دو، در تمام طبقات، تعیین می شود.

1-2-149 سیستم ساختمانی: (11)

سیستم ساختمانی دیوار باربر که دیوارهاي آن داراي قالبهاي بتن دایمی بوده و این قالبها بعد از بتنریزي، جزیی از دیوار محسوب میشود و نقش عایق حرارتی را دارد.

1-2-150 سیستم ساختمانی با پنلهاي ساندویچی: (11)

سیستم ساختمانی دیوار باربر که دیوارهاي آن از پنلهاي ساندویچی شامل دو صفحه شبکه جوش شده فولادي میباشد که یک هسته عایق در میان آن قرار گرفته و دو طرف آن بتن پاشیده میشود.

1-2-151 سیستم ساختمانی قابهاي سبک فولادي: (11)

سیستم ساختمانی دیوار باربر متشکل از مقاطع فولادي سرد نورد شده بوده که اجزاء آن با اتصالات پیچی یا جوشی به یکدیگر متصل میشوند.

1-2-152 سیستمهاي فراخوانی آسانسور: (15)

نحوه پاسخ به احضار مسافرین در آسانسور با توجه به نوع کاربري ساختمان می تواند متفاوت باشد وانتخاب صحیح سیستم کنترل اهمیت زیادي دارد.

153 شاغل تمام وقت: (2)

شخصی که در بخش هاي دولتی یا خصوصی یا موسسات و نهادهاي عمومی به لحاظ اشتغال به کاردیگري غیر از مشاغل مربوط به این شیوه نامه از سوي کارفرما بیمه شده باشد.

1-2-154 شخصحقوقی: (2)

شرکت خصوصی یا شرکت دولتی یا وابسته به دولت یا موسسه و نهاد عمومی غیردولتی (به غیر از شهرداري ها) داراي پروانه اشتغال به کار حقوقی از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-155 شخصحقیقی: (2)

مهندس یا کاردان فنی یا معمار تجربی یا دیپلمه هاي فنی داراي پروانه اشتغال به کار از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-156 شرایط دشوار ژئوتکنیکی: (7)

به شرایطی اطلاق می شود که اجراي سازه و یا ساخت پی را مشکل می سازد.

1-2-157 شرکت: (2)

شخصیتی حقوقی که خصوصی یا تعاونی یا دولتی یا وابسته به دولت بوده و به طور قانونی در اداره ثبت شرکتها و مؤسسات غیرتجاري به ثبت رسیده و شأن تشکیل آن ارایه خدمات مهندسی ساختمان مانند انجام مطالعات و طراحی، محاسبات، نظارت و اجراي کارهاي ساختمانی است.

1-2-158 شفت: (3)

فضاي ارتباطی قائم بین طبقات یا بین کف تا بام ساختمان که به منظور تعبیه آسانسور، بالابر ،آشپزخانه، تأمین روشنایی، انجام تهویه، عبور دادن کانالها و لولهها، تخلیه زباله و غیره در نظر گرفته میشود.

1-2-159 شکل پذیري: (6)

به قابلیت جabsorb و اتلاف انرژي و حفظ ظرفیت باربري یک سازه، هنگامی که تحت تأثیر تغییر مکانهايغيرخطی چرخهاي ناشی از زلزله قرار میگیرد، اطلاق میشود.

160 شمعک: (17)

وسیله اي که با ایجاد شعله کوچکی در وسایل گازسوز، براي روشن کردن مشعل اصلی دستگاه، مورداستفاده قرار می گیرد. در اغلب وسایل گازسوز این شعله به واسطه ترموکوپل باعث باز نگهداشتن مسیر گاز نیز میشود و در صورت خاموش شدن آن، جریان گاز به مشعل اصلی قطع میگردد.

1-2-161 شناسنامه فنی و ملکی ساختمان: (2)

سندي است که حاوي اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان صادر می گردد و در کلیه نقل و انتقالات ساختمان هاي همراه با نقشه هاي چون ساخت، تحویل خریداران می گردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداري می نمایند مطلع شوند.

