آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی
آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی مجموعه ای از ضوابط و مقررات ایمنی است که به منظور پیشگیری از حوادث، حفاظت از نیروی کار، و ایجاد محیط کاری استاندارد در پروژه های ساختمانی تدوین شده است. در این صفحه با مهم ترین اصول ایمنی، الزامات قانونی و وظایف کارفرما و کارکنان آشنا شوید.
فصل اول - هدف دامنه شمول و تعاریف
الف - هدف:
هدف از تدوین این آیین نامه پیش گیری از حوادث منجر به صدمات و خسارات جانی و مالی در عملیات ساختمانی و تأمین ایمنی و حفاظت نیروی انسانی شاغل در کارگاه های ساختمانی است.
ب - دامنه شمول
مقررات این آیین نامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین و در مورد کلیه کارگاه های ساختمانی لازم الاجرا است.
ج - تعریف صاحب کار در کارگاه ساختمانی
صاحب کار شخصی است حقیقی یا حقوقی که مالک یا قائم مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی بوده و انجام یک یا چند نوع از عملیات ساختمانی را به یک یا چند پیمانکار محول می نماید و یا خود راساً یک یا تعدادی کارگر را در کارگاه ساختمانی متعلق به خود بر طبق مقررات قانون کار به کاری گمارد که در حالت دوم کارفرما محسوب میگردد.
د - تعریف کارفرما در کارگاه ساختمانی
کارفرما در کارگاه ساختمانی شخصی است حقیقی یا حقوقی که یک یا تعدادی کارگر را در کارگاه ساختمانی بر طبق مقررات قانون کار و به حساب خود به کار میگمارد اعم از این که پیمانکار اصلی پیمانکار جزء و یا صاحب کار باشد.
هـ - تعریف مهندس ناظر
مهندس ناظر شخصی است حقیقی یا حقوقی که بر طبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی است و در حدود صلاحیت خود مسؤولیت نظارت بر تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی را بر عهده می گیرد.
و - تعریف حادثه ناشی از کار
حادثه ناشی از کار به استناد ماده ۶۰ قانون تأمین اجتماعی حادثه ای است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای کارگر اتفاق می افتد و موجب صدماتی بر جسم و روان وی می گردد. حوادثی که برای کارگر در حین اقدام به منظور نجات سایر افراد حادثه دیده در کارگاه و مساعدت به آنان روی میدهد نیز حادثه ناشی از کار محسوب می گردد.
ز - تعریف شخص ذی صلاح
شخص ذی صلاح از لحاظ این آیین نامه شخصی است که دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی یا کاردانی از وزارت مسکن و شهرسازی و یا پروانه مهارت فنی از سازمان آموزش فنی و حرفه ای وزارت کار و امور اجتماعی در رشته مربوطه باشد.
فصل دوم - مقررات کلی
ماده ۱ قبل از شروع عملیات ساختمانی باید پروانه ها و مجوزهای لازم توسط مالکان و صاحبان کار از مراجع ذیربط قانونی اخذ گردد.
ماده ۲ قبل از شروع عملیات ساختمانی مربوط به تأسیس کارگاههای جدید یا توسعه کارگاه های موجود باید طبق ماده ۸۷ قانون کار نقشه های ساختمانی و طرحهای مورد نظر از لحاظ پیش بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار برای اظهار نظر و تأیید به واحد کار و امور اجتماعی محل ارایه گردد.
ماده ۳ مسؤولیت اجرای مقررات این آیین نامه بر اساس مواد ۹۱ و ۹۵ قانون کار بر عهده کارفرماست.
ماده ۴ هرگاه صاحب کار اجرای کلیه عملیات ساختمانی از ابتدا تا پایان کار را کلاً به یک پیمانکار محول نماید پیمانکار مسؤول اجرای مقررات این آیین نامه در کارگاه خواهد بود.
ماده ۵ هرگاه صاحب کار اجرای قسمتهای مختلف عملیات ساختمانی خود را به پیمانکاران مختلف محول نماید هر پیمانکار در محدوده پیمان خود مسؤول اجرای مقررات این آیین نامه خواهد بود و پیمانکارانی که به طور همزمان در یک کارگاه ساختمانی مشغول فعالیت هستند باید در اجرای مقررات مذکور با یکدیگر همکاری نمایند و صاحب کار مسؤول ایجاد هماهنگی بین آنها خواهد بود.
ماده ۶ هرگاه پیمانکار اصلی اجرای قسمتهای مختلف عملیات ساختمانی را به پیمانکار یا پیمانکاران دیگر محول نماید هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسؤول اجرای مقرات این آیین نامه بوده و پیمانکار اصلی مسؤول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آنها خواهد بود.
ماده ۷ هرگاه مهندسان ناظر در ارتباط با نحوه اجرای عملیات ساختمانی ایراداتی مشاهده نمایند که احتمال خطر وقوع حادثه را در برداشته باشد باید فوراً مراتب را همراه با راهنمایی ها و دستورالعملهای لازم کتباً به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع داده و رونوشت آن را به واحد کار و امور اجتماعی محل و مرجع صدور پروانه ساختمان تسلیم نمایند. کارفرما موظف است فوراً کار را در تمام یا قسمتی از کارگاه که مورد ایراد و اعلام خطر واقع شده متوقف و کارگران را از محل خطر دور و اقدامات مقتضی در مورد رفع خطر به عمل آورد.
ماده ۸ کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار منجر به فوت یا نقص عضو را کتباً و در اسرع وقت و قبل از آنکه علایم و آثار حادثه از بین رفته باشد به واحد کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد.
ماده ۹ کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه سازمان تأمین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارایه فرم ویژه گزارش حادثه اقدام نماید.
ماده ۱۰ کارگاه ساختمانی باید به طور مطمئن و ایمن محصور و از ورود افراد متفرقه و غیر مسؤول به داخل آن جلوگیری به عمل آید. همچنین نصب تابلوها و علایم هشدارنده که در شب و روز قابل رویت باشد در اطراف کارگاه ساختمانی ضروری است.
ماده ۱۱ قرار دادن و انبار کردن وسایل کار مصالح ساختمانی و نخاله های ساختمانی در معابر عمومی مجاز نیست و چنانچه انجام این امر برای مدت موقت و محدود اجتناب ناپذیر باشد باید با شرایط زیر اقدام گردد.
الف - مجوز لازم از مرجع صدور پروانه ساختمان و سایر مراجع ذیربط و مسؤول اخذ گردد.
ب - نحوه قرار دادن چیدن یا ریختن این وسایل و مصالح و انتخاب مکان آن به ترتیبی باشد که حوادث برای عابران و وسایل نقلیه بوجود نیاورد و در اطراف آن نرده های متحرک و وسایل کنترل مسیر و همچنین تابلوها و علایم هشدار دهنده که در شب و روز از فاصله مناسب قابل رویت باشد نصب گردد.
ماده ۱۲ برای جلوگیری از سقوط مصالح ساختمانی و ابزار کار بر روی کارگران و افرادی که در محوطه کارگاه ساختمانی از مجاور ساختمان در دست تخریب احداث و یا تعمیر و بازسازی عبور مینمایند باید یک سرپوش حفاظتی با عرض و استحکام کافی از شبکه فلزی یا از جنس الوار چوبی با شرایط زیر در دیواره اطراف ساختمان نصب گردد.
الف - سرپوش حفاظتی باید با توجه به ارتفاع و وضعیت ساختمان چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح و ابزار کار بر روی آن هیچ گونه خطری متوجه افرادی که از زیر آن عبور مینمایند نگردد.
ب - زاویه سرپوش حفاظتی را نسبت به سطح افقی میتوان بین $30$ تا $45$ درجه به سوی ساختمان اختیار نمود.
ماده ۱۳ احداث راهرو سرپوشیده موقتی در امتداد معبر عمومی مجاور کارگاه ساختمانی در موارد زیر ضروری است.
الف - چنانچه فاصله ساختمان در دست تخریب از معبر عمومی کمتر از $40$ درصد ارتفاع اولیه آن باشد.
ب - در صورتی که فاصله ساختمان در دست احداث یا تعمیر و بازسازی کمتر از $25$ درصد ارتفاع نهایی آن باشد.
ج - در مواردی که فاصله ساختمان در دست تخریب احداث یا تعمیر و بازسازی از معابر عمومی بیش از حد نصابهای مقرر در بندهای الف و ب باشد اما با توجه به شرایط و مقتضیات خاص به نظر بازرس کار یا مرجع صدور پروانه ساختمان یا مهندس ناظر راهرو سرپوشیده موقتی ضروری تشخیص داده شود.
ماده ۱۴ راهروهای سرپوشیده موضوع ماده ۱۳ باید دارای شرایط زیر باشند
الف - ارتفاع راهرو سرپوشیده نباید کمتر از $2/5$ متر و عرض آن نیز نباید کمتر از $1/5$ متر و یا عرض پیاده روی موجود باشد.
ب - راهرو باید فاقد هرگونه مانع بوده و دارای روشنایی لازم طبیعی یا مصنوعی دائمی باشد.
ج - سقف راهرو باید توانایی تحمل حداقل $700$ کیلوگرم بر متر مربع فشار را داشته باشد. به علاوه سایر قسمتهای آن نیز باید تحمل بار مربوط و فشار مذکور را داشته باشد.
د - سقف راهرو باید از الوار به ضخامت حداقل $5$ سانتی متر ساخته شده و الوارها طوری در کنار هم قرار گرفته باشند که از ریزش مصالح ساختمانی به داخل راهرو جلوگیری به عمل آید.
هـ - اطراف بیرونی سقف راهرو باید به وسیله دیواره شیب داری از چوب یا شبکه فلزی مقاوم محصور باشد. زاویه این حفاظ را نسبت به سقف میتوان بین $30$ تا $45$ درجه به طرف خارج اختیار نمود.
و - در صورتی که راهرو دارای درهای جانبی برای ورود و خروج مصالح و نخاله های ساختمانی و غیره باشد این درها باید همواره بسته باشند مگر در موارد مذکور که باید مراقبت کافی به عمل آید.
ماده ۱۵ کلیه پرتگاهها و دهانه های باز در قسمتهای مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه آن که احتمال خطر سقوط افراد را در بردارند باید تا زمان محصور شدن یا پوشیدن شدن نهایی و یا نصب حفاظ ها پوششها و نرده های دائم و اصلی به وسیله نرده ها یا پوششهای موقت به طور محکم و مناسب حفاظت گردند.
ماده ۱۶ نرده حفاظتی موقت موضوع ماده ۱۵ باید دارای شرایط زیر باشد
الف - ارتفاع آن در مورد راه پله ها و سطوح شیب دار حداقل $75$ سانتی متر و در سایر موارد حداقل $90$ سانتی متر باشد.
ب - در فواصل حداکثر $2$ متر دارای پایه های عمودی محکم باشد.
ج - در اجزاء آن قسمتهای تیز و برنده وجود نداشته باشد.
ماده ۱۷ پوشش حفاظتی موقت موضوع ماده ۱۵ باید دارای شرایط زیر باشد
الف - در مورد دهانه های باز با ابعاد کمتر از $45$ سانتی متر تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل $2/5$ سانتی متر
ب - در مورد دهانه های باز با ابعاد بیشتر از $45$ سانتی متر تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل $5$ سانتی متر
ماده ۱۸ در مواردی که احتمال سقوط و ریزش مصالح و ابزار کار از روی جایگاهها و سکوهای کار یا لبه پرتگاه ها و دهانه های باز وجود داشته باشد باید نسبت به نصب پاخورهای چوبی به ضخامت حداقل $2/5$ سانتی متر و ارتفاع $15$ سانتی متر اقدام شود.
ماده ۱۹ چنانچه قبل از زدن سقفهای دائم نیاز به ایجاد سکوی کار در محل باشد، باید از الوارهایی با ضخامت $5$ و عرض $25$ سانتی متر که در کنار هم محکم به یکدیگر بسته و متصل شده باشند استفاده شود.
ماده ۲۰ برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی و کاهش اثرات زیان آور میدانهای الکترومغناطیسی ناشی از خطوط برق فشار قوی باید مقررات مربوط به حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق در کلیه عملیات ساختمانی و نیز در تعیین محل احداث بناها و تأسیسات رعایت گردد.
ماده ۲۱ قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوایی برق فشار ضعیف باید مراتب به اطلاع مسؤولان و مراجع ذیربط رسانده شود تا اقدامات احتیاطی لازم از قبیل قطع جریان تغییر موقت یا دائم مسیر یا روکش کردن خطوط مجاور ساختمان با مواد مناسب از قبیل لوله های پلی اتیلن یا شیلنگهای لاستیکی و غیره انجام شود.
