نشریه ۵۵ – جلد ۵: عملیات بنایی، جداکننده ها، کف ها، سقف کاذب و نما

۱-۸- عملیات بنایی

۱-۱-۸- کلیات

عملیات بنایی در ابنیه به طور عمده به صورت دیوارچینی در دو حالت دیوارهای سازه ای و دیوارهای غیر سازه ای به کار می رود. در اعضای بنایی سازه ای انتظار می رود که این اعضا غیر از بارهای ثقلی و جانبی ناشی از وزن خود بتوانند بارهای ثقلی و جانبی وارد به سازه را نیز تحمل یا منتقل نمایند. دیوارهای چسبانده شده به سازه (میانقابی) که در سختی آن دخالت دارند از همین گروه می باشند. دیوارهای غیر سازه ای جداسازی شده از سازه در باربری سازه نقش ندارند و باید فقط بارهای وارد بر خود را که شامل بار باد ، ضربه و زلزله ناشی از اینرسی خود می باشد تحمل نمایند.

۱-۱-۱-۸- هدف و دامنه کاربرد

هدف از این فصل ارائه حداقل مشخصات مصالح و روشهای اجرایی است که با رعایت آنها میزان مناسبی از مقاومت بهره برداری، پایایی و یکپارچگی در دیوارهای بنایی حاصل شود. اجرای هر عضو مصالح بنایی سازه ای و غیر سازه ای نیز باید منطبق با جزئیات ارایه شده در این فصل باشد. این بخش به عملیات بنایی سازه ای می پردازد و جزئیات الزامی، ضوابط و مصالح مصرفی در ساخت و اجرای دیوارها، کرسی چینی و شالوده ها را ارائه می نماید. ضوابط مربوط به عملیات بنایی دیوارهای جداکننده غیر سازه ای و مشخصات آنها در بند ۲-۸ آمده است. عملیات بنایی سازه ای خود به دو گروه بنایی مسلح و بنایی با کلاف تقسیم می شوند. در دیوارهای بنایی مسلح دیوار باربر باید با قرار گرفتن میلگردهایی در داخل هسته بتنی یا درون حفره های واحدهای بنایی سوراخدار که توسط ملات یا دوغاب پر شده باشند مسلح شود (شکل ۸-۱ الی ۸-۳). در دیوارهای بنایی با کلاف دیوار باربر برای بهبود عملکرد و حفظ یکپارچگی در بارهای لرزه ای همان گونه که در شکل ۸-۴ نشان داده شده باید طبق ضوابط استاندارد ۲۸۰۰ با کلاف بندی محصور شوند. روش اجرای عضو بنایی باید بر اساس مشخصات نقشه های اجرایی و دستور دستگاه نظارت صورت گیرد. به کار بردن مصالح غیر استاندارد به هیچ وجه مجاز نیست. مصالح مصرفی باید با استانداردهای ایران یا سایر استانداردهای معتبر مورد تأیید دستگاه نظارت مطابقت داشته باشد.

شرایط عمومی و محدودیتهای عملیات بنایی باربر به صورت موارد زیر لازم الاجرا است:

• الف- اجرای عملیات بنایی در محیط با درجه حرارت کمتر از ۵ درجه سانتی گراد مجاز نمی باشد مگر این که طبق نظر و تأیید دستگاه نظارت، تمهیدات و تدابیر لازم توسط پیمانکار برای حفظ کیفیت کار، صورت گیرد.
• ب- پس از اتمام کار روزانه یا وقفه در عملیات بنایی به هر دلیل باید عضو چیده شده را از تابش مستقیم خورشید، حرارت زیاد، وزش باد، یخ زدن های احتمالی محافظت نمود. دیوارها پس از اجرا باید حداقل به مدت سه روز مرطوب نگه داشته شوند.
• پ- در دیوارهای سازه ای موضوع این فصل باید علاوه بر درزهای افقی، درزهای قائم بین واحدهای بنایی (هرز ملات) کاملاً با ملات پر شوند.
• ت- مصالح فلزی مورد استفاده در عملیات بنایی لازم است مقاوم در برابر خوردگی (ضد زنگ) باشد. در غیر این صورت تمام قسمت های آن باید در داخل ملات سیمانی یا دوغاب به نحوی که قابل مشاهده و پوشش روی آن فاقد خلل و فرج باشد قرار گیرد. مصالح غیر فلزی از نظر استحکام و دوام باید پیش از مصرف به تایید دستگاه نظارت رسانده شود.
• ث- با توجه به پیش بینی های لازم از نظر مصالح و نیروی انسانی، پیمانکار باید سعی نماید که عملیات ساختمانی در پایان کار روزانه در محل های پیش بینی شده درزهای ساختمانی به اتمام برسد. برای شروع مجدد کار بنایی باید قسمت های اجرا شده قبلی کاملاً آبپاشی شوند. ضمناً در فاصله توقف و شروع مجدد سطح کار باید کاملاً پوشیده و از صدمات احتمالی محفوظ بماند.
• ج- بارگیری، حمل، انتقال، باراندازی و انبار کردن مصالح باید با دقت انجام شود. تخلیه و دپو باید به نحوی صورت گیرد که ضایعات و شکسته شدن آنها به حداقل ممکن برسد. محل و نحوه دپو کردن باید با نظر دستگاه نظارت و در محل های مناسب کارگاه پیش بینی گردد. برای این منظور مصالح باید در محل تمیز و سرپوشیده و با توجه به ابعاد (مثلاً برای آجر: تمام، سه قدی، نیمه و چارک) به طور جدا از هم دسته بندی و از تماس آنها با خاک، مواد مضر، رطوبت، یخ و برف جلوگیری شود. با توجه به برنامه زمان بندی اجرای عملیات لازم است نسبت به تدارک و دپو کردن مصالح برای مصرف حداقل ۱۵ روز اقدام شود. آزمایش نمونه های گرفته شده از مصالح در کارخانه و کارگاه باید منطبق با ویژگیهای تعیین شده توسط مشاور باشد.

۲-۱-۱-۸- اصطلاحات و تعاریف

• آجر سنگی ساختگی (مصنوعی) است که نوع رسی آن از پختن خشت گل شکل داده شده و نوع ماسه آهکی آن از عمل آوردن خشت ماسه آهکی (فشردن مخلوط همگن ماسه سیلیسی و آهک در قالب با بخار تحت فشار زیاد) به دست می آید. آجر در انواع مکعب مستطیل توپر، سوراخ دار، توخالی (مجوف)، تیغه ای و سقفی و قطعات نازک تولید می شود.
• آجر رسی فرآورده ای است مصنوعی که از پختن درهم جوش خشت خشک شده و شکل دادن آنها با روشهای مختلف نظیر اکسترودر، پرس و غیره به دست می آید.
• جدا کننده جدا کننده ها از اعضای غیر سازه ای معماری در ساختمان ها می باشند که به سازه اصلی متکی هستند ولی در تحمل بار جانبی زلزله به آن کمک نمی کنند. جدا کننده ها شامل انواع اجزای معماری نظیر دیوارهای خارجی و داخلی به همراه جزئیات و ادوات اتصال آنها به یکدیگر و سازه می باشند.
• دوغاب یا ملات روان ملات دارای آب اضافه شده که افزایش آب به ملات به اندازه ای باشد که اجزای تشکیل دهنده آن از یکدیگر جدا نشوند را «دوغاب» یا «ملات روان» می نامند.
• دیوار غیر پیوسته به دیواری اطلاق می شود که به جز در کف ها با پیش بینی درز انقطاع از سازه باربر جانبی جدا شده و در سختی آن دخالت ندارند و مزاحمتی برای رفتار سازه ایجاد نمی کنند.
• دیوار محوطه دیوار محوطه دیوار غیر سازه ای است که به منظور جداسازی و محصور نمودن محوطه های ساختمانی یا غیر ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
• رج رج (رگ) یا ردیف به قطعات آجر، بلوک یا سنگ گفته می شود که بین دو بند (درز) تقریباً موازی و افقی سراسری در طول دیوار قرار گرفته باشند.
• سقف کاذب بخشی از اجزای غیر سازه ای و کارهای اجرایی معماری ساختمان است که برای پوشش قسمت زیرین سقف اصلی به کار می رود.
• صفحات روکش دار گچی مقاوم در برابر آتش صفحاتی هستند که گچ تشکیل دهنده آنها حاوی الیاف شیشه می باشد. در محل هایی که نیاز به محافظت در برابر آتش وجود دارد مانند پوشش ستون ها و تیرهای فولادی کاربرد دارند.
• صفحات روکش دار گچی مقاوم در برابر آتش و رطوبت صفحاتی هستند که گچ تشکیل دهنده آنها حاوی الیاف شیشه و مواد مقاوم در برابر رطوبت می باشد. در مکان هایی که به طور هم زمان خواص مقاومت در برابر آتش و رطوبت مورد نیاز باشد مانند چاه های تأسیساتی مورد استفاده قرار می گیرند.
• صفحات روکش دار گچی مقاوم در برابر رطوبت صفحاتی هستند که گچ تشکیل دهنده آنها با مواد مقاوم در برابر رطوبت ترکیب شده است. در فضاهای مرطوب مانند آشپزخانه و سرویس های بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند.
• عضو بنایی عضو بنایی عبارت است از بخشی از دیوار، جرز و ستون که شامل ترکیبی از واحد مصالح بنایی و چسباننده است. یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده عضو بنایی شامل آجر، بلوک سیمانی یا سنگ می باشد که به آن واحد مصالح بنایی گفته می شود.
• ملات ملات تازه ماده ای است خمیری که از اختلاط ماده چسباننده مانند خمیر سیمان و ماده پرکننده مانند سنگ دانه ریز ساخته شده و در صورت نیاز به مشخصات ویژه کاربری از مواد افزودنی در آن استفاده می شود.
• ملات آبی ملات آبی زیر آب یا در هوا به طریق شیمیایی به گیرش می رسد و سفت و سخت می ماند.
• ملات باتارد در صورتی که سیمان و آهک به همراه یکدیگر در ساخت ملات همراه با ماسه به کار برده شوند، ملات حاصل ملات باتارد نامیده می شود.
• ملات شفته آهکی مخلوطی از آب، آهک، خاک رس و دانه های سنگی می باشد. از شفته آهکی برای تقویت لایه های زیر پی، افزایش مقاومت خاک بستر (پی) یا اجرای خود پی استفاده می شود.
• ملات هوایی ملات های هوایی در نازک کاری ها و پوشش سطوح کاربرد دارند. ملات های هوایی با از دست دادن رطوبت در مجاورت هوا خشک می شوند و آب آزاد آنها تبخیر می شود مانند ملات گل و کاه گل، گچ، گچ و خاک یا به طور شیمیایی در معرض هوا خشک و سفت مانند ملات آهک و خاک رس می شوند.

۲-۱-۸- مصالح، اجزا و فرآورده های ساختمانی

۱-۲-۱-۸- ملات

برای ساخت و استفاده از ملات باید الزامات استاندارد ملی ایران به شماره ۷۰۶ رعایت شوند. در ادامه الزامات مربوط به اختلاط و اجرای ملات بیان می شود.

۱-۱-۲-۱-۸- روش اختلاط و اجرای ملات ها

• الف- ملات ماسه سیمان: این ملات از اختلاط نسبت های معین ماسه، سیمان پرتلند و آب به دست می آید. حداقل عیار ملات ماسه سیمان باید ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات باشد. استفاده از گچ برای زودگیر کردن ملات سیمانی و استفاده از ماسه لای دار مجاز نمی باشد. ملات مورد استفاده اجرای جان پناه بام، بالکن و قسمت طره ای دودکش ها باید ملات ماسه سیمان با نسبت ترکیب سیمان به ماسه ۱ به ۳ باشد.
• ب- ملات ماسه سیمان - آهک (باتارد): مصالح تشکیل دهنده ملات باتارد باید شامل ماسه، سیمان، آب و آهک باشد. طرح اختلاط ملات مذکور باید مطابق نقشه های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت تهیه و اجرا شود. متداول ترین نسبت های حجمی ملات سیمان، آهک و ماسه برابر با ۱:۱:۶ (یک حجم سیمان، یک حجم آهک و ۶ حجم ماسه) و آب به مقدار کافی می باشد. این ملات باید متشکل از ماسه، سیمان و آهک با عیار حداقل ۱۰۰ کیلوگرم سیمان و ۱۲۵ کیلوگرم آهک در متر مکعب ملات باشد. حجم ماسه ملات باید حدود ۲/۲۵ تا ۳ برابر ماده چسباننده باشد و نمی تواند از این حدود تجاوز کند. توصیه می شود مقاومت ملات های سیمانی بیش از مقادیری باشد که در کار بنایی لازم است. از ملات باتارد باید صرفاً در ساخت دیوار (جرز) و ستون استفاده شود.
• پ- ملات شفته آهکی: در ساخت این ملات شامل آب و آهک موارد زیر باید منظور شود:
  • مقدار آب مصرفی باید با توجه به کارآیی و مقاومت مورد نیاز تعیین گردد.
  • مقدار آهک مصرفی باید با توجه به مقاومت مورد نیاز و مقدار خاک رس تعیین گردد.
  • وجود دانه های سنگی درشت در شفته مشروط بر اینکه مجموعه خاک دارای دانه بندی مناسبی همچون بند بعد باشد مجاز است.
  • برای ساختن شفته آهکی باید از خاک با دانه بندی پیوسته استفاده گردد که در آن ریزدانه از ۲۵ درصد و خاک رس آن از ۱۵ درصد خاک کمتر نباشد.
  • استفاده از این ملات در ساخت عناصر بنایی مجاز نمی باشد. لذا از این ملات صرفاً باید در اندود کاری، نماسازی و بندکشی استفاده نمود.
• ت- ملات گچ و خاک (گل و گچ): این ملات متشکل از خاک رس و ماسه (و گچ) با نسبت وزنی ۱ به ۱ می باشد. این ملات به علت زودگیر بودن برای اجرای سقف های طاق ضربی استفاده می شود. هم چنین این ملات در اندود کاری و نماسازی کاربرد دارد.
• ث- ملات گل و کاهگل: استفاده از این نوع ملات ها در ساخت عناصر بنایی مجاز نمی باشد. بنابراین از این ملات صرفاً باید در اندود کاری، نماسازی و بندکشی استفاده نمود.

۲-۱-۲-۱-۸- مصالح تشکیل دهنده ملات

مصالح تشکیل دهنده یا ارکان ملات عبارت اند از مصالح چسباننده، مصالح پرکننده، آب و افزودنی ها که در ادامه به ذکر مشخصات هر یک پرداخته می شود.

الف- مهم ترین مصالح چسباننده که در ساختن ملات ها به کار می روند عبارت اند از:

• سیمان: با توجه به ملاحظات طراحی و شرایط محیطی استفاده از سیمان بنایی مجاز می باشد. انواع سیمان مجاز در ساخت بتن نیز می توانند در تهیه ملات به کار روند.
• آهک: ویژگی های آهک ساختمانی و آهک زنده برای مصارف ساختمانی باید مطابق با ISIRI ۱۴۶۹۶ باشند. آهک باید به صورت شیر آهک (دوغاب) مصرف شود.
• گچ: ویژگی های شیمیایی و فیزیکی گچ مورد استفاده در کارهای بنایی باید با مندرجات فصل اندودهای استاندارد ملی ایران به شماره ۱۲۰۱۵ (گچ، گچ های ساختمانی و اندودهای گچی آماده) و دستورات دستگاه نظارت مطابقت داشته باشد.

ب- مصالح پرکننده

• مصالح سنگی طبیعی با وزن ویژه متعارف: استفاده از سنگدانه های آبرفتی گردگوشه و غلتیده یا شکسته با دانه بندی از صفر تا حدود ۵ میلی متر مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۱۷۵۱۴ (سنگدانه های ملات بنایی، ویژگی ها) مجاز می باشد.
• سنگ دانه های سبک طبیعی یا مصنوعی: استفاده از پومیس (پوکه های) طبیعی و مصنوعی مانند پوکه رسی و پرلیت مجاز است. سنگ دانه های سبک مصرفی باید الزامات فصل ۳ این ضابطه را برآورده کنند.
• خاک سنگ: استفاده از نرمه سنگ و گرد سنگ سفید و رنگی و خاکستر مجاز است. از خرد شدن (آسیاب) سنگ هایی همچون آهک (کربنات کلسیم)، گرانیت، مرمر و... حاصل می شود. آن را می توان در دانه بندی های مختلف با الک ۵۰ (۰/۳ میلی متر) الی ۳۵۰۰ (۰/۰۰۲ میلی متر) طبقه بندی کرد.

پ- آب و افزودنی ها

آب مصرفی و افزودنی های ملات شامل مواد حباب ساز هوا، روان کننده ها، تندگیر کننده ها از نظر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و سایر مشخصه ها باید الزامات فصل ۳ این ضابطه را برآورده سازند. استفاده از ضدیخ، نمک ها یا سایر موارد مشابه در ملات یا ملات دوغابی مجاز نمی باشد. برای تغییر رنگ ملات، استفاده از اکسید معدنی خالص، کربن سیاه یا رنگ های پلاستیکی مجاز است. مقدار کربن سیاه موجود باید به حداکثر ۳ درصد وزن سیمان محدود شود.

۳-۱-۲-۱-۸- ساخت ملات ها

در این قسمت جزئیات و الزامات اجرایی مربوط به ساخت ملات ها به شرح زیر ارائه می شود.

• الف- ملات باید با مخلوط کننده های مکانیکی ساخته شود. در صورت ضرورت و در کارهای کوچک با حجم کمتر از یک سوم متر مکعب و با تأیید دستگاه نظارت ساخت ملات به صورت دستی نیز مجاز است. زمان اختلاط ملات بعد از ریختن تمام مصالح داخل مخلوط کن باید حداقل ۳ دقیقه و حداکثر ۱۰ دقیقه باشد. لازم است مصالح پیش از اختلاط توزین شوند. با این وجود با تأیید دستگاه نظارت توزین با استفاده از پیمانه های با حجم معین نیز برای اندازه گیری مصالح مجاز می باشد. استفاده از بیل و کمچه برای پیمانه کردن مجاز نمی باشد.
• ب- در فاصله یک ساعت از زمان اضافه نمودن آب به مخلوط ماسه و سیمان تمام ملات ساخته شده باید به مصرف برسد. در صورت گرفتن ملات قبل از مصرف اضافه نمودن مجدد آب به ملات و مصرف آن در عملیات بنایی مجاز نمی باشد.
• پ- ضروری است در آب و هوای گرم از کندگیرها مطابق الزامات فصل سوم استفاده شود تا گیرش سیمان به تأخیر بیافتد.
• ت- استفاده از گچ یا گچ و خاک در مناطق مرطوب خصوصاً در جبهه بارانی ممنوع است. اجرای این ملات در مناطق خشک برای دیوار غیرسازه ای مجاز است.
• ث- استفاده از دوغاب برای پر کردن بین عناصر بنایی و یا تقویت آنها مجاز می باشد. دوغاب به دو نوع دوغاب بنایی (پرکننده بین قطعات بنایی) و دوغاب سیمانی برای تقویت کارهای بنایی تقسیم می گردد. دوغاب سیمانی باید پس از هر پنج ردیف (رج) آجرکاری اجرا شود و این عمل باید تا پایان ساخت کامل دیوار ادامه یابد. همچنین الزامات ذیل باید رعایت گردد:
  • دوغاب سیمانی باید به نسبت حجمی یک سیمان و یک ماسه ساخته شود.
  • دوغاب سیمانی باید در کمترین زمان ممکن بعد از اختلاط (۱/۵ ساعت) و پیش از گیرش نهایی سیمان مصرف شود.
  • استفاده از دوغاب سیمانی که گیرش سیمان آن آغاز شده یا کارایی آن کاهش یافته مجاز نمی باشد. در هر صورت نباید از دوغابی که از شروع اختلاط آن ۱/۵ ساعت گذشته باشد، استفاده شود.
  • باید از یخ زدن دوغاب سیمانی در هوای یخبندان حداقل تا ۲۴ ساعت پس از اجرا جلوگیری شود.

۴-۱-۲-۱-۸- ویژگی ها و حدود قابل قبول ملات های مورد استفاده

ملات های مورد استفاده در عملیات بنایی باید حداقل دارای دو خصوصیت مقاومت و کارایی مناسب باشند. این مقادیر باید توسط مشاور در مشخصات فنی تعیین شده باشد. مشخصات ملات مصرفی باید مطابق با جدول ۸-۱ باشد.

جدول ۸-۱- دسته بندی انواع ملات ها بر اساس مقاومت - استاندارد ملی ایران به شماره ۲-۷۰۶

۵-۱-۲-۱-۸- حمل، انتقال و انبار کردن ملات و مواد اولیه آن

در حین حمل و نقل، بارگیری، باراندازی و انبارداری باید از اختلاط مصالح بتن با یکدیگر جلوگیری به عمل آید. در هنگام حمل و نقل ملات های سیمانی پس از ساخت باید مجموع مدت زمان حمل و مصرف (برای ملات ماسه سیمان از ۱/۵ ساعت) از حداقل زمان گیرش ماده چسباننده تجاوز نکند و از گزند یخ، برف، باد، باران، آفتاب و سایر عوامل جوی حفظ شود. برای محافظت از عوامل جوی استفاده از ورقه های پلی اتیلن (پلاستیک) پیش از گیرش ملات مجاز می باشد.

۶-۱-۲-۱-۸- مشخصات و استانداردهای منطبق

ملات های مورد مصرف در هر پروژه باید از نظر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و مشخصه های ظاهری با آن چه در نقشه ها، مشخصات فنی خصوصی، دستور کارها و دیگر مدارک پیمان ذکر شده منطبق باشد. نوع ملات در هر قسمت از پروژه و در هر بخش از ساختمان باید قبلاً به تصویب دستگاه نظارت برسد. ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی ملات ها و روش های آزمایش آنها باید مطابق استانداردهای ملی به شرح جدول ۸-۲ باشد.

جدول ۸-۲ استانداردهای ملی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی ملات ها و روش های آزمایش

۲-۲-۱-۸- آجر

۱-۲-۲-۱-۸- انواع مصالح آجر، ویژگی ها و استانداردها

آجرهای مصرفی باید عاری از معایب ظاهری مانند ترک خوردگی، شوره زدگی، آلوئک^۱ و نظایر آن باشند. ابعاد آجر و سوراخ ها و رواداری های هندسی آن باید الزامات استاندارد ملی شماره ۷ ایران را برآورده سازد. ارزیابی مقاومت فشاری واحد آجرکاری باید بر اساس ضابطه ۷۴۰ سازمان برنامه و بودجه کشور انجام شود. سایر مشخصات آجرهای مصرفی باید مطابق با جدول ۸-۳ تا ۸-۶ باشد.

جدول ۸-۳- رواداری ابعاد آجر

آجر توکار در دو حالت توپر و سوراخ دار تولید و برای دیوارچینی (چیده شدن بر روی هم یا کنار یکدیگر با ملات مناسب) به کار می رود. مطابق جدول ۸-۵ بر حسب مقاومت فشاری به دو درجه ۱ و ۲ تقسیم بندی می شوند. آجر با مقاومت بالا در دو حالت توپر و سوراخ دار تولید می شود. مطابق جدول ۸-۵ بر حسب مقاومت فشاری به دو درجه ۱ و ۲ تقسیم بندی می شود. آجر نما در دو حالت توپر و سوراخ دار به صورت متعارف یا آجر نازک تولید و در نمای دیوار باربر و غیر سازه ای با ملات مناسب به کار می رود. آجرهای متعارف نما بر حسب مقاومت فشاری مطابق جدول ۸-۵ به دو درجه ۱ و ۲ تقسیم بندی می شوند. در آجرهای سوراخ دار سوراخ ها باید عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور یکنواخت در سطح آن توزیع شده و نسبت سوراخ ها به سطح آجر منطبق بر الزامات جدول ۸-۴ باشد.

^۱آلوئک آهکی است که در خاک نامرغوب وجود دارد و بعد از پخت و تماس با آب و رطوبت به مرور زمان افزایش حجم پیدا کرده و باعث ترکیدگی و متلاشی شدن آجر می شود.

جدول ۸-۴- الزامات سوراخ های آجر

جدول ۸-۵- ویژگی مقاومت فشاری

ویژگی مقاومت فشاری آجر برای هر نوع شکل آجر اعم از سوراخ دار و یا توپر تفاوتی ندارد. در صورت استفاده از آجرهای رسی و ماسه آهکی به عنوان اعضای سازه ای حداقل مقاومت فشاری آنها باید ۶ مگاپاسکال باشد. چگالی حقیقی^۲ هر دو نوع آجر نباید از ۱۷۰۰ و چگالی ظاهری^۳ آنها از ۱۳۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب کمتر شود. آجرهای مصرفی باید در برابر یخبندان پایدار و در آزمایش یخ زدگی دچار خرابی های ظاهری مانند ورقه شدن، ترک خوردن و خرد شدن نشوند. درصد وزنی جذب آب آجرهای مصرفی (روش ۵ ساعت جوشاندن در آب) باید مطابق موارد مندرج در جدول ۸-۶ باشد. مصرف تکه آجر شامل سه قد (آجر)، نیمه (\(\frac{1}{2}\) آجر)، چارک (\(\frac{1}{4}\) آجر) و کلوک (پاره آجر) در قسمت های درونی و پشت کار و در مکان هایی که مصرف آجر به صورت کامل مقدور نیست بنابر تشخیص دستگاه نظارت مجاز می باشد.

جدول ۸-۶- ویژگی جذب آب آجر

در صورت عدم انطباق جذب آب انواع آجر با مقادیر حداکثر ویژگی های مندرج در جدول فوق، انجام آزمون یخ زدگی الزامی بوده و پذیرش آجر منوط به عدم افت وزنی آجرهای با مقاومت بالا و آجرهای نما بیش از ۳ درصد وزنی می باشد. ویژگی جذب آب آجر برای هر نوع شکل آجر اعم از توپر و یا سوراخ دار تفاوتی ندارد.

^۲جرم موجود در واحد حجم واقعی ماده است.

^۳جرم موجود در واحد حجم ظاهری ماده است.

مصرف آجر کهنه یا آنهایی که دارای شرایط پیش گفته نباشند با تأیید دستگاه نظارت و داشتن حداقل شرایط زیر بلامانع می باشد:

• الف- کاملاً پخته و یکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر دیگر صدای زنگ دار ایجاد کند.
• ب- مقاومت فشاری آن دست کم ۸۰ درصد مقادیر مندرج در جدول ۸-۵ باشد.
• پ- جذب آب مطابق مقادیر مندرج در جدول ۸-۶ باشد. در غیر این صورت مصرف آن فقط در اجزایی از ساختمان که در معرض رطوبت قرار نمی گیرند مجاز است.
• ت- آجر مورد مصرف در اقلیم های سرد نباید در سیکل های یخبندان دچار خردشدگی یا ترک خوردگی شود.
• ث- مصرف آجرهای ترک دار، خمیده، گود و برجسته که انحنا، گودی و برجستگی آنها از ۵ میلی متر تجاوز نکند مشروط بر این که تعداد آنها از ۲۰ درصد کل آجرها بیشتر نشود مجاز است. مصرف آجرهای نما که دارای آلوئک یا ترک باشند تنها در پشت کار (پشت نما) مجاز است.

آجرهای مصرفی در هر پروژه باید از نظر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی مانند ابعاد، رنگ و دیگر مشخصه ها با آن چه در نقشه ها، دستور کارها، مشخصات فنی خصوصی و سایر مدارک پیمان ذکر شده منطبق باشد. نمونه آجرهای مصرفی اعم از پشت کار و نما، توپر و سوراخ دار باید قبل از اجرا به تصویب دستگاه نظارت برسد. ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی آجرها باید الزامات استاندارد ملی ایران ۷ را رعایت نماید.

۲-۲-۲-۱-۸- عملیات اجرایی با آجر

تمامی عملیات بنایی با آجر باید بر اساس مشخصات فنی خصوصی و مندرجات قرارداد، نقشه های اجرایی، ضوابط ذکر شده در این بخش، ضابطه شماره ۹۲ دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه کشور و استاندارد شماره ۷ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران صورت گیرد. همچنین الزامات ذیل نیز باید رعایت گردد:

الف- شالوده

• ساخت شالوده شیب دار به هیچ وجه مجاز نیست. در زمین های شیب دار چنانچه ساخت شالوده ساختمان در یک تراز ممکن نباشد باید از شالوده های پلکانی استفاده شود به طوری که این شالوده ها در جهت افقی حداقل ۶۰ سانتی متر همپوشانی داشته و ارتفاع هر پله نباید بیش از ۳۰ سانتی متر باشد (شکل ۸-۵).

• تراز روی شالوده باید حداقل ۴۰۰ میلی متر پایین تر از تراز متوسط خاک اطراف ساختگاه باشد. علاوه بر این در مناطق سردسیر و دارای یخبندان تراز روی شالوده باید در زیر عمق یخبندان قرار گیرد.
• در صورتی که ساختمان کلاف دار باشد شالوده دیوارها باید با استفاده از بتن یا حداقل شفته آهکی با عیار ۳۵۰ کیلوگرم آهک در متر مکعب شفته و یا سنگ لاشه با یکی از ملات های گل آهک، ماسه سیمان آهک (باتارد) و یا ماسه سیمان ساخته شود.
• برای دیوارهای باربر عرض شالوده نواری باید حداقل ۱/۵ برابر عرض کرسی چینی و عمق آن حداقل ۵۰۰ میلی متر باشد.
• در صورت استفاده از شالوده بتنی لازم است بتن مگر (لاغر) زیر شالوده دارای پهنای ۱۰۰ میلی متر بیشتر از عرض شالوده و حداقل ضخامت ۵۰ تا ۱۰۰ میلی متر باشد.

ب- کرسی چینی

• ارتفاع کرسی چینی باید بر حسب عمق پی تا زیر دیوار سازه ای که در نقشه های سازه ای تعیین شده ادامه داشته باشد. ترتیب نحوه اجرا در شکل شماره ۸-۶ مشاهده می شود.
• کرسی چینی دیوارها باید با استفاده از سنگ لاشه، آجر یا بلوک سیمانی توپر با یکی از ملات های زیر اجرا شود:
  • ملات ماسه سیمان با نسبت حجمی ۱ سیمان به ۳ ماسه.
  • ملات ماسه - سیمان - آهک یا ملات باتارد با نسبت حجمی ۱ سیمان و ۱ آهک و ۶ ماسه.
  • ملات ماسه آهک با نسبت حجمی ۲ آهک ۵ ماسه خاکی.
• در صورت استفاده از بلوک سیمانی حفره دار لازم است داخل حفره از ترکیب ملات و شن یا بتن پر شود.
• در زمین های مرطوب در صورت استفاده از آجر در کرسی چینی، مصرف آجرهای ماسه آهکی یا رسی مرغوب با مقاومت بالا الزامی است.
• عرض کرسی چینی باید حداقل ۱۰۰ میلی متر بیشتر از عرض دیوار باشد و محور کرسی چینی و دیوار روی آن حتی الامکان باید در یک امتداد قرار گیرد. کرسی چینی باید از روی سطح شالوده شروع و تا ۱۰ سانتی متر به سطح هم کف اجرا شود یا در ارتفاع مناسبی به سنگ ازاره برسد.
• در حد فاصل کرسی چینی با کف و دیوار باید یک لایه عایق رطوبتی اجرا شود. لایه عایق باید با ارتفاع مناسب مطابق نقشه های فنی و اجرایی در سطوح قائم کرسی یا دیوار به سمت پایین ادامه یابد. برای اجرای عایق بندی به ضابطه ۹۲ سازمان برنامه و بودجه مراجعه شود.