1-2-162 شیبراهه: (3)

پیادهراه با شیب حداکثر 1 به 20 که بعنوان راه دسترسی مورد استفاده واقع میشود.

1-2-163 شیر خودکار قطع جریان گاز اضافی: (17)

وسیله اي که در مسیر لوله کشی گاز نصب و در صورت عبور جریان گاز بیش از حد تنظیم شده، جریان گاز را قطع می نماید.

1-2-164 شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله: (17)

وسیله اي که در هنگام بروز زلزله با شدت از پیش تعیین شده در آن، جریان گاز را به طور خودکار قطع می نماید.

1-2-165 شیر قبل از رگولاتور یا شیر قفلی: (17)

شیر سماوري گوشواره اي که قبل از رگولاتور نصب و در حالت بسته، قابل قفل کردن بوده و باید براي فشار کاري تا 4 بار و یا 60 پوند بر اینچ مربع مناسب باشد.

1-2-166 شیشه نویسی: (20)

هرآگهی منصوب، منقوش و متصل به سطح شفاف ویترین و یا قرار گرفته در پشت شیشه که از بیرونقابل تشخیص باشد شیشه نویسی محسوب می شود.

167 صاحب کار: (2)

مالک یا قائم مقام مالک کارگاه ساختمانی.

1-2-168 صنعتی سازي: (11)

به روش یا روشهایی که میزان استفاده از منابع انسانی ، مواد اولیه و سرمایه را در راستاي پاسخدهی به نیاز مسکن جامعه و بهرهوري اقتصادي با بکارگیري فنآوریهاي نوین که در یک ساختار منظم و مدولار، تشکیلات یافته و منسجم بطور کارا عمل کند گویند.

1-2-169 ضربهگیر (بافر) آسانسور: (15)

وسیله اي ارتجاعی است که براي جلوگیري از اصابت کنترل نشده کابین و یا وزنه تعادل به کف چاهک به کار می رود و طوري طراحی و انتخاب می شود که قسمتی از انرژي جنبشی کابین را مستهلک کند. باید توجه داشت که ضربه گیر براي متوقف کردن کابین در سقوط آزاد طراحی نشده است.

1-2-170 ضریب انتقال حرارت: (19)

ضریب انتقال حرارت برابر است با توان حرارتی منتقل شده به ازاء یک درجه کلوین اختلاف دما و به سه دسته تقسیم می شود: خطی، سطحی و ساختمانی

1-2-171 ضریب هدایت حرارت: (19)

مقدار حرارتی که در یک ثانیه از یک مترمربع عنصري همگن به ضخامت یک متر، در حالت پایدار میگذرد، در زمانی که اختلاف دماي دو سطح طرفین عنصر برابر یک درجه کلوین است.

1-2-172 طبقه: (3)

بخشی از ساختمان که بین دو کف متوالی واقع شود. در مواردي که فاصله کف تمام شده از سطح زمین طبیعی از 120 سانتیمتر بیشتر نباشد، فضاي زیر آن طبقه به عنوان زیرزمین منظور میگردد.

1-2-173 طبقه اصلی ورودي (آسانسور): (15)

طبقه ایست که ورودي افراد پیاده به ساختمان از آن طریق انجام می شود و معمولاً هم تراز خیاباناست. چنانچه در ساختمانی دسترسی هاي اصلی مختلفی به یک آسانسور وجود داشته باشد پایین ترین آن ها طبقه اصلی محسوب می شود.

174 طبقه خیابان: (3)

طبقهاي از بنا که از کف خیابان یا محوطه خارج بنا حداکثر با شش پله قابل دسترس باشد.

1-2-175 طراح: (2)

تهیه کننده نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی ساختمان براساس شرح خدمات مهندسان رشته هاي ساختمان، در حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال صادره توسط وزارت راه و شهرسازي.