ماده ۲۲ کلیه هادیها خطوط و تأسیسات برقی در محوطه و حریم عملیات ساختمانی باید برقدار فرض شود مگر آن که خلاف آن ثابت گردد.
ماده ۲۳ کلیه کارگران کارگاههای ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند. همچنین در صورتی که شرایط و نوع کار اقتضاء نماید سایر وسایل حفاظت فردی از قبیل دستکش حفاظتی، عینک و نقاب حفاظتی ماسک تنفسی حفاظتی چکمه و نیم چکمه لاستیکی کمربند ایمنی طناب مهار و طناب نجات مطلق ضوابط آیین نامه وسایل حفاظت انفرادی باید در اختیار کارگران قرار داده شود.
فصل سوم - ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی
ماده ۲۴ کلیه رانندگان یا اپراتورهای ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید آموزشهای لازم در مورد نحوه کار با این وسایل را طبق قوانین و مقررات مربوطه قرار گرفته و دارای پروانه مهارت فنی یا گواهی نامه ویژه از مراجع ذیربط باشند.
ماده ۲۵ به کار بردن ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی در نزدیکی خطوط انتقال نیروی برق باید با رعایت مواد ۲۰ و ۲۱ صورت گیرد.
ماده ۲۶ قسمتهای مختلف دستگاهها و وسایل بالابر باید طبق برنامه ذیل مورد بازدیدهای دوره ای یا معاینه فنی و آزمایش قرار گیرند.
الف - بازدید روزانه کلیه لوازم بستن و بلند کردن بار از قبیل قلابها اتصالات کابلها زنجیره ها و غیره از نظر فرسودگی شکستگی و هر نوع عیوب ظاهری دیگر توسط اپراتور و مسؤول دستگاه
ب - بازدید فنی کلیه قسمتهای دستگاه هفته ای یک بار توسط شخص متخصص یا مسؤول فنی دستگاه و ارایه گزارش به سرپرست مربوطه
ج - معاینه فنی و آزمایش کلیه قسمتهای دستگاه توسط اشخاص متخصص و صدور گواهی نامه اجازه کار هر سه ماه یک بار و همچنین قبل از استفاده برای اولین بار و یا پس از هر گونه جابجایی و نصب در محل جدید
ماده ۲۷ کلیه تعمیرات اساسی و تعویض قطعات و لوازم اصلی که بر روی دستگاه بالابر انجام میشود باید در دفتر ویژه ای ثبت و توسط متخصص مربوطه امضاء گردد. این دفتر همراه با گواهی نامه های اجازه کار موضوع بند ج ماده ۲۶ باید نزد مالک و کارفرمای دستگاه نگاهداری و در هنگام لزوم ارایه گردد.
ماده ۲۸ کلیه قسمتهای تشکیل دهنده دستگاهها و وسایل بالابر و اجزاء آنها باید با رعایت اصول و قواعد فنی و طبق استانداردها و ضرائب اطمینان مندرج در آیین نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها طراحی محاسبه و ساخته شده و توسط اشخاص ذی صلاح نصب تنظیم و آماده به کار شوند.
ماده ۲۹ حداکثر ظرفیت بار مجاز و همچنین سرعت کار مطمئن هر وسیله بالابر باید بر روی لوحه ای نوشته و در محل مناسبی بر روی دستگاه نصب و مفاد آن دقیقاً رعایت گردد.
ماده ۳۰ قلاب دستگاهها و وسایل بالابر باید دارای شرایط زیر باشد
الف - مجهز به شیطانک یا ضامن باشد تا مانع جدا شدن اتفاقی بار از آن گردد.
ب - حداکثر باری که میتوان به وسیله آن بلند نمود به طور واضح بر روی آن حک شده باشد.
ج - در صورتی که نوع کار ایجاب نماید مجهز به دستگیره مناسبی باشد که بتوان آن را در حالت تعلیق تغییر مکان داده و در وضع مناسب قرار داد.
ماده ۳۱ میزان حداکثر مجاز بار بدون خطر زنجیرها کابلها و سایر وسایل بلند کردن و بستن بار باید بر روی پلاک فلزی درج و به آنها متصل باشد.
ماده ۳۲ دستگاههای بالابر ثابت از قبیل جرثقیلهای برجی (Tower Cranes) و وینچ ها باید به طور مطمئن در محل نصب خود مهار گردیده و وزنه های تعادل آنها متناسب با حداکثر میزان حمل بار محاسبه و در نظر گرفته شود در مورد جرثقیلهای برجی استحکام و مقاومت زمین محل استقرار دستگاه قبل از شروع عملیات نصب و مونتاژ باید مورد بررسی قرار گیرد. همچنین نحوه مهار این دستگاهها باید به ترتیبی باشد که در مقابل حداکثر نیروی باد و توفان در محل مقاومت کافی داشته باشند.
ماده ۳۳ هر دستگاه بالابر علاوه بر اپراتور یا راننده باید دارای یک نفر کمک اپراتور یا علامت دهنده نیز باشد. این شخص باید در مورد نحوه علامت دادن با دستها یا وسایل هشدار دهنده و نوع علایم مشخصه و یکنواخت آموزش لازم را دیده باشد در مواردی که به علت محدود بودن میدان دید اپراتور و یا هرگونه شرایط و موقعیتهای خاص به بیش از یک نفر علامت دهنده نیاز باشد باید علایم حرکت فقط توسط یکی از آنها که نفر اصلی است داده شود. اما در عین حال اپراتور باید از علامت توقفی که در موارد خطر توسط هر کدام از آنان داده میشود تبعیت نماید.
ماده ۳۴ مسیر حرکت و محل استقرار جرثقیلها و دیگر وسایل بالابر باید قبلاً به طور دقیق بازدید و بررسی شود تا در موقع حرکت و کار خطری از طریق برخورد با سیم و کابلهای برق یا تأسیسات و بناهای موجود و یا سقوط در محلهای حفاری شده و غیره متوجه اپراتور کارگران و افراد دیگر نشود.
ماده ۳۵ از روی معابر و فضاهای عمومی مجاور کارگاه ساختمانی نباید هیچ باری به وسیله دستگاه های بالابر عبور داده شود و چنانچه انجام این کار اجتناب ناپذیر باشد باید این معابر و فضاها با استفاده از وسایل مناسب محصور محدود و یا مسدود گردیده و هم چنین علایم هشدار دهنده موثر از قبیل تابلوها پرچمهای مخصوص یا چراغهای چشمک زن به کاربرده شود.
ماده ۳۶ به رانندگان یا اپراتورهای دستگاهها و وسایل بالابر نباید کار دیگری ارجاع شود. همچنین افراد مزبور در هنگام روشن بودن دستگاه و یا آویزان بودن بار مجاز به ترک و رها کردن دستگاه نمی باشند.
ماده ۳۷ راننده یا اپراتور دستگاه بالابر و افراد کمکی و علامت دهنده در هنگام انجام وظیفه حق خوردن آشامیدن و استعمال دخانیات را ندارند.
ماده ۳۸ به هیچ وجه نباید اجازه داده شود که کارگران بر روی بار مورد حمل سوار شوند و یا برای جابجا شدن از وسایل بالابر استفاده نمایند.
ماده ۳۹ در هنگام بهره برداری از جرثقیلهای سیار موتوری باید دقت شود که جک ها به طور صحیح استفاده و در محل مناسب استقرار یابند.
ماده ۴۰ در هنگام باد توفان و بارندگی شدید باید از کار کردن با دستگاه ها و وسایل بالابر خودداری شود.
ماده ۴۱ کابین راننده یا اپراتور ماشین آلات راه سازی و ساختمانی باید دارای شرایط زیر باشد:
الف - به ترتیبی باشد که راننده یا اپراتور را در برابر شرایط جوی و گرد و غبار محافظت نموده و نیز میدان دید کافی برای او تأمین نماید.
ب - کلیه شیشه های درها و پنجره ها از نوع مقاوم و نشکن باشند.
ج - دارای رکاب و دستگیره ای باشد که راننده یا اپراتور بتواند به راحتی و با ایمنی کامل سوار و پیاده شود.
د - پله و رکاب ترجیحاً مشبک و پنجره ای باشد تا گل و لای بر روی آن متراکم نشده و باعث لغزش پای راننده و اپراتور نگردد. ضمناً از آلوده شدن آن به روغن گریس یا سایر مواد لغزنده باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۴۲ در مواردی که میدان دید راننده یا اپراتور ماشین آلات راه سازی و ساختمانی محدود باشد وجود یک نفر کمک یا علامت دهنده الزامی است.
ماده ۴۳ راننده یا اپراتور قبل از ترک ماشین آلات راه سازی و ساختمانی باید دستگاه را ترمز و در صورت وجود تیغه یا باکت یا خاک بردار آن را پایین آورده و بر روی زمین قرار داده و دستگاه را خاموش نماید.
ماده ۴۴ در شرایطی که به دلیل سستی بستر یا ازدیاد شیب آن تعادل دستگاه خاک برداری به خطر افتد، نباید آن را به کار انداخت یا مورد استفاده قرار داد.
ماده ۴۵ هنگامی که ماشین آلات راه سازی و ساختمانی در حال کار هستند ورودی افراد به داخل شعاع عمل آنها باید ممنوع گردد.
ماده ۴۶ ماشین آلات راه سازی و ساختمانی را نباید شبها در حاشیه جاده های عمومی متوقف نمود. چنانچه در موارد خاص این کار اجتناب ناپذیر گردد باید اطراف آنها با وسایل مناسب هشدار دهنده از قبیل پرچم قرمز علایم شبرنگ چراغ قرمز چشمک زن و غیره محدود و علامت گذاری شود.
ماده ۴۷ استفاده از ماشین آلات راه سازی و ساختمانی در غیر از موضوع تعریف شده ممنوع میباشد.
ماده ۴۸ در هنگام حرکت بیل مکانیکی باکت یا خاک بردار آن باید خالی از بار باشد، همچنین بوم آن باید در جهت حرکت قرار گیرد.
ماده ۴۹ در موقع تعمیر باکت یا خاک بردار بیل مکانیکی یا لودر با تعویض ناخنهای آن باید آن را قبلاً در محل خود محکم نمود تا از حرکت ناگهانی آن و ایجاد حادثه جلوگیری به عمل آید.
ماده ۵۰ از تیغه های بولدوزر نباید به عنوان ترمز استفاده شود مگر در مواردی استثنایی و اضطراری
ماده ۵۱ در کارگاههایی که از ماشین آلات خاک برداری و یا وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و جا به جایی مصالح ساختمانی استفاده میشود باید راه های ورود و خروج ایمن و مناسب برای آنها ایجاد و نسبت به نصب علایم خطر و هشدار دهنده مناسب اقدام گردد.
ماده ۵۲ در بارگیری و تخلیه وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و جابجایی مصالح ساختمانی باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد
الف - وزن تقریبی مصالح بار شده از ظرفیت مجاز وسیله نقلیه تجاوز ننماید.
ب - ارتفاع بار از دیواره های اتاق بارگیری تجاوز ننماید و در مواردی که نوع و وضعیت بار به ترتیبی باشد که این امر اجتناب ناپذیر گردد باید به وسیله کابل فلزی یا طناب مناسب نسبت به مهار آن به طور مطمئن و ایمن اقدام شود.
ج - مصالحی از قبیل آجر سنگ و غیره باید به وسیله برزنت یا توریهای محکم پوشیده و محفوظ شوند مگر آن که ارتفاع بار از ارتفاع دیواره های اتاق بارگیری کمتر باشد در مورد مصالح ریزدانه پوشش بار الزامی است.
د - در هنگام بار زدن قطعات و مصالح سنگین و حجیم از قبیل تیرآهن قطعات ساخته شده اسکلتهای فلزی لوله های بزرگ و غیره باید طوری روی هم چیده شوند که هنگام تخلیه بار و باز کردن دیواره های اتاق بارگیری از لغزش آنها بر روی هم و ایجاد حادثه پیش گیری به عمل آید. هم چنین نحوه بارگیری و توزیع قطعات مذکور در اتاق بارگیری باید به ترتیبی باشد که مرکز ثقل کامیون را به یک سمت آن متوجه نساخته و تعادل آن در هنگام حرکت حفظ شود.
هـ - در بارگیری و تخلیه قطعات و مصالح سنگین و حجیم باید از وسایل مکانیکی استفاده شود.