پ- دیوارچینی

• نسبت ارتفاع به ضخامت دیوارهای آجری باربر (ضریب لاغری) نباید بیشتر از ۱۵ اختیار شود. حداقل ضخامت در دیوارهای باربر نباید از ۲۲۰ میلی متر و در زیرزمین از ۳۵۰ میلی متر کمتر اختیار شود. دیوارهای با ضخامت کمتر از ۲۲۰ میلی متر که به عنوان تیغه های جدا کننده مورد استفاده قرار می گیرند در دسته دیوارهای غیر سازه ای جای دارند که باید مطابق با بند ۲-۸ اجرا شوند.
• مشخصات آجر و نوع ملات مصرفی باید بر اساس بند ۸-۲-۲-۱ و ۸-۱-۲ باشد. دیوارچینی با ملات ماسه سیمان یا ملات ماسه سیمان آهک (باتارد) مجاز است. در ساخت دیوارها استفاده از ملات گل و یا گل آهک مجاز نیست.
• قبل از اجرای آجرچینی و با توجه به شرایط آب و هوایی و پس از هماهنگی با دستگاه نظارت آجرها باید در آب خیسانده (زنجاب) شوند. مدت زمان خیساندن آجر باید در حدی باشد که آب ملات را به خود جذب نکند و به عبارت دیگر نه آبی از آجر بچکد و نه جذب آبی داشته باشد.
• دیوار باید کاملاً قائم و شاقولی^۴ چیده شود. امتداد رج ها کاملاً افقی باشد و بندهای قائم یک رج در میان باید در مقابل هم قرار گرفته و شاقولی باشند. ضخامت بندهای افقی و قائم نباید کمتر از ۱۰ میلی متر و بیشتر از ۱۲ میلی متر باشد. ضمناً بندهای قائم نیز مانند بندهای افقی باید کاملاً از ملات پر شوند.
• هر رج دیوارچینی باید در تمام دیوارهای ساختمان همزمان اجرا شده و در یک سطح اجرا شوند. استفاده از روش هشت گیر در ساخت دیوارهای ممتد طولی (از دیوار که در یک مرحله چیده می شوند) و متقاطع (دیوارهایی که با هم تلاقی دارند) مجاز نمی باشد. اگر چیدن دیوار در یک زمان میسر نباشد اجرا باید به صورت لاریز انجام شود. اجرای هشت گیر و لاریز در شکل ۸-۷ نشان داده شده است. دیوار در محل اجرای کلاف های قائم بتن مسلح باید به صورت دندانه دار (هشت گیر) اجرا گردد. در این حالت حداقل فاصله بین آجرهای هشت گیر نباید از بعد لازم کلاف کمتر باشد.

^۴شاغول یا شاقول یا شاهول یا شوول جسم یا گلوله ای سنگی یا فلزی است که آن را به ریسمانی سبک می آویزند و بنایان از بالای دیواری که در کار بنا کردن آن هستند قرار می دهند تا به راستای آن ریسمان کجی و برآمدگی سطح دیوار را دریابند. عموماً برای چیدن هر رج دیوار این کار تکرار می شود تا دیوار احداث شده عمودی و یا به اصطلاح "شاقولی" اجرا شود.

• استفاده از روش اجرای دیوار با تعبیه دو میلگرد افقی به قطر حداقل ۸ میلی متر در هر ۵۰۰ میلی متر ارتفاع دیوار اتصال بین دیوار و کلاف مجاز است. در این روش باید میلگردهای اتصال در هر طرف از کلاف قائم به اندازه ۳۰۰ میلی متر درون بند بستر دیوار ادامه داشته باشند. جزئیات در شکل های ۸-۸ و ۸-۹ نشان داده شده است.

• در دیوار بنایی سازه ای تا ارتفاع ۳ متر جهت تأمین پایداری دیوار در برابر بارهای خارج از صفحه باید حداقل از سه میلگرد آجدار به قطر ۱۰ میلی متر و یا تسمه فولادی با مقاومت معادل که هر یک به ترتیب در فواصل یک سوم، یک دوم و دو سوم ارتفاع دیوار و به صورت سرتاسری در طول دیوار در بندهای افقی قرار می گیرند استفاده شود. این مقدار حداقل برای دیوارهای تا ارتفاع سه متر می باشد. برای ارتفاع بیشتر از سه متر باید بر اساس بارهای خارج از صفحه وارد بر دیوار مطابق جزئیات فصل چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ ایران طراحی انجام شود. این میلگردها باید تا محل کلاف های قائم امتداد داده شده و در داخل آنها مهار گردند. جزئیات در شکل ۸-۱۴ نشان داده شده است. علاوه بر این مقادیر حداقل می توان از روش های تسلیح نیز جهت یکپارچگی دیوار که در قسمت جدا کننده ها به آنها اشاره می گردد استفاده کرد.
• میلگرد بستر می تواند از انواع میلگرد تک شاخه، نردبانی، زیگزاگ و یا Z ساخته شود. با توجه به محدودیت ضخامت ملات بستر، لازم است از میلگرد بستر پیش ساخته که در آن میلگردهای طولی و عرضی در یک سطح به یکدیگر جوش شده باشند، استفاده گردد.
• میلگرد بستر پیش ساخته از میلگردها و یا سیم های طولی و عرضی باید دارای حداقل یک میلگرد و یا سیم عرضی با قطر حداقل ۳ میلی متر در هر ۰/۲ متر مربع از مساحت دیوار باشد. میلگردهای طولی باید کاملاً در ملات بند افقی قرار داده شوند. میلگردهای بستر باید همه جای جداره های دیوار دو یا چند جداره را در بر گیرند. میلگردهای بستر باید با ملاتی که حداقل ضخامتش ۱۵ میلی متر است در برابر هوازدگی پوشش داده شوند. ضخامت هر رج ملات در مواقعی که از میلگردهای بستر استفاده می شود نباید کمتر از ۶ میلی متر باشد (شکل های ۸-۱۰ و ۸-۱۳).
• در ساختمان های بنایی استفاده از آجر باید مطابق با جزئیات مربوط به تقاطع دیوارهای بنایی مسلح، تیرها و ستون های بنایی مسلح و همچنین المان های مرزی دیوارهای بنایی مسلح مطابق جزئیات نشان داده شده در شکل های ۸-۱۴ تا ۸-۱۷ باشد.

• سوراخ ها و محل های باز برای کارگذاری چهارچوب ها، درها، پنجره ها، مجراهای تهویه، عبور لوله ها و کابل های توکار و نظایر آن باید قبلاً بر اساس نقشه های اجرایی کاملاً مشخص و هنگام آجرچینی تعبیه گردند تا نیازی به کندن و تخریب دیوارها به منظور تأمین فضاهای باز وجود نداشته باشد. بازشوها باید حتی الامکان کوچک بوده و در قسمت های مرکزی دیوار قرار داشته باشند.
• دودکش و هواکش نباید از درون عناصر سازه ای پیوسته مانند دیوار یا کلاف های افقی و قائم عبور داده شوند. برای جزئیات به شکل ۸-۱۸ مراجعه شود.

• سطح عبور لوله قائم و مجاری تأسیساتی از داخل دیوار باربر بیش از یک ششم ضخامت آن مجاز نیست. در غیر این صورت دیوار مزبور نمی تواند به عنوان دیوار باربر سازه ای محسوب گردد مگر این که دو طرف مجرای مورد نظر کلاف قائم اجرا شده باشد.
• نعل درگاه ها باید بر اساس جزئیات مندرج در نقشه های اجرایی و با طول گیرداری کامل ساخته شوند. به جز در طبقه زیرزمین نعل درگاه می تواند از مصالحی مانند بنایی مسلح، فولاد، بتن درجا و یا بتن پیش ساخته باشد. کلیه نعل درگاه ها در طبقه زیرزمین باید از بتن درجا ساخته شده و به کلاف های قائم مجاور متصل گردند. طول تکیه گاه تیر نعل درگاه در هر طرف باید حداقل ۳۵۰ میلی متر یا یک دهم طول دهانه هر کدام که بیشتر است در نظر گرفته شود. عرض نعل درگاه مطابق با شکل ۸-۲۰ باید مساوی ضخامت دیوار باشد. شکل های ۸-۱۹ تا ۸-۲۱ جزئیات اجرایی اجزای نعل درگاه با تیر بنایی و تیر بتن آرمه و فولادی را نشان داده است.

۳-۲-۱-۸- بلوک سیمانی

استفاده از بلوک توپر یا بلوک توخالی پر شده از ملات در دیوارهای باربر مجاز می باشد. استفاده از بلوک توخالی در دیوارهای غیر سازه ای و سقف های تیرچه بلوک و سایر قسمت های ساختمان مجاز است.

۱-۳-۲-۱-۸- انواع مصالح بلوک، ویژگی ها و استانداردها

مشخصات و رواداری های بلوک های سیمانی باید منطبق بر استاندارد ملی به شماره ۱-۷۰ باشد. بلوک های مورد مصرف در هر پروژه باید از لحاظ ویژگی های فیزیکی و مکانیکی، ابعاد و شکل ظاهری با مشخصات فنی خصوصی، نقشه ها و دیگر مدارک پیمان مطابقت داشته باشند. مشخصات نمونه های انواع بلوک مصرفی شامل بلوک های توکار و نما باید قبلاً به تصویب دستگاه نظارت برسد.

۲-۳-۲-۱-۸- عملیات اجرایی

تمامی عملیات بنایی با بلوک سیمانی باید بر اساس مشخصات فنی خصوصی و مندرجات قرارداد، نقشه های اجرایی، ضوابط ذکر شده در این بخش، ضابطه شماره ۱۰۰ دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه کشور و استاندارد شماره ۱-۷۰ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و فصل هفتم استاندارد ۲۸۰۰ صورت گیرد. رعایت ضوابط و اصول مندرج در زیر در عملیات بنایی با بلوک الزامی است.

الف- شالوده و کرسی چینی

شالوده و کرسی چینی بلوک ها باید مطابق جزئیات ارائه شده در بند ۸-۲-۲-۱-۲-۱ باشد. استفاده از بلوک سیمانی توپر به عنوان مصالح شالوده مجاز نمی باشد.

ب- دیوارچینی

کلیه ضوابط اجرای دیوارهای اجرا شده با بلوک سیمانی باید مشابه دیوارچینی آجری مذکور در بند ۸-۲-۲-۱-۲ باشد. ضمناً رعایت نکات زیر در بلوک چینی الزامی است:

• فاصله بین واحدهای بنایی هشت گیر نباید از بعد کلاف کمتر باشد ؛ به عبارت دیگر در بلوک چینی باید هر یک رج در میان به صورت هشت گیر مطابق با شکل ۸-۲۲ اجرا شود.

• دیوارچینی باید از دو انتها یا دو گوشه دیوار شروع شود. چیدن بلوک در دیوار باید همزمان یا حداکثر با اختلاف ارتفاع ۵ رج یا یک متر در گوشه ها مطابق با شکل ۸-۲۲ انجام شود.
• در صورت نیاز به پر کردن بلوک های توخالی، فضاهای خالی باید با بتن یا ملات پرگردد. استفاده از نخاله های بلوک سیمانی، خرده آجر یا مصالح مشابه به همراه ملات برای پر نمودن داخل حفرات بلوک مجاز نمی باشد. روانی بتن یا ملات مورد استفاده برای این منظور باید در حدی باشد که با ابزارهای دستی بدون صرف انرژی زیاد حفرات پر و تسطیح شوند. از طرفی روانی زیاد ملات نباید باعث ناپایداری بخش های اجرا شده یا جدا شدن دانه بندی ملات شود.
• دیوارهای باربر در صورت داشتن حداقل ضخامت ۲۰۰ میلی متر اجرا شده می توانند دیوار سازه ای محسوب گردند. ضخامت دیوار سازه ای در زیرزمین باید حداقل ۴۰۰ میلی متر (دو بلوکه) باشد.
• برای اجرای دیوارهای بلوکی مسلح استفاده از بلوک های توخالی و در اجرای دیوارهای کلاف دار استفاده از بلوک های توپر مجاز است.
• در ساختمان های بنایی مسلح با بلوک سیمانی تقاطع دیوارهای بنایی مسلح، تیرها و ستون های بنایی مسلح و همچنین المان های مرزی دیوارهای بنایی مسلح باید مطابق با شکل های ۸-۲۳ و ۸-۲۴ باشد.

• جزئیات مربوط به اجرای نعل درگاه در دیوار بنایی مسلح با بلوک سیمانی مشابه دیوارهای بنایی آجری مسلح باید مطابق جزئیات نشان داده شده در شکل های ۸-۲۱ و ۸-۲۲ باشد.

۴-۲-۱-۸- سنگ

۱-۴-۲-۱-۸- انواع مصالح سنگی، ویژگی ها و استانداردها

ویژگی سنگ های مصرفی مانند ابعاد، مقاومت فشاری، جذب آب و سایر شرایط سنگ در کارهای بنایی باید شرایط مندرج در استانداردهای بند ۸-۱-۲-۴-۱ این فصل و ضابطه شماره ۹۰ سازمان برنامه و بودجه کشور را ارضا نماید.

• الف- سنگ های مورد استفاده در کارهای بنایی باید دارای حداقل مقاومت فشاری ۱۵ مگاپاسکال باشند. دیوارهای باربر در ساختمان های ساخته شده از سنگ باید دارای کلاف یا کلاف معادل مطابق شکل ۷-۲۳ استاندارد ۲۸۰۰ (ویرایش ۴) باشند و استفاده از سنگ در دیوارهای باربر بدون کلاف مجاز نمی باشد.
• ب- روش های آزمایش مورد استفاده و همچنین مشخصات فنی سنگ های مصرفی باید الزامات ذکر شده در استانداردهای ارائه شده در جدول ۸-۷ را برآورده نماید.

جدول ۸-۷- ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی سنگ و روش های آزمایش آنها

۲-۴-۲-۱-۸- عملیات اجرایی

جهت انجام عملیات بنایی با استفاده از سنگ باید الزامات ضابطه شماره ۹۰ سازمان برنامه و بودجه کشور، استانداردهای ملی ایران به شماره های ۵۶۹۹، ۶۱۷ و ۶۶۵ و فصل هفتم استاندارد ۲۸۰۰ رعایت گردد. همچنین رعایت ضوابط و اصول مندرج در زیر در عملیات بنایی با سنگ الزامی است.

الف- شالوده و کرسی چینی

شالوده و کرسی چینی باید مطابق جزئیات ارائه شده در بند ۸-۲-۲-۱-۲ باشد. استفاده از سنگ لاشه با یکی از ملات های گل آهک، ماسه سیمان آهک (باتارد) با نسبت حجمی چهار قسمت سیمان، یک قسمت آهک، دوازده قسمت ماسه و آب به اندازه کافی و یا ماسه سیمان به عنوان مصالح شالوده و کرسی چینی مجاز است.

ب- دیوارچینی

کلیه ضوابط اجرای این دیوارها باید مشابه دیوارچینی آجری مذکور در بند ۸-۲-۲-۱-۲ باشد. رعایت نکات زیر در اجرای دیوار باربر سنگی الزامی است:

• حداقل ضخامت دیوارهای باربر سنگی که دارای تکیه گاه جانبی هستند باید ۴۵۰ میلی متر باشد.
• خشکه چینی با سنگ و بدون استفاده از ملات در دیوارهای باربر مجاز نمی باشد.
• ضخامت بندکشی در دیوارهای سنگی باربر باید حداقل ۲۰ میلی متر و حداکثر ۴۰ میلی متر باشد. مشخصات ملات دیوارچینی باید مشابه ملات های کرسی چینی در نظر گرفته شود.
• ضخامت بندکشی در دیوارهای سنگی نما باید حداقل ۱۰ میلی متر و حداکثر ۲۵ میلی متر باشد. بندکشی باید همزمان با سنگ چینی و قبل از سفت شدن ملات صورت گیرد. در صورتی که بندکشی طبق تأیید دستگاه نظارت به بعد موکول شود، باید قبل از سخت شدن کامل ملات محل بند به عمق لازم خالی و سپس بندکشی انجام شود.
• ارتفاع هیچ سنگی نباید از عرض (قاعده) آن بیشتر باشد.
• استفاده از سنگ های گرد و سنگ های با زوایای تیز و شکننده مجاز نمی باشد مگر آنکه قبلاً گوشه های تیز آن صاف شده باشد. استفاده از سنگ های دارای ترک های مشهود که خطر شکسته و جدا شدن آنها از دیوار وجود دارد مجاز نمی باشد.
• ارتفاع سنگ های پای دیوار (فاصله اولین بند افقی تا زمین) نباید از ۳۰۰ میلی متر کمتر باشد.
• فاصله دو سنگ کله که مشابه شکل ۸-۲۵ باشد و کل عرض دیوار را در بر گیرد نباید بیش از ۱۲۰۰ میلی متر شود و در هر رج باید از آن استفاده کرد.

• همپوشانی یک سنگ بر روی سنگ دیگر با فاصله افقی بین دو بند قائم باید حداقل ۱۰۰ میلی متر باشد.
• توزیع سنگ ها باید به گونه ای باشد که سنگ های بزرگ تر در پایین و سنگ های کوچک تر در بالای دیوار قرار گیرند.

۳-۱-۸- عملیات بنایی سقف

عملیات سقف سازی باید بر اساس جزئیات مندرج در نقشه های اجرایی، مشخصات فنی عمومی و خصوصی و دستورات دستگاه نظارت صورت گیرد. قبل از شروع سقف زنی اسکلت اصلی ساختمان باید از نظر تکیه گاه ها، اتصالات فلزی، آرماتوربندی ها و مجموعه قالب و داربست مورد بازدید دستگاه نظارت قرار گیرد و پس از تأیید عملیات سقف زنی شروع شود. نوع مصالح، کنترل کیفیت، نحوه اجرا و روش های حفاظتی سقف تا رسیدن به مقاومت های لازم با توجه به نوع سقف باید مطابق مندرجات این ضابطه باشد. استفاده از انواع سقف های معرفی شده در استاندارد ۲۸۰۰ شامل سقف طاق ضربی، سقف تیرچه بلوک و سقف خرپایی با رعایت شرایط مندرج در آن برای ساختمان های بنایی مجاز است. آجرهای مصرفی در طاق ضربی باید حداقل های لازم در بند ۸-۱-۲-۲-۱ (دیوار باربر آجری) و ملات مصرفی در آن باید شرایط بند ۸-۱-۲ برای ملات گچ یا گچ و خاک را داشته باشد.

۱-۳-۱-۸- سقف طاق ضربی

در طراحی و اجرای سقف طاق ضربی مطابق با شکل ۸-۲۶ رعایت موارد زیر الزامی است:

• الف- فاصله بین تیرآهن های سقف مطابق با شکل ۸-۲۷ نباید از ۱ متر بیشتر باشد.
• ب- طول نشیمن تیرهای اصلی سقف بر روی کلاف افقی باید برابر عرض کلاف باشد.

• پ- تیرآهن های سقف باید در فواصل حداکثر ۲ متر توسط تیرآهن های عرضی (حداکثر یک شماره کمتر از تیرآهن اصلی) که در تیرآهن های سقف قرار می گیرند به یکدیگر متصل شوند. تیرآهن های عرضی در محل تقاطع تیرآهن های اصلی با دیوار باربر روی کلاف افقی باید اجرا شوند.
• ت- تیرآهن های عرضی باید با استفاده از اتصال مناسب نبشی و تسمه به تیرآهن های اصلی سقف و در صورت پیوسته بودن با استفاده از صفحه اتصال فولادی به کلاف بتنی متصل شوند.
• ث- تیرآهن های اصلی سقف باید با استفاده از صفحه اتصال فولادی به سطح بالایی کلاف افقی متقاطع متصل شوند.
• ج- چنانچه سقف طاق ضربی در تراز کلاف افقی اجرا می گردد، انتهای تیرآهن های اصلی سقف باید در تمام عرض کلاف بتنی درون شبکه میلگرد کلاف قرار گرفته و به نحو مناسب به آن متصل شوند.
• چ- باید تکیه گاه مناسبی برای پاطاق آخرین دهانه طاق ضربی تعبیه شود. این تکیه گاه می تواند با قرار دادن یک نیمرخ فولادی و اتصال آن با کلاف زیر خود یا با جاسازی در کلاف بتنی تأمین گردد.
• ح- تیرآهن های اصلی سقف باید با استفاده از تسمه فولادی به عرض حداقل ۵۰ میلی متر و ضخامت حداقل ۵ میلی متر مطابق با جزئیات شکل ۸-۲۸ به صورت ضربدری مهار شوند.
• خ- برای اجرای طاق آجری باید از آجر سوراخ دار و ملات گچ و خاک مطابق بند ۸-۱-۲-۱ استفاده شود.

۲-۸- جدا کننده ها

اجرای دیوارهای جداکننده به دو صورت جداسازی شده از سازه اصلی (غیر پیوسته) و یا چسبانده شده به سازه اصلی (میانقابی) مجاز می باشد. در دیوارهای غیر پیوسته خارجی باید دیوار و اتصالات صرفاً تحت اثر نیروهای اینرسی خارج از صفحه دیوار شامل بارهای وارده ناشی از فشار و مکش باد، نیروها و جابجایی زلزله و بارهای ناشی از ضربه مهار شوند. در دیوارهای غیر پیوسته داخلی باید دیوار و اتصالات تحت نیروها و جابجایی زلزله و بارهای ناشی از ضربه مهار شوند. دیوارهای چسبانده شده به سازه (میانقابی) در سختی آن دخالت دارند و باید در برآورد نیروهای وارد بر آن دخالت داده شوند و مطابق ضوابط ارایه شده در بخش پ ۶ آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله در محاسبات لحاظ شوند. ضوابط و الزامات کلی طراحی و اجرای دیوارهای خارجی و داخلی شامل الزامات لرزه ای، بارها و اثرات ناشی از زلزله، محدودیت ابعاد هندسی و درزهای انقطاع (فاصله جداسازی) باید مطابق با ضوابط ارایه شده در پیوست ۶ آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله و ضوابط و الزامات مربوط به طرح و اجرای دیوارها در برابر نیروهایی نظیر باد و ضربه باید بر مبنای نشریه ۸۱۹ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باشد. حداکثر ارتفاع مجاز دیوار غیر سازه ای از تراز کف نباید از سی برابر عرض دیوار و یا ۳/۵ متر بیشتر باشد. در غیر این صورت باید با تعبیه کلاف افقی (تیرک) در ارتفاع دیوار این الزام محقق شود. جزئیات این ضوابط در بند ۸-۲-۱-۱-۴-۴ ارایه شده است. همچنین طول آزاد دیوار نباید از ۴ متر بیشتر شود. در دیوارهای با طول بیش از ۴ متر باید عضو قائم (وادار) مطابق جزئیات نمایش داده شده در شکل ۸-۳۴ اجرا گردد. کلیه تأسیسات باید در جای خود با استفاده از مهارهای مناسب کاملاً به عناصر سازه ای و غیر سازه ای وصل شوند. نصب و اتصال تأسیسات نباید به اعضای سازه ای و یا غیر سازه ای آسیبی وارد کند. فواصل جداسازی دیوارها از قاب سازه اصلی باید توسط مواد تراکم پذیر مناسب از قبیل پشم سنگ ضد رطوبت پر شود. برای جلوگیری از ترک خوردگی در نازک کاری ضروری است از یک لایه شبکه الیاف یا رابیتس بر روی مواد تراکم پذیر استفاده شود. در دیوارهای چسبانده شده به قاب اصلی سازه (میانقاب) نیز لازم است درز بین دیوار و قاب اصلی سازه به منظور جلوگیری از ترک خوردگی در نازک کاری توسط شبکه الیاف یا رابیتس پوشانده شود.

۱-۲-۸- دیوارهای آجری و بلوکی

دیوارهای بنایی آجری و بلوکی که در این گروه قرار می گیرند شامل دیوارهای ساخته شده با استفاده از آجرهای رسی، آجرهای سفالی، بلوک های سیمانی با سنگدانه معمولی، بلوک سیمانی با سنگدانه سبک، بلوک های گچی و بلوک های بتنی سبک هوادار اتوکلاو شده (\(\mathrm{AAC}\)) می باشد. ضخامت دیوار جدا کننده آجری نباید از ۱۰۰ میلی متر و ضخامت دیوار جدا کننده بلوک سفالی و قطعات پیش ساخته گچی نباید از ۸۰ میلی متر کمتر باشد. دیوار جدا کننده آجری باید صرفاً با آجر سوراخ دار و ملات ماسه سیمان ساخته شود. استفاده از آجر توپر به خصوص آجرهای توپر که به صورت سنتی تولید می شوند مانند آجرگری یا فشاری در ساخت دیوار جدا کننده مجاز نمی باشد.

۱-۱-۲-۸- دیوار بنایی با آجرهای رسی

آجرها باید کاملاً پخته، یکنواخت و سخت باشند. مشخصات و ویژگی های آنها باید بر حسب نوع با استاندارد شماره ملی ایران تطبیق کند. آزمایش هایی که باید بر اساس این استاندارد انجام گیرد عبارت است از: اندازه گیری ابعاد، تحدب و تقعر، اندازه گیری مقاومت فشاری، اندازه گیری جذب آب، تعیین املاح محلول، اندازه گیری مقاومت در برابر یخبندان. برای این منظور لازم است نمونه برداری ها به یکی از روش های ارائه شده در استاندارد شماره ۷ انجام شود.

۱-۱-۱-۲-۸- ضوابط اجرایی

• الف- استفاده از آجرهای کهنه کاملاً تمیز در صورت داشتن ویژگی های استاندارد مانعی ندارد ولی بهتر است همراه با آجرهای نو و در پشت کار از آنها استفاده شود.
• ب- استفاده از تکه آجر شامل سه قد (\(\frac{3}{4}\) آجر)، نیمه (\(\frac{1}{2}\) آجر)، چارک (\(\frac{1}{4}\) آجر) و کلوک (پاره آجر) در بخش های درونی و پشت کار و در جاهایی که مصرف آجر درست (کامل) مقدور نیست مجاز است.
• پ- استفاده از آجرهای ترک دار، کج و معوج، گود و برجسته که انحنای گود و برجستگی آنها از ۵ میلی متر تجاوز نکند مجاز است مشروط بر این که تعداد آنها از ۲۰ درصد کل آجرها تجاوز ننماید.
• ت- از مصرف آب شور برای شستن آجرهای چیده شده با ملات سیمانی باید خودداری شود.
• ث- از پاشیدن گچ بر روی اجزای آجری که با ملات سیمانی چیده شده است به خصوص در مناطق مرطوب باید خودداری شود.
• ج- هنگام اجرای ساختمان از قرار دادن مستقیم مصالحی که در برابر رطوبت فساد پذیرند مانند چوب بر روی آجر باید خودداری شود.
• چ- در مورد مشخصات و ویژگی های دوغاب ها و ملات ها به بند ۸-۱-۲-۱ مراجعه شود. ضوابط اجرایی دیوارهای غیر باربر باید مطابق بند ۸-۲-۲-۱-۲ رعایت گردد.

۲-۱-۱-۲-۸- دیوار دو جداره

دیوارهای دو جداره متشکل از دو دیوار تک جداره می باشند که با فاصله مشخصی نسبت به یکدیگر بر اساس نقشه های اجرایی، دستورات دستگاه نظارت و مشخصات تعیین شده ساخته می شوند. رعایت ضوابط زیر علاوه بر اصول مندرج در این فصل الزامی است:

• الف- دیوارهای داخلی و خارجی باید به وسیله بست های گالوانیزه با سطح مقطع حداقل ۴۰ میلی متر مربع یا میلگرد ضد زنگ به قطر حداقل ۸ میلی متر در فواصلی که در جهت افقی و قائم از ۵۰۰ میلی متر تجاوز نکند به یکدیگر متصل شوند. تعداد این بست ها نباید در هر متر مربع از ۴ عدد کمتر باشد. در محل بازشوها و کنج ها باید مهارهای اضافی پیش بینی شود و در هر ۳۰۰ میلی متر ارتفاع باید یک بست دو سمت دیوار را در مجاورت بازشوها به یکدیگر متصل نماید.
• ب- ضخامت هر دیوار نباید از ۱۰۰ میلی متر و ضخامت کل دیوار دو جداره از ۲۵۰ میلی متر کمتر باشد. ضخامت فضای خالی بین دو جدار نباید از ۵۰ میلی متر کمتر و از ۷۵ میلی متر بیشتر باشد.

۳-۱-۱-۲-۸- دیوار محوطه

دیوارهای محوطه باید به صورت بنایی مسلح یا بنایی با کلاف و با به کارگیری یکی از انواع مصالح آجری یا بلوکی یا سنگی مطابق ضوابط این فصل اجرا شوند. طول پیوسته دیوار محوطه نباید از ۲۰ متر بیشتر باشد. در مواردی که طول دیوار محوطه بیش از ۲۰ متر است، دیوار باید با درز انقطاع به دو یا چند قسمت تقسیم شود به گونه ای که طول هر قسمت از ۲۰ متر بیشتر نباشد. برای جلوگیری از واژگونی دیوار محوطه نسبت ارتفاع به ضخامت دیوار باید کمتر از ۱۰ و هم چنین ارتفاع دیوار کمتر از ۳ متر باشد. چنانچه ارتفاع دیوار محوطه بیشتر از ۳ متر باشد جزئیات اجرا باید توسط مشاور ارائه شود. ضروری است در زیر دیوار محوطه پی بتن مسلح یا کلاف افقی بتنی تعبیه گردد به طوری که دیوار از مقاومت کافی در برابر واژگونی برخوردار باشد. به همین منظور تراز زیر پی یا کلاف باید حداقل ۵۰۰ میلی متر یا یک چهارم ارتفاع دیوار از سطح زمین (هر کدام که بیشتر است) پایین تر از سطح زمین مجاور دو طرف دیوار باشد (شکل ۸-۳۰). در غیر این صورت باید کلاف های قائم دیوار یا ستون های بنایی مسلح به صورت پیوسته به همراه پی بتنی یا کلاف زیر دیوار در داخل یک پی بتن آرمه تک با عمق حداقل یک متر زیر پایین ترین تراز زمین دو طرف دیوار مطابق جزئیات و ابعاد نشان داده شده در شکل ۸-۲۹ مهار شوند.

۴-۱-۱-۲-۸- جزئیات اجرایی دیوارهای داخلی و خارجی

اتصال دیوارها به سازه باید به نحوی انجام شود که در اثر خیز تیرهای زیر و بالای دیوار، جابجایی نسبی طبقات و یا عوامل وارد آورنده نیروی خارج از صفحه از جمله زلزله، باد و ..... قطعه دیوار پایدار بماند و عملکرد آن حفظ شود و از ایجاد ترک شدید در دیوار جلوگیری نماید. برای اطلاع از جزئیات مربوط به راهنمای طراحی سازه ای و جزئیات اجرایی دیوارهای غیر سازه ای ضابطه شماره ۸۱۹ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مراجعه گردد. دیوارهای بلوکی با توجه به عملکرد دو طرفه آنها در جهت افقی باید با استفاده از ابزار مناسب مطابق با شکل ۸-۳۱ مسلح شوند. مسلح سازی در دیوارهای بلوکی اجرا شده با ملات می تواند با استفاده از میلگرد بستر خرپایی یا نردبانی مطابق با شکل ۸-۳۲ و دیوارهای اجرا شده با ملات بستر نازک (ضخامت ملات کمتر از ۳ میلی متر) با استفاده از بست های نازک فولادی منقطع یا پیوسته مطابق با شکل ۸-۳۳ انجام پذیرد. میلگردها و بست های مورد استفاده در مکان هایی که امکان خوردگی وجود دارد باید از جنس فولاد ضد زنگ یا فولاد گالوانیزه و یا میلگرد آجدار سرد نورد شده باشند. حداقل سطح مقطع قطعه مسلح کننده معادل \(0.0002\) سطح مقطع مؤثر دیوار در برش خارج از صفحه و حداکثر فاصله قائم قطعات مسلح کننده در ارتفاع دیوار باید یک متر در نظر گرفته شود.