1-2-176 طراحی: (2)

تمامی فعالیت ها و خدمات طراح براساس شرح خدمات مهندسان رشته هاي ساختمان است که منجر به تهیه نقشه ها و مشخصات فنی مورد نیاز براي هر یک از مراحل مقدماتی و اجرایی کار ساختمانی و تایید آن توسط مراجع ذیربط می شود.

1-2-177 طراحی ژئوتکنیکی: (7)

به کلیه خدمات مهندسی گفته می شود که بمنظور تعیین هندسه، کنترل پایداري، ایستایی و تغییر شکل هاي پی و بخش خاك آن انجام می گیرد.

1-2-178 طول مسیر حرکت آسانسور: (15)

ارتفاع بین کف پایین ترین طبقه توقف آسانسور تا کف بالاترین طبقه توقف آسانسور، طول مسیر حرکت نامیده می شود.

1-2-179 ظرفیت اشتغال: (2)

توان شخص حقیقی یا حقوقی داراي پروانه اشتغال در انجام خدمات مهندسی در مدت زمان معین.

1-2-180 عایق حرارتی: (19)

مصالح یا سیستم مرکبی که انتقال گرما را از محیطی به محیطی دیگر به طور مؤثر کاهش دهد. در مواردي، عایق حرارت میتواند، علاوه بر کاهش انتقال حرارت، کاربردهاي دیگري نیز مانند باربري ،صدابندي داشته باشد.

1-2-181 علائم ایمنی: (20)

علائمی هستندکه توسط تابلو، رنگ، علامت نورانی (روشنایی) یا علائم صوتی، ارتباط کلامی یا علائم ناشی از حرکت دست، توصیه ها و اطلاعاتی درباره ایمنی عمومی و بهداشت کار را انتقال می دهند و شامل تابلوها و علائم تصویري، علائم نورانی، علائم نوري، علائم صوتی، علائم کلامی و علائم ایمنی با حرکات دست می گردند.

1-2-182 علمک گاز: (17)

قسمت عمودي و انتهایی انشعاب لوله کشی گاز که جهت نصب رگولاتور بر روي آن توسط شرکت گاز در مجاورت و متکی به ملک مصرف کننده قرار می گیرد.

1-2-183 فضا: (4)

در مقررات ملّّی ساختمان، مقصود از "فضا" مکانی است که فعالیت مشخصی در آن انجام می گیرد و ممکن است در ترکیب با دیگر فضاها، یا مستقل از هم در تصرف هاي مختلف استقرار یابند. تقسیم بندي هاي فضاها در ارتباط مستقیم با تقسیم بندي تصرف ها نمی باشند.

1-2-184 فضاهاي نیمه باز: (4)

فضاهایی مانند بالکن و ایوان، که از داخل ساختمان می توان به آن ها وارد شد و در ارتباط با هواي آزاد قرار دارند، به گونه اي که حداقل یک وجه آنها باز باشد، فضاي نیمه باز محسوب می شوند.

1-2-185 فضاي ارتباط داخلی: (4)

فضایی که به منظور ارتباط بین فضاها در داخل ساختمان و تصرف مورد استفاده قرار می گیرد.

1-2-186 فضاي اشتغال: (4)

فضایی است محصور براي کسب و پیشه، که باید داراي نور و تهویه (مصنوعی یا طبیعی) بوده و در برابر عوامل طبیعی حفاظت شده باشد.

1-2-187 فضاي اقامت: (4)

فضایی است محصور براي زندگی، خواب و غذا خوردن انسان، که باید داراي نور طبیعی و تهویه طبیعی باشد و در برابر عوامل طبیعی حفاظت شده باشد.

1-2-188 فضاي انبار: (4)

شامل همه فضاهایی که به منظور انبارکردن کالاها و محصولات غیرخطرناك مورد استفاده قرار می گیرند و محل اشتغال محسوب نمیشوند.