و - در موقع باززدن مواد و مصالحی از قبل شن ماسه سنگ آجر خاک نخاله و ضایعات ساختمانی به وسیله لودر و بیل مکانیکی و یا قطعات و مصالح سنگین و حجیم به وسیله جرثقیل باید سرنشینان وسیله نقلیه آن را ترک و تا پایان بارگیری در محل مناسبی مستقر شوند.
ز - در هنگام بارگیری یا تخلیه نقلیه موتوری باید علاوه بر استفاده از ترمز دستی از موانع مناسب از قبیل بلوکهای چوبی نیز برای جلوگیری از حرکت اتفاقی و مهار وسایل مذکور استفاده شود.
ح - در مواردی که کار تخلیه و بارگیری در محیطهای بسته انجام میشود، باید تهویه لازم و کافی صورت گیرد. در غیر این صورت باید موتور وسیله نقلیه خاموش شود.
ماده ۵۳ دهانه های سیلوهای مصالح ساختمانی و قیف تغذیه کننده تراک میکسر و پمپ بتن باید به وسیله چند میله عمود بر هم حفاظ گذاری شوند تا از سقوط افراد به داخل آنها جلوگیری به عمل آید.
ماده ۵۴ کف توقفگاه ماشین آلات سنگین ساختمانی و وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و جابجایی مصالح ساختمانی باید دارای شرایط زیر باشد
الف - هموار و حتی الامکان قابل شستشو باشد.
ب - از استحکام کافی برخوردار باشد تا در هنگام زدن جک در زیر ماشین آلات و وسایل نقلیه موتوری از در رفتن جک و ایجاد حادثه جلوگیری به عمل آید.
ج - مجاری مناسبی در آن پیش بینی شده باشد تا در صورت ریزش یا نشت مواد سوختی مواد مذکور به چاله ها و مخازن قابل تخلیه هدایت گردند.
فصل چهارم - وسایل دسترسی موقت داربست و نردبان
بخش اول - داربست
تعریف داربست ساختاری است موقتی شامل یک یا چند جایگاه اجزای نگاه دارنده اتصالات و تکیه گاه ها که در حین اجرای هرگونه عملیات ساختمانی به منظور دسترسی به بنا و حفظ و نگاهداری کارگران یا مصالح در ارتفاع مورد استفاده قرار میگیرد.
مقررات کلی داربستها
ضرورت استفاده از داربست و صلاحیت افراد ذیربط
ماده ۵۵ در کلیه عملیات ساختمانی که امکان انجام آنها از روی زمین یا کف طبقات ساختمان و یا با استفاده از نردبان به طور ایمن و بدون خطر امکان پذیر نباشد باید از داربست استفاده شود.
ماده ۵۶ برپا کردن پیاده کردن و دادن تغییرات اساسی در داربستها باید تحت نظارت شخص ذی صلاح و به وسیله کارگرانی که در این گونه کارها تجربه کافی دارند انجام گیرد.
کیفیت اجزای داربست
ماده ۵۷ اجزای داربستها و کلیه وسایلی که در آن به کار میرود باید از مصالح مناسب و مرغوب طوری طراحی ساخته و آماده شوند که واجد شرایط ایمنی کار برای کارگران بوده و توانایی تحمل چهار برابر بار مورد نظر را داشته باشند.
ماده ۵۸ قطعات چوبی که در ساخت داربستها به کار میروند بایستی از کیفیت مرغوبی برخوردار بوده و الیاف بلندی داشته باشند. همچنین عاری از هرگونه عیوب و بدون گره پوسته کرم خوردگی و پوسیدگی و نیز رنگ نشده باشند.
ماده ۵۹ تخته ها و الوارهایی که در داربست به کار برده میشوند باید در برابر ترک خوردگی محافظت گردند.
ماده ۶۰ وسایلی که برای ساخت داربستها به کار میروند بایستی در شرایط خوبی در انبار نگاه داری شوند و از وسایل نامناسب جدا گردند.
ماده ۶۱ از طنابهای لیفی در مکانیهایی که احتمال آسیب دیدگی این گونه طنابها وجود دارد نباید استفاده شود.
ماده ۶۲ طنابهایی که با اسیدها یا مواد خورنده و فرساینده دیگر در تماس بوده اند یا معیوبند نباید به کار گرفته شوند.
ماده ۶۳ میخهایی که برای اتصال اجزاء داربست چوبی به کار برده میشوند باید به اندازه مناسب و تعداد کافی باشند و تا انتها به طور کامل کوبیده شوند نه این که نیمه کاره کوبیده شده و سپس خم گردند. هم چنین در داربست نباید میخهای چدنی به کار برده شود.
پایداری و استحکام داربست
ماده ۶۴ داربستها بایستی با ضریب اطمینانی تا چهار برابر حداکثر بارگیری طراحی شده و به طور ایمن مهار گردند.
ماده ۶۵ به جز داربستهای مستقل هر داربستی باید در فاصله های مناسب در دو جهت عمودی و افقی محکم به ساختمان مهار شود.
ماده ۶۶ هر سازه و هر وسیله ای که به عنوان تکیه گاه و جایگاه کار مورد استفاده قرار میگیرد باید طبق اصول فنی ساخته شده و پایه محکمی داشته باشد و با مهاربندی مناسبی استوار گردد.
ماده ۶۷ پایه های داربست باید به طور مطمئن و محکم مهار شود تا مانع نوسان و جابجایی و لغزیدن داربست گردد.
ماده ۶۸ در داربستهای مستقل حداقل یک سوم تیرهای حامل جایگاه تا پیاده شدن کامل داربست باید در جای خود باقی بمانند و برحسب مورد به تیرهای افقی یا به تیرهای عمودی به طور محکم بسته شوند.
ماده ۶۹ هرگز نباید برای تکیه گاه داربست یا ساخت آن از آجرهای لق بشکه جعبه یا مصالح نامطمئن دیگر استفاده شود.
ماده ۷۰ بخشهای فلزی داربست باید فاقد ترک خوردگی رنگ زدگی یا عیوب دیگر باشند.
ماده ۷۱ هر یک از بخشهای داربست باید طوری متصل و مهاربندی شوند که در حین استفاده از داربست جابجا نشوند.
بازرسی و کنترل داربست
ماده ۷۲ داربست باید در موارد زیر توسط شخص ذی صلاح مورد بازدید و کنترل قرار گیرد تا از پایداری استحکام و ایمنی آن اطمینان حاصل و گواهی کتبی صادر گردد.
الف - قبل از شروع به استفاده از آن
ب - پس از هرگونه تغییرات تعویض اجزاء و یا ایجاد وقفه طولانی در استفاده از آن
ج - پس از قرار گرفتن در معرض باد توفان زلزله و غیره که استحکام و پایداری داربست مورد تردید باشد.
ماده ۷۳ هیچ بخشی از داربست را نباید پیاده کرد و داربست را در حالتی به جا گذاشت که بتوان از بخشهای باقیمانده استفاده نمود مگر آن که بخش بجامانده منطبق با این مقررات باشد.
ماده ۷۴ اگر قسمتی از داربست احتیاج به تعمیر داشته باشد نباید قبل از رفع نقص و تعمیر داربست به کارگران اجازه کار کردن بر روی آن داده شود.
ماده ۷۵ بعد از اتمام کار روزانه باید کلیه ابزار و مصالح از روی داربست برداشته شود.
ماده ۷۶ در موقع پیاده کرده داربست باید مراقبت لازم به عمل آید که کلیه میخها از قطعات پیاده شده چوبی کشیده شوند.
استفاده از داربست
ماده ۷۷ در طول مدت استفاده از داربست باید دائماً نظارت شود تا بار بیش از اندازه و مصالح ساختمانی غیر لازم روی آن قرار داده نشود.
ماده ۷۸ تا آنجا که امکان دارد بار روی داربست باید به طور یکنواخت توزیع گردد تا از عدم تعادل خطرناک داربست جلوگیری شود.
ماده ۷۹ از داربستها نباید برای انبار کردن مصالح ساختمانی استفاده شود مگر مصالحی که برای کوتاه مدت و انجام کار فوری مورد نیاز باشد.
ماده ۸۰ در مواقعی که هوا طوفانی است و باد شدید میوزد کار باید متوقف گردد تا آن که تمام احتیاط های لازم اتخاذ شود.
ماده ۸۱ در مواردی که روی جایگاه داربست برف یا یخ وجود داشته باشد کارگران نباید روی آن کار کنند مگر آن که قبلاً برف یا یخ از روی جایگاه ها برداشته شده و روی آنها ماسه نرم ریخته شود.
ماده ۸۲ در قسمتهایی از کابل یا طناب داربست که احتمال بریدگی یا سائیدگی می رود باید با تعبیه بالشتک از آن محافظت شود.
ماده ۸۳ هنگامی که در مجاورت خطوط نیروی برق احتیاج به نصب داربست باشد این کار باید با رعایت مواد ۲۰ و ۲۱ انجام شود.
نصب دستگاههای بالابر روی داربست
ماده ۸۴ هرگاه لازم شود روی داربست دستگاه بالابر نصب گردد باید موارد زیر رعایت گردد
الف - بخشهای متشکله داربست به دقت بازرسی شوند و در صورت لزوم به نحو مناسبی به مقاومت آن افزوده شود.
ب - از حرکت و جابجایی تیرهای افقی داخل دیواری جلوگیری شود.
ج - پایه های عمودی به طور محکمی به بخش مقاوم ساختمان و در محلی که دستگاه بالابر باید نصب گردد متصل و مهار شوند.
ماده ۸۵ هرگاه به هنگام بالا یا پایین رفتن بار امکان برخورد آن با داربست وجود داشته باشد باید برای جلوگیری از گیر کردن بار به داربست سرتاسر ارتفاع آن در مسیر حرکت بار با نرده های عمودی پوشیده شود.
جایگاه کار
ماده ۸۶ کلیه داربستهایی باید دارای تعداد کافی جایگاه کار باشند.
ماده ۸۷ هیچ بخشی از جایگاه کار نباید بر روی آجرهای لق لوله های آب دودکش و سایر مصالح غیر مطمئن و نامناسب قرار گیرد.
ماده ۸۸ از جایگاه داربست زمانی باید استفاده شود که ساخت آن به اتمام رسیده و وسایل حفاظتی لازم به طور مناسب نصب شده باشد.
ماده ۸۹ عرض جایگاه کار باید با نوع کار مناسب باشد و در هر بخش آن گذرگاه بازی به عرض حداقل $60$ سانتی متر بدون هرگونه مانع فراهم گردد.
ماده ۹۰ در هیچ موردی عرض جایگاه کار نباید از اندازه های زیر کمتر باشد
الف - $60$ سانتی متر اگر جایگاه فقط برای عبور اشخاص به کار میرود.
ب - $80$ سانتی متر ، اگر از جایگاه برای قرار دادن مصالح ساختمانی استفاده میشود.
ج - $110$ سانتی متر اگر از جایگاه برای نگاهداری جایگاه یا سکوی بلندتر دیگری استفاده می شود.
د - $130$ سانتی متر اگر از جایگاه برای نصب یا شکل دادن به سنگهای نمای ساختمان استفاده می شود.
هـ - $150$ سانتی متر اگر از جایگاه هم برای نگاهداری سکوی بلندتر دیگر و هم برای نصب و شکل دادن به سنگهای نمای ساختمان استفاده میشود.
ماده ۹۱ به طور کلی عرض جایگاهی که با تیرهای داخل دیواری نگاهداری میشود نباید از $150$ سانتی متر بیشتر باشد.
ماده ۹۲ یک فضای خالی بالا سری حداقل به ارتفاع $180$ سانتی متر باید بالای جایگاه کار در نظر گرفته شود.
ماده ۹۳ جایگاه هر داربست باید حداقل یک متر پایین تر از منتهی الیه تیرهای عمودی قرار گیرد.
ماده ۹۴ الوارهایی که جزیی از جایگاه کار به شمار میآیند باید دارای شرایط زیر باشند:
الف - با در نظر گرفتن فاصله بین تیرهای تکیه گاه جایگاه ضخامت آنها ایمنی لازم را تأمین نماید. در هیچ موردی ضخامت الوارها از $50$ سانتی متر کمتر نبوده و ضخامتها مساوی باشند.
ب - عرض آنها با هم مساوی و حداقل $25$ سانتی متر باشد.
ماده ۹۵ هر الوار که جزیی از جایگاه کار به شمار میآید نباید بیش از $4$ برابر ضخامت آن از انتهای تکیه گاه تجاوز نماید.
ماده ۹۶ الوارها نباید روی همدیگر قرار گیرند تا خطر برخورد پای کارگران به لبه الوارها و افتادن آنان به حداقل کاهش یابد و نیز جابجایی چرخهای دستی به آسانی صورت گیرد.