۱-۴-۱-۱-۲-۸- وادارها

در صورتی که طول دیوار بیش از ۴ متر باشد باید از عضو قائم با مقطع فولادی یا بتنی (وادار) به عنوان تکیه گاه جهت مهار خارج از صفحه دیوار و اجزای مسلح کننده استفاده شود. وادار باید با اتصال مفصلی به نحو مناسبی به کف سازه متصل گردد. ولی اتصال آن در زیر تراز سقف در راستای داخل صفحه باید به صورت کشویی باشد تا امکان جابجایی درون صفحه دیوار فراهم شود. در دیوارهای خارجی روی سطح وادار باید به وسیله پشم سنگ ضد رطوبت برای عایق بندی پوشانده شود و بر روی آن یک لایه مش الیافی یا رابیتس برای جلوگیری از ترک خوردگی نازک کاری مطابق با شکل ۸-۳۴ اجرا شود.

۲-۴-۱-۱-۲-۸- اتصال به وادارها

در صورت نیاز به وادار برای انتقال بار باید از اتصالات جوشی یا پیچی و نظایر آنها استفاده نمود. استفاده از مقاومت اصطکاکی ناشی از بارهای ثقلی مجاز نمی باشد. فواصل و اندازه ها باید در مشخصات فنی و یا نقشه های اجرایی ذکر شده باشد. دیوار بلوکی در فاصله بین وادارها با میلگرد بستر یا تسمه های فولادی مطابق با جزئیات شکل ۸-۳۵ باید مسلح گردند.

۳-۴-۱-۱-۲-۸- اتصال وادار به قاب سازه ای

در دیوارهای بلوکی که نیاز به وادار دارند به منظور تأمین حرکت جانبی داخل صفحه دیوارها، مجموعه دیوار و وادار باید به صورت همزمان از آزادی در حرکت جانبی برخوردار باشند. وادارها نباید به نبشی های تعبیه شده در تیرها که تنها جهت جلوگیری از حرکت خارج از صفحه نصب شده اند جوش شوند. با توجه به اتصال کشویی وادار نیازی به رعایت فاصله جداسازی دیوار در مجاورت وادارها نمی باشد و دیوار می تواند از بر وادار چیده شود. برای جزئیات بیشتر به شکل ۸-۳۶ مراجعه گردد. در دیوارهای واقع در خارج قاب، وادارهای دو انتهای دیوار باید در برابر حرکت جانبی در هر دو جهت با اتصال تلسکوپی مقید و به دیوار اجازه حرکت داده شود. در این حالت جزئیات اتصال دیوار به این وادارها باید مانند اتصال به ستون ها باشد. در این فاصله جداسازی یک درصد ارتفاع هر طبقه بین وادار و دیوار باید رعایت شود.

۴-۴-۱-۱-۲-۸- تیرک ها (دیوارهای با ارتفاع بیش از ۳٫۵ متر)

در دیوارهای با ارتفاع بیش از ۳/۵ متر باید با استفاده از عضو افقی با مقطع فولادی یا بتنی (تیرک) ارتفاع آزاد دیوار را کاهش داد. در این حالت برای اینکه جداسازی دیوار از قاب سازه ای به نحو مناسبی انجام شود تیرک باید به صورت کامل بر روی دیوار قرار گیرد و بار ثقلی دیوار فوقانی نباید به تیرک منتقل شود. در شکل ۸-۳۷ نحوه اجرای تیرک و وادارها در یک دیوار ۶ متری و شکل ۸-۳۸ جزئیات اتصالات آن نشان داده شده است. اتصال انتهای تیرک به ستون باید به صورت نشیمن با قابلیت جابجایی در راستای دیوار مطابق شکل ۸-۳۸ باشد. در این حالت حداقل فاصله وادار از ستون یک متر و حداکثر ۴ متر باید در نظر گرفته شود.

۵-۴-۱-۱-۲-۸- روش های اتصال دیوار به اعضای قائم سازه ای

اتصال لبه قائم دیوارها به ستون ها و دیوارهای برشی ساختمان یا هر عضو قائم سازه ای دیگر در سازه باید به گونه ای باشد که ممانعتی در برابر جابجایی نسبی ایجاد نکند. در دیوارهای پانلی نیازی به اتصال بین دیوار و ستون وجود ندارد و فواصل بین این دو باید با مواد تراکم پذیر مانند پشم سنگ ضد رطوبت پر شود و بر روی آن در نازک کاری از یک لایه شبکه الیاف یا رابیتس استفاده شود. در ادامه الزامات مربوط آورده شده است.

الف- اتصال کشویی با استفاده از دو نبشی یا ناودانی

استفاده از اتصال کشویی در محل تماس به وسیله نبشی یا ناودانی منقطع یا پیوسته برای اتصال دیوار به عضو قائم سازه ای مجاز است. در این حالت باید با استفاده از نبشی و یا ناودانی های گرم نورد یا سرد نورد شده فولادی در طرفین دیوار به عضو قائم سازه ای اتصال داده شود. جزئیات در شکل شماره ۸-۳۹ ارائه شده است.

ب- اتصال با بست های انعطاف پذیر U شکل

استفاده از اتصالات U شکل لغزشی برای مهار خارج از صفحه و در عین حال با تأمین آزادی حرکت در درون صفحه دیوار مطابق با جزئیات شکل ۸-۴۰ مجاز می باشد.

پ- شاخک انتهایی

در صورت استفاده از میلگرد بستر استفاده از شاخک انتهایی آن جهت اتصال دیوار به ستون در جهت خارج مجاز می باشد و نیازی به استفاده از نبشی یا ناودانی نمی باشد. برای جزئیات به شکل ۸-۴۰ مراجعه شود.

ت- اتصال دیوار به زیر سقف

اتصال دیوار به زیر سقف مطابق با شکل ۸-۴۱ باید به صورت اتصال لغزشی بدون اتصال مستقیم دیوار به سقف و با استفاده از مهار خارج از صفحه دیوار با قطعاتی از قبیل نبشی یا ناودانی اجرا شود. نوع اتصال باید در نقشه های اجرایی ارایه شده باشد. در سازه های بتنی چنانچه بر اساس نوع سقف امکان پیش بینی اتصالات مناسب لغزشی در زمان ساخت عضو سازه ای برای دیوار نباشد استفاده از این نوع اتصال با کاشت میل مهار پس از اجرای تیر مجاز می باشد. باید توجه شود که میل مهار باید در هسته تیر بتنی تعبیه شود و کاشت و اتصال به پوشش بتن مجاز نمی باشد. حداقل فاصله بالای دیوار تا زیر سقف باید برابر با ۲۵ میلی متر و حداکثر خیز دراز مدت سقف در امتداد دیوار (هر کدام که بیشتر باشد)، باید در نظر گرفته شود. لازم است لبه بالایی دیوار با استفاده از دو نبشی و یا ناودانی که به طریق مناسب به سقف سازه متصل می شود مهار گردد. ناودانی و یا نبشی ها نباید به دیوار یا وادار، پیچ، میخ و یا جوش شوند. فاصله بالای دیوار تا سقف باید در حدی باشد که تیر بتواند آزادانه خیز داده و اتصالی با دیوار پیدا ننماید. استفاده از نبشی سرد نورد یا گرم نورد شده و به شکل منقطع یا پیوسته مجاز می باشد. در صورتی که در محاسبات لحاظ شده باشد می توان به جای مهار خارج از صفحه دیوار در تراز سقف آخرین ردیف دیوار را با جزئیات ارایه شده در بند اتصال به وادارها به وسیله میلگرد یا بست مسلح نمود.

در اجرای دیوارهای داخلی به خصوص در انواع سقف های دارای تیرچه یا تیر یا هر نوع سقف مختلط که در آنها تیری در راستای دیوار نباشد (مانند دیوارهای خارجی) مسلح سازی رج ماقبل آخر با میلگرد بستر یا بست مجاز می باشد. برای جلوگیری از ترک خوردگی در نازک کاری باید از یک لایه شبکه الیاف یا رابیتس بر روی مواد تراکم پذیر مطابق با جزئیات شکل ۸-۴۲ استفاده شود.

در بیمارستان ها جهت جلوگیری از ایجاد هر گونه ترک در دیوار در هنگام زلزله و خارج نشدن فضاهای استریل از سرویس دهی باید در مجاورت تیر و ستون از قطعات ناودانی سرتاسری که داخل آن به اندازه یک درصد ارتفاع طبقه از مواد تراکم پذیر نظیر پشم سنگ ضد رطوبت پر شده (برای دیوارهای بلوکی) مطابق شکل های ۸-۴۳ و ۸-۴۴ استفاده شود.

ب- مسلح کردن دیوار با شبکه الیاف

در صورت استفاده از شبکه الیاف برای مسلح سازی دیوار نیازی به وادار و محدودیتی در طول دیوار وجود ندارد. در این حالت در لبه های دیوار و کنار بازشوها باید بر روی دیوار از نوار شبکه الیاف استفاده شود. در این روش نوارهای شبکه ساخته شده از الیاف کربن یا شیشه باید بر روی دیوار قرار داده شده و نازک کاری بر روی آن به صورت دستی پاشیده شود. بعد از انجام لایه اول پاشش باید نبشی مهار خارج صفحه دیوار در بالا و پایین دیوار اجرا شده و لایه نهایی نازک کاری دیوار بر روی نبشی اجرا شود. پاشش نباید بر روی نبشی اجرا شود و از حرکت داخل صفحه دیوار جلوگیری نماید. در صورت وجود حداقل ۵۰ میلی متر کف سازی که پایین دیوار در داخل آن قرار بگیرد نیازی به اجرای نبشی پایینی نمی باشد. در این روش در صورتی که نازک کاری روی دیوار از جنس سیمان انتخاب شده باشد الیاف شیشه مقاوم به قلیا (\(\mathrm{AR-Glass}\)) با مقاومت تسلیم بیش از \(1000 \mathrm{MPa}\) مناسب بوده و در صورتی که نازک کاری از جنس گچ منظور شده باشد، استفاده از الیاف شیشه \(\mathrm{E-Glass}\) نیز با همان مقاومت تسلیم مجاز می باشد. در هر دو صورت مقدار الیاف مورد نیاز با توجه به مشخصات آنها در حالت استفاده به صورت نواری حداقل \(100 \mathrm{gr/m}^2\) و در حالت استفاده به صورت سرتاسری \(40 \mathrm{gr/m}^2\) در هر سمت دیوار می باشد.

در صورت استفاده از الیاف شبکه، شبکه الیاف مصرفی باید دارای ساختار دو جهته باشد. فاصله بین چشمه ها نباید از ۵ میلی متر کمتر باشد. همچنین حداکثر اندازه سنگدانه مورد استفاده در ملات برای اتصال شبکه الیافی باید از نصف فاصله باز بین چشمه ها بیشتر نباشد. برای جزئیات به شکل شماره ۸-۴۵ مراجعه گردد. استفاده از ژئوگرید هایی که ساختار شبکه ای پلیمری داشته و از نخ و الیاف تشکیل نشده اند و پارچه الیافی که عموماً در ساختارهای کامپوزیت \(\mathrm{FRP}\) مورد استفاده قرار می گیرد به عنوان شبکه الیافی مجاز نمی باشد. الیاف شیشه مورد استفاده در محیط سیمانی حتماً باید از نوع الیاف شیشه مقاوم به قلیا و دارای حداقل ۱۶ درصد زیرکونیا (\(\mathrm{ZrO}_2\)) باشد. تعیین سطح مقطع نخ، دانسیته، مقاومت کششی و مدول الاستیسیته، تعیین درصد زیرکونیا در الیاف و آزمون مقاومت به قلیا باید پس از اجرا به تأیید دستگاه نظارت رسانده شود. در صورت استفاده از الیاف کربن باید سطح مقطع نخ، دانسیته، مقاومت کششی و مدول الاستیسیته، درصد کربن (با گرفتن طیف مادون قرمز \(\mathrm{FTIR}\)) اندازه گیری و به تأیید دستگاه نظارت رسانده شود.

پ- اتصال دیوارهای غیر سازه ای به یکدیگر

در اتصال دیوارها به یکدیگر لازم است که به دلیل امکان بروز تنش های کششی در درون صفحه دیوارهای متقاطع از بست های فلزی مشابه آنچه در مورد اتصال به ستون به کار برده می شود، استفاده گردد. و یا برای جداسازی دیوارها از یکدیگر در محل اتصال دو دیوار متقاطع از وادار استفاده شود. شکل ۸-۴۶ اجرای وادار مجزا در محل اجرای دو دیوار متقاطع و شکل ۸-۴۷ نحوه اجرای بست در محل تقاطع را نشان می دهد.

در هنگام اجرای دیوارهای متعامد استفاده از مش الیاف برای تسلیح دیوار مجاز می باشد. در این حالت دو دیوار باید به صورت جداگانه و با مش الیاف مسلح شوند. در محل تقاطع دو دیوار برای جلوگیری از ایجاد ترک در نازک کاری باید از یک لایه مش الیاف به صورتی که شکل ۸-۴۸ نشان داده شده استفاده گردد و سپس بر روی آن نازک کاری اجرا شود.

ت- اجرای نعل درگاه و نصب پنجره

در شرایطی که دیوارها دارای درب یا پنجره باشند اجرای نعل درگاه و نصب پنجره یا درب باید با رعایت جزئیات مشابه شکل ۸-۴۹ انجام پذیرد. برای بازشوهای بزرگ تر از ۲/۵ متر باید وادار و نعل درگاه در کنار بازشو و در بازشوهای کوچک تر از ۲/۵ متر در صورتی که چهارچوب فلزی مناسب پاسخگوی بارهای وارده باشد استفاده شود. در مواقعی که المان های مسلح کننده دیوار به قاب متصل و یا جوش داده شوند احتیاجی به تعبیه وادار در کنار بازشو نمی باشد. در غیر این صورت باید برای این دهانه ها نیز وادار تعبیه نمود. برای جزئیات اجرای وادار فولادی و بتنی به شکل ۸-۵۰ مراجعه شود.

استفاده از شبکه الیاف به همراه ملات سیمانی از بیرون و اندود گچی از داخل ساختمان مجاز است. جزئیات اجرای مش الیاف بر روی وجه داخلی و خارجی دیوار در کنار بازشو در شکل های ۸-۵۱ و ۸-۵۲ نشان داده شده است. در این حالت در صورت اجرای قاب پنجره نیازی به اجرای نعل درگاه نمی باشد و می توان دیوار را در بالا و پایین بازشو با مش الیاف مسلح نمود.

ث- جلوگیری از آسیب به سازه های بتنی در حین اجرای اتصالات مهار دیوارها

کلیه اتصالات به سازه های بتنی باید با استفاده از میخ و پیچ اجرا شود و یا در هنگام اجرای اسکلت سازه بتنی صفحات دارای گل میخ یا میلگرد جوش شده دارای خم انتهایی در مکان ها و مقاطع مورد نظر مطابق با شکل ۸-۵۳ جای گذاری شوند. جای گذاری میخ یا پیچ در لبه قطعات باید به فاصله ای از لبه اجرا شود که موجب قلوه کن شدن پوشش بتنی اعضای سازه نشود. استفاده از میخ های کاشت به صورت ضربه ای مجاز نمی باشد ولی استفاده از روش کاشت چرخشی مجاز است. زاویه نصب پیچ یا میخ در اجرای اتصالات باید بر سطوح اعضای سازه به صورت قائم باشد. ضروری است محل قرارگیری پیچ و یا میخ بر روی قطعات اتصال توسط مته مناسب و با یک شماره کمتر از قبل سوراخ شود.

۵-۱-۱-۲-۸- حمل و نقل و نگهداری مصالح مصرفی

در صورتی که آجرها بسته بندی شده باشند باید در حمل آنها دقت زیادی شود. با توجه به سنگینی بسته ها وسایل مورد استفاده برای بالا بردن آنها باید برای وزن مربوط مناسب باشد. وزن بسته بر حسب اندازه فرآورده و تعداد موجود در هر بسته متغیر است اما وزن هر بسته آجر نباید از ۱٫۶ تن فراتر رود. بسته ها باید بر روی پالت های چوبی یک بار مصرف قرار گیرد یا توسط نوارهای پلاستیکی یا فولادی بسته بندی شوند. در هر دو مورد در صورت درخواست خریدار فرآورده ها را می توان با پوشش پلاستیکی بسته بندی کرد. بارگیری، حمل و باراندازی انواع آجر باید با دقت انجام شود به نحوی که ضایعات به حداقل ممکن برسد. آجرها و بلوک ها باید در محل تمیز و سرپوشیده به طور جدا از هم دسته بندی شده و از تماس آنها با خاک، مواد مضر، رطوبت، یخ و برف جلوگیری شود. آجرها باید بر روی سطح صلب تخت چیده شوند. ارتفاع آجرهای روی هم چیده شده نباید بیش از ۲ متر باشد. هنگامی که ارتفاع آجرهای چیده شده بر روی یکدیگر به ۱٫۲ متر رسید باید به ازای هر ۳۰۰ میلی متر ارتفاع بیشتر ۵۰ میلی متر از عرض ردیف آجرهای چیده شده کاسته شود تا انباشت به شکل مخروط ناقص درآید. در مورد بسته های بزرگ آجرهای بسته بندی شده استاندارد نباید بیش از ۳ بسته روی هم قرار داده شود. آجرها باید در انبار سرپوشیده به دور از رطوبت نگه داری شوند.

۲-۱-۲-۸- دیوار بنایی با بلوک سفالی

۱-۲-۱-۲-۸- الزامات کلی

استفاده از بلوک های سفالی با سوراخ های افقی و بلوک های سفالی با سوراخ های قائم مجاز است. وزن مخصوص بلوک توخالی (مجوف) ۶۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب و بنایی با بلوک توخالی (مجوف) و ملات ماسه سیمان ۸۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب باید باشد. ابعاد اسمی متداول، حداقل ضخامت جداره و سوراخ ها، تعداد ردیف سوراخ ها، چگالی ظاهری، مقاومت فشاری، مقاومت خمشی این بلوک ها باید مطابق با \(\mathrm{ISIRI} 7121\) و \(\mathrm{ISIRI} 7122\) باشد.

۲-۲-۱-۲-۸- ویژگی ها

جهت تعیین مشخصات فنی برای آجرهای رسی سبک با سوراخ های افقی به \(\mathrm{ISIRI} 7122\) مراجعه شود.

۳-۱-۲-۸- دیوار بنایی با بلوک های سیمانی

رعایت مشخصات و ضوابط فنی اجرایی دیوار بنایی متشکل از بلوک های سیمانی با سنگدانه های معمولی مطابق بندهای زیر الزامی می باشد.

• الف- مشخصات فنی، ویژگی ها و ابعاد بلوک های سیمانی توخالی و حداکثر رواداری مجاز ابعاد نسبت به ابعاد اسمی باید مطابق استانداردهای ملی به شماره ۲-۷۰ و ۱-۷۰ باشند. استفاده از بلوک های سیمانی با ابعاد دیگر به شرط آن که پیش از استفاده به تأیید دستگاه نظارت رسیده باشد و حداقل ضخامت دیوارهای آنها به ۲۰ میلی متر محدود شود، مجاز است.
• ب- مشخصات فنی و ویژگی های بلوک سیمانی باید مطابق با استاندارد ملی ایران ۲-۷۰ باشد.

تمام بلوک ها هنگام استفاده باید سالم و بدون شکستگی باشد. بلوک هایی که برای نما مورد استفاده قرار می گیرند در سطح یا سطوح نمایان آنها نباید از فاصله ۶ متری زیر نور دارای ترک، پریدگی و همچنین نواقص دیگری باشند. در هر مرحله از اجرای بلوک سیمانی، پنج درصد بیرون پریدگی بزرگ تر از ۲۵ میلی متر در هر یک از ابعاد یا ترک هایی که عرض آنها بزرگ تر از نیم میلی متر و طول آنها بیشتر از ۲۵ درصد ارتفاع اسمی بلوک نباشد مجاز است.

۱-۳-۲-۲-۸- جزئیات اجرایی

جزئیات اجرایی مربوط به بلوک چینی باید مطابق بندهای زیر باشد.

• الف- نحوه صحیح بلوک چینی باید مطابق شکل ۸-۵۴ باشد.

• ب- بلوک ها قبل از کارگذاشتن نباید خیس شوند مگر آنکه در مشخصات فنی مطلب دیگری ذکر شده باشد.
• پ- در هر مرحله از بلوک چینی که کار قطع یا تعطیل می شود دیوار باید با پوشش مناسب پوشانده شود.
• ت- در خصوص ضوابط اجرایی دیوارچینی دو جداره بلوک ها به بند ۸-۲-۱-۱-۲ مراجعه شود.
• ث- کلیه ضوابط اجرایی لرزه ای ارایه شده در خصوص دیوارهای غیر سازه ای آجری باید در این بند رعایت گردد.

۲-۳-۱-۲-۸- انبار کردن، بسته بندی و حمل

• الف- بلوک ها تا هنگام دیوارچینی باید به صورت خشک در انبار نگه داری شوند.
• ب- بلوک ها باید روی بالشتک هایی با فاصله لازم از زمین انبار شوند تا جریان هوا مانع جذب رطوبت از زمین بشود.
• پ- بلوک های انبار شده باید با پوشش مناسبی که مانع عبور رطوبت و آب باشد پوشانده شوند.
• ت- حداکثر هر ۵۰ عدد بلوک بر روی یک پالت بسته بندی شود. بسته بندی باید با استفاده از نوارهای پلاستیکی مناسب انجام گیرد. بسته بندی بلوک های سیمانی به شرایط محیطی خاصی نیاز ندارد.
• ث- بلوک های سیمانی باید در محل های تمیز و سرپوشیده نگه داری و به طور جدا از هم دسته بندی و از تماس آنها با خاک، مواد مضر، رطوبت، یخ و برف جلوگیری شود.
• ج- حمل و نقل باید به گونه ای انجام شود که از شکسته شدن بلوک ها و ایجاد ضایعات جلوگیری به عمل آید.
• چ- توصیه می شود از وسایل مکانیکی مناسب برای حمل و انتقال پالت ها به محل توزیع و تخلیه آنها استفاده شود.
• ح- پرتاب کردن بلوک های سیمانی مجاز نیست. در صورت نداشتن بسته بندی تخلیه بلوک ها باید تک تک توسط کارگران از وسیله نقلیه به محل توزیع انجام شود.

۴-۱-۲-۸- دیوار بنایی با بلوک سیمانی سبک دانه

رعایت مشخصات و ضوابط فنی اجرایی دیوار بنایی متشکل از بلوک های سیمانی سبکدانه مطابق بندهای زیر الزامی می باشد.

۱-۴-۱-۲-۸- الزامات کلی

• الف- مصالح مورد مصرف در بلوک های سبک باید مشابه با مصالح تولید انواع بتن باشد. بلوک های غیر سازه ای که در دیوارهای غیر سازه ای استفاده می شود باید دارای حداقل مقاومت فشاری طبق \(\mathrm{ISIRI} 7882\) (ملی ایران) باشند. به منظور حفظ سبکی و عایق بودن بلوک های بتنی سبک، مصالح پرکننده باید از نوع سبکدانه اصلی انتخاب شوند.
• ب- سوراخ ها و محل های لازم برای عبور لوله های تأسیساتی، مجراهای تهویه و کابل های توکار و نظایر آنها باید قبلاً بر اساس نقشه های اجرایی کاملاً مشخص و هنگام دیوارچینی تعبیه گردند تا نیازی به کندن و تخریب دیوارها در این گونه موارد نباشد.
• پ- در مواردی که نیاز به سوراخ کاری و شیارزنی برای عبور مدارهای تأسیساتی در دیوارهای اجرا شده باشد لازم است با هماهنگی دستگاه نظارت این عمل صورت گیرد و از دستگاه شیارزن برای این منظور استفاده شود. استفاده از چکش های سر پهن و یا کلنگ که باعث تخریب بیش از اندازه بلوک ها در دیوار می شود مجاز نمی باشد.

۲-۴-۱-۲-۸- مشخصات فنی و ویژگی

• الف- در تولید بلوک های بتنی سبکدانه طبق بند ۲-۷ از \(\mathrm{ISIRI} 7882\) باید جهت تضمین کیفیت و دوام بلوک ها از سبکدانه استاندارد استفاده شود. این سبکدانه می تواند از نوع مصنوعی (مانند شیل و رس منبسط شده) و یا معدنی باشد. لازم به ذکر است استفاده از بلوک های سبک سلولی یا فوم بتن (\(\mathrm{CLC}\) یا \(\mathrm{Foam\;Concrete}\)) در ساخت دیوارهای جداکننده مجاز نمی باشد.
• ب- حداکثر رواداری مجاز ابعاد واقعی بلوک های سبک برای طول و عرض ۳ میلی متر و برای ارتفاع ۴ میلی متر باید باشد. مشخصات فنی بلوک های سبک مطابق استاندارد ملی ایران ۷۸۸۲ باید مطابق جداول ۸-۸ تا ۸-۱۰ باشد.

جدول ۸-۸- رده بندی وزن مخصوص بلوک های سبک

حداکثر رواداری از مقادیر مجاز باید ۰/۱۵ کیلوگرم بر متر مکعب باشد.

جدول ۸-۹- حداکثر جذب آب مجاز بلوک های سبک

جدول ۸-۱۰- حداقل مقاومت فشاری بلوک های سبک

۳-۴-۱-۲-۸- نصب و اجرا

عملیات بنایی با بلوک باید بر اساس نقشه های اجرایی، مشخصات فنی خصوصی و مندرجات این بخش صورت گیرد. پیمانکار موظف است تمامی پیش بینی های لازم از نظر تهیه مصالح و دپوی آن در کارگاه، نیروی انسانی، ماشین آلات و ابزار لازم برای اجرای کاری مداوم و بدون وقفه را به عمل آورد تا اجرای کار بر اساس برنامه زمان بندی میسر باشد. رعایت ضوابط و اصول زیر در عملیات بنایی با بلوک الزامی است:

• الف- بستر کار بلوک چینی باید تراز شده و از کار کردن بلوک روی سطوح غیر هم تراز اجتناب شود. پستی و بلندی های کوچک را به وسیله پهن کردن و تراز کردن ملات می توان مرتفع نمود. کل سطح بلوک باید بر روی بستر قرار گرفته و بیرون زدگی قسمتی از بلوک خارج از کف مجاز نخواهد بود.
• ب- جهت یک رگه کردن دیوار ابتدا مقداری ملات روی کف پخش و بلوک در امتداد ریسمان چیده می شود تا راستای دیوار مشخص گردد. با توجه به متفاوت بودن ضریب انبساط طولی آجر با انواع بلوک های سیمانی سبک لازم است از اجرای یک رگه با آجر رسی معمولی اجتناب شود. نباید از قطعات کوچک تر از مصالح دیگری مانند سفال یا آجر استفاده شود.
• پ- اجرای بلوک ها در دیوار به صورت عمودی مجاز نمی باشد.
• ت- درزهای قائم بلوک ها نباید روی هم قرار گیرند بلکه درزهای قائم رج های متوالی باید به طور یک در میان مقابل هم قرار گیرند. بلوک نصب شده نباید بعد از گیرش اولیه ملات از جای خود حرکت داده شود.
• ث- در فصول گرم و مناطق گرمسیر بهتر است مانند هر قطعه بنایی دیگر قبل از استفاده برای جلوگیری از جذب رطوبت ملات توسط بلوک، بلوک ها نم پاشی شوند. در این بلوک ها نیازی به غرقاب شدن وجود ندارد. توصیه می شود تا جهت تکمیل فرآیند هیدراسیون سیمان موجود در ملات فرآیند آب پاشی دیوار در فصول گرم پس از گیرش اولیه ملات تا ۳ روز ادامه پیدا کند. در صورتی که عملیات بنایی در هوای سرد صورت بگیرد با توجه به استفاده از ملات ماسه سیمان و ضرورت جلوگیری از یخ زدن ملات، شرایط اجرایی باید مانند شرایط اجرایی بتن و طبق شرایط آیین نامه آبا در نظر گرفته شود. در این شرایط باید از سیمان زود سخت شونده و زودگیر استفاده شود. همچنین با توجه به امکان وجود یخ در ماسه استفاده شده در ملات ماسه سیمان سعی شود تا از ماسه خشک یا ملات خشک آماده بسته بندی شده استفاده شود.
• ج- با توجه به اینکه هیچ یک از مصالح بنایی به تنهایی عایق رطوبتی نمی باشند بنابراین از این مصالح بدون اجرای لایه نما و اندود برای دیوارهای خارجی استفاده نگردد. در مناطقی مانند مناطق خزری که کج باران بسیار رایج است در اجرای نما و لایه آب بندی سطح باید دقت بیشتری صورت گیرد.
• چ- حفره های خالی درون بلوک های توخالی در دیوارهای غیر سازه ای جدا کننده نباید به وسیله ملات یا نخاله پر شود. در بلوک هایی که به صورت ته پر تولید و مصرف می شوند قسمت ته پر بلوک باید در قسمت فوقانی قرار گیرد و از اجرای بلوک های ته سوراخ اجتناب گردد. در صورتی که بین بلوک ها فضایی به عنوان درز قائم ملات ریزی تعبیه شده باشد باید در هنگام اجرا این درزها با ملات پر شود.
• ح- در صورتی که تأمین کننده بلوک، قطعات نیمه و چارک داشته باشد از شکستن بلوک ها برای ایجاد قطعه بلوک نیمه جهت کاهش پرت مصالح باید خودداری شود.
• خ- ملات ریزی بین بلوک ها باید به یکی از روش های ذیل اجرا می شود:
  • در اجرای دیوارهای باربر (کرسی چینی) ملات به صورت یکنواخت روی همه سطوح ملات خور بلوک پخش شود.
  • در کاربردهای دیگر ملات باید به صورت یکنواخت روی جداره های خارجی و داخلی به صورت دو نوار جدا از هم پخش شود.
• د- درزهای ملات باید به صورت کامل و یکنواخت پر گردد و به جهت پر کردن درزهای قائم از ملات با روانی بیشتر استفاده شود.
• ذ- در صورت استفاده از ملات پایه سیمانی به عنوان چسباننده قطعات بلوک های سبک در دیوارهای خارجی که عملکرد عایق همگن دارند با توجه به بالا بودن ضریب هدایت حرارتی ملات ماسه سیمان باید به منظور جلوگیری از ایجاد پل های حرارتی ضخامت لایه ملات حداقل باشد و یا از ملات با سبکدانه استفاده گردد.
• ر- در مورد دیوارهای متقاطع باید به منظور تأمین قفل و بست کامل از قطعات لابند یا اتصال استفاده و دو دیوار به نحو مناسبی در هم هشت گیر شوند.
• ز- در اتصال و نصب قطعات الحاقی سبک باید از پیچ و رول پلاک بر روی بلوک های سیمانی استفاده گردد.
• س- به دلیل تفاوت ضریب انبساط طولی بلوک های سیمانی سبک و اجزای سازه ای باید محل اتصال دیوار با اجزا سازه ای همچنین درزهای اتصال دیوار با قاب دور درب ها یا پنجره ها با توری مرغی یا مش پلاستیکی پوشانده شود.
• ش- نصب تیر نعل درگاهی و آستانه نعل درگاه ها باید بر اساس جزئیات مندرج در نقشه های اجرایی و با طول گیرداری مناسب صورت پذیرد. طول تکیه گاه تیر نعل درگاه در هر طرف باید حداقل ۳۵۰ میلی متر یا یک دهم طول دهانه هر کدام که بیشتر است در نظر گرفته شود. عرض نعل درگاه باید مساوی ضخامت دیوار باشد.
• ص- کلیه ضوابط لرزه ای که در قسمت دیوارهای آجری عنوان شده برای دیوارهای از نوع بلوک های بتنی سبک نیز باید رعایت شوند.