189 فضاي بهداشتی: (4)

فضایی که به منظور تأمین بهداشت در ساختمان شامل توالت، دستشویی و حمام و شستشوي وسایل نظافت و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.

1-2-190 فضاي تأسیسات: (4)

فضایی که تجهیزات و وسایل تأسیساتی ساختمان در آن نصب می شوند. در صورت استفاده مداوم فرد یا افراد از این فضا، تابع مقررات فضاهاي اشتغال می گردند.

1-2-191 فضاي تجمع: (4)

فضایی است که حداقل 20 نفر در آن اقامت موقت یا اشتغال دارند و یا فعالیت جمعی در آن صورت می پذیرد.

1-2-192 فضاي توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان: (4)

توقفگاه هاي مختص وسایل نقلیه ساکنان در ساختمان هاي مسکونی، توقفگاه هاي خصوصی محسوب گردیده و توقفگاه هاي مختص تصرف هاي عمومی و توقفگاه هایی که امکان استفاده عموم از آنها میسر است، توقفگاه عمومی محسوب می گردند.

1-2-193 فضاي کنترل شده: (19)

بخشهایی از فضاي داخل ساختمان، از فضاي زیستی و غیر آن، که به علت عملکرد خاص، به طور مداوم تا دمایی برابر، بالاتر یا پایینتر از دماي زیستگاه گرم یا سرد میشوند.

1-2-194 فضاي کنترل نشده: (19)

بخشهایی از فضاي ساختمان که تعریف فضاي کنترل شده در برگیرنده آنها نیست (همانند درز انقطاع هوا بندشده بین دو ساختمان، راه پلهها، دالانها و پارکینگهایی که فاقد پایانههاي گرمایشی و سرمایشیاند).

1-2-195 فضاي مشاع: (4)

بخش هایی از ساختمان که در انطباق با قانون تملک آپارتمان ها، مالکیت آن به عموم مالکان تعلق دارد.

196 قاب خمشی: (10)

سیستم قاب بندیی که مقاومت در مقابل بارهاي جانبی را تأمین کرده و عمدتاً از طریق برش و خمش اعضاي قاب و اتصالات آن ها باعث پایداري سیستم سازه اي می شود.

1-2-197 قاب مهاربندي شده: (10)

یک سیستم خرپایی متشکل از مهاربندي هاي همگرا و یا واگرا است که وظیفه اصلی آن، تحمل نیروهاي جانبی وارد به سازه می باشد.

1-2-198 قانون: (2)

قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفند ماه 1374

1-2-199 قسمت برقدار: (13)

هر سیم یا هادي دیگري که با نیت برقدار شدن آن در بهره برداري عادي مورد استفاده قرار می گیرد و شامل هادي خنثی نیز می باشد ولی به طور قراردادي هادي مشترك حفاظتی / خنثی (PEN) را شامل نمی شود.

1-2-200 قسمت هادي بیگانه: (13)

بدنه هادياي است که جزء تأسیسات الکتریکی نمی باشد ولی قادر است پتانسیلی را که معمولاً پتانسیل زمین است در معرض تماس قرار دهد. (در اثر بروز اتصالی برقدار گردد.)

1-2-201 کابین آسانسور: (15)

جزیی از آسانسور است که مسافر، بار یا هر دو را در خود جاي می دهد کابین داراي کف براي ایستادن، دیواره هایی براي حفاظت مسافرین یا بار، سقف و معمولاً داراي در می باشد.

1-2-202 کاردان فنی و یا معمار تجربی: (2)

شخص حقیقی دارنده پروانه اشتغال به کار کاردانی یا تجربی از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-203 کارگاه ساخت: (11)

محلی مناسب که داراي امکانات و تجهیزات کافی براي عملیاتی مانند برشکاري، سوراخکاري ،جوشکاري، خمکاري و همچنین نیروي انسانی ماهر باشد به نحوي که ساخت قطعات تحت نظر گروه کنترل کیفیت به صورت مطلوب انجام پذیرد.