ماده ۹۷ الوارهایی که جزء سکوی کار بشمار می آیند باید حداقل با سه تکیه گاه نگاهداری شوند مگر آن که فاصله بین تکیه گاهها و ضخامت الوارها به اندازه ای باشد که خطر شکم دادن بیش از حد و یا بلند شدن سر دیگر تخته در بین نباشد.
ماده ۹۸ جایگاه های کار باید به شیوه ای ساخته شوند که الوارهای تشکیل دهنده آنها هنگام استفاده جابجا نشوند.
ماده ۹۹ هر سکو یا جایگاه که بیش از $2$ متر بالای زمین یا کف قرار دارد باید دارای تخته بندی نزدیک بهم باشد تا هیچ نوع ابزار لوازم کار و مصالح از لای آنها به پایین سقوط ننماید. ضمناً استقرار تخته ها در امتداد همدیگر بشکلی باشد که برخورد پا به لبه آنها ممکن نگردد.
حفاظ گذاری جایگاه های کار
ماده ۱۰۰ هر بخشی از جایگاه کار یا محل کاری که بلندی آن بیش از $120$ سانتی متر باشد و امکان سقوط از روی آن وجود داشته باشد باید دارای جان پناه با شرایط زیر باشد:
الف - حفاظ از جنس مرغوب و مناسب و دارای استحکام کافی باشد.
ب - نرده بالایی بین $90$ تا $110$ سانتی متر بالای سطح جایگاه قرار گیرد.
ج - برای جلوگیری از سرخوردن کارگران و یا افتادن مصالح ساختمانی و ابزار کار از روی جایگاه پاخوری در لبه باز جایگاه به بلندی $15$ سانتی متر و ضخامت حداقل $2/5$ سانتی متر نصب شود.
د - نرده میانی بین پاخور و نرده بالایی قرار داده شود.
هـ - حتی الامكان سرپوش مناسب حفاظتی در لبه خارجی جایگاه ها نصب گردد.
ماده ۱۰۱ حفاظ های نرده ای و پاخورهای لبه جایگاه داربست باید در سوی داخلی ستون عمودی مهار شوند.
ماده ۱۰۲ نرده ها پاخورها و وسایل دیگر حفاظتی که در جایگاه داربست به کار رفته اند نباید از جای خود برداشته شوند مگر در زمانی و در حدی که برای ورود اشخاص حمل یا جابجایی مصالح ساختمانی لازم است.
ماده ۱۰۳ جایگاههای داربستهای معلق باید از هر سو دارای حفاظ نرده ای و پاخور باشند اما
الف - اگر کار به نحوی باشد که نتوان حفاظ را با شرایط بند ب ماده ۱۰۰ نصب نمود، ارتفاع حفاظ طرف دیوار را میتوان $70$ سانتی متر اختیار نمود.
ب - اگر کارگران روی سکو یا جایگاه به طور نشسته کار میکنند نصب حفاظ و پاخور سمت دیوار الزامی نیست ولی در این حالت جایگاه باید مجهز به طناب کابل یا زنجیرهایی باشد تا کارگران در صورت سر خوردن بتوانند از آن به عنوان دستگیره استفاده نمایند.
ماده ۱۰۴ فاصله بین دیوار و جایگاه باید تا حد امکان کم باشد مگر در مواردی که کارگران روی جایگاه به طور نشسته کار میکنند که در این حالت فاصله بین دیوار و جایگاه را میتوان حداکثر $45$ سانتی متر اختیار نمود.
مقررات ویژه داربستهای فلزی لوله ای
مقررات کلی
ماده ۱۰۵ داربستهای فلزی لوله ای باید دارای شرایط زیر باشند
الف - از مواد مناسبی مانند لوله های فولادی یا فلز مشابهی که استقامتی نظیر فولاد دارد ساختار شده باشند.
ب - استحکام کافی برای نگاهداری بار مورد نظر با ضریب اطمینان چهار داشته باشند.
ماده ۱۰۶ تمام قطعات عمودی و افقی داربستهای فلزی لوله ای باید به طور مطمئنی به همدیگر متصل شوند.
ماده ۱۰۷ لوله هایی که در داربستهای فلزی لوله ای به کار میروند باید مستقیم و عاری از زنگ زدگی خوردگی ،قرشدگی و سایر معایب باشند.
ماده ۱۰۸ سرهای انتهایی لوله های فلزی باید صاف باشند تا در مواقع افزایش ارتفاع داربست نقاط اتکا و اتصال کاملاً روی همدیگر قرار گیرند.
ماده ۱۰۹ لوله ها باید به اندازه و با مقاومت مناسب برای باری که میباید تحمل نمایند اختیار شوند و در هیچ مورد قطر خارجی آنها کمتر از $5$ سانتی متر نباشد.
پایه های عمودی
ماده ۱۱۰ پایه ها در داربستهای فلزی لوله ای باید همیشه در وضعیت عمودی نگاهداری شوند و محل استقرار آنها روی زمین از استقامت کافی برخوردار بوده و حتی الامکان از کفشک های فلزی با سطح اتکاء مناسب برخوردار باشد.
ماده ۱۱۱ اتصالات در پایه های عمودی باید به طریق زیر باشند
الف - به تیرهای افقی یا سایر قطعات مقاوم که مانع جابجایی آنها شود، اتصال داده شوند.
ب - به تناوب طوری بسته شوند که اتصالات مجاور در یک سطح نباشند.
ماده ۱۱۲ فواصل بین پایه های عمودی نباید از اندازه های زیر تجاوز نماید
الف - $1/8$ متر برای کارهای سنگین با قابلیت تحمل $350$ کیلوگرم بر متر مربع
ب - $2/3$ متر برای کارهای سبک با قابلیت تحمل $125$ کیلوگرم به متر مربع
تیرهای افقی
ماده ۱۱۳ تیرهای افقی باید حداقل تا $3$ پایه عمودی ادامه داشته و به طور مطمئن به هر پایه عمودی متصل باشند.
ماده ۱۱۴ اتصالات بین تیرهای افقی باید به پایه های عمودی بسته شده و در طبقات مختلف مستقيماً روی هم قرار نگیرند.
ماده ۱۱۵ فاصله عمودی بین تیرهای افقی نباید از $2$ متر تجاوز نماید.
ماده ۱۱۶ زمانی که جایگاههای کار از جای خود برداشته میشوند کلیه تیرهای افقی باید برای حفظ پایداری داربست در محل خود باقی بمانند.
دستک ها
تعریف دستکها بخشی از داربست هستند که بر روی آنها جایگاه کار قرار دارد در داربست هایی که فقط دارای یک ردیف پایه هستند یک سر دستکها در داخل دیوار قرار می گیرند اما در داربستهای که به وسیله دو ردیف پایه برپا میشوند هر دو سر دستکها بر روی تیرهای افقی قرار داده میشوند.
ماده ۱۱۷ در داربستهای فلزی لوله ای یک دستک باید کنار هر پایه عمودی قرار گیرد.
ماده ۱۱۸ طول هر کدام از دستکها در داربستهای فلزی لوله ای نباید از $1/5$ متر تجاوز نماید.
ماده ۱۱۹ فاصله دستکها برای کارهای سنگین در داربستهای فلزی لوله ای نباید از $90$ سانتی متر و برای کارهای نیمه سنگین از $115$ سانتی متر تجاوز نماید.
ماده ۱۲۰ در حالتی که یک سر دستکهای داربست به دیوار ساختمان تکیه دارند باید حداقل $10$ سانتی متر در داخل دیوار فرو روند.
مهار کردن داربست
ماده ۱۲۱ داربست باید به طور مطمئنی به دیوار ساختمان مهار شود و نحوه اتصال لوله های مهار باید به ترتیب زیر باشد:
الف - لوله های مهار در نقاط برخورد پایه ها با تیرهای افقی به داربست بسته شوند.
ب - انتهای دیگر لوله های مهار به بدنه ساختمان به طور محکم بسته شوند.
ج - اولین آخرین و یکی در میان از پایه ها به وسیله لوله هایی به ساختمان مهار شوند.
اتصالات
ماده ۱۲۲ مفاصل و اتصالات داربستهای فلزی لوله ای باید
الف - از جنس فولاد چکش خوار و غیر قابل خورد شدن یا از مواد مشابهی با همان مشخصات و استقامت باشند.
ب - به وسیله قفل و بست یا بوشن و یا سه راهی و چهارراهی بر روی سرتاسر قطعات به سطوح اتکاء مورد استفاده متصل گردند به نحوی که اتصالات هرز نبوده و حرکت و لرزش نداشته باشند.
ماده ۱۲۳ اتصالات نباید باعث تغییر شکل در لوله ها شده و یا خود تغییر شکل یابند.
ماده ۱۲۴ اتصالات دارای پیچ و مهره باید تا آخرین دندانه کاملاً پیچ و سفت شوند.
داربستهای معلق با راه اندازی دستی
ماده ۱۲۵ تیرهای پیش آمده باید
الف - دارای مقاومت و سطح مقطع کافی برای تأمین استحکام و پایداری داربست باشند.
ب - به طور عمودی به نمای خارجی ساختمان نصب گردند.
ماده ۱۲۶ بخش پیش آمده این تیرها از ساختمان باید به گونه ای باشد که در زمانی که جایگاه کار پلات فورم در حالت آویزان ثابت مانده فاصله جایگاه از نمای خارجی ساختمان از $30$ سانتی متر بیشتر نباشد مگر در موارد استثنایی که در ماده ۱۰۴ به آن اشاره شده است.
ماده ۱۲۷ تیرهای پیش آمده باید به وسیله پیچ یا وسایل مشابه به طور مطمئنی به اجزاء اصلی ساختمان متصل و مهار شوند.
ماده ۱۲۸ پیچ های مهار باید به خوبی سفت شوند و به طور مطمئنی تیرهای پیش آمده را به اسکلت و بدنه ساختمان متصل سازند.
ماده ۱۲۹ در مواقعی که تیرهای پیش آمده با کیسه های شن یا وزنه های تعادل مهار میشوند وسایل فوق باید به طور اطمینان بخشی به تیرهای پیش آمده بسته شوند.
ماده ۱۳۰ در انتهای هر یک از تیرهای پیش آمده یا هر یک از تیرآهنهای حمال باید پیچ های متوقف کننده نصب شود.
ماده ۱۳۱ طنابهای آویز باید
الف - از الیاف مرغوب طبیعی یا مصنوعی یا سیم فولادی تشکیل شوند.
ب - حداقل دارای ضریب اطمینان $10$ برای رشته ها و فیبرها و ضریب اطمینان $6$ برای سیم فولادی باشند.
ماده ۱۳۲ طنابهای آویز باید دور پولیها و قرقره های مناسبی جمع شوند تا جایگاه بتواند به راحتی و به طور اطمینان بخشی بالا و پایین برود.
ماده ۱۳۳ طنابهای آویز باید به طور مناسبی در مقابل سائیدگی و خوردگی محافظت شوند.
ماده ۱۳۴ طول جایگاههای کار پلات فورمهای داربستهای معلق با راه اندازی دستی نباید از $8$ متر و عرض آنها از $60$ سانتی متر تجاوز نماید.
ماده ۱۳۵ جایگاه های کار باید
الف - به وسیله دو یا چند طناب یا زنجیر آویزان باشند به طوری که بیش از $3/5$ متر از یکدیگر فاصله نداشته باشند.
ب - به وسیله نرده هایی که بر روی رکابهای فلزی تکیه دارند محافظت شده و این رکاب ها به طنابها و زنجیره های آویز متصل شوند.
ماده ۱۳۶ در هیچ زمانی طناب میانی نباید بیشتر از هر یک از دو طناب کناری آن کشیده شود.
ماده ۱۳۷ رکابهای جایگاه کار پلات فورم باید از زیر تخته های جایگاه عبور کرده و به طور محکم به آنها بسته شوند.
ماده ۱۳۸ بیش از دو نفر کارگر نباید به طور هم زمان بر روی جایگاه داربست معلق با راه اندازی دستی کار نمایند.
ماده ۱۳۹ در مواقعی که داربست معلق به راه اندازی دستی مورد استفاده قرار نمی گیرد باید به بدنه ساختمان بسته شود یا به سطح زمین پایین آورده شده و ابزار کار و مصالح از روی آن برداشته شود.
ماده ۱۴۰ داربست معلق با راه اندازی دستی قبل از به کارگیری باید به وسیله دو بار بارگیری آزمایشی در مسافت کوتاه آزمایش شود. در داربستهای معلق با راه اندازی دستی که کارگران بر روی جایگاه آن به طور نشسته کار می کنند باید وسایلی پیش بینی شود که جایگاه را حداقل در فاصله $45$ سانتی متر بدنه ساختمان نگهدارد تا هنگام تکان خوردن داربست مانع برخورد زانوهای کارگران با دیوار گردد.