۴-۴-۱-۲-۸- حمل و نقل و نگهداری بلوک سیمانی سبک

حمل و نقل بلوک های سبک به صورت فله یا بسته بندی مجاز است. در روش بسته بندی بلوک ها باید بر روی پالت چیده شده و توسط جرثقیل تخلیه شوند. به منظور جلوگیری از ریزش بلوک ها در هنگام جابجایی و یا تخلیه استفاده از بندهای مهاری و یا پلاستیک های پوششی دور تا دور پالت بلوک الزامی است. در هنگام قرار دادن پالت بلوک ها بر روی تریلر کفی باید دقت شود تا جهت قرارگیری پالت ها بر روی تریلر به گونه ای باشد که امکان تخلیه آنها توسط لیفتراک و یا عبور تسمه از زیر پالت ها وجود داشته باشد. در هنگام اتصال کابل و قلاب جرثقیل جهت حمل پالت قلاب باید در مرکز قرار گیرد. به دلیل آن که معمولاً بلوک های سبک دارای مقاومت میانگین کمتری نسبت به بلوک های ماسه سیمانی هستند، کمپرس نمودن بلوک های سیمانی سبک در هنگام تخلیه مجاز نمی باشد مگر آنکه در دستورالعمل فروشنده، تخلیه از طریق کمپرس کردن مجاز اعلام شده باشد. پرتاب بلوک ها در هنگام تخلیه مجاز نمی باشد. لازم است چیدمان منظم بلوک در سطح صاف و به صورت عمودی انجام گیرد. از چیدمان بلوک بر روی سطوح شیب دار نیز خودداری شود. در صورت تخلیه بلوک های بسته بندی شده پالتی توسط جرثقیل چیدمان پالت ها باید به گونه ای باشد که تسمه تخلیه به راحتی از زیر دو پالت عبور نموده و حداقل عرض تسمه بایستی ۱۵۰ میلی متر باشد. همچنین باید با استفاده از یک تخته چوب با طول مناسب و در ردیف بالایی بلوک ها از تماس مستقیم تسمه با بلوک ها و لب پر شدن آنها جلوگیری به عمل آید. باید فضای کافی برای انبارش بلوک ها را فراهم نمود. باید از چیدن بلوک های فله با ارتفاع بیش از ۲ متر خودداری نمود.

فصل هشتم عملیات بنایی جدا کننده ها و کفها و سقفهای کاذب

۵-۱-۲-۸- دیوار بنایی با بلوکهای گچی

۱-۵-۱-۲-۸- الزامات کلی

بلوک گچی مصرفی باید به شکل مکعب مستطیل با سطوح کاملا صاف و دارای کام و زبانه بر روی حداقل دو لبه مخالف آن باشد تا اتصال این قطعات بر روی یک دیگر به آسانی صورت پذیرد. استفاده از بلوکهای گچی به دو صورت توپر و سوراخ دار مجاز است. عرض دیوار غیر سازهای متشکل از بلوکهای گچی نباید از ۸۰ میلی متر کمتر باشد.

۲-۵-۱-۲-۸- مشخصات و ویژگیها

ویژگیهای انواع بلوکهای گچی باید با ویژگیهای معرفی شده در استاندارد ملی ایران ۲۷۸۶ مطابقت داشته باشد. بار شکست بلوکهای گچی توپر که بر اساس استاندارد ملی ایران ۲۷۸۶ تعیین میشود بسته به ضخامتشان باید حداقل ۱/۷ تا ۴ کیلونیوتن باشد جذب آب انواع بلوک گچی نوع دافع آب باید حداکثر ۵ درصد وزن خشک خود محدود گردد. در ساخت بلوکهای گچی، مواد پرکننده و افزودنی مصرفی نباید معایبی در کیفیت بلوکها ایجاد کند ویژگیهای بلوکهای گچی سبک باید مطابق با استاندارد ملی ایران ۱۴۵۰۲ باشد. آزمایش بلوکهای گچی باید بر اساس استاندارد ملی ایران ۲۷۸۶ انجام شود. ضخامت بلوک مطابق استاندارد ملی ایران ۲۷۸۶ باید حداقل ۵۰ میلیمتر و حداکثر ۱۵۰ و طول آن باید حداکثر ۱۰۰۰ میلی متر باشد ارتفاع بلوک باید در ارتباط با طول آن تعیین شود به گونهای که مساحت یک بلوک حداقل $0.1 m^2$ مطابق رابطه \(S \geq 0.1 m^2\) باشد (\(S\) برابر با مساحت یک بلوک گچی است) توصیه میشود الزامات ابعادی مطابق با جدول ۸-۱۱ باشد.

جدول -۸-۱۱ ابعاد پیشنهادی بلوک گچی

در بلوک های گچی سوراخ دار جدار خارجی بلوک باید حداقل ۱۵ میلی متر ضخامت داشته باشد. حجم کلی فضای تو خالی نباید بیش از ۴۰ درصد باشد. رواداری ابعاد بلوکهای منفرد باید مطابق جدول ۸-۱۲ باشد

جدول ۸-۱۲ رواداری ابعاد بلوک های گچی

بلوک های گچی بر حسب جرم مخصوص خشک مطابق جدول ۸-۱۳ و برحسب جذب آب در سه رده H1، H2 و H3 (مطابق جدول ۸-۱۶) و بر حسب مقاومت در دو رده A و R قرار میگیرند (مطابق جدول ۸-۱۴ و ۸-۱۵).

جدول ۸-۱۳ رده های چگالی بلوک های گچی

میانگین چگالی خشک برای هر رده بلوک گچی که مطابق ISIRI2786 "گچ - بلوکهای گچی تعاریف، الزامات و روشهای آزمون" تعیین میشود نباید بیش از ۵ درصد نسبت به مقادیر اظهار شده اختلاف داشته باشد.

جدول ۸-۱۴ بار شکست بلوک های گچی نوع A

در موارد خاص ممکن است نیاز به بلوکهای گچی با مقاومت افزایش یافته باشد مانند بلوکهای گچی نوع R در این صورت بار شکست این نوع بلوکها باید مطابق جدول ۸-۱۵ باشد.

جدول -۸-۱۵ بار شکست بلوک های گچی نوع R

میانگین مقدار رطوبت بلوکهای گچی که در زمان حمل از کارخانه اندازه گیری میشود نباید از ۸ درصد بیشتر باشد.

جدول ۸-۱۶ رده های جذب آب بلوک های گچی

بلوکهای گچی دارای یک درصد وزنی یا حجمی مواد آلی و یا بیشتر باید مطابق ISIRI8299 (واکنش در برابر آتش برای مصالح و فرآورده های ساختمانی - طبقه بندی) مورد آزمون قرار گرفته و دسته بندی شوند همچنین مقاومت در برابر آتش یک سامانه دارای بلوکهای گچی که با استفاده از مواد چسباننده به هم متصل شده است باید مطابق استاندارد EN 13501-2:2007 باشد.

۳-۵-۱-۲-۸- نصب و اجرا

جهت ساخت دیوار تیغه از نوع بلوک گچی ابتدا باید یک نوار تراز با استفاده از دوغاب گچ به صورت درجا روی کف ساختمان اجرا گردد پس از ایجاد سطح تراز به منظور جلوگیری از ترک خوردگی ناشی از تغییر شکلهای سازهای حاصل از زلزله باید از یک لایه فوم فشرده از جنس پلی استایرن در محلهای تماس دیوار با سازه استفاده شود. در شکل ۸-۵۵ جزئیات کامل روش استفاده از جداسازهای پلی استایرن در این سیستم ارائه شده است. به منظور تامین اتصال مابین دیوار و سازه باید از ورقهای L شکل گالوانیزه مطابق شکل ۸-۵۶ در محل درز بلوکهای گچی استفاده میشود در هنگام نصب شاخکهای گالوانیزه باید یکی از اضلاع این ورقها به وسیله پیچ و رول پلاک به سطوح افقی (کفها) یا سطوح قائم (ستونها) متصل شده و ضلع دیگر آن که به صورت دوشاخه میباشد در داخل درز دیوار و در طرفین شیار بلوکهای گچی قرار بگیرد از این شاخکها به تعداد مورد نیاز در اضلاع مجاور کف، سقف و دیوارهای متقاطع استفاده میشود. در شکل ۸-۵۶ جزئیات اجرای دیوار و طریقه جداسازی دیوار از سازه ارائه شده است. لازم است جهت جلوگیری از ایجاد ترک در محل دیوارهای بلوک گچی با یکدیگر یا تقاطع دیوارهای بلوک گچی با ستون از یک لایه شبکه الیاف مطابق جزییات شکل ۸-۵۷ استفاده شود.

۴-۵-۱-۲-۸- حمل و نقل و نگه داری

الف- بسته بندی بلوک گچی باید در فضای سرپوشیده انجام شود. ب- بلوکهای گچی باید در محلهای تمیز و سرپوشیده و به طور جدا از هم نگه داری و دسته بندی شده و از تماس آنها با خاک، مواد مضر، رطوبت و یخ و برف جلوگیری شود. پ- حمل و نقل باید به گونهای انجام شود که از شکسته شدن بلوکها و ایجاد ضایعات جلوگیری به عمل آید. ت- باید از وسایل مکانیکی مناسب برای حمل و انتقال پالتهای بلوک گچی و تخلیه آنها در محل توزیع استفاده شود. تخلیه با کامیون کمپرسی و یا پرتاب کردن پالتهای بسته بندی بلوکهای گچی مجاز نیست. ث- اگر گچ یا فرآورده های گچی به خصوص در مناطق مرطوب در مجاورت قطعات فولادی قرار گیرند باید پیش از گچ کاری قطعات فولادی با رنگهای ضد زنگ پوشانیده شوند. ج- در نقاط مرطوب گچ و فراورده های گچی را نباید مستقیما در مجاورت بتن و سایر فرآورده های سیمانی به کار برد. ---

۶-۱-۲-۸- دیوار بنایی با بلوکهای بتنی سبک هوادار اتوکلاو شده (AAC)

۱-۶-۱-۲-۸- الزامات کلی

بلوکهای بتن هوادار اتوکلاو شده که با نام بلوک AAC یا بلوک گازی معروفند دارای یک بافت متخلخل ریز و وزن مخصوص کم هستند بتن مذکور مخلوطی از سیلیس، آهک، گچ، سیمان، پودر آلومینیوم و آب میباشند. محدوده چگالی این بلوکها باید در بازه ۳۵۰ الی ۸۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب باشد.

۲-۶-۱-۲-۸- ویژگیهای بلوکهای بتن هوادار اتوکلاو شده

ویژگیهای بلوکهای بتن هوادار اتوکلاو شده در استانداردهای ملی ایران در جدول ۸-۱۷ آورده شده است.

جدول -۸-۱۷ استاندارد ملی ایران (ISIRI) مربوط به بتن هوادار اتوکلاو شده

مشخصات فنی بلوکهای مصرفی مطابق با استاندارد شماره ۸۵۹۳ در جدول شماره ۸-۱۸ ذکر شده است.

جدول -۸-۱۸ ویژگیهای بتن هوادار اتوکلاو شده طبق استاندارد شماره ۸۵۹۳ ملی ایران

۳-۶-۲-۲-۸- ضوابط اجرایی

اتصالات دیوار متشکل از بلوکهای بتن هوادار اتوکلاو شده باید به نحوی انجام گیرد که عملکرد مورد نظر قطعه دیوار در پدیده هایی چون خیز تیرهای زیر دیوار و سقف، جابه جایی نسبی طبقات، عوامل نیروی خارج از صفحه از جمله باد، ضربه حین بهره برداری و زلزله تامین شود اتصال بلوک بتن هوادار اتوکلاو شده با یکدیگر باید با چسب انجام شود. الف- در هنگام اجرای رج اول دیوار توصیه میشود از ملات ماسه سیمان با نسبت ۵ به (۱) به عنوان ملات تراز کننده زیر کار استفاده گردد بلوکها قبل از استفاده باید کاملا رطوبت دهی (آب پاشی) شوند پس از چیدن هر بلوک تراز و شاقولی آن کنترل شوند. توصیه میشود ۲۴ ساعت فاصله زمانی تا چیدن رجهای بعدی در نظر گرفته شود. ب- در صورتی چیدن اولین رج دیوار روی کرسی چینی، یک لایه عایق رطوبتی باید در زیر ملات ردیف اول اجرا گردد. پ- در محل تلاقی دیوار با ستون باید به میزان یک درصد ارتفاع کف تا کف طبقه مصالح انعطاف پذیر از قبیل پشم سنگ ضد رطوبت اجرا گردد. فاصله جداسازی از سقف برابر بیشترین دو مقدار ۲۵ میلیمتر و حداکثر خیز دراز مدت تیر می باشد. ت- ملات رجهای بعدی باید از نوع ملات چسبنده پایه رزینی باشد و به صورت لایه نازک به ضخامت حداقل ۳ میلی متر به صورت یکنواخت بر روی سطح کار پهن شود ماله باید متناسب با پهنای بلوک مورد نظر باشد. جایگذاری صحیح هر بلوک از نظر افقی و عمودی باید با ضربه زدن با چکش پلاستیکی انجام گردد. ث- در ساخت دیوارها امتداد رجها باید کاملا افقی باشد و درز قائم بلوکها روی یکدیگر نباشد. ج- در صورت استفاده از پوشش پلاستیکی برای بسته بندی بر روی بلوکهای چیدمان شده بر روی پالت باید یک روز قبل از مصرف پوشش برداشته شود تا تبادل رطوبتی و حرارتی با محیط انجام گیرد در پایان هر روز کاری باید روی سطح بلوکهای باقی مانده با نایلون پوشیده شود. چ- در دیوارچینی باید از یک جنس مصالح استفاده شود در صورت استفاده از قطعات کوچکتر AAC توصیه میشود تا با بریدن قطعات اصلی قطعات کوچکتر به دست آیند. ح- دیوار چینی باید به صورت ریسمانی در هر رج و کاملا شاقول در راستای قائم اجرا شود. خ- پس از اتمام دیوار چینی برای اطمینان بیشتر از چسبندگی بلوک و ملات کل دیوار را باید با آبفشان نمناک نمود. این عمل باید تا ۳ روز ادامه یابد نحوه خیس کردن دیوار باید به گونهای باشد که تمام دیوار مرطوب گردد. د- توصیه میشود سمت بیرونی دیوارهای خارجی در صورت عدم اجرای نما حتما با یک لایه رویه سیمانی پوشانده شود. ذ- با توجه به جذب آب زیاد بلوکهای بتن هوادار اتوکلاو شده، رعایت ضوابط مربوط به محافظت دیوارها از تماس مستقیم با آب و یا چرخه های تر و خشک شدن الزامی است در مناطقی که احتمال پدیده میعان در دیوارها در اثر اختلاف دما و فشار رطوبت نسبی زیاد است و امکان به وجود آمدن شبنم در دیوار وجود دارد سطح دیوار باید از سمت ناحیه گرمتر و پر رطوبت تر بخار بندی شود. ر- توصیه می گردد از چسبهای آماده کارخانه تولیدی برای دیوارچینی با بلوکهای بتن هوادار اتوکلاو شده استفاده شود. ز- استفاده از ملات ماسه سیمان رایج برای چسباندن بلوک ها مجاز نمی باشد. س- با توجه به جذب آب نسبتا زیاد بلوک بتن هوادار اتوکلاو شده باید تدابیر ویژه ای جهت چسباندن قطعات سنگ و یا کاشی به این دیوارها اتخاذ گردد و بلوک بتن هوادار اتوکلاو شده حتما از قبل آبپاشی شوند. کلیه نکات مندرج در ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه کشور باید رعایت گردد. ش- در صورت اتصال دیوار به ستونها با استفاده از نبشی کشویی هیچ گونه اتصالی اعم از پیچ و میخ بین بال نبشی و دیوار نباید اجرا شود. جنس این نبشی میتواند از ورق فولادی گالوانیزه باشد. ص- در اتصال دیوار به دیوار در بلوکهای گازی به دلیل امکان بروز تنشهای کششی در درون صفحه متعامد باید از بستهای فلزی استفاده شود. ض- اتصال دیوار به زیر سقف به صورت اتصال لغزشی و یا بدون اتصال مستقیم دیوار به سقف و با استفاده از مهار خارج از صفحه دیوار با نبشی اجرا مجاز است لبه بالایی دیوار را میتوان با استفاده از دو نبشی که به طریق مناسب به سقف سازه متصل می شوند مهار نمود. نبشی ها نباید به بلوک گازی پیچ یا میخ شوند.

الف - نصب نعل درگاهها و فریم درب و پنجره

برای بازشوهای بزرگتر از ۲٫۵ متر مطابق با آئین نامه ۲۸۰۰ نیاز به اجرای کلاف افقی و قائم در کنار بازشو میباشد. هنگام استفاده از نعل درگاه باید آنها را به سازه متصل نمود تا وزن اضافی روی بلوک ها اعمال نگردد.

ب عبور دادن لوله های تاسیساتی برقی و مکانیکی

برای عبور لوله تاسیسات برق و مکانیکی باید شیارهای مناسب توسط شیارزن برقی یا دستی در دیوار ایجاد شود. در محل شیارها، لوله تاسیسات، تغیر مصالح، تقاطع دیوارها، کنج سقف، گوشه بازشوها و کنار سازه از شبکه الیاف یا رابیتس استفاده شود محل شیارها باید با چسب بلوک پر شود شیارهای عمیق دیوار (عمق بیش از یک سوم ضخامت بلوک) با ملات ماسه و سیمان پر و با میلگرد و رابیتس تقویت شود. جزییات اجرایی ضوابط لرزهای این دیوارها مشابه دیوارهای آجری میباشد با این تفاوت که برای یکپارچه سازی و حفظ پیوستگی دیوار باید از بستهای فولادی منقطع یا پیوسته و یا محصولات جدید مانند نوارهای مش الیاف استفاده کرد. مقدار یا مساحت مشها باید در نقشه های اجرایی ذکر شود.

کنترل کیفیت و پذیرش

نمونه برداری از بلوکهای ارسالی برای پروژه باید بر اساس استاندارد و دستورالعمل نمونه برداری سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و یا استاندارد ASTM D3665 صورت پذیرد بلوکها باید بر روی پالت مناسب قرار گیرد و اطلاعات ذیل بر روی آنها ثبت شود: الف- نام کارخانه و علامت تجاری آن ب- علامت استاندارد و کد رهگیری استاندارد ملی پ- ابعاد اسمی و رده وزن مخصوص و رده مقاومت فشاری

۴-۶-۲-۲-۸- حمل انتقال و انبارش مصالح

حمل و نقل بلوکهای گازی به صورت فله یا بسته بندی با پالت مجاز است در هنگام استفاده از وسایل مکانیکی برای بلند کردن پالتها باید ظرفیت دستگاه کنترل شود در صورت استفاده از جرثقیل باید برای جلوگیری از لب پریدگی بلوک ها در محل اتصال تسمه به بلوک در قسمت بالای بار از تسمه برزنتی استفاده شود در صورت استفاده از سیم بکسل باید نبشی مناسبی جهت مهار فشارهای احتمالی سیم بکسل به بلوک به کار گرفته شود به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی در هنگام تخلیه با جرثقیل توصیه میشود یک قاب فلزی در قسمت بالای پالت قرار گیرد تا فشار طناب سبب شکستگی بلوک نگردد. پالتهای حاوی بلوک باید در نزدیکترین محل به مکان نصب تخلیه شوند تا راندمان کار افزایش یابد و تعداد دفعات جابه جایی به حداقل کاهش یابد. الف- توصیه میشود برای جابه جایی بلوکها بر روی سقف از چرخ دستی یا وسایل مکانیکی مناسب و متناسب با ابعاد و شرایط کارگاه استفاده شود. ب- در هنگام حمل با دست توصیه میشود تعداد قطعات با توجه به وزن آنها انتخاب شود به گونهای که در هنگام حمل و جابه جایی امکان سقوط قطعات و فشارهای غیر متعارف به کارگران به حداقل کاهش یابد. پ- کلیه بلوکها بهتر است در جای خشک و سرپوشیده نگهداری شوند باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از آسیب دیدن بلوکها به خصوص سطوح و لبه های آنها پیش بینی شود باید توجه شود تا بلوکها یا پالت های بسته بندی مستقیما روی زمین سخت و مسطح نگهداری شوند. ت- حداکثر دو پالت یا بندیلهای حاوی بلوک یا پانل میتواند روی هم قرار گیرد. ث- در تخلیه و جابجایی بلوکها به صورت فله باید از پرتاب نمودن بلوک جلوگیری به عمل آید. ---

۲-۲-۸- دیوارهای صفحه ای و پانلی

۱-۲-۲-۸- دیوار با پانلهای نیمه پیش ساخته سه بعدی

۱-۱-۲-۲-۸- مشخصات فنی و ویژگیها

مشخصات فنی پانلهای نیمه پیش ساخته سه بعدی باید مطابق استاندارهای ملی ذکر شده در جدول ۸-۱۹ باشد.

جدول -۸-۱۹ ویژگیها و روشهای آزمایش پانلهای صفحه ای

الف- بتن پاشیده: برای ضوابط و مشخصات فنی بتن پاشیده شده به فصل سه این ضابطه مراجعه شود. ب- سنگدانه: دانه بندی مصرفی در بتن پاشیده باید مطابق با جدول ۸-۲۰ باشد. سنگدانه هایی که منطبق بر دانه بندی های مشخص شده در جدول ۸-۲۰ نباشد به شرطی میتوانند مورد استفاده قرار گیرند که رضایت بخش بودن استفاده از آنها بر اساس نتایج آزمایش برای دستگاه نظارت به اثبات برسد یا سوابق و مستندات معتبری مبنی بر پذیرش به کارگیری آنها موجود باشد. در هر حال انجام آزمایش برای حصول اطمینان از کاربرد آنها ضروری است.

جدول --۸-۲۰ حدود دانه بندی سنگدانه های بتن پاشیده

پ- بزرگترین اندازه اسمی سنگدانه ها نباید از هیچ یک از مقادیر زیر بیشتر باشد: * یک پنجم کوچکترین بعد داخلی قطعه * سه چهارم بعد چشمه شبکه یا فاصله آزاد بین میلگردها * سه چهارم ضخامت پوشش روی میلگرد یا مفتول پانل * یک سوم ضخامت پانل ت- آب: آب عمل آوری در بتن پاشیدهای که به عنوان نمای معماری استفاده میشود باید عاری از موادی باشد که باعث لک شدن و آلودگی سطح بتن میشود. ث- عمل آوری: عمل آوری بتن پاشیده باید مطابق آیین نامه بتن ایران انجام پذیرد با توجه به نسبت زیاد سطح به حجم بتن در سیستمهای پانل سه بعدی باید تمهیدات ویژه ای برای جلوگیری از خشک شدن سطحی بتن صورت پذیرد. ج- مبانی تعیین نسبتهای اختلاط بتن پاشیده: حداقل مقاومت فشاری بتن پاشیده در دیوارهای غیر سازهای باید ۱۲ مگاپاسکال باشد. در پانل های غیر سازه ای استفاده از بتن سبک مجاز است. مصالح بازگشتی بتن پاشیده به شرط عدم گیرش اولیه سیمان با افزودن مصالح مناسب کافی میتواند مجدداً در پانلهای غیر سازه ای مورد استفاده قرار گیرد. چ- کارآیی: کارآیی و روانی بتن پاشیده باید به اندازهای باشد که بتن به سهولت و با تراکم کافی روی سطوح قائم و افقی چسبیده، به خوبی میلگردها و شبکه جوش شده را در برگیرد و مصالح بازگشتی آن به حداقل برسد. کارآیی بتن پاشیده باید دارای اسلامپ ۴۰ تا ۸۵ میلیمتر باشد. حدود متداول نسبت آب به سیمان مخلوط بتن پاشیده ۰٫۳۵ تا ۰٫۵ و نسبت متداول سنگدانه به سیمان ۳٫۵ تا ۴٫۵ میباشد. ح- فولاد: فولاد مصرفی در شبکه جوش شده باید از نوع سرد کشیده ساده بدون آج باشد قطر مفتولهای تار با مفتولهای پود میتواند متفاوت باشد ولی در هر صورت قطر اسمی مفتول کوچکتر نباید از ۶۰ درصد قطر مفتول دیگر کمتر و حداقل قطر مفتولها باید ۲ میلیمیتر باشد ابعاد چشمه (فاصله بین دو تار یا دو پود متوالی) شبکه جوش شده میتواند در محدوده ۴۰ تا ۱۰۰ میلی متر اختیار شود ابعاد رایج چشمه ها ۵۰ یا ۸۰ میلیمتر باشد. رواداریهای هندسی مجاز برای شبکه جوش شده باید مطابق جدول ۸-۲۱ باشد.

جدول ۸-۲۱ رواداریهای هندسی مجاز برای شبکه جوش شده

ساخت شبکه جوش شده به صورت دستی مجاز نیست و باید با ماشین آلات خودکار ساخته شود مشخصات مکانیکی مفتولهای به کار رفته در شبکه جوش شده باید مطابق استاندارد ملی ایران ۷۱۴۳ با عنوان پانلهای ساندویچی سبک سه بعدی - ویژگی ها باشد. خ- هسته عایق: هسته عایق از فوم پلی استایرن باید دارای حداقل چگالی اسمی ۱۲ کیلوگرم بر متر مکعب باشد. هسته عایق پلی استایرن تحت آزمایش استاندارد ASTM E119 باید دارای حداکثر شاخص گسترش شعله ۲۵ و حداکثر شاخص گسترش دود ۴۵۰ باشد در صورت استفاده از استاندارد ASTM C 236 برای انجام آزمایش حداکثر پتانسیل گرمایی باید به $10.5 MJ/m^2$ محدود شود. ضخامت هسته عایق در پانلهای دیواری باید بین ۴۰ تا ۱۰۰ میلی متر باشد و فاصله شبکه های جوش شده از یکدیگر بین ۸۰ تا ۱۴۰ میلی متر اختیار شود پلی استایرن منبسط مورد استفاده باید از نوع کندسوز (FR: Fire Retarded) و رواداری های هندسی مجاز برای ساخت پانل مطابق جدول ۸-۲۲ باشد.

جدول -۸-۲۲ رواداری های مجاز ساخت پانل

۲-۱-۲-۲-۸- ضوابط اجرایی و الزامات

الف - اتصالات

اتصال پانلهای غیر سازهای به سازه باید به گونهای باشد که تاثیری بر عملکرد لرزهای اعضای باربر جانبی سازه نداشته باشد. در عین حال باید پایداری پانلها برای تحمل نیروهایی که در قبل به آنها اشاره شد حفظ شود. جزییات مربوط در شکلهای ۸-۵۸ و ۸-۵۹ آورده شده است. به منظور حذف اندرکنش میان دیوار جدا کننده متشکل از پانل سه بعدی با سازه (حذف اثر میانقابی) لازم است حداقل در سه طرف دیوار (بالا و دو طرف انتهایی دیوار در مجاورت ستونهای قاب) با تعبیه یک لایه پلاستوفوم یا مصالح انعطاف پذیر مشابه مورد تایید دستگاه نظارت با ضخامت حداقل ۴۰ میلی متر یا یک درصد ارتفاع دیوار (هر کدام که بزرگتر است) عمود بر سطح دیوار پر شود بدیهی است به هیچ عنوان بر روی پلاستوفوم این ناحیه نباید بتنی پاشیده شود. به منظور جلوگیری از ترک خوردگی نازک کاری، ضروری است ابتدا درز میان پلاستوفوم با تیر سقف یا ستونها با توری مرغی پوشش داده شود سپس نازک کاری در محل درز مذکور و سطح دیوار انجام گردد در دیوارهای با حداکثر ارتفاع ۳ متر در مواردی که شبکه مش به واسطه اجرای تاسیسات باید بریده شود محل قطع بتن باید دارای هم پوشانی کافی با سطح جدید باشد. در دیوارهای غیر سازهای با ارتفاع بیشتر ضروری است از کلاف افقی استفاده شود. برای تامین پایداری قایم پانلهای دیواری به منظور بتن پاشی باید مطابق شکل ۸-۶۰ در فاصله ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی متری از بالای دیوار پشت بندهایی با فاصله افقی حداکثر سه متر از یکدیگر قرار گیرند.

ب - شرایط محیطی بتن پاشیده

ب - ۱ - به طور کلی شرایط ذکر شده در آیین نامه ایران برای اجرای بتن پاشیده در شرایط آب و هوای گرم و سرد باید رعایت شوند. ب - ۲- اجرای بتن پاشیده به صورت دستی و ماشینی مجاز است در هر دو روش دستی یا ماشینی ابتدا باید به منظور ایجاد سطوح تراز نوارهای قائمی از بتن روی سطح دیوار کروم بندی ایجاد شود. ب - ۳- دمای مصالح در حین ساخت بتن پاشیده باید حداکثر به ۳۲ درجه سانتیگراد محدود شود. ب ۴- اجرای بتن پاشی در دمای محیط کمتر از ۵ درجه سانتیگراد مجاز نیست و در صورت کاهش دما به کمتر از آن باید اقدامات حفاظتی لازم به عمل آید اجرای بتن پاشی به سطوح پانلی یخ زده مجاز نمی باشد. ب ۵- اجرای بتن پاشیده در شرایط وزش بادهای شدید یا بارش باران که باعث جدایی دانه های بتن پاشیده و یا شسته شدن آنها در نتیجه عدم اجرای مناسب آن میشود ممنوع است.

پ اتصال دیوار سه بعدی به سازه فولادی

اتصال پانلهای غیر سازهای به اجزای فلزی سازه باید با استفاده از نبشی، صفحات فولادی و میلگرد انجام شود. در هنگام اتصال پانلها به اسکلت باید محور تقارن اتصال نسبت به محور پانل حفظ شود. اتصال پانلهای غیر سازهای به اسکلت فولادی به دو روش ذیل مجاز است: پ - ۱- اتصال پاندولی شکل: در این نوع اتصال پانلهای غیر سازهای باید با میلگردهایی که صرفا به کف طبقه و تیر فوقانی یا دال سقف اتصال دارد برای پایداری خارج از صفحه پانلهای دیواری مهار شوند مهارها باید قابلیت باربری جانبی پانل ها به عنوان قطعات الحاقی ساختمان را داشته باشند بنابراین برای اجرای این پانلها و عدم جابه جایی قسمت تحتانی علاوه بر قسمت فوقانی باید تمهیدات لازم و مهار پانل برای اتصال به کف نیز ایجاد گردد. پ - ۲- اتصال جانبی پانل به ستون: علاوه بر اتصال به سقف و کف سازه در این نوع اتصال پانلهای غیر سازهای باید با صفحات یا نبشی جوش شده به ستونهای فلزی علاوه بر اتصال به سقف و کف سازه مهار شوند.

ت اتصال دیوار 3D به اسکلت بتنی

میلگردهای اتصال دیوار پانلی غیر سازهای به اسکلت بتنی باید پیش از بتن ریزی اجزای اصلی سازه به صورت انتظار در آن پیش بینی و تعبیه گردد در مواردی که امکان عبور میلگرد به دلیل استفاده از قالب فلزی یا مسائل اجرایی امکان پذیر نباشد باید ورق فولادی به همراه شاخک فولادی لازم قبل از تکمیل قالب بندی و بتن ریزی در وجه ستون یا تیر بتن مسلح در فواصل و مطابق با جزییاتی که مشاور در نقشه های اجرایی مشخص کرده مطابق شکلهای ۸-۶۱ الی ۸-۶۳ جایگذاری و به ورقهای فولادی تعبیه شده فوق جوش شود. سایر جزییات برای اتصال پانلهای غیر سازهای به اجزای سازه بتنی مشابه مطالب و جزییات بیان شده برای سازه فلزی میباشد.