204 کارگر ماهر: (2)

شخص حقیقی دارنده پروانه مهارت فنی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.

1-2-205 کف: (19)

عنصر ساختمانی افقی که در بالا با فضایی کنترل شده، و در پایین با خاك، فضاي کنترل نشده یا فضاي خارجی در تماس است. کف بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب میشود.

1-2-206 کلید آتش نشان (آسانسور): (15)

کلیدي است که در مواقع ضروري از جمله تخلیه افراد مسن، معلول وغیره توسط آتش نشان فعال شده و کنترل آسانسور فقط توسط آن (راهبر داخل کابین) صورت می گیرد.

1-2-207 کنترلکننده مکانیکی سرعت (گاورنر): (15)

وسیله اي مکانیکی است که از طریق سیم بکسل یا زنجیر به سیستم ترمز ایمنی (پاراشوت) کابین یا وزنه تعادل (در صورت وجود) وصل است تا در موقع افزایش سرعت از حد تعیین شده قفل کرده و ضمن فرمان قطع برق موتور آسانسور، سیستم ترمز ایمنی را فعال نماید.

1-2-208 گازهاي دودکش: (17)

آمیخته اي از محصولات احتراق و هواي اضافی که از دستگاه گازسوز داراي دودکش خارج می شود.

1-2-209 گروه کنترل کیفیت: (11)

مجموعهاي از افراد واجد شرایط با تخصص و تجربه کافی در کاربرد استانداردهاي ویژگیهاي هندسی و مکانیکی و شیمیایی مصالح فولادي، جوش، روشهاي جوشکاري، عملیات ساخت و عملیات نصب که مجهز به وسایل لازم براي اندازهگیري ویژگیهاي مورد نظر باشند.

1-2-210 گره: (10)

محل برخورد دو یا چند عضو به یکدیگر است.

1-2-211 لاپه: (10)

عضو سازه اي افقی که عرشه سقف بدان تکیه داشته و عمدتاً تحت اثر بارهاي ثقلی در معرض خمش قرار می گیرند.

212 لوله رابط دودکش: (17)

لوله اي که وسیله گازسوز را به دودکش مرتبط می کند.

1-2-213 لولهکشی توکار: (17)

لولهکشی به صورتی که براي دسترسی به آن نیاز به باز کردن دریچه یا برداشتن مانعی باشد.

1-2-214 لولهکشی دفنی: (17)

لولهکشی است که در زیر سطح زمین و در داخل کانال حفاري شده اجرا می شود و براي دسترسی به آن نیاز به حفاري زمین، تخلیه خاك و مصالح اطراف لوله ها می باشد.

1-2-215 لولهکشی رابط: (17)

لوله کشی روکار از خروجی رگولاتور تا کنتور گاز می باشد.

1-2-216 لولهکشی روکار: (17)

لولهکشی گاز به صورتی است که دسترسی به آن مستقیم و نیازي به حفاري، تخریب، باز کردن ،برداشتن و یا جابجا کردن هیچ مانعی نبوده و قابل رؤیت باشد.

1-2-217 مانع حریق: (3)

صفحه یا پرده اي سرتاسري که به صورت قائم (مانند دیوار) یا افقی (مانند سقف) با زمان مشخصی از مقاومت حریق براي جلوگیري از گسترش آتش و دود از فضایی به فضاي دیگر به کار گرفته میشود. این صفحات همچنین ممکن است براي حریقبند کردن بازشوها نیز مورد استفاده قرار گیرند.

1-2-218 مجتمع ساختمانی: (2)

سامانه اي واحد متشکل از دو یا چند ساختمان مجاور هم

1-2-219 مجراي خارجی نور و هوا: (4)

مجرایی منتهی به فضاي باز در مجاورت زیرزمین و به منظور تأمین نور و هواي آن است که با تعبیه بازشوهایی به آن (در انطباق با تعویض هواي طبیعی در مبحث چهاردهم مقررات ملّّی ساختمان)، تأمین نور و هواي فضاهاي واقع در زیرزمین را بر عهده دارد.