داربستهای معلق با راه اندازی ماشینی
ماده ۱۴۲ تیرهای پیش آمده باید با مقررات مواد ۱۲۵ تا ۱۲۸ و ماده ۱۳۰ مطابقت داشته باشند.
ماده ۱۴۳ در داربست معلق با راه اندازی ماشینی نباید از کیسه های شن یا وزنه های تعادل به عنوان وسایل نگه دارنده و مهار تیرهای پیش آمده استفاده شود.
ماده ۱۴۴ فقط کابلهای آویز فولادی که با مقررات ماده ۱۳۱ (ب) منطبق باشند باید در داربستهای معلق با راه اندازی ماشینی به کار برده شوند.
ماده ۱۴۵ طول کابلهای تعلیق باید به اندازه ای باشد که در وضعیتی که جایگاه در پایین ترین حد خود قرار دارد حداقل دو دور کابل روی هر استوانه باقی بماند.
ماده ۱۴۶ انتهای کابلهای تعلیق باید به طور مطمئنی به وسیله گیره ها یا سایر وسایل موثر به ماشین بالابر بسته شوند.
ماده ۱۴۷ ماشینهای بالابر داربست باید طوری ساخته و نصب گردند که بخش متحرک آنها برای بازرسی به آسانی در دسترس باشد.
ماده ۱۴۸ بدنه ماشینهای بالابر باید به وسیله پیچ ها یا وسایل مؤثر دیگر به طور مطمئنی به تکیه گاهها و دستکهای جایگاه متصل شود.
ماده ۱۴۹ وینچ ها در داربستهای معلق باید
الف - از نوع متوقف کننده اتوماتیک باشند یا
ب - به ضامن گیره (شیطانک) و یا وسیله قفل کننده مؤثر دیگر مجهز باشند، به طوری که جایگاه را بتوان در هر سطحی به طور اطمینان بخشی متوقف نمود و مواقعی که از کنترل دست رها میشود گیره به طور اتوماتیک عمل کند همچنین زمانی که گیره قبل از پایین آوردن جایگاه لزوماً از قید رها میشود یک وسیله مناسب ایمنی باید فراهم باشد تا از برگشت وینچ جلوگیری نماید.
ماده ۱۵۰ شستی یا اهرم راه اندازی ماشین بالابر باید به ترتیبی باشد که وقتی فشار دست از روی آن رها می شود موتور فوراً متوقف شده و به طور اطمینان بخشی جایگاه را نگهدارد.
ماده ۱۵۱ قسمتهای متحرک ماشین بالابر باید حداقل یک بار در هفته بازرسی شود.
ماده ۱۵۲ زمانی که ماشین بالابر جابجا میشود باید قبل از اینکه مجدداً به کار گرفته شود، مورد بازرسی و معاینه کامل قرار گیرد.
ماده ۱۵۳ جایگاههای کار باید با مقررات ماده ۱۳۵ منطبق باشند.
ماده ۱۵۴ طول جایگاههای کار نباید از $8$ متر و عرض آنها از $1/5$ متر تجاوز نماید.
ماده ۱۵۵ در مواقعی که کارگران بر روی داربستهای معلق سنگین کار مینمایند ایمنی کابلهای تعلیق باید به وسیله قفل کردن وینچ ها یا طرق موثر دیگر تأمین گردد.
ماده ۱۵۶ باید از تکان خوردن یا برخورد داربستهای معلق به بدنه ساختمان به وسیله قیدها نرده های حایل و غیره جلوگیری به عمل آید.
ماده ۱۵۷ وقتی که از داربست معلق با راه اندازی ماشینی استفاده نمی شود باید
الف - کلیه ابزارها و سایر وسایل قابل حمل از روی آن برداشته شوند.
ب - در محل خود به طور اطمینان بخشی ثابت شده و یا به سطح زمین پایین آورده شود.
داربست دیوار کوب (Bracket Scaffolds)
تعریف داربست دیوار کوب تشکیل میشود از یک سکوی کار که به شکل بالکن و به وسیله تکیه گاه های گونیا شکل به بدنه ساختمان متصل و مهار میگردد.
ماده ۱۵۸ تکیه گاههای داربست دیوار کوب باید دارای مقاومت کافی و از جنس فلز مناسب بوده و به طور اطمینان بخشی به وسیله پیچ و مهره و واشر به بدنه ساختمان مهار گردند.
ماده ۱۵۹ داربست دیوار کوب فقط باید مورد استفاده کارگرانی از قبیل درودگران رنگ کاران و برق کاران که به لوازم و تجهیزات سنگینی احتیاج ندارند قرار گیرد.
ماده ۱۶۰ عرض سکوی کار داربست دیوار کوب نباید از $75$ سانتی متر بیشتر باشد.
ماده ۱۶۱ تکیه گاههای داربست دیوار کوب باید به گونه ای طراحی شوند تا حداقل در مقابل $175$ کیلوگرم بار وارده به قسمت جلو آن مقاومت نمایند.
ماده ۱۶۲ فاصله بین تکیه گاههای داربست دیوارکوب نباید از $3$ متر تجاوز نماید.
داربست نردبانی
ماده ۱۶۳ داربست نردبانی فقط باید برای کارهای سبکی به کار روند که در آنها از مصالح کمی استفاده میشود و به طور کلی باید برای انجام کار مورد نظر مناسب باشد مانند رنگ کاری گچ کاری و امثال آن
ماده ۱۶۴ نردبانهای دو طرفه ای که برای پایه های داربست نردبانی به کار میروند ضمن آن که باید دارای مقاومت و استحکام کافی باشند باید دارای یکی از دو شرط زیر نیز باشند
الف - یا در عمقی از زمین فرو رفته باشند که با در نظر گرفتن نوع خاک تعیین میشود.
ب - یا به شیوه ای روی زیر پایه ایها یا تخته هایی قرار داده شوند که هر دو پایه هر نردبان روی سطح تراز قرار گیرند همچنین پایه های آنها به طور محکمی مهار گردند تا از لغزیدنشان جلوگیری شود.
ماده ۱۶۵ در مواردی که از نردبان دو طرفه برای ایجاد داربست استفاده میشود نباید ارتفاع داربست از $2/5$ متر بیشتر باشد همچنین تخته جایگاه باید در سطح تراز قرار داده شده و از پله سوم بالای نردبان ها بالاتر قرار نگیرد
ماده ۱۶۶ از داربست نردبانی نباید در هر زمان بیش از یک نفر استفاده نمایند.
بخش دوم - نردبان
ماده ۱۶۷ پایه ها و پله های نردبان چوبی باید از چوب مرغوب ساخته شده و الیاف چوب در جهت طول قطعات باشند. همچنین اجزاء نردبان باید فاقد هرگونه عیب و ایراد ظاهری از قبیل ترک شکستگی و پوسیدگی باشد.
ماده ۱۶۸ پله های نردبان چوبی باید به صورت کام و زبانه به طور محکم به پایه ها متصل گردیده باشند از به کار بردن نردبان چوبی که پله های آن فقط به وسیله میخ و پیچ به پایه های متصل شده باشند باید خودداری گردد.
ماده ۱۶۹ پله های نردبان فلزی باید عاج دار باشند تا از لغزش پا بر روی آنها پیش گیری به عمل آید.
ماده ۱۷۰ نردبان دو طرفه باید مجهز به ضامن یا قیدی باشد که از باز شدن بیش از حد پایه ها جلوگیری نماید. ضمناً در حالت باز نباید ارتفاع آن از $3$ متر بیشتر باشد.
ماده ۱۷۱ طول نردبان یک طرفه قابل حمل نباید از $10$ متر تجاوز نماید.
ماده ۱۷۲ پله ها و پایه های نردبان باید از مواد روغنی و لغزنده عاری باشند.
ماده ۱۷۳ از رنگ کردن نردبان چوبی که باعث پوشیده شدن نواقص آن میگردد باید خودداری به عمل آید و برای محافظت آن از پوسیدگی باید از مواد محافظ شفاف استفاده شود.
ماده ۱۷۴ نردبانهای فلزی باید به وسیله ضد زنگ یا مواد مناسب دیگر در مقابل خوردگی و زنگ زدگی محافظت شوند مگر آن که از فلزات زنگ نزن از قبیل آلومینیوم ساخته شده باشند.
ماده ۱۷۵ نردبانی که روی یک پایه تک به وسیله اتصال چوبهای افقی ساخته شود نباید مورد استفاده قرار گیرد.
ماده ۱۷۶ دو نردبان کوتاه نباید بهم متصل و به جای نردبان بلند به کار برده شوند.
ماده ۱۷۷ از افزودن ارتفاع نردبان به وسیله قرار دادن جعبه یا بشکه و نظایر آن در زیر پایه های نردبان باید خودداری به عمل آید.
ماده ۱۷۸ نردبان دو طرفه نباید با جمع کردن دو ضلع آن بر روی هم به جای نردبان یک طرفه به کار برده شود.
ماده ۱۷۹ لوله های بالای نردبان دو طرفه باید در فواصل مناسب روغن کاری شوند تا حرکت آنها به آسانی انجام و از شکسته شدن آنها جلوگیری به عمل آید.
ماده ۱۸۰ از نردبانی که پله های آن در رفته و معیوب است و یا فاقد یک پله است و یا این که پایه های آن دارای نقص ترک و شکستگی است به هیچ وجه نبایستی استفاده نمود چنانچه نردبان قابل تعمیر نیست باید فوراً آن را معدوم نمود تا مورد استفاده کسی قرار نگیرد.
ماده ۱۸۱ در نردبانهای ثابت برای هر $9$ متر ارتفاع باید یک پاگرد پیش بینی گردد و هر قطعه از نردبان که حد فاصل دو پاگرد است باید به نحوی قرار گیرد که در امتداد قطعه قبلی نباشد.
ماده ۱۸۲ نردبان نباید در جلوی دری که باز میشود قرار داده شود مگر آن که در قبلاً به طور محکم بسته و قفل شده باشد.
ماده ۱۸۳ در جایی که رفت و آمد زیاد است و همچنین در ساختمانهای بیش از دو طبقه باید برای بالا رفتن و پایین آمدن از نردبانهای جداگانه استفاده شود.
ماده ۱۸۴ از یک نردبان نباید در هر زمان بیش از یک نفر استفاده نماید.
ماده ۱۸۵ در هنگام استقرار نردبان باید فاصله بین پایه نردبان تا پای دیوار تقریباً در حدود یک چهارم طول نردبان اختیار شود.
ماده ۱۸۶ در مواردی که امکان تکیه دادن و استقرار نردبان با شیب مناسب و ایمن وجود نداشته باشد، باید برای جلوگیری از حرکت نردبان تکیه گاه یا پایه آن به طور محکم بسته و یا مهار شود.
ماده ۱۸۷ چنانچه نردبان در محلی که احتمال لغزش دارد قرار داده شود باید به وسیله گوه یا کفشک لاستیکی شیاردار یا سایر وسایل و موانع مشابه از لغزش پایه ها بر روی زمین جلوگیری به عمل آید همچنین تکیه گاه نردبان در قسمت بالا نیز باید دارای استحکام لازم باشد.
ماده ۱۸۸ طول نردبان باید طوری انتخاب شود که پس از استقرار صحیح آن انتهای فوقانی آن حدود یک متر از کف محلی که کارگر در آن پیاده میشود بالاتر بوده و این قسمت اضافی فاقد پله باشد. ضمناً قسمت اضافی میتواند فقط دارای یک ضلع باشد.
ماده ۱۸۹ از تکیه دادن نردبان به ستون استوانه ای از قبیل لوله فلزی یا تیرچوبی و غیره و همچنین نبش دیوار باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۱۹۰ کارگران را نباید به بالا بردن و پایین آوردن بارهای سنگین یا حجیم به وسیله نردبان وادار نمود.
ماده ۱۹۱ بالا بردن آسفالت یا قیرداغ به وسیله نردبان مجاز نمی باشد.
فصل پنجم - تخریب
بخش اول - عملیات مقدماتی تخریب
ماده ۱۹۲ قبل از این که عملیات تخریب شروع شود باید بازدید دقیقی از کلیه قسمتهای ساختمان در دست تخریب به عمل آمده و در صورت وجود قسمتهای خطرناک و قابل ریزش اقدامات احتیاطی از قبیل نصب شمع سپر و حایل و ستونهای موقتی جهت مهار آن قسمتها به عمل آید.