ث - ملاحظات حریق

ث ۱- پلی استایرن منبسط شده مورد استفاده باید از نوع کندسوز (خود خاموش شو) باشد. در سازه های فولادی که از دیوارهای پانلی نیز استفاده میکنند باید از هسته عایق ضد حریق استفاده شود. ث ۲- مقاومت دیوار در برابر آتش باید مطابق با الزامات مقررات ملی و آیین نامه های مصوب تأمین شود. ث ۳- لایه پلی استایرن بین واحدهای مستقل نباید امتداد داشته باشد و حتماً باید به وسیله مصالح غیر قابل سوختن با مقاومت کافی در برابر آتش قطع شود. ث ۴- لایه پلی استایرن باید در محل سیستم کف / سقف قطع شده و بین طبقات امتداد نداشته باشد. به علاوه از جمله هرگونه امتداد عمودی لایه پلی استایرن در دیوارهای خارجی شفتهای پلکان آسانسور و نظایر آنها باید در محل کف / سقف قطع شود. ث ۵- چنانچه هر گونه سوراخ یا گشودگی در دیوارهای با مقاومت الزامی در برابر آتش ایجاد شود گشودگی باید به نحو مناسب عایق بندی شود به گونهای که درجه مقاومت در برابر آتش دیوار کاهش نیافته و ضمناً لایه پلی استایرن منبسط شده در برابر آتش کماکان محافظت شود.

۳-۱-۲-۲-۸- حمل و نقل و نگه داری

الف- پانلهای ساندویچی به طور معمول به وسیله کامیونهای کفی حمل میشوند به علت وزن کم پانلها تخلیه و انبار کردن آنها به صورت دستی و یا ماشینی امکان پذیر است. ب- پانل ها باید در محیطهای دور از تابش مستقیم اشعه خورشید، بارش باران، رطوبت، تغییرات حرارتی شدید و عوامل آسیب رسان محیطی نگهداری شوند. پ- پانل ها باید دور از مواد آتش زا یا حرارت مستقیم و مواد حلال مانند هیدروکربن ها نگهداری شوند. ت- از بارگذاری یا اقداماتی نظیر راه رفتن بر روی پانلها باید اجتناب شود. ث- نگه داری و انبارش پانلها روی یک دیگر باید به نحوی باشد که جوش شبکه و مفتولها آسیب نبینند. ج- نگه داری پانلها باید بر روی سکوهای مناسب انجام گیرد به طوری که در حین بارگیری آسیبی به آنها وارد نشود. چ- در هنگام بارگیری، باراندازی یا حمل و نقل پانل باید اقدامات لازم برای جلوگیری از تابیدگی و خمیدگی پانل به عمل آید. ح- مراحل بارگیری یا باراندازی پانل باید به آرامی و بدون اعمال ضربه به پانل صورت گیرد. خ- بارگیری و باراندازی پانلها باید با ماشین آلات و بالابرهای ویژه با تمهیدات خاص صورت گیرد به طوری که از اتصال مستقیم چنگک بالابر با پانل جلوگیری شده و عملیات بارگیری یا باراندازی با قلابها یا ابزارهای ویژه و دور از پانل انجام شود. ---

۲-۲-۲-۸- دیوارهای خشک

این نوع دیوارها شامل یک قاب سبک فولادی متشکل از قطعات فولادی سرد نورد گالوانیزه قائم و افقی موسوم به استاد (Stud) و رانر (Runner)، عایق در هسته دیوار در حد فاصل بین استادها و صفحات تخته گچی یا تخته سیمانی الیافی میباشد که به کمک پیچ به این قاب فولادی در سطوح خارجی طرفین دیوار نصب میشوند در این نوع دیوارها از هیچ گونه مصالح بنایی یا ملات تر در ساخت و اجرای دیوار استفاده نمیشود. بسته به کاربرد فضاهای ایجاد شده یک یا هر دو طرف دیوار با یک یا دو لایه از این صفحات پوشانده میشود. با توجه به عملکرد مورد نیاز باید از صفحات مقاوم در برابر رطوبت، حریق و رطوبت و حریق استفاده کرد در مناطق سردسیر عایقهای حرارتی به صورت سرتاسری در سطوح دیوار خارجی استفاده میشوند به گونهای که استادها به صورت زیگزاگ در طرفین عایق حرارتی هسته میانی دیوار قرار میگیرند. دو نوع رایج از دیوارهای خشک شامل دیوارهای متداول (شکل ۸-۶۴) و دیوارهای متشکل از پانلهای پیش ساخته (شکل ۸-۶۵) میباشد. تفاوت دیوارهای متداول با دیوارهای متشکل از پانلهای پیش ساخته در نحوه اجرا و تولید پانل ها در کارخانه است در مورد دوم پانل با استفاده از روش تزریق پلی استایرن منبسط شونده به عنوان عایق در فضای میانی استادهای با جان سوراخدار تولید میشود در مرحله بعد پانلهای تولید شده جهت نصب به محل پروژه حمل شده و در موقعیت نهایی دیوار بر روی رانر در کنار یکدیگر نصب میشوند در انتها مطابق روش اجرای متداول پوشش ها نصب می شوند.

۱-۲-۲-۲-۸- مشخصات فنی و ویژگیها

کلیه مشخصات فیزیکی و مکانیکی مربوط دیوراهای خشک باید مطابق با استاندارد ملی شماره ۱۴۸۱۸ باشد. ارزیابی ویژگیهای این محصول باید بر اساس ISIRI 7515 با عنوان ورقهای صاف الیاف سیمانی - ویژگیها و روشهای آزمون انجام پذیرد.

الف - مقاطع فولادی

مشخصات فنی مقاطع استاد و رانر باید از ورقهای فولادی نرمه دارای روکش محافظ گالوانیزه مطابق ISIRI 13035 باشند. جرم پوشش ورقهای فولادی باید مطابق با ASTM A1003 اندازه گیری شود حداقل ۱۲۰ گرم بر متر مربع برای مناطق غیر خورنده و برای مناطق خورنده حداقل ۱۸۰ گرم بر متر مربع و مشخصات فولادهای مصرفی باید بر اساس استاندارد ASTM A653 با حداقل تنش تسلیم مشخصه \((f_y)\) برابر ۲۳۰ مگاپاسکال باشد رواداریهای تولید مقاطع فولادی باید مطابق استاندارد مذکور بوده و هیچ یک از اندازه گیریها نباید خارج از رواداری های اعلام شده قرار گیرد.

ب - پیچ ها

پیچ های مورد استفاده باید از نوع پیچ خودکار فولاد کربنی بوده و مشخصات آن مطابق ISIRI 14202 باشد. پیچ های خودکار مورد استفاده برای اتصال قطعات فولاد سرد نورد به یک دیگر باید بسته به ضخامت ورق فلزی از پیچهای فلزی سرتخت با نوک تیز یا سرمته دار و پیچهای مورد استفاده برای اتصال صفحات با استاد یا رانر باید از نوع سرشیپوری و نوک تیز باشد.

۲-۲-۲-۲-۸- جزییات اجرایی و الزامات

الف - الزامات کلی

الف-۱- در دیوارهای با ارتفاع بیش از ۳ متر علاوه بر رانر کف و زیر سقف باید از تیرک میانی فولادی سرد نورد (کمرکش افقی) نیز استفاده میشود. الف-۲- به منظور آب بندی لبه های دیوار خشک در مجاورت اجزای سازه ای باید از یک ترکیب درزبند آکوستیکی یا نوار درزبند روی سطح پشتی رانرها استفاده شود. الف-۳- پس از نصب رانرها اعضای قائم (استادها) باید به فواصل ۴۰۰ یا ۶۰۰ میلی متری با پیچهای خودکار بر روی رانرها متصل شوند فاصله مجاز اجرای پیچ ها حداقل ۲۵۰ میلی متر میباشد. اعضای قائم میتواند به صورت قاب با استاد تک فولادی، قاب با استاد فولادی جفت یا قاب با استاد فولادی جفت مجزا یا حتی با ساخت قاب عرضی مطابق شکل ۸-۶۶ اجرا شود. الف-۴- توصیه میشود به منظور جلوگیری از جذب رطوبت توسط پانلها بر روی سطوح پشت پانل ها سیلر مخصوص و در سطوح رویه از پرایمر و یا رنگ استفاده گردد.

ب - نصب صفحات

با توجه به کاربری سطوح دیوارهای خشک باید با پانلهای گچی در یک یا دو طرف به ضخامت ۹ تا ۱۸ میلی متر پوشانده شود. برای تامین عایقهای حرارتی باید از مصالحی همچون پشم شیشه، پشم سنگ، عایق پلی استایرن و یا سایر مصالح عایق استفاده میشود. در شکل ۸-۶۷ جزئیاتی از نصب دیوارها ارائه شده است ضروری است کفایت مقاومت صفحات روکش دار گچی در برابر بارهای غیر متعارف احتمالی نظیر ضربه متناسب با شرایط بهره برداری مورد بررسی قرار گیرد. ب -۱- در سامانه هایی که مقررات در برابر حریق برای آنها مطرح است باید از صفحات روکش دار گچی نوع مقاوم در برابر آتش یا مقاوم در برابر آتش و رطوبت استفاده شود. بدین منظور باید الزامات ضابطه شماره ۱۱۲ و یا الزامات مقاومت در برابر آتش در دستورالعمل اجرایی محافظت ساختمانها در برابر آتش (نشریه ۶۸۲) مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی رعایت شوند. ب - ۲- برای دیوارهای مقاوم در برابر حریق عبور کابل برق در صورتی مجاز است که کابل به صورت تک بوده و محل عبور آن کاملا توسط ملات گچ پر و مسدود شود. ب - ۳- محل قوطیهای برق باید با تمهیداتی در برابر حریق محافظت شود اگر دیوار جدا کننده فقط دارای یک ردیف سازه باشد ناحیه پشت قوطیهای برق باید با استفاده از صفحات روکش دار گچی یا لایه پشم معدنی پوشش داده شود. عایق پشم معدنی باید به صورت یکپارچه استفاده شود و در صورت انقطاع نباید شکاف، درز و یا فاصله خالی بین قطعات عایق وجود داشته باشد. ب ۴- در دیوارهایی که به منظور مقاومت در برابر حریق طراحی شده اند نصب پشت به پشت قوطی های برق مجاز نیست کلیه منافذ و راههای عبور آتش باید کاملا پر و مسدود شود به نحوی که ساختار یکپارچه باشد. درزهای میان صفحات و محل نفوذ پیجها در ساختارهای چند لایه و درزهای لایه زیرین باید با بتونه درزگیر پر شود. استفاده از نوار درزگیر برای درزگیری لایه های زیرین ضرورتی ندارد.

پ نصب در سرویس بهداشتی

پ ۱- برای اجرای دیوارهایی که در مسیرهای قائم هم راستا با لوله های آب و فاضلاب هستند باید از صفحات روکش دار گچی نوع مقاوم در برابر رطوبت و سازه پشتیبان استفاده شود این صفحات باید توسط پیچ مخصوص به استادهای مجاور متصل گردند در دیوارهای تاسیساتی برای عبور تاسیسات افقی بین دو ردیف سازه میتوان یک قطعه سازه C یا U شکل را به استادهای دو طرف متصل و از بست مناسب جهت مهار لوله ها استفاده نمود. پ ۲- برای اجرای خروجی لوله های آب و فاضلاب در صفحات باید از گردبر استفاده و درز بین لوله خروجی و بخش برش خورده به وسیله خمیر درزبند مناسب درزبندی شود. پ ۳- در صورتی که قطر خروجی لوله های آب و فاضلاب از ۱۶۰ میلیمتر بیشتر باشد باید از قواعد بازشوها استفاده شود. در این صورت اطراف خروجی توسط یک قاب ساخته شده باید با سازه های C و U تقویت شود تا یکپارچگی و انسجام سازه حفظ گردد.

۳-۲-۲-۲-۸- حمل و نقل و نگهداری

صفحات روکش دار گچی باید روی پالت چوبی قرار گرفته و سپس با استفاده از نوارهای پلاستیکی یا فلزی بسته بندی شوند. بسته بندی صفحات روکش دار گچی باید در فضای سرپوشیده انجام شود روی هر بسته بندی صفحات روکش دار گچی باید نام کارخانه یا علامت تجاری آن، علامت استاندارد (در صورت اخذ مجوز)، ابعاد به میلیمتر، نوع صفحات روکش دار (معمولی RG، مقاوم در برابر آتش FR، مقاوم در برابر رطوبت MR و مقاوم در برابر آتش و رطوبت FM)، وزن خالص صفحات و تاریخ تولید ذکر شده باشد. تعداد پالت ها که بر روی هم قرار میگیرد باید به چهار محدود شود و در فضای سرپوشیده و بر روی کف عاری از رطوبت نگه داری گردند برای جابه جایی و حمل و انتقال پالتها باید از وسایلی مانند لیفتراک استفاده شود. حمل و نقل باید به گونهای انجام شود که از شکسته شدن صفحات و ایجاد ضایعات جلوگیری به عمل آید. ---

۳-۲-۲-۸- دیوار با پانلهای بتنی سبک هوادار اتوکلاو شده (AAC)

۱-۳-۲-۲-۸- تعاریف

بتن هوادار اتوکلاو شده که به طور اختصار AAC و یا بتن گازی نامیده میشود نوعی از بتنهای متخلخل با چگالی کم است که ترکیبی سیمانی از هیدرات سیلیکات کلسیم به شمار میرود. پانل AAC متشکل از دو جنس بتن هوا دار اتوکلاو شده (AAC) و فولاد است فولاد مورد استفاده در پانل AAC از جنس فولاد 37-ST و به شکل شبکه (مش) میباشد فولاد مورد استفاده باید دارای پوشش در برابر خوردگی باشد و این پوشش میتواند به صورت گالوانیزه و یا پلیمری باشد.

۲-۳-۲-۲-۸- مشخصات فنی و ویژگی ها

بتن هوادار اتوکلاو شده به روشها و نامهای تجاری مختلفی تولید میشود. اکثر بتنهایی که با نامهای مختلف در سراسر جهان تولید و عرضه میشوند در مواردی نظیر نسبتهای اجزای مواد اولیه، روش برش دادن، درجه حرارت و زمان اتوکلاو و .... با هم متفاوت هستند. مشخصات فیزیکی و مکانیکی پانلها باید با استانداردهای ASTM C 1452 و ASTM C1386 مطابقت داشته باشد (جدول ۸-۲۳).

جدول ۸-۲۳ ابعاد متداول برای قطعات مسلح

سایر مشخصه های فیزیکی و شیمیایی پانلهای هوادار اتوکلاو شده عینا مشابه با بلوکهای AAC میباشد که قبلا در قسمت بلوکها به آنها اشاره شده است.

۳-۳-۲-۲-۸- ضوابط اجرایی لرزه ای

به طور کلی ضوابط لرزه ای و جزئیات اجرای پانلها باید مطابق پیوست ۶ آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد ۲۸۰۰) باشد. در دیوار پانلی، ساختار پانل باید به گونهای باشد که قابلیت تحمل بارهای لرزهای، باد و ضربه را با عملکرد و رفتار یک طرفه در راستای قائم داشته باشد. در این حالت پانل فقط باید در جهت خارج از صفحه در تراز سقف و کف به وسیله نبشی یا قطعه اتصال مشابه مهار شود (شکل ۸-۶۸) در این حالت باید اتصال پانل دیوار در تراز سقف با نبشی یا ناودانی به صورت کشویی بوده و دیوار اجازه جابه جایی داخل صفحه را داشته باشد در این نوع دیوارها نیازی به وادار انتهایی یا میانی نمیباشد. در صورتی که پایین پانل در حداقل ۵۰ میلی متر کف سازی قرار گیرد یا برای پایین پانل در سقف ریشه اجرا شده باشد نیازی به اجرایی نبشی در پایین پانل نمیباشد. در این حالت نبشیهای مهاری به سقف که پس از اجرای دیوار نصب میشود باید به سمت خارج دیوار باشد و سایر جزییات نیز میتواند مشابه دیوارهای بلوکی بند -۸-۲-۱-۴-۳ اجرا شود. پوشش نما و یا پاشش سیمان بر روی سطوح تیغه های پانلی باید به نحوی اجرا شود که موجب چسبیدن و اتصال نبشی به تیغه پانلی نشود و از حرکت آن در داخل صفحه جلوگیری ننماید. در صورتی که ارتفاع دیوار به اندازهای باشد که پانل قابلیت تحمل بار خمشی وارد بر آن را نداشته باشد باید از تیرک در تر از میانی و وادار انتهایی استفاده نمود توجه شود که تیرک باید به وادار متصل شود و از اتصال آن به ستونها پرهیز شود.

۴-۳-۲-۲-۸- حمل و نقل و نگهداری

به منظور حمل پانلهای AAC باید بر روی پالت قرار گرفته و با استفاده از لفاف پلاستیکی محکم بسته بندی شوند. قطعات مسلح AAC به صورت منفرد در حالی که لبه های آنها برای جلوگیری از صدمه با استفاده از محافظ بسته شده اند حمل میشوند. پانلهای AAC باید بر روی تکیه گاههایی که به نحو مطلوبی آماده سازی شده اند قرار گیرند. هنگامی که لازم است پانلها برای مدت زمان طولانی نگهداری شوند تکیه گاهها باید به نحوی باشند که هرگونه تابیدگی ناشی از خزش را به حداقل برسانند. این تکیه گاهها باید بدون این که تحت اثر تنشهایی بیش از ظرفیت قرار گیرند و یا دچار خرابی شوند در محل نهائی خود قرار داده شوند. هنگامی که پانلهای دیواری به کارگاه منتقل میشوند لازم است پانلها مستقیماً از کامیون به محل مناسب منتقل شده و از جابجاییهای مکرر خودداری شود زیرا این امر ضمن افزایش هزینه ها سبب آسیب رسیدن به قطعات می شود. محل کار باید عاری از مصالح و مواد زائد بوده و تجهیزات غیر ضروری نیز از محیط کارگاه خارج شوند تا امکان جابه جائی و حرکت جرثقیل بالابر یا تجهیزات نصب فراهم گردد باید کلیه تمهیدات جهت نصب از جمله نصب براکتهای مورد نیاز روی پانلها، اعمال مواد محافظ سطحی، پوششهای آب بند .... و وسایل لازم مانند ادوات نصب و ثابت نگاه داشتن پانل، ملاتها، چسبها و غیره پیشاپیش تدارک و فراهم شود. باید اطمینان حاصل شود که تیمی که عهده دار نصب میباشد از آموزشهای لازم برخوردار شده اند. ---

۳-۸- سقفهای کاذب

۱-۳-۸- الزامات کلی

سقف کاذب باید از مصالح سبک ساخته شود و قاب بندی آن به گونهای مناسب به دیوار یا سازه اصلی ساختمان متصل گردد تا ضربه و تکانهای ناشی از زلزله موجب آسیب به سقف کاذب و دیوارهای مجاور آن نگردد.

۲-۳-۸- مشخصات انواع سقفهای کاذب

۱-۲-۳-۸- سقف کاذب رابیتس

الف- در این نوع سقف باید از شبکه فولادی با چشمه های با فواصل حداکثر ۵۰۰ میلی متر در ۶۰۰ میلی متر و آویزهای با حداقل سایز میلگرد ۱۰ استفاده شود جزییات در شکل شماره ۸-۶۹ آمده است. ضروری است آویزهای مذکور قبل از بتن ریزی سقف با حداقل خمی برابر ۱۲ برابر قطر میلگرد آویز در داخل قالب دال سقف اصلی سازه مهار شوند. آویز گرفتن از طریق تخریب بتن تیرچه های سقف و جوشکاری آویز به میلگردهای تیرچه مجاز نمی باشد. ب- شبکه فولادی باید از پروفیلهای نبشی یا سپری استاندارد مطابق با جزییات جدول مندرج در شکل ۸-۷۱ ساخته و به آویزهای فوق از طریق جوش متصل شوند. پ- باید از رابیتس برای پوشاندن چشمه ها استفاده شود. جنس رابیتس باید از ورقهای گالوانیزه باشد ابعاد رابیتس پیش از مصرف باید ۶۰۰ در ۲۴۰۰ میلی متر باشد باید دقت کرد که رابیتس تولید شده فاقد چشمه های گسیخته شده باشد. ورقه های توری شکل رابیتس معمولا بر اساس تعداد پلهایی (ستونها) که دارند (۹، ۱۱، ۱۳ و ۱۵) تقسیم بندی میشوند. برای جلوگیری از تغییر شکل ورقهای رابیتس پس از اجرای نازکاری بر روی آن باید از رابیتسی با تعداد پل (ستون) بیشتر و وزن سنگین تر استفاده شود برای اجرای سقف کاذب باید از رابیتس با ضخامت ورق حداقل ۰٫۴ میلی متر، وزن ۹۰۰ گرم و تعداد حداقل ۱۳ ستون استفاده شود توصیه میشود بین دو ستون ۳ چشمه قرار داشته باشد.

۲-۲-۳-۸- سقف کاذب لمبه چوبی

استفاده از لمبه های چوبی دارای ضخامتهای ۱۳، ۱۶ و ۲۰ میلی متر، پهنای ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی متر و طولهای ۳۰۰۰، ۴۰۰۰ و ۶۰۰۰ میلی متر از چوب روس و یا رابیتس مجاز است به منظور اتصال پکپارچه و عملکرد مطلوب در مقابل تغیر شکلها لمبه های چوبی باید در طول خود به صورت کام و زبانه به هم نصب شوند. در پوشش سقف کاذب با لمبه چوبی باید از لمبه های خشک شده استفاده گردد زیرا لمبه های خشک شده نسبت به لمبه های خام تحت اثر رطوبت محیط یا تر و خشک شدن متوالی دچار اعوجاج نمیشود و از مقاومت بالاتری در برابر پیچش های عرضی و طولی برخوردار میباشند. برای زیرسازی مناسب جهت اجرای لمبه چوبی باید از یک سطح مشبک از چهارتراشهای چوبی با ابعاد ۳۰ در ۵۰ میلی متر استفاده گردد. فاصله عرضی بین این چهارتراشها با توجه به ضخامت لمبه توصیه میشود بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلی متر در نظر گرفته شود. استفاده از شبکه فلزی مشابه پیش گفته برای زیرسازی لمبه های چوبی مجاز است. چشمه ها باید به ابعاد ۲۰ میلی متر در ۲۰ میلی متر یا بالاتر اجرا شود توصیه میشود از میخکوبهای استاپ برای اتصال لمبه چوبی استفاده گردد.

۳-۲-۳-۸- سقف کاذب با قطعات پیش ساخته گچی

قطعات گچی مورد استفاده باید با استاندارد EN12859 مطابقت داشته باشد. توصیه میشود پانل های گچی بر روی شبکهای از سپری آلومینیومی جایگذاری گردد همچنین پیشنهاد میشود ابعاد پانل گچی مورد استفاده $600 \times 600$ و یا $625 \times 625$ میلی متر و در ضخامتهای ۳۰ الی ۵۵ میلی متر باشد. شبکه زیرسازی سقف برای این سیستم سقف کاذب به دو طریقه اجرایی **سپری پنهان** و **نمایان** مجاز است. در قسمت جاسازی پانلها باید یک فضای آزاد (بادخور) در نظر گرفته شود تا امکان تحرک پانلها نسبت به سپری ها تامین و پانلها در هنگام زلزله و یا لرزشهای مشابه آسیب نبینند. جزییات روش سپری پنهان در شکل ۸-۷۲ نمایش داده شده است که در آن در دو طرف پانل های گچی جاسازی مخصوصی تعبیه شده که سپری در داخل این جاسازی قرار میگیرد و سقف را به صورت یکپارچه نشان میدهد. وزن هر متر مربع سقف پیش ساخته با استفاده از این قطعات سبک گچی و زیرسازی باید به ۹ الی ۱۴ کیلوگرم محدود شود. در این روش برای هر متر مربع سقف باید به طور متوسط حداقل تعداد ۳ اتصال از سقف اصلی در نظر گرفته شود. در طول سپری ها به فاصله هر ۹۰۰ الی ۱۲۰۰ میلی متر باید یک اتصال به سقف اصلی با استفاده از تسمه و مفتول گالوانیزه با قطر حداقل ۴ میلی متر برقرار شود در طول سپریها لازم است به فاصله هر دو متر یک رابط از نوع تسمه فولادی دو سپری مجاور را مطابق شکل ۸-۷۳ به هم مهار و متصل نماید. در روش سپری نمایان باید از دو نوع سپری در عرض ۲۰ و ۲۴ میلی متر به صورت قابی که اطراف پانلهای گچی را پوشش میدهند استفاده شود وزن هر متر مربع سقف پیش ساخته با استفاده از این قطعات سبک گچی و لوازم زیرسازی باید به ۷ الی ۹ کیلوگرم محدود گردد به منظور اجرای این روش نیز برای هر متر مربع سقف به طور متوسط باید حداقل تعداد ۳ اتصال آویز از سقف اصلی مطابق شکل ۸-۷۴ در نظر گرفته شود در طول سپریها به فاصله هر ۹۰۰ الی ۱۲۰۰ میلی متر باید یک اتصال به سقف اصلی با استفاده از تسمه و مفتول گالوانیزه حداقل به قطر ۴ میلی متر برقرار شود. در جهت عرضی سپری نیز باید از رابطهایی از نوع تسمه فولادی به فواصل اندازه هر پانل برای مهار سپری های نمایان استفاده شود.

۴-۲-۳-۸- سقف کاذب آلومینیومی

۱-۴-۲-۳-۸- سقف کاذب با ورقهای کامپوزیت روکش دار

ورق کامپوزیت آلومینیوم، عنصری است مرکب از ۲ لایه آلومینیوم و یک لایه پلی اتیلن در وسط آن اتصال این سه لایه از طریق چسب پلیمر صورت میگیرد. لایه خارجی باید دارای یک آستر اپوکسی رزین و یک لایه PVDF برای تثییت رنگ باشد. روی سطح نهایی باید با یک لایه فیلم محافظ پوشش داده شده باشد لایه میانی پلی اتیلن ورق کامپوزیت باید غیر قابل اشتغال باشد. ضخامت کلی آن باید به ۴ میلی متر محدود شود ضخامت لایه های آلومینیوم باید بین ۳۰ تا ۵۰ میکرون باشد و با رنگ الکترواستاتیک پوشش داده شوند سطوح نمایان ورق میتواند به صورت ساده یا پانچ شده طرح دار باشد (شکل ۸-۷۵). برای زیرسازی در این نوع سقف کاذب باید از سپریهای افقی آلومینیومی یا گالوانیزه به فواصل حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر از هم استفاده شود آویزها در شبکه ای به حداکثر فاصله ۱۰۰۰ میلی متر در راستای طولی سپری و فاصله حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر در جهت متعامد در نظر گرفته و به طور معمول از نوع نبشی گالوانیزه سرد نورد به پهنای ۹۰ میلی متر و ضخامت ۳ میلیمتر یا پروفیل آلومینیومی $90 \times 90$ میلی متر (HT90) باشند.

۲-۴-۲-۳-۸- تایل آلومینیومی نمایان

تایل آلومینیومی باید از کویل آلومینیومی با ضخامتهای ۰٫۵، ۰٫۶ و ۰٫۷ و ابعاد $600 \times 600$ و $300 \times 300$ میلی متر با رنگ آمیزی پودری الکترواستاتیک به ضخامت ۶۰ تا ۸۰ میکرون تشکیل شده باشد. استفاده از تایل آلومینیومی به دو شکل لبه دار و بدون لبه در طرحهای ساده، وسط پانچ و تمام پانچ مجاز است. در انواع پانچ شده باید از پارچه نمدین (Non Woven) به عنوان جاذب رطوبت و صوت و جلوگیری از عبور گرد و خاک به پشت تایلهای آلومینیومی استفاده شود. برای زیر سازی باید از شبکه ای از سپریهای ۳۶۰۰، ۱۲۰۰، ۶۰۰ و ۳۰۰ میلی متر مطابق شکل ۸-۷۶ استفاده شود. جهت نصب و اجرای سقف کاذب لازم است سپریهای اصلی به وسیله آویز فنری عصایی با قطر حداقل ۶ میلی متر به سقف اصلی (در صورتی که ارتفاع تا سقف اصلی بیش از ۹۰۰ میلی متر نباشد) و یا به آهن کشی و زیرسازی فولادی صلب (در صورتی که ارتفاع بیش از ۹۰۰ میلیمتر باشد) متصل شود آویزهای فنری عصایی باید به فواصل حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر از یکدیگر به سقف سازه اصلی متصل شوند آویز عصایی باید تا ارتفاع حدود ۹۰۰ میلی متر قابل تنظیم باشد. در صورتی که فاصله سقف کاذب تا سقف موجود اصلی بیش از ۹۰۰ میلیمتر باشد باید با زیرسازی فلزی تراز آویزگیری را به محدوده ۴۰۰ الی ۶۰۰ میلی متری رساند تا بتوان از آویز عصایی استاندارد استفاده نمود. جهت حاشیه بندی فضا باید از پروفیل نبشی کلیک استفاده شود و ابعاد بال نبشی و بال سپری هم اندازه و برابر ۲۴ میلی متر باشد. نبشیهای پیرامونی سقف کاذب تایل آلومینیومی نمایان باید با پیچ و رول پلاک روی دیوارهای پیرامونی نصب شوند. لذا نصب نبشی پیرموانی و اجرای سقف کاذب باید پس از نازک کاری نهایی (گچ، سرامیک، چوب و ...) صورت گیرد.

۳-۴-۲-۳-۸- سقف کاذب لوکسالون

سقف کاذب آلومینیمی لوکسالون باید به صورت ورقهای طولی فرم داده شده به عرض ۸۴ میلی متر و به طول حداکثر ۶۰۰۰ میلی متر و به صورت طولی با فاصله ۱۶ میلی متر از یکدیگر و به صورت خطوط موازی اجرا شود. ورقهای آلومینیوم باید دارای ضخامت ۰٫۵ تا ۰٫۷ میلی متر بوده و با رنگ پودری الکترواستاتیک به ضخامت ۸۰ میکرون مطابق استاندارد رال اروپا پوشش شده باشند برای زیرسازی در این نوع سقف کاذب مطابق شکل ۸-۷۷ باید از سپریهای افقی آلومینیومی یا گالوانیزه به فواصل حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر استفاده شود توصیه میشود آویزها از نوع نبشی گالوانیزه سرد نورد به پهنای ۹۰ میلی متر و ضخامت ۳ میلی متر یا پروفیل آلومینیومی $90 \times 90$ میلی متر (HT90) باشند و باید در راستای طوی سپری با حداکثر فاصله ۱۰۰۰ میلی متر و در جهت متعامد با فاصله حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر از یک دیگر مورد استفاده قرار گیرند. لازم است دقت شود ارتفاع آویز سقف مذکور از ۱۵۰۰ میلیمتر بیشتر نباشد و حداکثر فاصله اولین آویز از دیوارهای پیرامونی باید کمتر از ۳۰۰ میلی متر باشد.

۴-۴-۲-۳-۸- سقف کاذب دامپا

این نوع سقف کاذب آلومینیومی باید به صورت ورقهای طولی شکل داده شده با عرضهای ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی متر به صورت پیوسته به هم اجرا گردد در این نوع سقف کاذب نیز برای زیرسازی مطابق شکل ۸-۷۸ باید سپریهای افقی آلومینیومی یا گالوانیزه به فواصل حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر و آویزهای گالوانیزه با قطر حداقل ۴ میلی متر و فواصل حداکثر ۱۲۰۰ میلی متر در هر دو راستای طولی و عرضی به کار گرفته شوند لازم است دقت شود ارتفاع آویز سقف مذکور از ۱۲۰۰ میلی متر بیشتر نباشد. همچنین حداکثر فاصله اولین آویز از دیوارهای پیرامونی باید کمتر از ۳۰۰ میلی متر باشد.

۵-۴-۲-۳-۸- سقف کاذب لوور آلومینیومی

الف- سقف کاذب لوور آلومینیمی باید به صورت جعبه های طولی - نواری در ابعاد $100 \times 50$، $30 \times 50$، $50 \times 40$، $50 \times 60$، $25 \times 95$ و $40 \times 100$ میلی متر مورد استفاده قرار گیرد فاصله میان جعبه های طولی نواری باید حداقل برابر ۵۰ میلی متر مطابق شکل ۸-۷۹ در نظر گرفته شود. ب- اندازه گام میان جعبه های طولی نواری منعطف بوده و بر اساس طرح میتواند تغییر نماید وزن این نوع از سقف کاذب باید به $7.5$ تا $16$ کیلوگرم در متر مربع محدود شود جزییات مربوط به اجرای زیرسازی و آویز کاملا مشابه سقف کاذب لوکسالون میباشد.