220 مجري: (2)

شخص داراي مجوز دفتر اجراي ساختمان یا پروانه اشتغال شخص حقوقی از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-221 مجزا سازي افقی: (3)

فاصله مشخص بین دیوارهاي خارجی بنا تا مرز مالکیت یا سایر بناهاي همسایگی، اعم از خصوصی ،عمومی و خیابان که به منظور تأمین فضاي باز لازم در نظر گرفته میشود.

1-2-222 مجموعه ساختمانی: (4)

چند ساختمان یا مجتمع ساختمانی که در یک محوطه قرار دارند.

1-2-223 محدوده آسایش (حرارتی): (19)

شرایط حرارتی و رطوبتی که حدود 80% ساکنان یا استفادهکنندگان در آن احساس آسایش دارند.

1-2-224 محصولات احتراق: (17)

آنچه که در نتیجه احتراق بدست میآید به انضمام گازهاي بیاثر، به غیر از هواي اضافی.

1-2-225 محفظه احتراق: (17)

بخشی از دستگاه گازسوز است که عمل احتراق در آن انجام می شود.

1-2-226 محوطه باز: (3)

فضایی که تصرفی در آن صورت نگرفته و بوسیله ساختمان محصور نشده باشد. محوطه باز باید براي جاي دادن متصرفان بنا کافی باشد و اندازه و محل آن به گونهاي باشد که به هنگام بروز حریق ،مأموران آتشنشانی و ایمنی بتوانند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده برند. محوطه باز باید در تمام اوقات شبانهروز از هر گونه موانع خالی باشد.

1-2-227 مدار: (13)

مجموعه اي از تجهیزات الکتریکی در یک تأسیسات است که از منبع واحدي تغذیه نموده و به کمک وسایل حفاظتی واحدي در برابر اضافه جریان ها حفاظت شده باشد.

1-2-228 مدت زمان طراحی: (2)

مدت زمان مندرج در قرارداد منعقده بین طراح و صاحب کار براي تهیه طرح مقدماتی و اجرایی مورد قرارداد.

229 مدت زمان نظارت: (2)

مدت زمانی که در قرارداد بین ناظر وسازمان استان و صاحب کار براي انجام کار نظارت تعیین می شود.

1-2-230 مراحل کنترل کیفیت: (11)

مراحلی از کار است که در پایان این مراحل براي ورود به مرحله بعدي تائیدیه مرحله قبل توسط اشخاص یا مؤسسات مسئول کنترل کیفیت ضروري است.

1-2-231 مشتري: (2)

بهره بردار یا خریدار یا پیش خریدار یک یا چند واحد از ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی.

1-2-232 مشعل گاز: (17)

وسیله اي که گاز یا مخلوط گاز و هوا را براي ایجاد شعله به محفظه احتراق منتقل می نماید.

1-2-233 مصالح غیرریزنده: (4)

مصالحی هستند که اگر به هر صورت شکسته شده و یا از محل خود جدا شوند، امکان ریزش قطعات آن ها وجود نداشته باشد.

1-2-234 معبر عمومی: (3)

خیابان، کوچه یا موارد مشابهی از کاربرد زمین که به طور دائم در تصرف و استفاده عموم قرار گرفته و اساساً از آن طریق بتوان بدون مانع به سایر قسمتهاي شهر رفت و آمد نمود.

1-2-235 مقام قانونی مسئول: (3)

مقام داراي صلاحیت قانونی و مسئول ، سازمان ، دفتر یا فردي است که مسئولیت تصویب مصالح ،تأسیسات، تجهیزات یا روشها را به عهده بگیرد که در این مقررات با مفاهیمی گسترده به کار برده شده است، زیرا کارگزاران و نمایندگان صلاحیت دار و تصویب کننده به تناسب مسئولیتهایشان متفاوت هستند.