ماده ۱۹۳ قبل از شروع کار جریان برق گاز آب و سایر خدمات مشابه با اطلاع و نظارت سازمانهای مربوطه به طور مطمئن قطع و در صورت نیاز به برقراری موقت آنها این عمل نیز باید با موافقت و نظارت سازمانهای ذیربط و رعایت کلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه انجام گردد.
ماده ۱۹۴ منطقه خطر در اطراف ساختمان در دست تخریب باید کاملاً محصور و علامات خطر و هشدار دهنده نصب گردد و از ورود افراد غیر مسؤول به منطقه محصور شده جلوگیری به عمل آید.
ماده ۱۹۵ در هنگام شب مرز منطقه محصور شده باید با نصب چراغهای قرمز و یا علایم مشخصه دیگر از قبیل تابلوهای شبرنگ و غیره مشخص گردد.
ماده ۱۹۶ کلیه راههای ورودی و خروجی ساختمان در دست تخریب به جز راهی که برای عبور و مرور کارگران و افراد مسؤول در نظر گرفته شده باید مسدود گردد.
ماده ۱۹۷ کلیه شیشه های موجود در درها و پنجره ها باید قبل از شروع عملیات تخریب در آورده شده و در محل مناسبی انبار گردد.
بخش دوم - اصول کلی تخریب
ماده ۱۹۸ عملیات تخریب باید از بالاترین قسمت یا طبقه شروع و به پایینترین قسمت یا طبقه ختم گردد مگر در موارد خاصی که تخریب به طور یک جا و استفاده از مواد منفجره در فونداسیون و از راه دور با رعایت کلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه و کسب مجوزهای لازم انجام و یا از طریق کشیدن با کابل و واژگون کردن و یا از طریق ضربه زدن با وزنه های در حال نوسان انجام شود.
ماده ۱۹۹ در مواردی که عمل تخریب از طریق کشش و واژگون کردن انجام میشود باید از کابلهای فلزی محکم استفاده شده و کلیه کارگران و افراد مسؤول در فاصله مناسب و مطمئن و کاملاً دور از منطقه خطر مستقر شوند.
ماده ۲۰۰ در مواردی که از وزنه های در حال نوسان برای تخریب استفاده میشود باید در اطراف محل اصابت وزنه میدان عملی به عرض $1/5$ برابر ارتفاع ساختمان در نظر گرفته شود.
ماده ۲۰۱ وزنه های در حال نوسان مذکور در ماده فوق باید به ترتیبی کنترل گردند که به جز ساختمان در دست تخریب به جای دیگر اصابت ننمایند.
ماده ۲۰۲ از تخریب قسمتهایی از ساختمان که باعث تخریب و ریزش ناگهانی قسمتهای دیگر ساختمان گردد باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۰۳ در پایان کار روزانه قسمتهای در دست تخریب نباید در شرایط ناپایداری که در برابر فشار باد یا ارتعاشات آسیب پذیر باشند رها گردند.
ماده ۲۰۴ مصالح و مواد حاصل از تخریب هر قسمت یا طبقه باید به موقع به محل مناسبی منتقل گردد و از انباشته شدن آن به ترتیبی که مانع از انجام کار شده و یا استحکام طبقات پایین تر را به خطر اندازد، جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۰۵ میخهای موجود در تیرها و تخته های حاصل از تخریب باید بلافاصله به داخل چوب فرو کوبیده و یا کشیده شوند.
ماده ۲۰۶ در صورت لزوم جهت جلوگیری از پخش گرد و غبار ناشی از تخریب باید در فواصل زمانی مناسب قسمتهای در دست تخریب به وسیله آب فشان مرطوب گردد.
ماده ۲۰۷ کلیه پرتگاهها و دهانه های موجود در کف طبقات و سایر قسمتها به استثناء دهانه هایی که برای حمل و انتقال مواد و مصالح حاصل از تخریب و یا لوازم کار مورد استفاده قرار می گیرند باید به وسیله نرده یا حفاظهای مناسب محصور یا پوشانده شوند.
ماده ۲۰۸ در محوطه تخریب باید گذرگاههای مطمئنی برای عبور و مرور کارگران در نظر گرفته شود. این گذرگاه ها باید روشن و فاقد هرگونه مانع باشد.
ماده ۲۰۹ به استثناء پلکانها راهروها و نردبانها و درهایی که برای استفاده کارگران به کار میرود. باید کلیه راههای ارتباطی دیگر ساختمان در تمام مدت تخریب مسدود گردد.
ماده ۲۱۰ در محلهای ورود و خروج کارگران به ساختمان مورد تخریب باید راهروهای سرپوشیده با حداقل $3$ متر طول و عرض نیم متر بیش از عرض درب ورودی ساخته شود تا از سقوط مصالح بر روی آنان جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۱۱ مصالح ساختمانی نباید به وسیله سقوط آزاد به خارج پرتاب شود مگر آنکه پرتاب از داخل کانالهای چوبی یا فلزی انجام گیرد.
ماده ۲۱۲ کانالهای چوبی یا فلزی که برای هدایت مصالح به خارج به کار میرود چنانچه بیش از $45$ درجه شیب داشته باشد باید از چهار طرف کاملاً مسدود باشد به استثنای دهانه هایی که برای ورود و خروج مصالح تعبیه گردیده است.
ماده ۲۱۳ دهانه خارجی کانالهای چوبی یا فلزی باید مجهز به دریچه محکمی بوده و در هنگام کار به وسیله یک نفر کارگر مراقبت شود و در سایر مواقع درب آن مسدود باشد. همچنین در ابتدای کانالهای مزبور نیز باید تدابیر و احتیاطات لازم برای جلوگیری از سقوط اتفاقی کارگران به داخل دهانه ورودی به کار برده شود.
ماده ۲۱۴ محل نگهداری ابزار و وسایل ساختمانی و ساختمانهای موقت کارگران باید در جایی قرار داشته باشند که در معرض خطر ریزش و یا سقوط مصالح و مواد حاصل از تخریب نباشند.
بخش سوم - تخریب و برچیدن دیوارها
ماده ۲۱۵ دیوار یا قسمتی از دیوار که ارتفاع آن بیش از $22$ برابر ضخامت آن است نباید بدون مهارهای جانبی آزاد بماند.
ماده ۲۱۶ برای خراب کردن و برچیدن دیوارهای نازک و مرتفع و فاقد استحکام کافی به طریق دستی باید از داربست استفاده شود.
ماده ۲۱۷ در مواردی که دیوار از طریق وارد آوردن نیرو و فشار تخریب میگردد باید کلیه کارگران و افراد از منطقه ریزش دور نگهداشته شوند.
ماده ۲۱۸ قبل از خراب کردن هر یک از دیوارهای داخلی یا خارجی باید سوراخها و دهانه هایی که تا فاصله $3$ متر از محل تخریب در کف طبقه قرار دارند به وسیله مصالح مقاوم به ابعاد کافی پوشانده شوند مگر آن که در طبقات پایین مطلقاً کارگری کار نکند و یا راه های ورود به این طبقات قبلاً مسدود شده باشد.
ماده ۲۱۹ دیوارهایی که برای نگهداری خاک زمین یا ساختمانهای مجاور ساخته شده اند نباید تخریب گردند مگر آن که قبلاً آن خاک برداشته شده و یا ساختمان مربوط به وسیله شمع و سپر محافظت شده باشد.
بخش چهارم - تخریب و برچیدن طاقها
ماده ۲۲۰ در طاقهای ضربی چه هنگامی که سوراخ در آن ایجاد میشود و چه هنگام تخریب آن باید آجرها و مصالح بین دو تیرآهن تا تکیه گاههای طاق به طور کامل برداشته شود.
ماده ۲۲۱ هنگام تخریب طاق پس از برداشتن قسمتی از طاق باید روی تیرآهن یا تیرچه ها به طور عرضی الوارهایی حداقل به ضخامت $5$ سانتی متر و به عرض $25$ سانتی متر به تعداد کافی گذارده شود تا کارگران بتوانند در روی آنها مستقر شده و به کار خود ادامه دهند.
ماده ۲۲۲ هنگام تخریب طاق باید طبقه زیر آن به طوری مسدود شود که هیچ یک از کارگران نتوانند در آن رفت و آمد کنند.
بخش پنجم - تخریب و برچیدن اسکلت فلزی ساختمان
ماده ۲۲۳ در صورت استفاده از جرثقیل برای پایین آوردن تیرآهنها و قطعات فولادی مقررات آیین نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها باید رعایت گردد.
ماده ۲۲۴ پس از تخریب و برداشتن طاق اگر نصب جرثقیل ساختمانی روی تیرآهن ضروری باشد باید قبلاً به وسیله الوار تمام اطراف محل نصب جرثقیل به جز قسمتی که برای حمل وسایل و مواد لازم باشد پوشانده شده و به طرز محکم و مطمئن استقرار یابد.
ماده ۲۲۵ هنگام پایین آوردن تیرآهنهای بریده شده به وسیله جرثقیل برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار باید از طناب هدایت کننده نیز استفاده شود.
ماده ۲۲۶ از آویزان شدن کارگران به کابل دستگاههای بالابر یا استقرار آنان روی تیرآهنهای در حال حمل باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۲۷ هنگام استفاده از جرثقیل برای حمل کپسولهای اکسیژن و استیلن باید از محفظه هایی استفاده شود که این کپسولها به طور مطمئن در آن مستقر شده باشند.
ماده ۲۲۸ قبل از بریدن تیرآهن باید احتیاط های لازم به منظور جلوگیری از نوسانات آزاد تیرآهن بعد از برش به عمل آید تا صدمه ای به اشخاص و یا وسایل وارد نیاید.
ماده ۲۲۹ پایین آوردن تیرآهنهای بریده شده باید به طور آهسته انجام شود و انداختن آنها از بالا مطلقاً ممنوع است.
ماده ۲۳۰ هنگامی که تخریب ساختمان فلزی بدون استفاده از جرثقیل انجام می گیرد باید قبل از برداشتن تیرآهن ها و ستونهای هر طبقه کف طبقه بلافاصله زیر آن با الوار پوشانیده شود.
بخش ششم - تخریب دودکشهای بلند برجها و سازه های مشابه
ماده ۲۳۱ دودکشهای بلند برجها و سازه های مشابه نباید از طریق انفجار یا واژگونی تخریب شوند مگر آن که قبلاً محدوده حفاظت شده و مطمئنی با وسعت کافی در اطراف آن در نظر گرفته شده باشد.
ماده ۲۳۲ در صورتی که قرار باشد سازه های مذکور در ماده ۲۳۱ به طریق دستی تخریب گردد باید از داربست استفاده شود.
ماده ۲۳۳ به تناسب تخریب سازه های مذکور از بالا به پایین سکوی داربست نیز باید به تدریج پایین آورده شود به ترتیبی که همواره محل استقرار کارگران مربوطه پایین تر از نقطه بالایی سازه بوده و این اختلاف ارتفاع کمتر از $50$ سانتی متر و بیشتر از $150$ سانتی متر نباشد.
ماده ۲۳۴ از ایستادن و استقرار کارگران در بالای سازه های مذکور باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۳۵ مصالح حاصله از تخریب سازه های مورد بحث باید از داخل به پایین ریخته شده و برای جلوگیری از تجمع مصالح باید قبلاً دریچه ای در پایین ترین قسمت سازه جهت تخلیه آن ایجاد شود.
ماده ۲۳۶ تخلیه مصالح مذکور در ماده فوق فقط باید پس از توقف کار تخریب انجام شود.
ماده ۲۳۷ در صورت استفاده از بالابر تکیه گاه آن باید مستقل از داربست باشد.
فصل ششم - گودبرداری و حفاری
بخش اول - عملیات مقدماتی گودبرداری و حفاری
ماده ۲۳۸ قبل از این که عملیات گود برداری و حفاری شروع شود اقدامات زیر باید انجام شود.
الف - زمین مورد نظر از لحاظ استحکام دقیقاً مورد بررسی قرار گیرد.
ب - موقعیت تأسیسات زیرزمینی از قبیل کانالهای فاضلاب لوله کشی آب، گاز کابل های برق تلفن و غیره که ممکن است در حین انجام عملیات گود برداری موجب بروز خطر و حادثه گردند و یا خود دچار خسارت شوند باید مورد شناسایی قرار گرفته و در صورت لزوم نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و یا قطع جریان آنها اقدام گردد.
ج - در صورتی که تغییر مسیر یا قطع جریان تأسیسات مندرج در بند ب امکان پذیر نباشد باید به طرق مقتضی از قبیل نگهداشتن به طور معلق و یا محصور کردن و غیره نسبت به حفاظت آنها اقدام شود.