۶-۴-۲-۳-۸- سقف کاذب گریلیوم پره ای

سقف کاذب گریلیوم پرهای باید به صورت مقاطع طولی نواری اجرا شود ارتفاع پره باید حداقل ۵۰ میلی متر، پهنای آن حداقل ۱۰ میلی متر و فاصله پره ها (گام) تیغه ها از یک دیگر حداقل ۵۰ میلی متر باشد. وزن این نوع سقف کاذب باید به حدود ۲٫۵ کیلوگرم در هر متر مربع محدود شود جزییات مربوط به نصب و اجرای سپریها و آویزهای مربوط به زیرسازی این نوع سقف کاذب مشابه سقفهای کاذب آلومینیمی از نوع لوکسالون و لوور آلومینیمی است (شکل ۸-۸۰).

۷-۴-۲-۳-۸- سقف کاذب گریلیوم مشبک

این نوع سقفهای کاذب باید از ورق آلومینیومی دارای آلیاژ استاندارد ۳۱۰۵ و پوشش رنگ پودری الکترواستاتیک یا آنادایز ساخته شوند. همچنین از مقاومت کافی در برابر حریق، خش خوردگی، قارچ زدگی و برخوردار از قابلیت شستشو و بازیافت باشند توصیه میشود با مشکی کردن تاسیسات و فضاهای بالای سقف کاذب و با یافتن چشمه مناسب گریلیوم، دید مایل پشت سقف را بر طرف نمود توصیه میشود ابعاد چشمه ها $50 \times 50$ با ارتفاع ۵۰ و بعد ۱۰ میلی متر، $75 \times 75$ با ارتفاع ۴۰ و بعد ۴ میلی متر، $100 \times 100$ با ارتفاع ۵۰ و بعد ۱۵ میلی متر، $120 \times 120$ با ارتفاع ۵۰ و بعد ۲۰ میلی متر، $200 \times 200$ با ارتفاع ۹۰ و بعد ۱۵ میلی متر و $600 \times 600$ با ارتفاع ۱۸۰ و بعد ۳۱ میلیمتر مطابق شکل ۸-۸۱ باشد. نصب تیغه های گریلیوم آلومینیومی باید با استفاده از روش نصب صلیبی، آویز فنر عصایی و زیرسازی سپری با جزییاتی مشابه زیرسازی سقفهای کاذب تایل آلومینیومی نمایان انجام شود.

۵-۲-۳-۸- سقف کاذب مشتمل بر صفحات روکش دار گچی

مشخصات و ویژگیهای صفحات روکشدار گچی باید مطابق بند ۸-۲-۲-۲-۱ باشد پروفیلهای مورد استفاده برای ساخت شبکه فلزی باید از نوع ورقهای فولادی سرد نورد شده با مقاطع C، U و L شکل باشند پانل گچی باید با پیچ مخصوص به شبکه فلزی متصل گردد و وزن این نوع سقفها باید به ۱۵ کیلوگرم در متر مربع محدود گردد. در سازه گذاری دو طرفه باید یک زیر سازی فولادی سبک در دو جهت به صورت متعامد اجرا و پانلها در یک یا دو لایه بر روی آن نصب شوند برای جزییات به شکل ۸-۸۲ و برای تعیین فواصل آویزها به جدول ۸-۲۴ مراجعه شود.

جدول -۸-۲۴ حداکثر فاصله سازه های باربر و آویزها

فاصله بین سازه پنل خور (b) برابر با ۵۰۰ میلی متر است. سقف کاذب با پوشش یک لایه پنل صفحه روکش دار گچی به ضخامت ۱۲/۵ میلی متر قابل اجرا میباشد. برای فواصل حداکثر ۱۵ متر در هر یک از امتدادهای طولی و یا عرضی سقفهای پیوسته باید درز انقطاع در نظر گرفته شود. هم چنین در محلهایی که یک سقف کاذب باریک بر اثر ایجاد شکستی در پلان دیوار ایجاد میشود نیز باید درز انقطاع ایجاد نمود. در روش سازه گذاری یک طرفه عملکرد در یک جهت باید مطابق شکل ۸-۸۳ باشد و پانلها بر روی آن نصب شوند. در صورتی میتوان از سازه گذاری یک طرفه استفاده نمود که شرایط زیر برقرار باشد: الف- سطح سقف کاذب کمتر از ۵۰ متر مربع باشد. ب- دهانه سقف کاذب کمتر از ۴ متر باشد. پ- ارتفاع آویزگیری کمتر از ۵۰۰ میلی متر باشد. ت- سقف کاذب ساده و فاقد شکستی در پلان باشد.

۶-۲-۳-۸- سقف کاذب PVC

الف- ساختار شبکه مورد استفاده در سقف کاذب PVC میتواند متشکل از زیر سازی فلزی و یا چوبی باشد. ب- ورقهای پوششی PVC باید به دو صورت **زیرسازی نمایان** با شبکهای از ورقهای پوششی مربعی شکل PVC به ضخامت ۸ میلی متر و ابعاد $595 \times 595$ میلیمتر و **زیرسازی پنهان** با استفاده از ورقهای پوششی طولی نواری PVC به ضخامت های ۷ یا ۸ میلی متر، پهنای ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی متر و طول ۶ متر به کار برده شود (شکل ۸-۸۴). پ- ورقهای پوششی PVC نباید در معرض مستقیم نور خورشید و در مکانهایی که دمای هوا به زیر صفر درجه سانتی گراد میرسد قرار گیرند مصالح مورد استفاده در پوشش سقف کاذب با ورق PVC باید از نوع نسوز باشند. ت- استفاده از ورقهای پوششی PVC به دو صورت ساده و روکش دار مجاز است ورقهای روکش دار باید در مقابل ضربه و فشار مقاوم و قابل شست و شو باشند. برای اجرای زیرسازی مطابق شکل ۸-۸۵ دور تا دور سقف باید با نبشی گالوانیزه L24 گرفته شود و با پیچ و رول پلاک به بدنه دیوار متصل گردد. سپس نبشیهای گالوانیزه HT90 به فواصل ۹۰۰ میلی متر به سقف اصلی بنا در مسیر سپری هایی به ابعاد ۵۰ میلی متر که دارای فواصل حداکثر ۱٫۲۰ متر از یک دیگر میباشند متصل شوند همچنین سپریهای طولی از طریق سیم مفتول و یا فنر آویز با قطر حداقل ۳ میلیمتر به نبشیهای HT90 نصب شده در سقف متصل گردند. با اتصال سپری های ۱/۲۰ قری به سپریهای طولی و سپریهای ۰٫۶۰ به ۱٫۲۰ متری باید شبکهای از زیرسازی به ابعاد $600 \times 600$ میلی متر ایجاد و ورقهای PVC در حد فاصل میان شبکه مذکور نصب گردند. در سقفهای کاذب PVC با زیرسازی پنهان باید از ورقهای طولی نواری PVC به پهنای ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی متر با وزن واحد سطح حدود ۳۰۰ کیلوگرم بر متر مربع استفاده شود برای اجرای زیرسازی این نوع سقف کاذب باید نبشی گالوانیزه L24 دور تا دور سقف به بدنه دیوار با پیچ و رول پلاک متصل و سپس نبشیهای گالوانیزه HT90 به فواصل ۹۰۰ میلی متر به سقف اصلی بنا در مسیر سپریهای گالوانیزه طولی که از یک دیگر فاصله حداکثر ۶۰۰ میلی متر را دارند متصل شوند سپری های طولی مورد استفاده باید دارای حداقل ابعاد ۵۰ میلی متر باشند و از طریق سیم مفتول و یا فنر آویز با قطر حداقل ۳ میلی متر به نبشیهای HT90 نصب شده در سقف متصل گردند ورقهای pvc باید با پیچ خودکار به زیرسازی سپری متصل شوند ورقهای نواری در داخل لبه U شکل کناری و لبه های کام و زبانه طولی در باید یکدیگر قفل و بست گردند.

۷-۲-۳-۸- سقف کاذب کشسان

پارچه PVC در سقف کاذب کشسان باید دارای خاصیت انعطاف پذیری و کششی پایداری و مقاومت زیاد، ضخامت ۰٫۸ تا حداکثر ۱ میلی متر و وزن حدود نیم کیلوگرم در هر متر مربع باشد و توانایی تحمل حدود ۲۰۰ کیلوگرم وزن را داشته باشد. نصب باید توسط اتصالات انجام شود که انواع آن در شکل ۸-۸۶ آورده شده است. سایر جزییات باید توسط مشاور در نقشه های اجرایی بیان گردد.

۳-۳-۸- ملاحظات ویژه اجرایی سقفهای کاذب

الف- پروفیل های اصلی و فرعی سقفهای کاذب باید دارای برچسب و عنوان باشند و بر اساس جزئیات ارائه شده از طرف کارخانه سازنده مشخص شوند در صورتی که از چوب برای پروفیلهای اصلی و فرعی استفاده گردد چوب مورد نظر باید چهارتراش نراد خارجی روسی یا مشابه باشد و ابعاد آن برای پروفیلهای اصلی $60 \times 40$ میلی متر و برای پروفیلهای فرعی $40 \times 40$ میلی متر در نظر گرفته شود. ب- در سقف تیرچه بلوک میل گرد آویز باید قلاب شده و قلاب آن در بتن سقف قرار گیرد جوشکاری قلاب به میلگردهای تیر یا تیرچه بتن آرمه که عموما با تخریب و پوشش بتن همراه است مجاز نمی باشد. پ- ضروری است از آویزهایی استفاده شود که مقاومت کافی داشته و در برابر عوامل خورنده و زنگ زدگی مقاوم باشند. استفاده از پوششهای ضد زنگ برای فولاد مناسب است. هم چنین کاربرد مفتولهای مقاوم و ضدزنگ در اجرای اتصال سرد (پین، پرچ، مهره) امروزه کاربرد بیشتری دارد. ت- تعداد و فاصله آویزها باید بسته به نوع پوشش سقف کاذب برآورد شود. اما در هر حال نباید از ۳ عدد در هر متر مربع کمتر باشد. در این حالت برای کنترل جابه جایی افقی سقف کاذب باید از مهارهای دیگری استفاده شود. ث- آویزها باید شاقولی و صاف بوده و با اتصالات مناسب به سازه اصلی (کلافها یا سقف اصلی) متصل شوند. ج- بار وارد از طرف آویزها از باری که سقف بر اساس آن طراحی شده نباید تجاوز نماید. چ- مقاطع نیم رخ های اصلی و فرعی افقی که برای نگه داشتن سقفهای کاذب به کار میروند باید با محاسبه تعیین شوند. ولی به هر حال سطح مقطع نیم رخهای اصلی و فرعی از هر لحاظ نباید به ترتیب از سطح مقاومت میلگردهای فولادی نمره ۱۰ و ۶ کم تر باشد. ح- سقف های کاذب باید در برابر نیروهای جانبی مقاوم باشند. خ- در صورتی که تاسیسات حرارتی در فضای بین سقف اصلی و سقف کاذب قرار گیرد ایجاد درز انبساط در اطراف سقف کاذب به منظور تامین فاصله برای تغییر مکانهای حرارتی ضروری است.

۴-۳-۸- ملاحظات ویژه لرزه ای برای سقفهای کاذب

الف- در زیر بالکنهای طره یا سایه بانهایی که در معرض شتاب قائم زیاد به هنگام زلزله قرار میگیرند، فاصله آویزهای سقف کاذب با یک دیگر باید کاهش یابد. ب- بهره گیری از سیستمهای دارای گواهی معتبر برای جزئیات لرزه ای هنگامی که عایق بندی آتش و صوت لازم باشد ضروری است. این سیستم ها باید دقیقاً با جزئیات آزمایش شده نصب شوند در غیر این صورت معتبر نخواهند بود. پ- ارائه جزئیات لرزه ای برای سقفهای کاذب با مساحت کمتر از ۱۳ متر مربع که توسط دیوارها به صورت جانبی در سازه مهار شده اند لازم نیست این استثناء برای سیستمهای سقفهای کاذب آویخته سبک یا سنگین نیز کاربرد دارد. ت- در شکلهای ۸-۸۷ و ۸-۸۸ به ترتیب جزئیات نصب صفحات گچی با زیرسازی فولادی و توفال ریزی چوبی برای اتصال مستقیم به تیرچه های فولادی سازه سقف اصلی ملاحظه میشود در شکل ۸-۸۹ پلان مربوط به جزئیات مهاربندی برای سقف کاذب معلق و در شکل ۸-۹۰ جزییات لازم و رواداری حداقل برای حرکت آزادانه جانبی سقف کاذب معلق در یک انتهای آن در مقابل نیروی جانبی زلزله نمایش داده شده است. ث- در شکل ۸-۹۱ نحوه و جزییات مهاربندی متشکل از آویز قائم سیمی، میله فشاری قائم و جفت مهارهای سیمی مورب کششی به شکل هفت جهت تامین پایداری جانبی لرزه ای برای هر دو راستای متعامد سقف کاذب معلق نشان داده شده است. استفاده از مهار تکی مورب کششی فشاری از جنس فولاد سرد نورد به جای جفت مهارهای سیمی به شکل هفت مجاز است. ---

۴-۸- کف های کاذب

استفاده از کف کاذب درون یا برون ساختمان برای کاربریهای مختلف مجاز است در ادامه اجزای تشکیل دهنده انواع کف کاذب ارائه میشود.

۱-۴-۸- کاربرد در فضای خارج

۱-۱-۴-۸- اجزای تشکیل دهنده

الف- استفاده از سنگ یا چوب فرآوری شده (thermo wood) و یا کف پوش کامپوزیت چوب پلاستیک (wood-plastic) برای پوشش کف مجاز است. برای دفع آبهای سطحی حاصل از شست وشو و آب باران باید بین واحدهای کف پوش درز در نظر گرفته شود. ب- پایه تنظیم ارتفاع در فضای خارج باید از جنس پروپیلن باشد و علاوه بر توان تحمل بار در مقابل عوامل جوی و ریزش آب نیز مقاوم باشد بر روی کلاهک پایه ها تیغه هایی به ضخامت ۳ میلی متر قرار گیرد تا پس از نصب کف پوشها امکان درز لازم برای عبور آب را فراهم آورد در فضاهای خارج از ساختمان باید با توجه به ریزش آب در سطح زیرین کف کاذب برای هدایت آب به آبروهای تعبیه شده این سطح باید شیب بندی گردد از این رو پایه های تنظیم ارتفاع باید امکان اصلاح شیب بر روی کلاهک تراز شونده را داشته باشد (شکل ۸-۹۲).

۲-۴-۸- کاربرد در فضای داخل

۱-۲-۴-۸- اجزای تشکیل دهنده

الف- برای پوشش کف کاذب در فضای داخلی علاوه بر مصالح مجاز برای فضای خارجی استفاده از پوششهای آلومینیوم، پوشش فولادی توخالی و فولادی توپر با روکشهای HPL، PVC و آنتی استاتیک مجاز است. در فضاهای داخلی که ریزش آب در آن وجود ندارد کف پوش باید به شکل درز جفت اجرا گردد. ب- پایه تنظیم ارتفاع در فضای داخل باید تحمل بار طراحی را داشته باشد. جنس پایه ها میتواند از شبکه پروفیل فلزی یا پایه های فلزی قابل تنظیم و یا پایه های پلی پروپیلن باشد. پ- در نصب پایه های تنظیم ارتفاع باید طبق دستور العمل سازنده عمل شود.

۳-۴-۸- کفهای کاذب آلومینیومی

مشخصات کف کاذب آلومینیومی باید مطابق با جدول شماره ۸-۲۵ باشد زیرسازی کف کاذب باید بدون پیچ و مهره به زیرسازی متصل شود (شکل ۸-۹۳).

جدول -۸-۲۵ مشخصات فنی کفهای کاذب آلومینیومی

۴-۴-۸- کفهای کاذب فولادی

الف- توصیه میشود از کفهای کاذب فولادی برای مکانهای پرتردد یا فضاهایی که کف اتاق نیازمند تحمل بارهای بزرگتر مانند دفاتر، اداره ها، مراکز رایانه و اتاقهای سوئیچینگ مخابراتی است، استفاده گردد. ب- کف کاذب فولادی باید با انواع روکشهای آنتی استاتیک پوشش داده شود. پ- مشخصات فنی کامل کفهای کاذب فولادی شامل جنس پانل، جنس کفپوش، جنس پایه، ابعاد پانلهای کف پوش، میزان بار متمرکز قابل تحمل پانل و بار گستره کف، مقاومت محوری هر پایه و رده مقاومت کفپوش در برابر حریق باید مطابق با داده های جدول ۸-۲۶ باشد.

جدول -۸-۲۶ مشخصات فنی کفهای کاذب فولادی

---

۵-۸- سلامت ایمنی و محیط زیست

کلیه ضوابط عمومی مندرج در فصل ۲ جلد اول ایمنی، سلامت و محیط زیست مرتبط با این فصل و متناسب با هر یک از مراحل اجرایی مرتبط با عملیات بنایی جدا کننده ها و کفها و سقفهای کاذب لازم الاجراست. در ادامه به ضوابط اختصاصی سلامت ایمنی و محیط زیست مرتبط با این فصل پرداخته شده است. ۱-۵-۸- هنگام حمل صفحات روکش دار گچی باید خطر باد و عدم وجود مانع و عرض مسیر عبور مورد ارزیابی قرار گیرد. هنگامی که ارتفاع بار مانع دسترسی به صفحات بالایی از سطح زمین باشد باید آنها را با روشی ایمن و با استفاده از وسیله حمل کننده برداشته و به سطح زمین منتقل کرد در صورت حمل صفحات روکش دار گچی با وسایل حمل کننده باید این صفحات از قسمت بالا و پایین و یا با دو دست از لبه پایینی و نزدیک به بدن گرفته شود. ۲-۵-۸- انبار مواد و مصالح چوبی مورد استفاده در سقف کاذب باید دور از آتش و مواد قابل اشتعال بوده و مجهز به تجهیزات اطفای حریق مطابق بند ۲-۴-۶ باشد در مورد تراشه های چوب، خاک اره ها و .... هنگام نصب نمای چوبی باید مطابق ۲-۴-۳-۵ عمل شود. ۳-۵-۸- در عملیات اجرای دیوار بنایی در ارتفاع باید عوامل اجرایی در معرض خطر سقوط مجهز به تجهیزات حفاظت از سقوط مطابق بند ۲-۶ باشند. همچنین جایگاههای کار ایمن به ویژه وسایل دسترسی ایمن باید مطابق بند ۲-۵ برای کارگران شاغل در عملیات بنایی اجرای سقف کاذب، جدا کننده ها و .... تامین شود به ویژه هنگام بتن پاشی دیوارهای خارجی ساختمان با روش مکانیکی با توجه به وزن قابل توجه شیلنگ و لوله و احتمال ضربه ناشی از پس زدگی دستگاه باید تمهیدات فوق برای اپراتور بتن پاش مد نظر قرار گیرد. ۴-۵-۸- در صورت استفاده از دستگاههای جوشکاری و برشکاری برای ساخت جدا کننده ها اعم از شبکه جوش شده در دیوارهای 3D، سقفهای کاذب و ... باید با رعایت مفاد بند ۲-۳ انجام شود. ۵-۵-۸- هنگام ساخت ملات و به کارگیری آن در دیوارچینی با آجر و سفال و قرارگیری کارگران در معرض سیمان باید ضوابط بندهای ۲-۲-۵-۱۲ و ۲-۹-۶-۱۱-ب و ث رعایت شود برای جلوگیری از پراکندگی ذرات غبار (ذرات سیلیس) در زمان آجر و سفال در محیط کارگاه باید اقدامات حفاظتی مطابق بند ۲-۹-۶-۵ به عمل آید کارگران بتن پاش هنگام اجرای دیوارهای 3D برای جلوگیری از تنفس ذرات معلق ماسه و سیمان باید به ماسک تنفسی مخصوص، عینک و نقاب حفاظتی، لباس کار با پوشش کامل سطح بدن، دستکش، کلاه (سربند) و کفش حفاظتی مطابق بند ۲-۱۰ مجهز باشند. ۶-۵-۸- انبار کردن و نگهداری موقت مواد و مصالح قابل احتراق و اشتعال از قبیل عایقهای پلیمری (پلی استایرن منبسط شونده) هسته عایق دیوارهای 3D، ورقهای پوششی و پارچه از جنس PVC، لمبه های چوبی سقف کاذب و مانند آن باید با رعایت ضوابط بخش ۲-۴-۳-۲ و ۲-۲-۵-۷ صورت گیرد محل انبار این مصالح باید در مکانی خلوت و به دور از مسیر تردد کارگران قرار داشته باشد. از آنجا که هسته عایق پانل 3D در شرایط معمولی و قبل از بتن پاشی قابل اشتعال است استعمال سیگار و سایر ادوات مشابه و یا روشن کردن آتشهای روباز در محل کارگاه ممنوع است. هرگونه عملیات جوشکاری در نزدیکی محل انبار پانلهای بتن پاشی نشده که احتمال آسیب رسانی به پانل داشته باشد باید با رعایت تمهیدات ویژه و با نظارت دقیق به انجام برسد. به این منظور باید تابلوهای هشدار دهنده مناسب در محل کارگاه مطابق بخش ۲-۱۱ نصب شود و به کارگران آموزشهای لازم داده شود. از آنجا که هیدروکربنها از قبیل تینر و بنزین حلال پلی استایرن هستند باید از نگهداری و انبارش این مواد در محل نصب یا انبارش پانلهای بتن پاشی نشده جلوگیری نمود همچنین استفاده از این مواد برای ذوب کردن هسته عایق ممنوع است. ۷-۵-۸- با توجه به احتمال آسیب رساندن مفتولهای شبکه موجود در پانل لازم است کارگران هنگام نصب پانلها از دستکش حفاظتی استاندارد و ساقه دار از جنس برزنت یا لاستیک مخصوص استفاده نمایند. لازم است کارگران لباس کار مناسب و کاملا پوشیده بر تن داشته باشند لباس کارگران باید قادر باشد از خراشیدگی احتمالی مفتولهای پانل با بدن جلوگیری به عمل آورد. ۸-۵-۸- در مناطق یا دوره های زمانی که باد از سرعت قابل توجهی برخوردار است باید برای پانلهای نصب شده دیواری پشت بند مناسب در نظر گرفته شود. ۹-۵-۸- بالاکشیدن تیرآهن برای اجرای سقف طاق ضربی به صورت دستی با طناب، کابل و نظایر آن مجاز نیست و باید از جرثقیل و یا سایر بالابرهای مکانیکی مناسب مطابق با مفاد بخش ۲-۸ استفاده شود. ۱۰-۵-۸- ضروری است کلیه اقدامات و ارزیابیهای لازم در زمینه احتمال سقوط قطعات آجر و سفال و ملات و سقوط ابزارهای دستی عوامل اجرایی ساخت دیوارهای خارجی مطابق بند ۲-۲-۳ به عمل آورده شود. ۱۱-۵-۸- با توجه به احتمال آسیب رساندن رابیتس فلزی به دست هنگام اجرای سقف کاذب کارگران باید از دستکش ساقدار مقاوم در برابر برش استفاده کنند. ۱۲-۵-۸- باقیمانده ملاتهای گچ و سیمان و بتن عملیات بتن پاشی و بنایی باید قبل از خشک شدن از روی کف زمین در کارگاه جمع آوری و مطابق بند ۲-۹-۶-۱ دفع شوند ترجیحا از آب برای شستشوی آنها از روی زمین نباید استفاده شود و در صورت شستشوی این مواد پساب و رواناب ناشی از آن باید مطابق بند ۲-۹-۶-۱۳ جمع آوری شود. ۱۳-۵-۸- پسماندهای فلزی به جای مانده از اجرای سقفهای کاذب و ... باید مطابق بند ۲-۹-۶-۱-ت جمع آوری شوند. ---

فصل نهم نمای ساختمانی

۱-۹- کلیات

۱-۱-۹- هدف و دامنه کاربرد

نما در ساختمان میتواند برای حفاظت، زیبایی یا هر دو استفاده شود اما در هر حال باید در برابر بارهای ناشی از باد، زلزله، سیل، نیروهای گرانشی و دیگر عوامل جوی مقاومت لازم را داشته باشد انواع نماهای خارجی متداول شامل نمای پردهای، دیوار نما و نمای مهار شده به دیوار میان قابی هستند که هر کدام میتوانند به صورت مهار شده یا چسبانده شده اجرا شوند. هدف از ارائه این مشخصات دستیابی به یکنواختی در روش ساخت نمای ساختمان است تا از این طریق سازه های ساخته شده از کیفیت و ایمنی بیشتری برخوردار باشند برای آگاهی بیشتر در خصوص جزییات ساخت انواع نماها و روش اجرای آنها ضرورت دارد به ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه مراجعه شود. دامنه کاربرد این فصل از ضابطه کلیه ساختمانهایی است که در آنها از نمای سنگی، آجری، آستر سیمانی، تخته سیمان الیافی، نمای بتن پیش ساخته، نمای بتن پارچهای، نمای سرامیک، نمای کامپوزیت فلزی، نمای شیشه ای، چوبی و سیستم های عایق حرارتی خارجی استفاده میگردد.

۲-۱-۹- تعاریف و اصطلاحات

سازه پشتیبان: سازه پشتیبان (پشت بند) میتواند سازه ساختمان، دیوار بنایی، سیستم استاد، قوطی های قائم فلزی یا مجموعهای پیش ساخته باشد پشت بند باید بر اساس ضوابط فصل دوازدهم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ طراحی شود. سیستم نمای پردهای: شامل قطعات نمای پیش ساخته و سیستمهای گوناگون نمای شیشه ای، پانلهای عایق با روکش فلزی، سیستم نمای پردهای یکپارچه، پانلهایی با قاب فلزی دارای قطعات آجری متصل شده، بتن مسلح شده با الیاف شیشه (GFRC: Glass Fiber Reinforced Concrete)، نمای سرامیکی، سنگی یا آجری با اجرای خشک میباشد. سیستم نمای سنگی: این نوع نما از قطعات یا پانلهای سنگی و متعلقات جهت اتصال آنها به سازه اصلی ساختمان تشکیل میشود. شیشه های ایمن: این نوع شیشه ها در برابر خرد شدن ایمنی بالایی دارند و پس از خرد شدن معمولاً در قاب خود باقی می مانند. نمای بتن مسلح به الیاف شیشه: متشکل از سیمان پرتلند، ماسه، آب و الیاف شیشه است. نمای بتنی مسلح شده با شبکه الیاف (TRC: Textile Reinforced Concrete): نوعی نمای سیمانی که در آن برای مسلح کردن نما از شبکه الیاف استفاده می شود. نمای آجری: شامل دیوار آجری یک لایه با ضخامت حداکثر ۱۰ سانتی متر میباشد. نمای شیشه ای: به نمایی که در آن از شیشه یا پلاستیک و هر نوع ماده شفاف یا نیمه شفاف دیگری در مقابل عبور نور در نمای خارجی ساختمان استفاده شده اطلاق می گردد. نمای عایق حرارتی خارجی: شامل یک لایه فوم عایق پلی استایرن، شبکه الیاف تسلیح از جنس الیاف شیشه، یک لایه پوشش پایه پلیمری و لایه پوشش نهایی پایه پلیمری میباشد که شبکه الیاف تسلیح در داخل لایه پوشش پایه قرار می گیرد. ---

۲-۹- ضوابط اجرایی

۱-۲-۹- الزامات اجرایی نمای خارجی

۱-۱-۲-۹- الزامات کلی

الف- در صورت استفاده از نمای صلب سنگین مانند نمای چسبانده شده سنگی یا آجری در سیستم های انعطاف پذیر مانند قاب خمشی باید توجه کرد که خطر آسیب این گونه نماها در این نوع سازه ها زیاد است و در صورت استفاده باید از جزییات ویژه ارائه شده در این دستورالعمل استفاده شود. ب- باید با استفاده از جزییات ارائه شده در این دستورالعمل از قرارگیری نما تحت اثر جابه جایی نسبی طبقات جلوگیری شود. پ- در تمامی نماهای اجرا شده اجزای پوششی که وزن واحد سطح آنها بیش از $50 kg/m^2$ میباشد باید در فواصل کمتر یا مساوی ۱٫۲ متر دارای مهار مکانیکی به قاب دیوار خارجی باشند کفایت مهار در مقابل بارهای لرزهای باید بر اساس معیارهای ارائه شده در این دستورالعمل ارزیابی شود. همچنین کفایت اجزای پوشش در مقابل مقادیر مورد انتظار تغییر مکان تعیین شده باید با استفاده از جزییات ارائه شده در این فصل تامین گردد. ت- در نماهای مهار شده قطعات نما باید توسط اتصالات مکانیکی به سازه متصل شوند قطعات و اتصالات مزبور باید طوری طراحی شوند که قادر به تحمل تغییر شکلهای ناشی از زلزله بدون انتقال آن به نما باشند. ث- پنجره های بزرگ به خصوص پنجره های نمای مشرف به پیاده رو باید دارای شیشه های ایمن باشند. شیشه ایمن شامل شیشه های آبدیده، شیشه های دارای سیم یا الیاف، شیشه های دارای لایه پوشش مقاوم در برابر ضربه یا پانلهای پلاستیکی میباشد. ج- در مواردی که از مهار نگهدارنده در بتن استفاده میشود مهار باید به میلگردهای اصلی سازه بتن مسلح متصل و مهار گردد و کفایت مهار نگهدارنده مورد استفاده در اتصالات بتنی باید برای بارهای وارد ارزیابی شود. چ- در نمای واقع در بالای خروجیها یا مسیرهای پیاده رو باید از نصب قطعات بزرگ در ارتفاع بیش از ۳ متر از سطح زمین خودداری گردد در مواقعی که احتمال سقوط این قطعات وجود دارد میتوان با ایجاد موانع یا باغچه های عریض از دسترسی عابران جلوگیری کرد. ح- مهارهای نما باید به صورت دورهای کنترل شده و در هیچ کدام از اعضای اتصالات نباید نشانه هایی از خرابی یا زنگ زدگی و پوسیدگی دیده شود مهارهای زنگ زده و یا آسیب دیده باید تعویض شوند. خ- پوششهای محافظ در برابر شرایط جوی باید توسط اتصال دهنده های مناسب از جنس آلومینیوم، مس یا فولاد با پوشش روی یا سایر مصالح مقاوم در برابر خوردگی به پشت بندها متصل شوند. د- در نماهای پردهای باید با اجرای آتش بند در فاصله بین نما و سقف طبقه در ترازهای طبقه از خطر انتقال آتش بین طبقات جلوگیری شود.

۱-۱-۱-۲-۹- نماهای پانلی

الف- جزئیات نماهای پانلی پیش ساخته باید به گونهای باشد که جابه جایی نسبی بین پانل و سازه امکان پذیر باشد. ب- هر قطعه نمای پانلی باید حداقل دارای دو عدد تکیه گاه برای تحمل بارهای قائم ناشی از وزن پانل در هنگام وقوع زلزله باشد. پ- هر قطعه نمای پانلی باید حداقل دارای چهار عدد تکیه گاه برای بارهای خارج از صفحه ناشی از باد، زلزله و ضربه باشد. ت- قطعات نمای پانلی با ضخامت کمتر از ۵۰ میلی متر باید به طور مستقیم به دیوار پشتیبان بنایی یا بتنی مهار گردند.