1-2-236 مقاومت حرارتی: (19)

نسبت ضخامت لایه به ضریب هدایت حرارتی آن، مقاومت حرارتی جدار متشکل از چند لایه مساوي با مجموع مقاومتهاي هر یک از لایههاست.

237 مقاومت سازهاي: (10-9)

ظرفیت نهایی یک عضو سازه اي براي تحمل نیروهاي وارده.

1-2-238 مقاومت کل اتصال زمین (مقاومت کل زمین): (13)

مقاومت بین ترمینال اصلی اتصال زمین است و جرم کلی زمین.

1-2-239 مکانیزم سازهاي: (10)

سیستم سازه اي شامل تعداد کافی مفاصل واقعی، مفاصل پلاستیک و یا هر دوي آن ها، که قابلیت تقسیم به چند پیکر صلب را داشته باشد.

1-2-240 مواد سوختنی: (14)

موادي ساخته شده از چوب، کاغذ فشرده، الیاف گیاهی، پلاستیک و دیگر مواد مشابه و یا داراي روکشی از این مواد، که در تماس با شعله آتش خواهند سوخت.

1-2-241 مواد غیر سوختنی: (14)

موادي جز »مواد سوختنی« باید توجه داشت که مواد »غیر سوختنی« با مواد »نسوز« تفاوت دارند.

1-2-242 مهاربند: (10)

اعضاي محوري که در قاب هاي فولادي ساختمان ها براي تحمل بارهاي جانبی (زلزله) مورد استفاده قرار می گیرند. انواع مهاربند عبارتند از :

1. مهاربند همگرا
2. مهاربند همگراي ضربدري
3. مهاربند همگراي قطري
4. مهاربندي همگراي V وΛ (شورون)
5. مهاربند همگراي K
6. مهاربند واگرا

1-2-243 مهتابی (تراس): (4)

سطح روبازي از ساختمان، بر بام طبقه زیرین، که سقف بخش هایی از طبقات آن است.

244 میان طبقه: (3)

طبقهاي واقع بین هر یک از طبقات اصلی ساختمان که حداکثر یک سوم مساحت طبقه زیر خود را داشته باشد.

1-2-245 ناپایداري: (10)

حالت حدي حاصله در بارگذاري اجزاي سازه اي، قاب یا سازه، که در آن تغییر مختصري در هندسه یا بارها منجر به جابجائی هاي قابل ملاحظه می شود.

1-2-246 ناظر: (2)

شخص حقیقی یا حقوقی داراي پروانه اشتغال نظارت دریک یا چند رشته از رشته هاي ساختمان.

1-2-247 ناظر هماهنگکننده: (2)

شخصی حقیقی یا حقوقی داراي پروانه اشتغال و صلاحیت نظارت در رشته معماري یا عمران است که براساس شرح خدمات مهندسان رشته هاي ساختمان، مسوول هماهنگی بین تمامی ناظران رشته هاي هفتگانه مندرج در قانون در هر ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی و تسلیم کننده گزارش هاي مرحله اي کار به شهرداري، سازمان استان و یا سایر مراجع ذیربط می باشد. مدیرعامل شرکت یا مسوول واحد ناظر هماهنگ کننده شخص حقوقی خواهد بود.

1-2-248 نرده محافظ: (3)

حایل حفاظتی و ایمنی که براي جلوگیري از پرت شدن از ارتفاع طراحی شده باشد.

1-2-249 نشت هوا: (19)

ورود یا خروج هوا در ساختمان، از منافذ و مجراهایی غیر از محلهایی که براي تعویض هوا پیشبینی شده است.

1-2-250 نظارت: (2)

مجموعه خدماتی که توسط ناظر ساختمان براي حصول اطمینان از انطباق عملیات ساختمانی و تأسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمان، نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم به آن براساس مقررات ملّّی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگاه ساختمان انجام می پذیرد.