د - موانعی از قبیل درخت تخته سنگ و غیره از زمین مورد نظر خارج گردند.
هـ - در صورتی که عملیات گودبرداری و حفاری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمانهای مجاور در برداشته باشد باید از طریق نصب شمع سپر و مهارهای مناسب و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و در صورت لزوم با اجرای سازه های نگهبان قبل از شروع عملیات ایمنی و پایداری آنها تأمین گردد.
بخش دوم - اصول کلی گودبرداری و حفاری
ماده ۲۳۹ اگر در مجاورت محل گودبرداری و حفاری کارگرانی مشغول به کار دیگری باشند باید اقدامات احتیاطی برای ایمنی آنان به عمل آید.
ماده ۲۴۰ دیواره های هر گودبرداری که عمق آن بیش از $120$ سانتی متر بوده و احتمال خطر ریزش وجود داشته باشد باید به وسیله نصب شمع سپر و مهارهای محکم و مناسب حفاظت گردد مگر آن که دیواره ها دارای شیب مناسب کمتر از زاویه پایدار شیب خاک ریزی باشند.
ماده ۲۴۱ در مواردی که عملیات گودبرداری و حفاری در مجاورت خطوط راه آهن بزرگراه ها و یا مراکز و تأسیساتی که تولید ارتعاش مینماید انجام شود باید تدابیر احتیاطی از قبیل نصب شمع سپر و مهارهای مناسب برای جلوگیری از خطر ریزش اتخاذ گردد.
ماده ۲۴۲ مصالح حاصل از گودبرداری و حفاری نباید به فاصله کمتر از نیم متر از لبه گود ریخته شود. همچنین این مصالح نباید در پیاده روها و معابر عمومی به نحوی انباشته شود که مانع عبور و مرور گردد.
ماده ۲۴۳ دیواره های محل گودبرداری و حفاری در موارد ذیل باید دقیقاً مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در نقاطی که خطر ریزش بوجود آمده است وسایل ایمنی نصب و یا نسبت به تقویت آنها اقدام گردد.
الف - بعد از یک وقفه $24$ ساعته یا بیشتر در کار
ب - بعد از هرگونه عملیات انفجاری
ج - بعد از ریزشهای ناگهانی
د - بعد از صدمات اساسی به مهارها
هـ - بعد از یخبندانهای شدید.
و - بعد از بارانهای شدید.
ماده ۲۴۴ در محلهایی که احتمال سقوط اشیاء به محل گودبرداری و حفاری وجود دارد باید موانع حفاظتی برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به کارگران پیش بینی گردد. همچنین برای پیش گیری از سقوط کارگران و افراد عابر به داخل محل گودبرداری و حفاری نیز باید اقدامات احتیاطی از قبیل محصور کردن محوطه گودبرداری نصب نرده ها موانع وسایل کنترل مسیر علایم هشدار دهنده و غیره انجام شود.
ماده ۲۴۵ شبها در کلیه معابر و پیاده روهای اطراف محوطه گودبرداری و حفاری باید روشنایی کافی تأمین شود و همچنین علایم هشدار دهنده شبانه از قبیل چراغهای احتیاط، تابلوهای شبرنگ و غیره در اطراف منطقه محصور شده نصب گردد به طوری که کلیه عابران و رانندگان وسایل نقلیه از فاصله کافی و به موقع متوجه خطر گردند.
ماده ۲۴۶ قبل از قراردادن ماشین آلات و وسایل مکانیکی از قبیل جرثقیل بیل مکانیکی کامیون و غیره و یا انباشتن خاکهای حاصل از گودبرداری و حفاری و مصالح ساختمانی در نزدیکی لبه های گود باید شمع سپر و مهارهای لازم جهت افزایش مقاومت در مقابل بارهای اضافی در دیواره گود نصب گردد.
ماده ۲۴۷ در صورتی که از وسایل بالابر برای حمل خاک و مواد حاصل از گودبرداری و حفاری استفاده شود باید پایه های این وسایل به طور محکم و مطمئن نصب گردیده و خاک و مواد مذکور نیز باید با محفظه های ایمن و مطمئن بالا آورده شود.
ماده ۲۴۸ هرگاه دیواری جهت حفاظت یکی از دیواره های گودبرداری مورد استفاده قرار گیرد باید به وسیله مهارهای لازم پایداری آن تأمین شود.
ماده ۲۴۹ در صورتی که از موتورهای احتراق داخلی در داخل گود استفاده شود باید با اتخاذ تدابیر فنی گازهای حاصله از کار موتور به طور مؤثر از منطقه کار کارگران تخلیه گردد.
ماده ۲۵۰ چنانچه وضعیت گود یا شیار به نحوی است که روشنایی کافی با نور طبیعی تأمین نمی شود باید جهت جلوگیری از حوادث ناشی از فقدان روشنایی از منابع نور مصنوعی استفاده شود.
ماده ۲۵۱ در صورتی که احتمال نشت و تجمع گازهای سمی و خطرناک در داخل کانال وجود داشته باشد باید با اتخاذ تدابیر فنی و نصب وسایل تهویه هوای منطقه تنفسی کارگران به طور مؤثر تهویه گردد. همچنین در صورت تجمع آب در کانال باید نسبت به تخلیه آن اقدام شود.
ماده ۲۵۲ در مواردی که حفاری در زیر پیاده روها ضروری باشد باید جهت پیش گیری از خطر ریزش اقدامات احتیاطی از قبیل نصب مهارهای مناسب با استقامت کافی انجام و با نصب موانع نرده ها و علایم هشدار دهنده منطقه خطر به طور کلی محصور و از عبور و مرور افراد جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۵۳ در گودها و شیارهایی که عمق آنها از یک متر بیشتر باشد نباید کارگران را به تنهایی به کار گمارد.
ماده ۲۵۴ در حفاری با بیل و کلنگ باید کارگران به فاصله کافی از یکدیگر به کار گمارده شوند.
ماده ۲۵۵ در شیارهای عمیق و طولانی که عمق آنها بیش از یک متر باشد باید به ازاء حداکثر هر $30$ متر طول یک نردبان کار گذارده شود لبه بالایی نردبان باید تا حدود یک متر بالاتر از لبه شیار ادامه داشته باشد.
بخش سوم - راههای ورود و خروج به محل گودبرداری و حفاری
ماده ۲۵۶ برای رفت و آمد کارگران به محل گودبرداری باید راههای ورودی و خروجی مناسب و ایمن در نظر گرفته شود در محل گودهایی که عمق آن بیش از $6$ متر باشد باید برای هر $6$ متر یک سکو یا پاگرد برای نردبانها پله ها و راههای شیب دار پیش بینی گردد. این سکوها یا پاگردها و همچنین راههای شیب دار و پلکانها باید به وسیله نرده های مناسب محافظت شوند.
ماده ۲۵۷ عرض معابر و راههای شیب دار ویژه وسایل نقلیه نباید کمتر از $4$ متر باشد و در طرفین آن باید موانع محکم و مناسبی نصب گردد در صورتی که این حفاظ از چوب ساخته شود قطر آن نباید از $20$ سانتی متر کمتر باشد.
ماده ۲۵۸ در محل گودبرداری باید یک نفر نگهبان مسؤول نظارت بر ورود و خروج کامیونها و ماشین آلات سنگین باشد و نیز برای آگاهی کارگران و سایر افراد علایم هشدار دهنده در معبر ورود و خروج کامیونها و ماشین آلات مذکور نصب گردد.
ماده ۲۵۹ راههای شیب دار و معابری که در زمینهای سخت بدون استفاده از تخته های چوبی ساخته میشود باید بدون پستی و بلندی و ناهمواری باشد.
ماده ۲۶۰ افرادی که در عملیات گودبرداری و حفاری به کار گرفته میشوند باید دارای تجربه کافی بوده و همچنین افراد ذیصلاح بر کار آنان نظارت نمایند.
بخش چهارم - حفر چاههای آب و فاضلاب با وسایل دستی
ماده ۲۶۱ کلیه پیمانکاران چاه کن باید دارای وسایل و ابزار کار سالم و بدون نقص و همچنین وسایل حفاظت فردی طبق ضوابط آیین نامه حفاظتی حفر چاههای دستی و آیین نامه وسایل حفاظت انفرادی به ویژه کلاه ایمنی پمپ هوادهی چکمه لاستیکی کمربند ایمنی و طناب نجات باشند و این وسایل را در اختیار کارگران خود قرار داده و در مورد کاربرد صحیح آن نظارت نمایند.
ماده ۲۶۲ افرادی که در عملیات حفر چاههای آب و فاضلاب به کار گرفته میشوند باید دارای تجربه کافی در این امر بوده و پیمانکاران مربوطه بر کار آنان نظارت نمایند.
ماده ۲۶۳ در انتخاب محل حفر چاه فاضلاب باید موقعیت چاههای فاضلاب قدیمی مورد توجه قرار گرفته و فاصله چاه جدید با چاه قدیم با نظر مهندس ناظر و صاحب کار و یا پیمانکار اصلی صاحب کار به اندازه ای در نظر گرفته شود که خطر ریزش و مرتبط شدن خود به خود دو چاه وجود نداشته باشد و یا قبل از شروع حفاری نسبت به تخلیه چاه فاضلاب قدیمی و پر کردن آن با خاک و شفته یا مصالح مناسب دیگر اقدام گردد.
ماده ۲۶۴ در هر مرتبه ورود مقنی به چاه باید بررسی لازم از نظر وجود گازهای سمی و خطرناک و همچنین کمبود اکسیژن به عمل آید.
ماده ۲۶۵ برای پیش گیری از خطرات و عوارض مربوط به کمبود اکسیژن و وجود گازهای زیان آور و خطرناک باید به وسیله پمپ هوادهی نسبت به تهویه هوای چاه اقدام گردد و چنانچه شرایط کار به نحوی باشد که اقدام فوق کافی و مؤثر نباشد باید کارگر مقنی به ماسک تنفسی با هوای فشرده و لوله خرطومی مجهز گردد.
ماده ۲۶۶ مقنی قبل از ورود به چاه باید طناب نجات و کمربند ایمنی را به خود بسته و انتهای آزاد طناب نجات را در بالای چاه در نقطه ثابتی محکم نموده باشد.
ماده ۲۶۷ پس از خاتمه کار روزانه دهانه چاه باید به وسیله صفحات محکم مقاوم و مناسب به نحو ایمن پوشانده شده و علامت گذاری شود.
ماده ۲۶۸ دهانه چاه باید به عمق حداقل $1/5$ متر با آجر و ملات سیمان طوقه چینی شده و در خاتمه عملیات طوری مسدود و پوشانده شود که مقاومت کافی در برابر بارهای وارده و نیز عوامل جوی داشته باشد همچنین در زمینهایی که خاک دستی ریخته شده باشد، عمل طوقه چینی باید بعد از برداشتن خاک دستی انجام شود.
ماده ۲۶۹ لوله های فاضلاب باید از طریق گلدان به چاه مرتبط گردند همچنین گلدان باید دارای استحکام کافی بوده و نحوه استقرار آن در دهانه چاه به نحوی باشد که بتواند فاضلاب را به طور عمودی و در امتداد محور استوانه چاه هدایت و از ریزش آب به دیواره چاه جلوگیری نماید.
ماده ۲۷۰ چنانچه دهانه چاه دارای درب باشد این درب باید مجهز به قفل و بست مناسب و مطمئن باشد.
ماده ۲۷۱ برای هر نوع چاه اعم از آب یا فاضلاب باید لوله هواکش مناسب پیش بینی شود.
ماده ۲۷۲ محل چاه باید در نقشه نهایی ساختمان دقیقاً مشخص باشد همچنین در خاتمه عملیات ساختمانی بر روی محل احداث یا پوشش دهانه چاه نیز باید علایم مشخصه نصب گردد.
ماده ۲۷۳ در عملیات حفر چاه با وسایل دستی باید علاوه بر موارد فوق مفاد آیین نامه و مقررات حفاظتی حفر چاههای دستی نیز رعایت گردد.
فصل هفتم - ساخت و برپا نمودن اسکلتهای فلزی و بتنی
ماده ۲۷۴ هنگام برپا نمودن اسکلت فلزی و نصب ستونها تیرها و خرپاها تا زمانی که جوشکاری لازم انجام نگردیده و یا حداقل نصف پیچ و مهره ها بسته نشده اند نباید کابل نگه دارنده جرثقیل را از آنها جدا نمود.
ماده ۲۷۵ قبل از نصب تیرآهن بر روی تیرآهن دیگر تیرآهن زیرین باید صددرصد پیچ و مهره و یا جوشکاری شده باشد.