۲-۱-۱-۲-۹- سیستم نمای پرده ای

سیستم های نمای پردهای به شتاب و تغییر شکل حساس هستند و ممکن است تحت اثر مستقیم شتاب و یا خرابی اتصالات ناشی از جابه جایی نسبی از جای خود خارج شوند در این نماها باید ضوابط زیر رعایت شود: الف- نمای پردهای باید به نحو مناسبی به قاب سازهای متصل شود و باید در محل اتصال قطعات درز بند انعطاف پذیر قرار داده شود به گونهای که در حرکات رفت و برگشتی سازه، نما آسیب نبیند. ب- هر پانل باید دارای حداقل ۴ مهار برای هر قطعه باشد. پ- برای قطعات بتنی پیش ساخته اتصالات باید به نحوی طراحی و اجرا شوند که رفتار شکل پذیر داشته باشند. بدنه اتصال باید از ورق یا پروفیلهای فولادی ساخته شده و برای حداکثر بار لرزهای تشدید یافته و ۲٫۵ برابر بار باد تعیین شده طراحی شود. توجه شود حتی در صورتی که بار باد حاکم بر طراحی باشد جزییات اتصالات و مهارها باید براساس ضوابط لرزهای طراحی و اجرا شوند. ت- اعضای اتصال که ممکن است رفتاری ترد از خود نشان دهند مثل جوشها، پیچها و اقلام مدفون در بتن مثل میل مهارها باید برای حداکثر بار لرزهای تشدید یافته و ۲٫۵ برابر بار باد تعیین شده طراحی شود در نماهای شیشه ای پردهای اتصالات و میل مهارها باید برای ۴ برابر بار باد تعیین شده در این دستورالعمل کنترل شوند. ث- برای سیستمهای نمای پانلی پانلها باید به طریقی طراحی شوند که جابجایی نسبی طبقه در قاب سازهای را بدون آسیب اساسی تحمل کنند قطعاتی که بین دو طبقه اجرا میشوند باید امکان جابه جایی نسبی را با تکیه بر اتصالات لغزشی یا خمشی یا از طریق مکانیزم گهواره ای ایجاد نمایند توصیه میشود اتصالات لغزشی به شکل بولت امکان لغزش در سوراخ لوبیایی را داشته باشد طول سوراخ لوبیایی باید مساوی دو برابر جابجایی نسبی طبقه مورد انتظار به علاوه قطر پیچ به علاوه فاصله لازم برای رواداریهای اجرایی باشد برای تامین کارایی پیچ باید در مرکز شیار قرار گیرد. ج- طراحی و جانمایی اتصالات باید به گونهای باشد که رفتار حاکم بر قطعه خمشی باشد. چ- باید به چینش و فاصله درزها در سیستم دیوارهای پیش ساخته توجه ویژه ای شود. ح- اجزای نما در دیوار پردهای که وزن واحد سطح آنها بیش از $40 kg/m^2$ میباشد باید در فواصل کمتر یا مساوی ۱٫۲ متر دارای مهار مکانیکی به قاب دیوار خارجی باشند.

۲-۱-۲-۹- حفاظت در مقابل عوامل جوی

دیوارهای خارجی باید دارای پوششی خارجی (نما) برای محافظت در مقابل عوامل جوی باشند. نمای خارجی باید شامل درز پوش مطابق ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه کشور باشد نما باید به گونهای طراحی و ساخته شود که با استفاده از عایقهای رطوبتی پشت نمای خارجی از انباشت آب در دیوار جلوگیری همچنین از تجهیزات مناسب برای زه کشی آبهای وارد شده به دیوار استفاده شود جهت رعایت الزامات مربوط به عایق بندی و جلوگیری از میعان در دیوارهای خارجی به فصل هشتم ضابطه عایق کاری مراجعه شود.

۳-۱-۲-۹- تمهیدات سازه ای

سازه باید به گونهای طراحی شود که حداکثر تغییر مکان نسبی داخل و خارج از صفحه طبقات در ساختمانها به مقادیر مشخص شده در آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد ۲۸۰۰) محدود شود. به علاوه در نماهای پردهای قاب نگهدارنده نما باید مانند شکل ۹-۱ در تراز سقف طبقات با اتصالات لوبیایی از سازه جداسازی شود و در سایر انواع نما دیواری که نما به آن متصل میشود باید بر اساس ضوابط فصل دوازدهم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه از قاب سازه ای جداسازی شود.

۴-۱-۲-۹- حفاظت از آتش سوزی

نمای خارجی باید دارای درجه مقاومت در برابر آتش، مطابق ضوابط آیین نامه محافظت ساختمانها در برابر آتش باشد و باید به گونهای طراحی شود که عامل گسترش آتش سوزی نباشد.

۵-۱-۲-۹- مقاومت در برابر سیل

برای ساختمانهای واقع در مناطق با خطر سیل مجموعه نما و دیوارهای خارجی طبقه همکف باید با مصالح و عایق بندی مقاوم در برابر نفوذ آب و نیروی فشاری ناشی از سیل ساخته شوند.

۶-۱-۲-۹- نماهای ترکیبی

استفاده از ترکیب نماهای مختلف در نمای ساختمانی با رعایت ضوابط زیر مجاز است: الف- هر نوع نما باید برای بارهای وارد بر خود طراحی شود اتصال نما نیز باید برای بارهای وارد بر آن طراحی شود. ب- توجه ویژه ای باید در چینش درزها در سیستمهای نماهای ترکیبی انجام شود در مکانهایی که قطعات مجاور از جنس مختلف میباشند یا روش اتصال آنها متفاوت است باید در سیستمهای مختلف درزهای اجرایی برای جلوگیری از برخورد یا حرکت غیر هماهنگ نماهای با جنس مختلف تعبیه شود. این امر در نماهای پانلی حساس تر است. پ- زمانی که نمای شیشه ای در کناره ها یا بالا در مجاورت نمایی از مصالح غیر انعطاف پذیر قرار میگیرد باید درز انبساطی با حداقل اندازه ۶/۵ میلی متر بین آنها ایجاد شود.

۲-۲-۹- الزامات اجرای نمای سنگی

سنگهای گرانیت، سنگ آهک، تراورتن، ماسه سنگ، سنگ لوح، ماربل و کوارتزیت همچنین مصالح مورد استفاده در نمای سنگی شامل مهارهای فلزی، درزگیرها، درزپوشها و آبچکانها و ملات مورد استفاده در نمای سنگی به شرط رعایت مشخصات و استانداردهای ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه قابل استفاده در نمای خارجی ساختمانها میباشند.

۱-۲-۲-۹- انواع اجرا و مهار نمای سنگی

اجرای نمای سنگی به یکی از دو طریق زیر است: الف- نمای سنگی چسبانده شده: نماهایی هستند که در آن از چسب یا ملات به همراه سایر لوازم برای اتصال سنگ نما به دیوار پشتیبان استفاده میشود در این حالت نقش ماده چسباننده باید تنها مهار بار ثقلی باشد و به منظور تحمل بار جانبی باید یکی از وسایل مهار مکانیکی ذکر شده در این فصل و در ضابطه شماره ۷۱۴ به عنوان مهار جانبی سنگ استفاده شود. ب- نمای سنگی مهار شده: نماهایی هستند که در آن از مهار مکانیکی به همراه قاب الحاقی جداگانه برای اتصال سنگ نما به تیرهای سازه ای (نمای پردهای) و یا از مهارهای مکانیکی جهت اتصال سنگ نما به دیوار پشتیبان (دیوار نما) استفاده میشود در هر دو حالت بار ثقلی و جانبی باید توسط مهار تحمل شود.

۲-۲-۲-۹- اجرای نمای سنگی چسبانده شده

الف- اجرای نماهای سنگی چسبانده شده که با زیرسازی اندود سیمانی یا مواد چسباننده به دیوار نگهدارنده متصل می شوند بدون وجود مهار لرزهای ممنوع است. ب- دیوار نگهدارنده نما باید با جزئیات مناسب که توسط مشاور در مشخصات فنی بیان میشود از اثرات جابجایی نسبی طبقات جداسازی و محافظت شود و یا تغییر مکانهای سازه با استفاده از سیستمهای باربر جانبی صلب محدود شود. پ- به ازای هر ۰٫۲ متر مربع نمای سنگی باید حداقل از یک مهار سیمی فولادی به قطر ۳ میلی متر یا سطح معادل آن با روکش روی یا روکشهای غیر فلزی استفاده شود. این مهار سیمی فولادی باید حلقهای با پایه های با طول بیش از ۴۰۰ میلی متر باشد این پایه ها باید خم شده و در ملات درز نمای سنگی قرار گیرند ۵۰ میلیمتر انتهایی از هر پایه سیمی باید با زاویه ۹۰ درجه خم شود حداقل ضخامت ملات سیمانی که بین دیوار پشت بند و نمای سنگی قرار میگیرد باید ۲۵ میلی متر باشد. ت- مهارها باید دارای مقاومت کافی برای تحمل کل وزن نما در حالت کششی باشد فاصله نما از دیوار پشت بند باید حداکثر ۵۰ میلی متر باشد این فاصله باید توسط ملات سیمان پرتلند و شن نخودی پر شود نما و دیوار پشت بند باید با آب تمیز خیس شده و در هنگام ریختن ملات کاملاً مرطوب باشند. ث- استفاده از مهارهای فلزی مقاوم در برابر خوردگی که در بالای هر قطعه و یا در درزهای افقی در فاصله مرکز به مرکز ۳۰۰ میلی متر تا ۴۵۰ میلیمتر نصب شده اند مجاز است. این مهارها باید به نحوه مناسبی به دیوار پشت بند متصل شوند. ج- در نمای چسبانده شده به دیوار پشتیبان بتنی یا بنایی مهارهای سیمی فولادی (anchor ties) باید در برابر خوردگی مقاوم بوده و حداقل قطر ۳ میلی متر یا مساحت معادل آن را داشته باشند. باید حداقل ۱۵ سانتی متر از پایه های حلقه ها (eyes or loops) با زاویه ۹۰ درجه خم شده و در ملات درز قرار گیرند و فاصله بین حلقه ها از مرکز و در هر دو جهت باید حداکثر ۳۰۰ میلی متر باشد. ح- در نماهای سنگی چسبانده شده که وزن نما توسط ملات یا چسب تحمل میشود استفاده از مهارهای مسلح کننده برای نگهداری لرزهای نما اجباری است.

۱-۲-۲-۲-۹- انواع مهار در نمای سنگی چسبانده شده

برای مهار نمای سنگی به صورت چسبانده شده میتوان از روشهای ذیل استفاده کرد برای جزییات اجرایی کامل این روشها به فصل چهارم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه رجوع شود. الف- مهارهای پیش ساخته: استفاده از مهارهای پیش ساخته شامل میخ پرچ های صاف، مفتولهای سیمی، مهارهایی از نوع فنرهای سیمی پیش ساخته، پیچ ها یا میله های حدیده شده به عنوان مهارهای اتصال دهنده سنگ نما به پانلهایی بتنی مجاز است. میتوان از چسبهای سازگار با سنگ همراه با این مهارها استفاده نمود هر چند اتکا به چسب برای نگهداری سنگ به تنهایی مجاز نیست هنگام مهار سنگهای زیر طاقها باید دقت زیادی شود تا اطمینان حاصل شود که همه مهارها درگیر شده اند و بارهای قائم و جانبی را به خوبی تحمل مینمایند. ب- مهارهای سیمی فولادی: مهارهای سیمی فولادی به کار رفته روی قطعات سنگ قائم باید تنها به منظور تحمل بارهای جانبی در نظر گرفته شوند. وزن قطعات سنگی قائم باید توسط لبه شکاف یا لقمه پشتیبان به صورت جدا از مهار سیمی فولادی تحمل گردد. سیم ها باید از فولاد مقاوم در برابر خوردگی بوده و تعداد سیم ها برای هر قطعه سنگ نما باید حداقل ۲ و حداکثر ۴ عدد باشد. حداقل قطر سیم قطعه مهار شده با دو سیم در سطوح خارجی ۳ میلیمتر و در نمای داخلی ۲ میلی متر باشد. پ- مهارهای سطحی برای نماهای موجود فاقد مهار: مهارهای سطحی اساساً از نوع پیچی بوده و کاربرد اصلی آنها به عنوان تقویت کننده برای سنگهایی است که مهار آنها آسیب دیده یا نماهای اجرا شده ای که در کل فاقد مهار بوده اند جهت اسکوپ نماهای موجود توصیه میشود حداقل در چهار گوشه سنگ و در صورت زیاد بودن طول سنگ در فواصل معینی در طول سنگ محل سوراخکاری در محل بندکشی ها ایجاد شود تا از بروز ترک در سنگ جلوگیری گردد محل نصب این پیچ و رول پلاکها در درز سنگها با واشر فولادی با ضخامت حداقل ۲ میلیمتر و حداقل قطر ۳ سانتی متر میباشد.

۳-۲-۲-۹- نمای سنگی مهار شده

الف- نمای سنگی مهار شده نمایی است که به سازه نگهدارنده خود با مهار مکانیکی متصل میشود. در این نوع نماها شتاب اعمالی ممکن است سبب شکست یا خرابی اتصالات و خارج شدن قطعات نما از مکانشان گردد. همچنین تغییر مکانهای نسبی سازه نگهدارنده میتواند باعث جابجا شدن یا در رفتن قطعات نمای مهار شده شود. ب- قطعات نمای مهار شده باید به کمک اتصالات لغزشی یا درزها از جابجایی نسبی طبقات مستقل شود. همچنین نما باید با اتصالاتی که با در نظر گرفتن نیروهای وارده و اثر مولفه قائم زمین لرزه طراحی شده مهار شود. پ- باید توجه خاصی به طراحی نقاطی که قابلیت تغییر شکلهای زیادی دارند از قبیل بازشوها و گوشه ها معمول شود. ت- قطعات سنگی مهار شده با ضخامت بیش از ۴۰ میلی متر باید به طور مستقیم به دیوار پشتیبان مهار شوند. ث- در نماهای سنگی مهار شده که وزن نما باید توسط اتصالات یا استادهای (Stud track) فولادی قائم تحمل شود تیرک های نگهدارنده (استادهای فولادی) که به عنوان نگهدارنده و پشتیبان نما اجرا میشوند باید در فواصل کمتر یا مساوی ۶۰ سانتی متر به قاب سازه ای متصل شده باشند کفایت اتصال تیرکها برای بارهای وارده باید کنترل گردد. ج- در نماهای سنگی مهار شده که وزن نما توسط اتصالات و استادهای فولادی تحمل میگردد در کنار بازشوی در و پنجره باید از استادهای فولادی اضافی برای مهار نمای سنگی استفاده شود.

۱-۳-۲-۲-۹- حداقل ضخامت سنگ مهار شده

ضخامت مورد نیاز سنگ برای پروژه های مختلف نمای سنگی باید توسط مشاور تعیین شود حداقل ضخامتهای اسمی برای قطعات سنگی مهار شده (اجرای خشک) جهت اجرا در سطوح خارجی قائم با سطح صاف باید ۳۰ میلی متر برای گرانیت، سنگ لوح، سنگ آهک با چگالی بالا، مرمر و تراورتن و ۵۰ میلی متر برای سنگهای با پایه کوارتزی درشت دانه و سنگ آهک با چگالی کم باشد. در صورتی که قطعات سنگی به صورت سنگ در پوش، زیر سقف، کتیبه، کف پنجره، پیش آمدگی یا بلوک لقمه پشتیبان استفاده شوند به علت آنکه براثر وزن خود تحت بار خمشی دائمی قرار دارند ضخامت آنها باید افزایش یابد. مقدار ضخامت افزایش یافته باید توسط مشاور در مشخصات فنی بیان شود.

۲-۳-۲-۲-۹- انواع مهار در نمای سنگی مهار شده

برای مهار نمای سنگی به صورت چسبانده شده باید از روشهای ذیل استفاده نمود جزییات اجرایی این روشها در ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه ارائه شده است. الف- لقمه های پشتیبان: در این روش هر یک از سنگهای نما جهت تحمل بارهای ثقلی و جانبی باید به صورت مستقیم به دیوار پشتیبان متصل شود. بار ثقلی هر یک از قطعات سنگ نما باید به وسیله دو تکیه گاه به دیوار پشت بند منتقل گردد این تکیه گاه ها شامل لقمه های پشتیبان نیز میباشند. برای مهارهای دوخت به پشت جهت تحمل بارهای جانبی باید از مهارهای دم دو تکه استفاده شود که قسمت انتهایی آنها در داخل شیار ایجاد شده در قطعه سنگ مهار شده باشد تعداد مهارها باید بر پایه مقاومت مهار و نیز میزان نیروی جانبی وارده تعیین شود به طور کلی حداقل چهار مهار برای قطعات کوچکتر از یک متر مربع باید پیش بینی شود و در صورت افزایش مساحت قطعه به اتصالات بیشتری نیاز است در هر صورت مقدار مهارها باید توسط مشاور در مشخصات فنی بیان شده باشد. ب- ترکیب مهار بار ثقلی و بار جانبی در یک قطعه: ترکیب تکیه گاه بار ثقلی و مهارهای دوخت به پشت جهت انتقال بار جانبی در نماهای سنگی مجاز است. مهارها باید از دو قطعه فولاد ضد زنگ ساخته شوند که شامل یک ورق فولادی خمیده و یک ورق فولادی صاف میباشد.

۴-۲-۲-۹- اجرای نمای پرده ای سنگی

در نمای سنگی پردهای (نمای سنگی خشک) باید با استفاده از شبکه سازهای قرار گرفته در پشت نما مستقیم به تیرهای طبقات متصل شده و بارهای وارده به نما مستقیما به تیر سازهای منتقل شود در این سیستم با توجه به اینکه نمای پردهای سنگی غیر شفاف است باید یک دیوار داخلی در پشت نما اجرا شود این دیوار با توجه به اینکه بارهای خارجی ناشی از باد و طوفان به آن وارد نمیشود میتواند سبکتر و دارای مقاومت کمتری باشد باید توجه شود که قوطی های پشت نمای سنگی با توجه به عدم مهار به دیوار پشتی در این سیستم و طول آزاد معادل ارتفاع طبقه از مقاطع سنگین تری برخوردار میباشند و در محاسبات وزن اضافی آنها باید در نظر گرفته شود.

۵-۲-۲-۹- درزهای بین قطعات یا پانلهای سنگی

درزهای بین سنگها باید متناسب با موارد زیر توسط مشاور تعیین شده باشد: الف- رواداری های ابعادی سنگ ب- رواداری های اجرایی پ- تغییرات ابعادی در سنگ به دلیل عواملی چون تغییرات دما، کرنش و رطوبت ت- جابجایی های سازهای نظیر تغییر طول ستون، تغییر مکانهای جانبی سازه و پیچش و خیز تیر پیشانی ث- تأثیرات بلند مدت ناشی از خزش یا جاری شدن پلاستیک ج- مهارها چ- درزگیرها و میله پشتیبان برای نسبت ابعادی صحیح درزگیر جلوگیری از حرکت سنگ نما ممکن است منجر به ایجاد تنشهای زیاده از حد و در نهایت شکست سنگ شود. تعبیه درزهای نرم و باز سازهای میتواند مانع از چنین شکستهایی گردد درز نرم درزی است که مانع از انتقال بار از سنگ مجاور در عرض درز میگردد توصیه میشود عرض درز در صورتی که هر سنگ به صورت جداگانه مهار شده باشد بین ۲ تا ۴ برابر جابجایی پیش بینی شده باشد در مواردی که سنگها طوری روی هم قرار میگیرند که بارهای ثقلی را منتقل کنند. به منظور حفظ عملکرد غیر مقید یک درز نرم، ویژگیهای درزگیر باید در نظر گرفته شود. در مرحله گیرش باید دقت شود که از ورود احتمالی مصالح سخت به داخل درزهای باز جلوگیری شود. تمرکز تنش حاصل در نقاط گیردار میتواند منجر به خرد شدن سنگ یا شکست احتمالی مهار یا هر دو شود.

۶-۲-۲-۹- نحوه اجرای نمای سنگی چسبانده شده بر روی ستونها

در نماهای سنگی چسبانده شده باید با استفاده از جزئیات ارائه شده در فصل چهارم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه اتصال دیوار پشتیبان به سازه محیطی را جدا نمود این جداسازی باید به نحوی صورت گیرد که با اتصال نما به دیوار امکان حرکت آن با دیوار فراهم شود و در محلهایی که پوشش نما از ستونها عبور میکند باید توسط مصالح پرکننده نظیر پشم سنگ از چسبیدن نما به ستونها جلوگیری شود همچنین اجرای نما باید به گونهای باشد که در تراز طبقات تیر یا دال در نما درز انقطاع اجرا شود.

۷-۲-۲-۹- نمای پرده ای سنگی پیش ساخته

به جای نصب سنگها به صورت جداگانه بر روی دیوار پشتیبان اتصال سنگها به قاب خرپایی فولادی مجاز میباشد. پانلی شامل سنگ و قاب باید توسط جرثقیل تا موقعیت نصب بلند شده و به سازه ساختمان متصل شود. جزییات اجرایی این نما در فصل چهارم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه ارائه شده است.

۸-۲-۲-۹- رواداری ها

در اجرای نماهای سنگی باید رواداریهای معمول بر اساس ضابطه شماره ۷۱۴ رعایت شود.

۳-۲-۹- الزامات اجرای نمای آجری

۱-۳-۲-۹- انواع نمای آجری

دیوار پشتیبان که نمای آجری بر روی آن نصب میشود ممکن است سازهای یا غیر سازهای باشد. در ساختمانهای حداکثر تا چهار طبقه دیوارهای پشتیبان میتواند میانقابی باشد در غیر این حالت دیوار پشتیبان باید از قاب جداسازی شود. جزییات اجرایی دیوار پشتیبان باید بر اساس ضوابط ارائه شده در فصل دوازدهم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ باشد. آجرهای مورد استفاده در نمای ساختمانی به انواع آجر رسی، آجر ماسه آهکی، آجر مارنی و آجر بتنی تقسیم بندی میشوند که هر کدام از آنها میتوانند به صورت توپر، سوراخ دار یا صفحات نازک (پلاک) باشند مشخصات انواع آجر باید مطابق با فصل پنجم ضابطه شماره ۷۱۴ باشد.

۲-۳-۲-۹- الزامات کلی نمای آجری

ضوابط این بخش به طور خاص برای نماهای آجری میباشد و در مورد سایر نماها کاربرد ندارد. الزامات کلی نماهای آجری که باید در حین اجرا رعایت شوند عبارتند از: الف- نمای آجری باید توسط نبشی یا اعضای فولادی مشابه در هر طبقه بالای طبقه اول مهار شود. کفایت این مهارها برای بار وارده باید توسط مشاور کنترل گردد. ب- نمای آجری باید توسط مهارهایی از جنس فولاد ضد زنگ یا دارای پوشش گالوانیزه در فواصل کمتر یا مساوی ۶۰ سانتی متر به دیوار پشتیبان متصل شود این مهارها باید برای نیرو وارده طراحی شده باشند. پ- نمای آجری باید در نزدیک محل بازشوها یا محل درزها یا سایر ناپیوستگیها به دیوار پشتیبان مهار شود. این مهارها باید قابلیت تحمل بارهای وارده را داشته باشند. ت- در نماهایی که با فاصله از دیوار پشتیبان و توسط استادهای فولادی نگهداشته شده اند درزهای زه کشی و زه کش پایه دیوار باید پیش بینی شود. در صورت عدم وجود درز باید نسبت به تعبیه آن اقدام شود. ث- مهارهای لرزهای نما در نماهای آجری میتوانند شامل سیمهای فلزی یا گیره هایی باشند که از یک سو توسط مهار مکانیکی به دیوار پشتیبان نما متصل شده و از سوی دیگر در ملات بین ردیفهای نما قرار گرفته اند. برای مقابله با زلزله باید علاوه بر موارد فوق یک میلگرد افقی در ملات دیوار در راستای دیوار نیز قرار گرفته و به مهار نیز متصل باشد. ج- از سیم یا میلگردهای مستقیم برای مهار نمای آجری به خصوص در صورتی که لایهای از عایق یا هوا بین نمای آجری و دیوار پشتیبان فاصله انداخته باشد نباید استفاده شود. ح- درز پوشها و حفرات زهکشی در نمای آجری مهار شده باید در اولین لایه آجر و در بالای سطح تمام شده زمین و بالای پی یا دال و سایر نقاط تکیه گاهی از جمله کفهای سازه ای، نبشیهای نگهدارنده نما و نعل درگاه هایی که نما به آنها متصل شده اند قرار گیرند. در نمای آجری خارجی چسبانده شده نیز باید موارد زیر رعایت گردد: الف- درز پوش در تراز پی یک درز پوش با حداقل ضخامت ۰٫۵ میلی متر گالوانیزه یا پلاستیکی با حداقل بال متصل عمودی با ارتفاع ۹۰ میلی متر نصب گردد و تا حداقل ۲۵ میلی متر زیر تراز پی در دیوارهای پشتیبان دارای استاد فلزی ادامه یابد آب بند باید تا روی قسمت خارجی درزپوش ادامه یابد. ب- فواصل مجاز در دیوارهای پشتیبان دارای استاد فلزی نمای چسبانده شده باید در فاصله حداقل ۱۰۰ میلی متر از سطح زمین یا حداقل ۵۰ میلی متر از نواحی دارای پوشش عایق رطوبتی یا ۱۲ میلی متر بالای نواحی پیاده رو خارجی که دارای پی مشترک با دیوار خارجی است نصب شود.

۳-۳-۲-۹- نماهای مهار شده

واحدهای آجر باید حداقل ۵۰ میلی متر ضخامت داشته باشند باید وزن نما در تراز هر طبقه به نبشی تکیه گاهی نصب شده در آن طبقه اعمال شود و نما باید توسط یکی از انواع مهارهایی که در فصل پنجم ضابطه شماره ۷۱۴ ذکر شده برای تحمل بار جانبی مهار شود.

۴-۳-۲-۹- نماهای چسبانده شده

در نماهای چسبانده شده بارها به وسیله مهارهای مکانیکی مناسب از نما به دیوار پشتیبان انتقال می یابد و خمش خارج از صفحه برای جلوگیری از جدایی نما از دیوار پشتیبان باید محدود شود جزییات اجرایی نمای آجری چسبانده شده در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است. ضخامت هر یک از واحدهای آجر نمای چسبانده شده نباید بیشتر از ۶۰ میلی متر باشد. دیوار پشتیبان باید بر اساس فصل دوازدهم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ مسلح شده باشد.

۴-۲-۹- الزامات اجرای نماهای سیمانی

۱-۴-۲-۹- مشخصات نماهای سیمانی

نماهای اندود سیمانی از دسته مصالح ترد محسوب میشوند و در تغییر مکانهای حتی اندک این اندودها دچار ترک خوردگی میشوند اجرای مستقیم این نماها بر روی دیوارهای برشی بتنی به علت آسیب دیدن این نماها براثر تغییر شکلهای دیوار در هنگام زلزله در ساختمانهایی که طبق تقسیم بندی استاندارد ۲۸۰۰ جزو ساختمانهای با اهمیت زیاد و بسیار زیاد محسوب میشوند باید با ملاحظات ویژه ای انجام پذیرد. توصیه میشود نمای سیمانی به صورت دولایه به نامهای لایه پایه و لایه آستر نهایی روی دیوار اجرا شود. اجزای تشکیل دهنده لایه پایه سیمان پرتلند، آهک، ماسه و آب میباشد در لایه پایانی آب باید به سیمان پرتلند و آهک اضافه می شود. ضروری است که آستر نهایی بی وقفه اجرا شود وقفه تنها در درزهای کنترلی و درزهای انبساط مجاز است. استفاده از دو نوع مخلوط برای لایه نهایی شامل مخلوط سیمانی پرتلند و مخلوط پلیمری اکریلیک مجاز است. همچنین میتوان در لایه نهایی به مخلوط رنگ اضافه نمود.

۲-۴-۲-۹- اجرای نمای سیمانی

نمای سیمانی اجرا شده بر روی دیوارهای خشک باید متشکل از دو لایه (لایه پایه اول و لایه پایه دوم) باشد و از آنجا که سطح نمای سیمانی تقریبا نازک (۲۳ میلیمتر) و شکننده میباشد باید دیوار از سختی کافی برخوردار باشد. انعطاف پذیری بیش از حد دیوار باعث ایجاد ترک در نمای سیمانی میشود و این امر منجر به زوال سریع دیوار ناشی از نفوذ آب، خرابی ناشی از یخ زدن و ذوب شدن می گردد. سطح آجری باید تمیز و عاری از نقص باشد تا اتصال بین نمای سیمانی و مصالح بنایی را با اختلال همراه نسازد. با توجه به آنکه مصالح بنایی متخلخل میباشند ممکن است آب را از مخلوط جذب نموده و آب کافی در نمای سیمانی باقی نماند. بنابراین سطح بنایی باید قبل از اجرای لایه پایه خیسانده شود. به علت آنکه دیوار بتنی به اندازه دیوار بنایی زبر و جاذب آب نیست توصیه میشود بر روی دیوار بتنی پیش از اجرای نمای سیمانی ماسه پاشی سبک همراه با یک لایه دوغاب انجام شود ضخامت کلی نمای سیمانی بر روی دیوار بتنی نزدیک به ضخامت آن بر روی دیوار بنایی است و استفاده از الیاف کوتاه در این نما اجباری است جزییات اجرایی نمای سیمانی در فصل ششم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۵-۲-۹- الزامات اجرای نمای سرامیک

استفاده از دو روش نصب تر (یا روش چسبانده شده) و روش نصب خشک (یا روش مهار شده) در نصب سرامیک در نمای ساختمانها مجاز است اجرای نمای سرامیکی با روش تر در نمای خارجی ساختمانها ممنوع میباشد. در روش نصب خشک اتصالات باید بارهای ثقلی ناشی از وزن سرامیک و اجزای آن به علاوه بارهای جانبی وارده شامل بارهای زلزله، بارهای فشار و مکش باد را تحمل کنند همچنین این نوع نما باید در برابر بارهای ضربه ناشی از برخورد قطعات مختلف به آنها به خصوص قطعات جابجا شده توسط تندبادها کنترل شوند. در نماهای سرامیکی مهار شده که وزن نما توسط اتصالات یا استادهای فولادی قائم تحمل میشود فواصل استادهای فولادی یا آلومینیومی که به عنوان نگهدارنده و پشتیبان نما اجرا میشوند باید کمتر یا مساوی ۶۰ سانتی متر باشند. کفایت اتصال این اعضا به قاب سازهای باید برای بارهای وارد کنترل گردد در کنار بازشوهای در و پنجره باید از استادهای فولادی یا آلومینیومی اضافی برای مهار نمای سرامیکی استفاده شود.

۱-۵-۲-۹- نصب خشک سرامیک

مشخصات و الزامات سرامیکهای پرسلان یا سرامیکهای تراکوتا قابل استفاده در روش نصب خشک سرامیک در فصل هفتم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است. با توجه به نوع سیستم اجرای سرامیک (نمای پردهای یا دیوار نما) بار وارد به نمای سرامیکی باید به تیرهای طبقات یا دیوار پشتیبان نما منتقل شود.

۲-۵-۲-۹- نصب سرامیک تراکوتا

در نصب این نوع از سرامیکها، ریل فواصل اتصال دهنده ها باید با توجه به نیروهای وارده توسط مشاور مشخص گردد. ریل در هنگام نصب باید شاقول باشد در صورت نصب نامناسب ریل نصب پانلها دچار مشکل شده و باعث ایجاد ضعفهایی در کل سیستم خواهد شد جزییات نصب سرامیک تراکوتا در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۳-۵-۲-۹- نصب خشک سرامیک پرسلانی

در نصب خشک سرامیک پرسلان باید به نکات زیر توجه شود: الف- پروفیلهای قائم باید در تراز طبقات قطع شوند تا هر طبقه عملکردی جداگانه از سایر طبقات داشته باشد و نما تحت اثر جابجاییهای نسبی طبقات قرار نگیرد. ب- به منظور جلوگیری از سقوط سرامیکها از نما باید سطح پشت تمامی سرامیکها در نمای خارجی ساختمانهای پنج طبقه و بیشتر با استفاده از شبکه الیاف شیشه و چسب مناسب مسلح گردند. پ- فاصله آزاد مجاز بین سرامیکها ۴ تا ۸ میلی متر میباشد. ت- باید از لاستیکهای ضربه گیر در محل شیار پروفیلهای قائم استفاده نمود.

۶-۲-۹- الزامات اجرای نماهای شیشه ای

۱-۶-۲-۹- الزامات عملکردی نماهای شیشه ای

در اجرای نماهای شیشه ای الزامات زیر باید رعایت شود: الف- شیشه های موجود بر روی تیغه ها و قابهای منفردی که دارای مساحت بیش از $1.5 m^2$ میباشند و در ارتفاع بیش از ۳ متر در بالای محل عبور عابرین پیاده نصب شده اند باید از جنس لایه ای (لمینیت)، آبدیده یا شیشه های با مقاومت بالا باشند که هنگام شکستن در داخل قاب شیشه باقی بمانند شیشه های آبدیده در اثر شکستن باید به صورت تکه های ریز بدون گوشه تیز خرد گردند شیشه های لایه ای (لمینیت) باید پس از شکستن در محل خود باقی بمانند و در صورت شکستن به صورت تکه تکه در نیایند توصیه میشود از شیشه های لایه ای برای پنجره های نمای طبقه اول جهت جلوگیری از سرقت استفاده شود. ب- در نماهای شیشه ای فاصله آزاد شیشه در قاب حتما باید به منظور تامین فضای آزاد کافی برای تغییر مکانهای ناشی از زلزله رعایت گردد. پ- در نماهای شیشه ای اسپایدر هر کدام از پانلهای شیشه ای نمای ساختمان باید حداقل با ۴ عدد اتصال مهار شوند. ت- برای جلوگیری از پرتاب شدن قطعات شیشه در اثر باد یا زلزله در موقعیتهایی که پنجره ها در ارتفاع بیش از سه متر از سطح زمین قرار دارند توصیه میشود از لایه نازک پلاستیکی (استیکر) استفاده شود. ث- در جایی که نمای سازهای خارجی شیشه ای در ارتفاعی کمتر از ۴٫۵ متر بالای تراز پیاده رو قرار دارد، هیچ کدام از قطعات آن نباید بیش از $0.9 m^2$ مساحت داشته باشند و در جایی که این فاصله بیشتر از ۴٫۵ متر است مساحت آن باید کمتر از $0.5 m^2$ باشد. ج- طول و ارتفاع قطعه نمای سازهای خارجی شیشه ای نباید بیش از ۱٫۲ متر باشد. چ- ضخامت نمای شیشه ای خارجی نباید کمتر از ۹ میلی متر باشد. ح- در جایی که نمای شیشه ای تا سطح پیاده رو امتداد می یابد هر قطعه شیشه باید در یک قالب فلزی مطمئن قرار گرفته و در ارتفاع حداقل ۵ میلی متر بالاتر از مرتفع ترین نقطه پیاده رو نصب شود. فاصله بین قالب و پیاده رو باید کاملاً درزبندی شده و آب بندی شود. خ- درزهای افقی بزرگتر از ۱۶ میلیمتر باید توسط یک ماده یا وسیله غیر صلب پر شوند وقتی نمای شیشه ای در کناره ها یا بالا در مجاورت مصالح غیر انعطاف پذیر قرار میگیرد باید درز انبساطی با حداقل بعد ۶/۵ میلی متر بین آنها ایجاد شود. د- در نمای شیشه ای نصب شده در ارتفاع بیش از ۳٫۵ متر از سطح تراز پیاده رو باید علاوه بر ماستیک و نبشی در هر ضلع عمودی و افقی یا در هر ۴ گوشه قطعات شیشه ای از مهار استفاده شود مهارها باید به وسیله پیچ یا سایر انواع مهار به سازه نگهدارنده متصل گردند مهارها باید طوری طراحی شوند که بتوانند به تنهایی نمای شیشه ای را با چشم پوشی از درزگیر در صفحه عمودی مهار کنند نبشیهای مورد استفاده به عنوان تکیه گاه و مهارها باید برای بارهای وارد طراحی شوند. ذ- لبه های نمای شیشه ای که در معرض دید هستند باید با درز پوشهای فلزی مقاوم در برابر خوردگی درزبندی شده و با مصالح آب بند طوری آب بندی شوند که از ورود رطوبت به داخل فضای بین نمای شیشه ای و سازه نگهدارنده جلوگیری شود.

۲-۶-۲-۹- انواع سیستمهای نمای شیشه ای

سیستم های دیوار پردهای شیشه ای بر اساس ساختار آنها به ۵ نوع به شرح زیر تقسیم بندی میشوند: الف- سیستم های نصب درجا ب- سیستم های پیش ساخته پ- سیستم های قطعه و وادار ت- سیستم های پانلی ث- سیستمهای پوشش ستون و تیر درگاه جزییات این سیستمها در فصل هشتم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۳-۶-۲-۹- دیوارهای پرده ای نصب شده از داخل و نصب شده از خارج ساختمان

پانل های شیشه در روش نصب از خارج باید به دو روش ذیل در جای خود مهار شوند: الف- به وسیله صفحه های فشاری نگهدارنده شیشه (pressure plate-captured glass) ب- آب بند سیلیکونی سازه ای که باعث چسباندن شیشه میشود (structural silicone sealant-adhered glass) در روش نصب از داخل پانلهای شیشه ای باید به وسیله کارگرانی که در طبقات سازه مستقر شده اند، نصب شوند. جزییات این روش نصب در ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۴-۶-۲-۹- نماهای شیشه ای نامتعارف

در این سیستم ها از مقاطع آلومینیومی استفاده نمیشود و متداولترین آنها عبارتند از: الف- نمای شیشه ای مهار شده با خرپاهای کابلی (Glass wall supported by cable trusses) ب- نمای شیشه ای مهار شده با کابل پیش کشیده (Glass wall supported by a pretensioned cable net) پ- نمای شیشه ای دو لایه جزییات این نوع نماها در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۵-۶-۲-۹- دیوارهای شیشه ای دو پوسته

در سیستم دیواره دو پوسته (Double-skin glass walls) باید از دو دیوار شیشه ای با فاصله ۰٫۳ تا ۰٫۵ متر استفاده شود هوای موجود در این فاصله (plenum) به عنوان یک حائل بین دو لایه عمل کرده و دمای هوای خارج را متعادل میکند و همچنین به عنوان یک فضا برای سیستم تهویه ساختمان عمل میکند. لایه خارجی میتواند شامل شیشه های هوشمند و محافظ در برابر خورشید باشد.

۶-۶-۲-۹- عملکرد سازه ای دیوارهای شیشه ای

مهارهای بار ثقلی دیوارهای شیشه ای که وزن دیوار را به سازه منتقل میکنند باید برای تحمل بارهای لرزهای و باد نیز طراحی شده باشند تامین جزئیات لازم جهت مقاومت دیوارهای پردهای در برابر بارهای جانبی، ناشی از زلزله لازم است. جزییات بارهای وارد بر نماهای شیشه ای و معیارهای کنترلی جابجایی آنها در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۷-۲-۹- الزامات اجرای نمای بتنی پیش ساخته

پانلهای بتنی پیش ساخته برای تمامی شرایط آب و هوایی مناسب و قابل اجرا میباشند استفاده از پانلهای بتنی پیش ساخته در ساختمانهای با ارتفاع متوسط تا بلند توصیه میشود ارتفاع پانلهای بتنی باید به اندازه ارتفاع یک طبقه باشد. توصیه میشود پانلهای بتنی پیش ساخته تا حد ممکن بزرگ ساخته شوند و به دلایل سازهای هر پانل با پهنای معادل دهانه بین ستونهای ساختمان ساخته و نصب شوند.

۱-۷-۲-۹- مقاومت بتن

مقاومت ۲۸ روزه بتن مصرفی در پانلها باید به حد کافی بالا باشد تا هنگامی که قطعه از قالب در آورده میشود قادر به تحمل تنشهایی که در حین باز کردن قالبها و انجام عملیات حمل و نقل به بتن وارد میشود باشد. از این رو بتنی که در پانلهای پیش ساخته به کار میرود باید حداقل دارای مقاومت مشخصه ۲۸ روزهای معادل ۳۲ مگاپاسکال باشد. توصیه میشود به دلیل زیبایی ساختمان و مسائل اقتصادی در تهیه بتن تشکیل دهنده پانلها دو طرح مخلوط مختلف که یکی برای پشت پانلها که بخش سازهای محسوب میشود و دیگری برای بخش رویی که از نظر زیبایی مهم تر است مورد استفاده قرار گیرد در این شرایط باید ضرایب انبساط و انقباض هر دو بخش با هم برابر باشند تا از ایجاد اعوجاج و ناهمگونی در پانلها جلوگیری شود. مقاومت، اسلامپ و نسبت آب به سیمان هر دو طرح تقریبا باید نزدیک به هم باشد. در تهیه پانل ها قالبها باید به گونهای باشند که ابتدا بتن رویه و پس از آن بتن سازهای ریخته شود. ضخامت بتن رویه بستگی به اندازه دانه های به کار رفته در بتن دارد ولی در کل نباید از ۲٫۵ سانتی متر کمتر باشد.

۲-۷-۲-۹- ضخامت پانل

ضخامت سازهای پانل باید حداقل ۱۰ سانتی متر باشد با توجه به ضخامت بتن رویه که برای زیبایی ریخته میشود ضخامت کل پانل نباید از ۱۲٫۵ سانتی متر کمتر باشد. از آنجایی که ابعاد پانلها معمولاً حداکثر ممکن انتخاب میشود حداقل ضخامت معادل کل ۱۵ سانتی متر برای پانلها توصیه میشود.

۳-۷-۲-۹- اتصال پانلهای بتنی پیش ساخته به سازه

جهت اتصالات پانلهای بتنی به ساختمانها باید از یکی از روشهای ذیل استفاده شود: الف- اتصال جهت انتقال بار ثقلی ب- اتصال جهت انتقال بار جانبی برای هر پانل دو اتصال برای بار ثقلی کافی است که تکیه گاه اتکایی نامیده میشوند و توصیه میشود تا جایی که ممکن است نزدیک به ستونها پیش بینی شوند برای اتصالات مربوط به بار جانبی که دوخت به پشت نامیده میشوند حداقل دو عدد و یا بیشتر باید پیش بینی شوند جزییات این اتصالات در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است. حداقل فاصله آزاد افقی بین پانلهای پیش ساخته و قاب سازهای ساختمان ۵ سانتی متر است.

۴-۷-۲-۹- نمای ظاهری پانلهای پیش ساخته

پوشش رویه خارجی پانلهای بتنی پیش ساخته با آجر یا سنگ در هنگام ساخت مجاز است جزییات و الزامات این پوشش ها در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۸-۲-۹- الزامات اجرای نمای کامپوزیت

۱-۸-۲-۹- مواد و مصالح

پانل کامپوزیتی آلومینیومی باید متشکل از دو لایه آلومینیوم به ضخامت ۰٫۳ تا ۰٫۵ میلی متر، یک هسته از جنس پلیمر ترموپلاستیک (معمولاً پلی اتیلن - Polyethylene) یا یک ماده معدنی پرکننده به ضخامت ۳ تا ۵ میلیمتر و لایه خارجی که دارای یک پوشش آستر از رزین اپوکسی (Epoxy Resin) و یک لایه پلی وینیلیدن فلوراید (Polyvinylidene Fluoride) یا پلی استر و... جهت تثبیت رنگ باشد روی سطح پانل کامپوزیت آلومینیوم باید با یک لایه فیلم پلیمری محافظت شود جزییات این نوع نما در فصل دهم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۲-۸-۲-۹- رواداری ها و مشخصات

در پانلهای با کاربرد نمای خارجی باید حداقل ضخامت پانل ۴ میلی متر باشد. ضخامت ورق آلومینیوم روی پانلهای با کاربرد نمای خارجی باید حداقل ۰٫۴ میلی متر و ضخامت آلومینیوم زیرین باید حداقل ۰٫۳ میلی متر باشد. جزییات رواداری ها و مشخصات پانلها در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۳-۸-۲-۹- انواع سیستمهای نصب پانلهای کامپوزیت آلومینیوم

سیستم های مختلف نصب پانل کامپوزیت آلومینیوم باید به یکی از روشهای زیر باشد: الف- روش ثابت ب- روش آویزان پ- روش L و H ت- روش ثابت ریلی ث- روش هوک جزییات روشهای نصب در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۹-۲-۹- الزامات اجرای نماهای خاص

۱-۹-۲-۹- نمای سنگی مصنوعی

ضخامت نمای سنگی مصنوعی باید حداقل ۶٫۵ میلی متر باشد که به صورت لانه زنبوری به لایه شبکه آلومینیومی چسبانده میشود. فضای بین آن دو باید با سیمان اپوکسی مسلح شده با الیاف کوتاه پر شود حداقل ضخامت لایه سیمانی باید ۱۹ میلیمتر باشد جزییات اجرایی این نوع نما در فصل یازدهم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۲-۹-۲-۹- نمای سیستمهای عایق حرارتی خارجی (EIFS)

در این نما بین لایه های مختلف درزبندها، درز پوشها و ادوات اتصال باید سازگاری وجود داشته باشد. پوشش پایه در این سیستم باید شامل سیمان پرتلند اصلاح شده با پلیمر باشد که حداقل باید ۶ میلی متر ضخامت داشته دارد. توصیه میشود ضخامت لایه نهایی، شبکه الیاف، پوشش پایه و پوشش نهایی حدود ۳ میلی متر باشد. در این نما باید درزهای انبساطی و لرزهای پیش بینی شود. درزها باید در نما در تراز زیر تیر طبقات، در جایی که دیوار دارای نمای EIFS در مجاورت با نمایی از یک مصالح دیگر قرار میگیرد و در محل تغییرات جلوآمدگی یا تورفتگی نما انجام شود. در صورت رعایت جزییات مشابه جزییات ارائه شده در نمای چسبانده شده سنگی برای ستونها نیازی به ایجاد درز لرزه ای در کنار ستونها نمیباشد؛ در غیر اینصورت باید درز لرزه ای در بر ستونها نیز اجرا شود جزییات اجرایی این نوع نما در فصل یازدهم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۳-۹-۲-۹- نمای بتن مسلح به الیاف کوتاه شیشه (GFRC)

پانلهای مسلح شده به الیاف شیشه ای نیازی به تسلیح فولادی ندارند طول الیاف شیشه باید در حدود ۲٫۵ تا ۵ سانتی متر باشد و به صورت تصادفی در داخل مخلوط بتن توزیع شوند از آنجایی که الیاف شیشه معمولی در برابر سیمان پرتلند واکنش میدهند در این پانلها باید از الیاف شیشه مقاوم در برابر قلیا استفاده شود. نمای GFRC پیش ساخته شامل پانل GFRC، قاب پشتیبان فولادی سرد نورد شده و اتصالهایی است که پانل GFRC را به قاب پشتیبان متصل میکنند پانل GFRC باید ضخامتی در حدود ۱٫۵ تا ۲ سانتی متر داشته باشد. پانل GFRC به قاب متشکل از اعضای فولادی سرد نورد شده باید متصل گردد. پانل GFRC در فاصله ای در حدود ۵ سانتی متر از صفحه قاب به وسیله مهارهای میله ای باید نصب شود توصیه میشود مهارها از میلگردهایی که به صورت L شکل خم شده اند تشکیل شده و قطری برابر با یک سانتی متر داشته باشند بهتر است برای ایجاد مقاومت در برابر خوردگی از فولاد آبکاری شده با کادمیوم در مهارها استفاده گردد. از آنجا که دیواره GFRC به هنگام تاثیر رطوبت و تغییرات دما دچار تغییر اندازه میشود مهارها باید انعطاف پذیری قابل قبولی داشته باشند تا به هنگام وقوع این تغییرات تنش قابل توجهی در دیواره ایجاد نشود توصیه میشود از راهکار جدا کردن مهار از قاب و تنها جوش دادن انتهای مهار به قاب استفاده شود جزییات اجرایی این نوع نما در ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۴-۹-۲-۹- نمای بتنی مسلح شده با شبکه الیاف TRC

توصیه میشود ضخامت لایه سیمانی در این نوع نما بین ۱۵ تا ۲۰ میلی متر در نظر گرفته شود نسبت مناسب سیمان و سنگ دانه در لایه سیمانی ۱ به ۲ میباشد میتوان از پوزولانها به عنوان جایگزین قسمتی از سیمان استفاده کرد. در این روش باید از شبکه الیاف شیشه مقاوم به قلیا (AR-Glass) با مقاومت تسلیم بیش از ۱۰۰۰ مگاپاسکال یا شبکه الیاف کربن با مقاومت تسلیم بیش از ۳۰۰۰ مگاپاسکال استفاده شود. شبکه الیاف باید دارای ساختار دو جهته باشد در شبکه الیاف دو طرفه در هر دو جهت نخها از مقاومت کششی بالایی برخوردار میباشند. فاصله بین چشمه ها (یک نخ تا نخ مجاور) در ساختار شبکه ای بنا به طراحی میتواند متفاوت باشد. اما این فاصله نباید از ۵ میلی متر کمتر و از ۱۰ میلی متر بیشتر باشد. همچنین حداکثر اندازه سنگدانه مورد استفاده در ملات برای اتصال شبکه الیافی باید از نصف فاصله باز بین چشمه ها بیشتر نباشد. الیاف شیشه مورد استفاده در محیط سیمانی حتماً باید از الیاف شیشه مقاوم به قلیا باشند الیاف شیشه مقاوم به قلیا باید دارای حداقل ۱۶ درصد زیرکونیا (\(ZrO_2\)) باشد. تعیین سطح مقطع نخ، دانسیته، مقاومت کششی و مدول الاستیسیته، تعیین درصد زیرکونیا در الیاف و آزمون مقاومت به قلیا از جمله آزمونهای ضروری برای شناخت ویژگیهای الیاف شیشه میباشند. جزییات اجرایی این نوع نما در فصل یازدهم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است.

۵-۹-۲-۹- نمای تخته سیمانی و تخته سیمان الیافی

تخته سیمان الیافی صفحاتی پیش ساخته به طور عمده در نمای خارجی قابل استفاده هستند در آنها باید از الیاف برای مسلح سازی و تقویت خصوصیات کششی و خمشی ماتریس سیمانی استفاده شود. الیاف باید به صورت پراکنده و تصادفی و یا به صورت منظم در ماتریس سیمانی قرار گرفته باشند ظاهر این صفحه ها میتواند خودرنگ (رنگ واقعی سیمان)، رنگی (به رنگ و فام دلخواه) و بافت دار (به طرح دلخواه) باشد.

۶-۹-۲-۹- الزامات اجرایی صفحات سیمان الیافی

الف- دیوار پشتیبان نمای تخته سیمانی میتواند دیوار مصالح بنایی یا بتنی طبق ضوابط فصل دوازدهم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه و یا دیوار سبک سرد نورد طبق ضوابط فصل هفتم ضابطه شماره ۶۱۲ سازمان برنامه و بودجه کشور باشد. ب- در صورت اجرای این نوع از نما با قاب فلزی سرد نورد مشخصات، ضوابط و جزییات دیوار سبک سرد نورد باید در جزییات اجرایی دیوار رعایت شود. پ- در سیستم دیوار سبک سرد نورد رعایت جزییات فصل دوازدهم ضابطه شماره ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه و ضابطه شماره ۶۱۲ سازمان برنامه در خصوص عدم اتصال دیوار به زیر سقف و عدم انتقال بار ثقلی سازه به دیوار و قطعات نمای تخته سیمانی برای جلوگیری از ترک خوردن و آسیب دیدن این نماها ضروری است. ت- دیوار سبک سرد نورد پشتیبان باید دارای پوشش گالوانیزه از جنس روی به ضخامت تعیین شده در ضابطه شماره ۶۱۲ سازمان برنامه و بودجه کشور باشد (پوشش Z180). ث- در حین برش صفحات سیمانی برای جلوگیری از تنفس غبار حاصل باید الزامات ایمنی کار و استفاده از تجهیزات ایمنی رعایت گردد در صورت استفاده از صفحات سیمانی به صورت نمایان باید محلهای برش خورده در پای کار با مواد مخصوص (واکس) پوشش داده شود تا از نفوذ آب ناشی از بارندگی به داخل تخته ها جلوگیری شود. ج- در حین انتخاب صفحات سیمانی باید به رده بندی آنها از نظر حداکثر و حداقل دمای کاربرد توجه شود. چ- درز انبساط بین صفحات سیمان الیافی برای کاربردهای درونی و بیرونی ساختمان باید بر اساس حداکثر ضریب انبساط حرارتی تعیین شود. ح- استفاده از انواع عایقهای پشم معدنی و پلی استایرن منبسط شده برای عایق بندی صفحات سیمانی مجاز میباشد. در مواردی که بین صفحات سیمانی و عایق یک لایه هوای تهویه شده در نظر گرفته میشود باید برای عایق کاری حرارتی از پشم های معدنی استفاده شود. خ- در تمامی روشهای اجرا عایق حرارتی مورد استفاده باید غیر آب دوست باشد. د- صفحات سیمانی باید به صورت بسته بندی شده حمل شوند در زمان جابه جا کردن و تخلیه آنها باید دقت شود تا نیروهای موضعی باعث شکستن قطعات نشوند. ذ- جابه جایی تخته ها باید با احتیاط انجام شود تا از کشیده شدن تخته ها روی صفحات زیرین و یا بلند کردن از یک سوی آنها جلوگیری شود. جزییات اجرایی این نوع نما در فصل یازدهم ویرایش دوم ضابطه شماره ۷۱۴ ارائه شده است. ---

سلامت، ایمنی و محیط زیست -3-9

(جلد اول، ایمنی، سلامت و محیط زیست) مرتبط با این فصل و متناسب با هر کلیه ضوابط عمومی مندرج در فصل۲ یک از مراحل اجرایی مرتبط با اجرای نمای ساختمان لازم الاجراست. در ادامه به ضوابط اختصاصی سلامت، ایمنی و محیط زیست مرتبط با نمای ساختمان پرداخته می شود.

1-3-9 ساخته های پیش ساخته، پانل های بتنی پیش ساخته در نما از قبیل پانل، تخلیه مصالح و اجزای حجیمی باید ... و چوب، سرامیک، آجر، بالت های سنگی و سنگ مصنوعی، پانل های شیشه ای، پانل های فولادی، قاب سنگی انجام شود.

هنگام تخلیه، باید منطقه عملیاتی با نوارکشی ۶-۷-۲ با استفاده از وسایل بالابر و جرثقیل و مطابق ضوابط بند محصور شود تا از ورود افراد غیرمجاز به داخل محوطه مذکور 11-2 با نرده گذاری و نصب علائم تصویری و نوری مطابق بند به عمل آید. همچنین برای هدایت عابران و وسایل نقلیه، باید به تناسب وضعیت ترافیکی محل، فرد یا افراد جلوگیری علائم دهنده حضور داشته باشند. انتخاب محل استقرار ماشین آلات مورد نیاز عملیات تخلیه در معابر باید با رعایت ضوابط انجام شود. 1-7-2 بند

2-3-9 بالاکشیدن پانل های سنگین و حجیمی به صورت دستی با طناب، کابل و نظایر آن مجاز نیست و باید از جرثقیل و یا سایر بالابرهای مکانیکی مناسب استفاده شود. ایمنی وسایل بالابر و سایر ادوات و تجهیزاتی که در برپایی و نصب اجزای نما مورد استفاده قرار می گیرند، باید مطابق با مفاد بخش ۸-۲ تامین شود.

3-3-9 بسته های بزرگ آجرهای نمای بسته بندی شده، نباید بیش از ۳ روی هم قرار داده شوند. مصالح بسته بندی شده (آجر نما و سرامیک) را باید با بالت بلند کرد یا با استفاده از جک بالت جابجا نمود. در جابجا نمودن آجرهای بسته بندی شده نباید از چرخ دستی استفاده شود، مگر در محل هایی که فضا محدود باشد. برای مهار کارتن های سرامیک بر روی پالت باید آن ها را با بند مهار کرد. در مهار بالت توسط بند باید ترکیب بسته بندی و بند، از رها شدن تمام بار جلوگیری کند.

4-3-9 برای جلوگیری از سقوط پانل های سنگی هنگام انبار کردن (همچنین پیشگیری از شکستن یا ترک خوردن آن ها) باید از قفسه استفاده کرد. این قفسه ها که ممکن است از چوب یا فلز ساخته شوند. نوعی از قفسه ها به قاب A فریم مشهورند برای این کار مناسب ترند. (چون شبیه به حرف لاتین A هستند) ترجیحا دارای زاویه ۳۰ درجه و دارای تکیه گاهی در پایین و پشت قاب است. قاب A باید از فولاد محکم و ضد زنگ ساخته شود. برای اطمینان از عدم لغزش سنگ روی قاب A، برای نگه داشتن سنگ از تسعه متحرک استفاده می شود. سنگ های پالت باید بر روی پالت جای گذاری و به وسیله تسعه پلاستیک یا بند بسته شوند. بسته ها باید از وزن و ابعاد مناسب برای حمل برخوردار باشند. جابجایی بالت (های سنگ) های نما باید به وسیله لیفتراک، بالابرها و دیگر وسایل رایج به نحو مناسب با رعایت اصول ایمنی انجام شود.

5-3-9 درجه نسبت به قائم بر روی قفسه های پایدار باشد برای قفسه های قابل جابجایی و پالت ها، زاویه ۵ تا ۶ درجه توصیه می شود. اگر زاویه از ۶ درجه بالاتر رود، بار اضافه بر شیشه ها وارد می شود و ممکن است باعث شکستگی شود. همچنین کف محل انبار باید مقاومت کافی برای تحمل وزن دسته شیشه را داشته باشد. شیشه های انبار شده بر روی لبه باید تا حد امکان به طور یکنواخت بر سطح تکیه گاه هموار قرارگیرند. کارگران مسئول حمل و جابجایی شیشه ها نیز باید به تجهیزات حفاظتی بند 23-5-2-2 مجهز باشند.

6-3-9 انبار مواد و مصالح چوبی مورد استفاده در نما باید دور از آتش و مواد قابل اشتغال بوده و مجهز به تجهیزات اطفای حریق، مطابق بند 6-4-2 باشد. در مورد تراشه های چوب، خاک اره ها و... هنگام نصب نمای چوبی باید مطابق بند 5-3-4-2 عمل شود.

7-3-9 در صورت استفاده از چسب های پلیمری، هنگام نگهداری این مواد در انبارهای بسته، باید هوای انبار مداوم تهویه شود تا از تجمع گازهای قابل اشتغال جلوگیری شود. این انبارها باید دور از آتش و مواد قابل اشتغال ساخته شوند و مجهز به تجهیزات اطفای حریق احتمالی مطابق بند 6-4-2 باشد. هنگام استفاده از این موارد باید ضوابط بند 6-9-2 رعایت شود.

8-3-9 هنگام بالا بردن پانل های پیش ساخته، قلب ها و سایر اجزای حجیم نما به وسیله جرثقیل، برای جلوگیری از نوسان شدید آن ها و بروز حادثه، باید به وسیله چند رشته طناب هدایت بار و به طور دستی حرکت آن ها را کنترل نمود. بنابراین در قسمت های مناسبی از قطعات و اجزای پانل باید نقاط اتصال مناسبی برای طناب های هدایت بار پیش بینی شود.

9-3-9 ضروری است کلیه اقدامات و ارزیابی های لازم در زمینه احتمال سقوط بار حین بالاکشیدن اجزای نما در اثر خطای انسانی متصدی جرثقیل یا پاره شدن و بازشدن ابزارهای بستن بار بر روی بناها و تاسیسات واقع در محدوده عملیات، سقوط ابزارهای دستی تیم های اجرایی نصب نما مطابق بند 3-2 عملیات آورده شود و پیش بینی های لازم برای به رخداد شرایط اضطراری و اقدامات حفاظتی قبل و حین عملیات تدبیر شود.

15-4-9 قبل از شروع کار نصب نما باید نسبت به پیش بینی اوضاع جوی و اخذ استعلام های لازم از مراجع دارای صلاحیت درباره وضعیت آب وهوا در روزهای انجام عملیات، اقدام شود. در شرایط نامساعد جوی از قبیل باد، طوفان و بارندگی و یا در صورت ناکافی بودن روشنایی و محدود بودن میدان دید، باید از ادامه کار بر روی داربست یا استفاده از بالابرها برای نصب اجزای نما جلوگیری شود.

11-3-9 در عملیات نصب اجزای نما، باید عوامل اجرایی مجهز به تجهیزات حفاظت از سقوط مطابق بند 6-2 باشند و هنگام فعالیت بر روی داربست از وسایل و تجهیزات حفاظت فردی از قبیل کلاه ایمنی، کمربند ایمنی، عینک، و دستکش حفاظتی با رعایت مفاد بند 1052 به تناسب عملیات استفاده کنند.

12-3-9 جایگاه های کار ایمن به ویژه وسایل دسترسی ایمن باید مطابق بند 5-2 برای کارگران شاغل در عملیات نصب نما و سایر فعالیت های مرتبط تأمین شود.

13-3-9 هنگام کار با ابزارهای دستی و قدرتی در عملیات سوراخ گذاری، برش کاری، بستن پیچ و مهره ها و... باید ضوابط بند 8-7-2 رعایت شود.

14-3-9 استفاده از دستگاه های جوشکاری و برشکاری برای ساخت، برپایی و نصب اجزای فولادی نما باید با رعایت بخش 3-2 انجام شود.

15-3-9 در صورت استفاده از اندودهای قیری در عایق کاری اجزای نما (از جمله درزیروش ها) باید ضوابط بندهای 6-10-1 تا (جلد ششم، عایق کاری) رعایت شود.

16-3-9 هنگام برشکاری صفحات سیمانی به ویژه پانل های مسلح شده به الیاف شیشه ای و برشکاری سنگ ها، برای جلوگیری از تنفس غبار حاصل، کارگران باید به ماسک تنفسی مخصوص، لباس کار با پوشش کامل سطح بدن، دستکش، کلاه و کمربند حفاظتی مجهز باشند. همچنین در عملیات اجرای نمای سیمانی باید ضوابط بندهای 12-5-2-2 و 6-9-2 رعایت شود. برای جلوگیری از پراکندگی ذرات غبار (ذرات سیلیس) در زمان برشکاری و سوراخکاری سنگ های نما در محیط کارگاه باید اقدامات حفاظتی مطابق بند 5-6-9-2 به عمل آید.

17-3-9 انبارکردن و نگهداری موقت مواد و مصالح قابل احتراق و اشتغال مورد استفاده در مرحله عایق کاری از قبیل چسب، عایق های پلیمری (از قبیل پلی استایرن، پلی اتیلن، فوم های الاستومری و ...)، تخته های چوبی، گونی و مانند آن باید با رعایت ضوابط بند 2-3-4-2 و 7-5-2-2 صورت گیرد. کارگرانی که با پشم های معدنی (پشم شیشه، پشم سنگ، پشم سرباره)، سر و کار دارند باید برای مصون ماندن از عوارض پوستی ناشی از تماس این مواد با پوست، از دستکش و لباس های آستین بلند استفاده نمایند. همچنین دفع ضایعات محصولات عایق پشم معدنی، باید با توجه به بند 11-6-9-2 انجام شود.

18-3-9 پانل های بتنی پیش ساخته و سایر قطعات پیش ساخته مورد استفاده در نما، باید به گونه ای ساخته شوند که عملیات نقل و انتقال، جابجایی، نصب و برپا کردن آن ها به راحتی و با ایمنی کامل انجام شود. وزن تقریبی قطعات نیز باید بر روی آن ها نوشته یا حک شود. قالب ها یا سایر وسایلی که در قطعات پیش ساخته نما به منظور سهولت جابجایی و بنادکردن آن ها پیش بینی و تعبیه می شوند، باید مطابق ضوابط بند 2-4-4-6 (جلد سوم، بتن و اجرای آن) باشند.