251 نگهدارنده ریلها: (15)

رابطی است که ریل ها را به سازه و دیواره چاه آسانسور متصل می کند و براي اتصال آن از بست مخصوص و پیچ و مهره استفاده می شود.

1-2-252 نماي ساختمان: (4)

بخشی از جداره خارجی ساختمان است که در معرض دید قرار دارد.

1-2-253 نماي شیشهاي: (4)

در صورتی که نماي ساختمان داراي پوشش حداقل 60 درصد از شیشه باشد نماي شیشه اي نامیده، و به دو دسته تقسیم می شود.

1-2-254 نیروي انسانی ماهر: (11)

اعضاي گروه ساخت و نصب که هر یک به تناسب وظیفه محوله باید داراي تخصص، تجربه و توان کافی بنا به تائید مراجع ذیصلاح باشند.

1-2-255 وزنه تعادل (آسانسور): (15)

وزنه یا ترکیبی از وزنه ها است که براي متعادل کردن وزن کابین و بخشی از ظرفیت آسانسور به کار می رود.

1-2-256 واحد فنی: (2)

واحد فنی موضوع ماده 15 آیین نامه اجرایی.

1-2-257 وصله: (10)

اتصال بین دو عضو سازه اي که از انتها به هم متصل شده اند تا عضوي بلندتر را بوجود آورند.

1-2-258 ولتاژ تماس: (13)

ولتاژي است که به هنگام بروز خرابی در عایق بندي، بین قسمت هایی که همزمان قابل لمس می باشند، ظاهر شود.

1-2-259 هادي حفاظتی: (13)

هادي است که براي حفاظت در برابر برق گرفتگی لازم می باشد و هر یک از اجزاي زیر را از نظر الکتریکی به هم وصل می کند: بدنه هاي هادي، قسمت هاي هادي بیگانه، ترمینال اصلی اتصال به زمین، الکترود زمین، نقطهزمین شده منبع تغذیه، نقطه خنثی مصنوعی

1-2-260 هادي خنثی: (13)

هادياي است که به نقطه خنثی سیستم وصل بوده و می تواند در انتقال انرژي الکتریکی از آن استفاده کرد.

1-2-261 هادي مشترك حفاظتی/ خنثی: (13)

هادياي است زمین شده که به صورت اشتراکی هر دو وظیفه هادي هاي حفاظتی (PE) و خنثی (N) را انجام دهد.

1-2-262 هواي بندي: (19)

جلوگیري از ورود و خروج هوا، از طریق پوسته یا درزهاي عناصر تشکیل دهنده آن.

1-2-263 هواگیري: (17)

جایگزین کردن هواي درون دستگاه یا لولهکشی ها با گاز و یا برعکس، جایگزین کردن گاز درون دستگاه یا لوله کشی ها با هوا یا گازهاي دیگر مانند گازهاي بیاثر.

1-2-264 هواي احتراق: (17)

هوایی که براي احتراق در قبل و بعد از مشعل با سوخت مخلوط میگردد.

1-2-265 هواي اضافی: (17)

هوایی که علاوه بر هواي مورد نیاز سوخت، از محفظه احتراق عبور کرده و براي سوخت کامل لازم است.

1-2-266 هواي تهویه: (17)

هوایی که براي ایجاد جریان هواي تازه داخل اتاق محل نصب دستگاه، به آنجا وارد میگردد.

1-2-267 هواي رقیقکننده: (17)

هوایی که براي رقیق کردن گازهاي حاصل از احتراق و تنظیم جریان دودکش از طریق دهانه کلاهک تعدیل جریان دودکش، وارد دودکش می شود.

1-2-268 یوك کابین (آسانسور): (15)

قاب نگهدارنده اي است که کف کابین، ترمزهاي ایمنی، کفشک ها و سیم بکسل ها به آن متصل می شوند.