ماده ۲۷۶ برای بالا بردن تیرهای آهن و سایر اجزاء اسکلت فلزی نباید از زنجیر استفاده شود، بلکه باید کابلهای فلزی یا طنابهای محکم و مناسب با ضرائب اطمینان مندرج در آیین نامه وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها به کار برده شود. همچنین برای جلوگیری از خمش بیش از حد کابل فلزی باید چوب یا مواد مناسب دیگری در بین تیرآهن و کابل قرار داده شود.
ماده ۲۷۷ تیرها و ستونها باید بلافاصله پس از نصب و جوشکاری و یا پیچ و مهره شدن از نظر اطمینان به انجام صحیح و کامل کار مورد بازدید قرار گیرند.
ماده ۲۷۸ هنگام بالا بردن تیرآهن و سایر اجزاء اسکلت فلزی به وسیله جرثقیل باید برای جلوگیری از نوسان شدید آنها و ایجاد حادثه به وسیله چند رشته طناب و به طور دستی حرکت آنها را کنترل نمود.
ماده ۲۷۹ در قسمتهای مناسبی از اجزاء اسکلت فلزی باید نقاط اتصال کافی برای قلاب طناب مهار و داربستهای معلق پیش بینی شود.
ماده ۲۸۰ در مواقع بارندگی شدید یا وزش بادهای سخت و یا در مواردی که به علت ناکافی بودن روشنایی احتمال خطر حادثه افزایش می یابد باید از ادامه عملیات برپایی اسکلت فلزی جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۸۱ تیرآهنها و سایر اجزاء اسکلت فلزی در هنگام نصب نباید آغشته به برف یخ و سایر مواد لغزنده باشند.
ماده ۲۸۲ هنگام برپا نمودن اسکلت فلزی باید از ورود افراد به داخل منطقه خطر جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۸۳ جوشکاری الکتریکی اسکلت فلزی به وسیله داربستهای آویزان که با کابل نگهداری می شوند مجاز نمی باشد.
ماده ۲۸۴ کابلهای دستگاههای جوشکاری الکتریکی باید دارای پوشش عایق مطمئن و بدون زدگی باشند.
ماده ۲۸۵ کلیه اجزاء قالب بتن و هم چنین وسایلی از قبیل جکها ،تیرها شمع ها و غیره که برای پایه گذاری شمع بندی و مهار کردن قالبها مورد استفاده قرار میگیرند باید واجد استحکام و مقامت کافی بوده و با ضریب ایمنی بارگذاری حداقل $2/5$ طراحی و ساخته شوند.
ماده ۲۸۶ قالب بتن باید قبل از بتن ریزی بازدید و نسبت به استحکام و پایداری کلیه اجزاء قالب مهارها و غیره اطمینان حاصل شود تا در موقع بتن ریزی از فرو ریختن قالب پیش گیری به عمل آید.
ماده ۲۸۷ در موقع برداشتن قالب بتن باید از گرفتن کامل بتن اطمینان حاصل گردد و احتیاط های لازم به منظور حفاظت کارگران از خطر احتمالی سقوط بتن یا قالب به عمل آید.
ماده ۲۸۸ در قسمتی که بتن ریخته میشود برای جلوگیری از سقوط چرخ دستی یا فرغون به محل بتن ریزی باید در کناره آن موانعی تعبیه گردد.
ماده ۲۸۹ هنگامی که کارهای بنایی در طبقات زیرین انجام میشود نصب تیرآهن انجام کارهای بتنی و غیره در طبقات بالاتر در صورتی مجاز خواهد بود که سقفهای مربوطه به طور کامل زده شده باشند.
ماده ۲۹۰ دستگاه بتن ساز باید مجهز به ضامن باشد تا در هنگام تمیز کردن دستگاه از به کار افتادن اتفاقی آن پیش گیری به عمل آید.
ماده ۲۹۱ عملیات برپا نمودن اسکلتهای فلزی و همچنین اجرای سازه های بتنی از قبیل قالب بندی آرماتوربندی ساخت و ریختن بتن در قالبها باید توسط اشخاص ذیصلاح انجام شود.
فصل هشتم - انبار کردن مصالح
ماده ۲۹۲ در مواردی که انبار کردن موقت مصالح و نخاله های ساختمانی در محل عبور و مرور عمومی یا مجاور آن اجتناب ناپذیر باشد این کار با رعایت دقیق مفاد ماده ۱۱ صورت گیرد.
ماده ۲۹۳ از انبار کردن مصالح ساختمانی در نزدیکی لبه گودبرداری دهانه چاه یا هر نوع پرتگاه باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۲۹۴ آجر و سفال نباید با بیش از $2$ متر ارتفاع انباشته شود و اطراف آن باید با موانع مناسب محصور گردد.
ماده ۲۹۵ از انباشتن مصالحی از قبیل شن ماسه خاک و غیره در کنار تیغه ها باید جلوگیری به عمل آید. هم چنین در صورت انباشتن مصالح مذکور در کنار دیوارها باید به ترتیبی عمل شود که فشار بیش از حد به دیوار وارد نشود.
ماده ۲۹۶ انبار شن و ماسه و سنگ باید مرتباً مورد بازدید قرار گیرد تا در اثر برداشتن موجبات ریزش آنها بر روی کارگران و ایجاد حادثه فراهم نگردد.
ماده ۲۹۷ کیسه های سیمان و گچ و غیره نباید بیش از $10$ ردیف روی هم چیده شوند، مگر آن که از اطراف به وسایل مطمئن مهار گردند و در این صورت نیز باید در هر $5$ ردیف که روی هم چیده میشوند یک کیسه از هر طرف عقب نشینی گردد.
ماده ۲۹۸ هنگام برداشتن کیسه ها هر ردیف افقی باید به طور کامل برداشته شود و سپس از ردیف بعدی شروع گردد.
ماده ۲۹۹ برداشتن مصالح انبار شده باید از بالاترین قسمت شروع گردد.
ماده ۳۰۰ الوارها باید روی چوبهای عرضی قرار داده شوند به طوری که کاملاً روی زمین قرار نگیرند و چنانچه ارتفاع الوارهای انبار شده از $1$ متر تجاوز نماید در ارتفاع هر $1$ متر باید الوارهای عرضی بین ردیفها قرار داده شود.
ماده ۳۰۱ تیرهای آهن باید با ارتفاع کم طوری روی هم انباشته شوند که امکان غلطیدن آنها نباشد.
ماده ۳۰۲ ورقهای فلزی باید به طور افقی روی هم انباشته شده و ارتفاع آن از $1$ متر تجاوز ننماید.
ماده ۳۰۳ هنگام انبار نمودن لوله های فلزی باید طرفین آنها با موانع مناسب مهار گردد تا از غلطیدن آنها و ایجاد حادثه پیش گیری به عمل آید.
فصل نهم - مقررات متفرقه
ماده ۳۰۴ از کار کردن کارگران بر روی بام ساختمانها در هنگام باد توفان و بارندگی شدید و یا هنگامی که سطح بام پوشیده از یخ باشد باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۳۰۵ از به کار گماردن کارگران بی تجربه و تازه کار بر روی سقفهای شیب دار باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۳۰۶ در هنگام کار بر روی سقفهای پوشیده از صفحات شکننده مانند صفحات موجدار نورگیر و یا ورق های آزبست ، سیمان ایرانیت باید از نردبانها یا صفحات کراولینگ با عرض حداقل $25$ سانتی متر استفاده شود تعداد نردبانها یا صفحات کراولینگ باید حداقل دو عدد باشد تا برای جابجا کردن یکی از آنها نیاز به ایستادن بر روی ورقهای شکننده نباشد.
ماده ۳۰۷ در لبه سقفهای شیب دار باید موانع مناسب و کافی جهت جلوگیری از لغزش و سقوط کارگر و یا ابزار کار پیش بینی شود.
ماده ۳۰۸ کارگرانی که بر روی سقفهای شیب دار با شیب بیش از $20$ درجه کار میکنند باید مجهز به کمربند ایمنی و طناب نجات باشند و در صورت امکان تورهای حفاظتی در زیر محل کار نصب گردد.
ماده ۳۰۹ ورقهای مذکور در ماده ۳۰۶ باید فاقد هرگونه نقص ترک و شکستگی بوده و فاصله تکیه گاه های زیر آن به اندازه ای باشد که صفحات تحمل بارهای وارده را داشته باشند.
ماده ۳۱۰ معابری که برای عبور چرخ دستی یا فرغون ساخته میشوند باید دارای سطح صاف باشند و برای عبور هر فرغون حداقل $1$ متر عرض منظور شود.
ماده ۳۱۱ از قرار دادن بار اعمال فشار و تکیه دادن داربست یا نردبان به کارهای بنایی که ملات آن هنوز به طور کامل نگرفته و سقف نشده باشد باید جلوگیری به عمل آید.
ماده ۳۱۲ شعله های باز مشعل کبریت مشتعل و غیره نباید در مجاورت دهانه های مجاری فاضلاب خطوط اصلی گاز و مجاری مشابه قرار داده شود.
ماده ۳۱۳ نصب پلاک سنگی روی نمای ساختمان فقط در صورتی مجاز است که به وسیله رول پلاک یا وسایل مناسب دیگر به طور محکم و ایمن مهار و از جدا شدن و سقوط آن پیش گیری به عمل آید.
ماده ۳۱۴ هنگام پوشش کف اتاقها و سالنها با موکت یا مواد پلاستیکی استعمال دخانیات باید اکیداً ممنوع و همچنین کپسولهای اطفاء حریق مناسب از قبیل نوع پودر شیمیایی باید در دسترس و آماده به کار باشد.
ماده ۳۱۵ قبل از شروع به کار پوشش کف اتاقها و سالنها با موکت یا مواد پلاستیکی باید پنجره ها کاملاً باز و از تهویه طبیعی محل کار اطمینان حاصل شود. ضمناً چنانچه تهویه مصنوعی نیز مورد نظر باشد باید مکنده هوا در سمت بیرون پنجره نصب و قبل از شروع کار روشن گردد. استفاده از بنزین و دیگر مواد سریع الاشتعال به عنوان رقیق کننده چسب خطرناک و ممنوع باشد.
ماده ۳۱۶ جکهایی که در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار میگیرند باید کاملاً سالم و بدون نواقصی از قبیل ترک خوردگی سائیدگی پیچیدگی و غیره باشند همچنین حداکثر ظرفیت جک باید بر روی آن در محل مناسبی به فارسی حک شده و یا به طرق مناسب دیگری مشخص شده باشد.
ماده ۳۱۷ جک نباید بیش از میزان حداکثر ظرفیت آن بارگذاری شود.
ماده ۳۱۸ جکی که نقص فنی داشته باشد باید به طور مشخص علامت گذاری و از دسترس افراد کارگاه ساختمانی خارج گردد.
ماده ۳۱۹ ظرف محتوی قیر داغ نباید در محوطه بسته نگهداری شود مگر آن که قسمتی از محوطه باز بوده و تهویه به طور کامل انجام گیرد.
ماده ۳۲۰ برای گرم کردن بشکه های محتوی قیر جامد، باید ترتیبی اتخاذ گردد که ابتدا قسمت فوقانی قیر در ظرف ذوب شود و از حرارت دادن و تابش شعله به قسمتهای زیرین ظرف قیر در ابتدای کار جلوگیری به عمل آید.
ماده ۳۲۱ استفاده از چهارپایه های کوتاه در عملیات سبک ساختمانی و تعمیرات جزیی در صورتی مجاز است که واجد استحکام و سطح اتکاء کافی و مطمئن باشد.
ماده ۳۲۲ بالا کشیدن اجسام سنگین و حجیم از جمله تیرآهن قطعات فولادی و غیره به صورت دستی با طناب کابل و غیره مجاز نبوده و باید از بالابرهای مکانیکی مناسب استفاده شود.
ماده ۳۲۳ نقل و انتقال کارگران ساختمانی در قسمت حمل بار وسایل نقلیه موتوری یا به وسیله سایر ماشین آلات ساختمانی مجاز نمی باشد.
ماده ۳۲۴ کلیه مستحدثات موقت کارگاه از قبیل استراحت گاه ساختمان اداری انبار مصالح راه های ارتباطی به کارگاه و غیره باید دارای استحکام و مقاومت کافی باشند.
این آیین نامه مشتمل بر $9$ فصل و $324$ ماده به استناد مواد $85$ و $86$ قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ $81/2/17$ شورای عالی حفاظت فنی مورد بررسی نهایی و تأیید قرار گرفت و در تاریخ $1381/6/9$ به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسید.